بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مقدمه
از ابتداي تاريخ، مسكن بعنوان سرپناه نقش مهمي‌در زندگي جوامع انساني بازي كرده است كه با پيشرفت جوامع و در روند تكميلي كاركرد مسكن، عملكردهاي ديگري نظير زندگي اجتماعي، روابط خانوادگي، محلي جهت آسايش روح و روان و تمديد قوا و … به آن افزوده گرديد. در دوره معاصر، در دنياي غرب، پس از جنگ جهاني دوم كه با تخريب بي‌شمار واحدهاي مسكوني همراه شد، نياز به مسكن براي جمعيت زياد
بي خانمان باعث شد كه دولت‌ها به ساخت مجتمع‌هاي مسكوني روي آورند كه بيش از هر چيز، مساله كميت و پاسخگويي به تعداد بيشتر، در آن مطرح بود.
اين مساله، در كشور ما به شكلي ديگر، در حال وقوع است كه نشانه‌هاي آن به وضوح ديده مي‌شود. رشد فزاينده جمعيت در سال‌هاي پس از انقلاب، موجب ايجاد قشر جوان جمعيتي گرديده كه از تبعات اين رشد فزاينده جمعيت، نياز به مسكن فراوان است.
اسلاید 2 :
پيشينه معماري و مسكن در ايران و جهان
محدوده اي كه امروز بنام كشور ايران، شكل خاصي را به خودش گرفته، از ساليان پيشين با تغييراتي در حدود مرزهاي سياسي، حيات داشته و مهد تمدن‌هاي چندي بوده است. جغرافيايي كشور ما در منطقه از فلات پهناوري آغاز مي‌شود كه فلات ايران خوانده مي‌شود و اقليم‌هاي متفاوتي را در درون خود دارد كه نقاط سردسير شمال تا كويرهاي بي آب و علف مركزي و حواشي پست خليج و كناره‌هاي درياي عمان از آن جمله اند. دامنه‌هاي البرز در شمال و زاگرس در غرب اين فلات داراي نقاط كشف شده چندي از آثار انسان‌هاي ماقبل تاريخ مي‌باشند و بعدها نيز تمدن‌هاي پيشرفته اي در همين نواحي بوجود آمده اند و اقوام چندي در اين فلات و حواشي آن زيسته اند كه هريك خصوصيات و سنت‌ها و آداب خود را داشته اند.
اسلاید 3 :
براي جستجو در ريشه‌هاