بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مقدمه
اهميت بررسي عناصر ضد مغذي و بازدارنده ها درخوراک:
70% هزينه هاي پرورشي مربوط به غذاست.
بسياري از غذا ها بطور طبيعي حاوي اين ترکيبات هستند.
اثرات زيان آور اين ترکيبات بر رشد و کارکرد بدن حيوان
انتخاب مواد خوراکي و تعيين حد مجاز آنها جهت جيره نويسي
استفاده از مواد ضد مغذي براي منظورهاي مفيد
فرآوري مواد غذايي و راههاي افزايش کيفيت خوراک
اسلاید 2 :
عناصر ضد مغذي - بازدارنده‌ها
بازدارنده‌هاي پروتئيني :
بازدارنده‌هاي پروتئاز
–لكتين‌ها
–تانن‌ها
–ساپونينها
–اسيدهاي آمينه غير پروتئيني
–مواد ضد مغذي در منابع پروتئين حيواني
بازدارنده‌هاي معدني :
کيلاتها (اسيد فايتيک , اسيد اکساليک)
گوسيپول
گلوکوزينولات ها
بازدارنده‌هاي ويتامينه
بازدارنده‌ها در چربي :
اسيد اروسيک
اسيدهاي چرب حلقوي
بازدارنده‌ها در کربوهيدراتها :
پلي ساکاريدهاي غيرنشاسته اي
اسلاید 3 :
بازدارنده‌هاي پروتئازها
محدودكننده تريپسين و كيموتريپسين :
محدود کنندهاي تريپسين به نامهاي محدود کننده سويا (اولين بار در اين منبع غذايي کشف گرديد) و يا محدود کننده کنيتز (اولين کسي اين ماده ضد مغذي را کشف کرد) خوانده مي شوند.
در لگوم ها خصوصا سويا ، باقلا و لوبيا خام وجود دارند.
مصرف سوياي خام باعث کاهش رشد در حيوان مي شود که علت آن وجود عناصر ضد مغذي است که موجب اختلالاتي در هضم و جذب منابع پروتئيني مي شود.
عدم تعادل در الگوي اسيد هاي آمينه که جذب مي شوند بعلت کند شدن روند آزاد سازي اسيدهاي آمينه ضروري نظير متيونين و يا دفع اسيد آمينه گوگرد دار سيستئن به موجب دفع آنزيم هاي تريپسينوژن وکيموتريپسينوژن
اسلاید 4 :
مکانيسم اثر منفي محصول جنبي تريپسين در تحريک فعاليت پانکراس
بطور كلي چگونگي ترشحات پانكراس توسط يك مكانيزم اثر منفي محصول جنبي منفي (Negative feedback mechanism) كنترل مي شود كه در آن ترشحات حاصله از پانكراس توسط سطح تريپسين در روده مشخص مي گردد. با كاهش سطح تريپسين در دئودنيوم (Dudenum) به علت تشكيل تركيبات پيچيده حاصله از تركيب تريپسين با بازدارنده ها، پانكراس مجبور به ترشح بيشتر آنزيم مي گردد. هورمون كوله سيستوكينين (Cholcystokinin)كه از موكوس روده ترشح مي شود به عنوان يك واسطه عمل مي نمايد.
اسلاید 5 :
بازدارنده‌هاي پروتئيني - لكتين‌ها
لكتين‌ها گروهي از تركيبات گليکوپروتئيني هستند كه در بافتهاي گياهي خصوصا لگومينه يافت مي شوند و توانائي به هم چسباندن گلبولهاي قرمز خون جانوران مختلف را دارند.
نوع قند موجود در تركيبات آنها بر حسب نوع لكتين متفاوت است، براي مثال قند لكتين سويا از نوع مانوز مي‌باشد.
تاثير لكتين اختصاصي بوده و قابليت مضر بودن لكتين بستگي به نوع حيوان دارد، مثلاً لكتين موجود در نخود هر چند براي خوك مضر است؛ ليكن براي موش ضرري ندارد.
درجه سميت لكتين‌ها متفاوت بوده و حتي بعضي از آنها مثل لكتين موجود در گوجه فرنگي اصلا سمي نمي‌باشد.
اسلاید 6 :
چگونگي عمل لكتين ها
اثر ضد مغذي لكتين بيشتر به علت تركيب و چسبندگي آن با موكوس ديواره روده است
¬صدمه زدن به سلولهاي ديواره ¬ اثر سوء بر جذب مواد مغذي
¬ كاهش فعاليت آنزيم‌هاي ديواره و ترشح زیادی پروتئين‌هاي داخلي ¬ توليد بيش از حد موكوس
¬ از دست رفتن پروتئين پلاسما در لومن روده
¬ اسهال
لكتين فعاليت روده را افزايش داده ¬ باعث بزرگ شدن روده مي‌گردد. ¬ مواد مغذي مصرفي، براي بزرگ شدن روده مي شود.
اسلاید 7 :
بازدارنده‌هاي پروتئيني - تانن ها
اصطلاح تانن (Tannin) براي اولين بار در سال 1796 توسط سيگوين (Seguin) در تشريح مواد استخراج شده از بعضي گياهان كه مي‌توانستند در روند تبديل پوست حيوانات به چرم (Tanning process ) نقش به سزائي داشته باشند، بكارگرفته شد.
تركيبات پيچيده طبيعي با وزن مولكولي بالا (500 تا 3000 دالتون) هستند كه از مواد شيميايي پلي‌فنلي تشكيل شده‌اند.
در پوست، برگ، ريشة اكثر گياهان از جمله چاي، سيب، هلو، غلات و خصوصا به وفور در سورگم يافت مي‌شوند
داراي مزه تلخ و گس مي‌باشند (خاصيت گسي (Astringency) : گسي شدن حس جمع شدن و چين خوردن زبان است كه به خاطر اتصال عرضي گليكوپروتئين ها و پروتئين ها توسط تانن‌ها صورت مي‌گيرد.)
خاصيت گسي موجب مقبوليت بعضي از مواد غذايي مثل چاي، آبجو، كاكائو و شكلات مي‌گردد.
مزه گس بعضي ميوه‌هاي نارس چون خرما، توت، خرمالو و نارگيل نيز به دليل تانن است ليكن بر اثر رسيدن ميوه تركيب تانن منعقد گرديده (نه اينكه از بين رود)، بصورت نامحلول در آمده، در نتيجه خاصيت گسي و قابضي خود را از دست مي‌دهد.
اسلاید 8 :
خواص ضد تغذيه اي تانن ها
(1 تركيب با پروتئين ¬ بازدارندگي هضم
(2مختل شدن فعاليت آنزيم ها ¬ کاهش ارزش مغذي بودن و انرزي زايي مواد مصرفي
(3کاهش اشتها
(4خشك شدن دهان ¬ خارش ¬ صدمه به مجراي دستگاه گوارش ¬زخمي کردن ¬ ساييدگي ¬ ضخيم کردن ¬ کاهش قابليت هضم مواد مغذي ¬ عبور تانن از دستگاه گوارش ¬ مسموميت
(5 اختلال در بهره وري از محتويات معدني، خصوصا كلسيم و آهن مواد خوراكي
(6اشکالات اسکلتي
(7اختلال در کميت و کيفيت تخم مرغهاي توليدي در مرغهاي تخمگذار
اسلاید 9 :
ساپونينها (Saponins) گلوكوزيدهايي هستند كه در بسياري از منابع گياهي چون شبدر و يونجه به وفور يافت مي شوند.
هر چند ساپونينها به گروهي از مواد با ساختار شيميائي مختلف اطلاق مي گردد، ليكن به خاطر خاصيت مشابه كف زايي آنها، در اصل از لغت انگليسي Soap گرفته شده است كه همان صابون است، تماماً در يك گروه قرار گرفته اند.
ساپونينها خواص ويژه اي دارند، طعم تلخ، تشكيل كف در محلول هاي آبي (Aqueous) و هموليز كردن سلولهاي قرمز خون از جمله ويژگي‌هاي منحصر بفرد آنها مي باشد.
اسلاید 10 :
عوارض ناشي از مصرف منابع ساپونين دار
(1در نشخواركنندگان توليد حباب‌هاي گازي حاصل از تخمير مواد غذائي ¬ منجر به نفخ مي گردد.
(3کاهش فعاليت آنزيمها
(4توانائي تشكيل تركيبات با كلسترول داشته ¬ كاهش بي رويه كلسترول خون مي شوند..
(5تشكيل تركيبات پيچيده با استرول ها (منجمله استرول ها غشا سلولي پلاسما) ¬ کاهش قابليت نفوذ پذيري سلول ها ¬ اختلال در سلول هاي كلية بافت‌ها
(6اختلال در موكوس هاي سلول ديواره روده كوچك ¬ باعث جلوگيري از تحرك، تبادل و انتقال مواد مغذي از ديواره روده مي شود.
(7تنفس، تشديد و غير منظم مي‌گردد.
(8قابليت نفوذ پذيري سلول‌ها را تغيير داده و منجر به مسموميت زايي مي‌شود.
(9افزايش ترشح بزاق، استفراغ و اسهال مي گردد.
(10در عملكرد كبد و كليه اختلال ايجاد مي‌كند.
(11تلخ بوده ¬ کاهش اشتها ¬ خوراک مصرفی ¬ رشد
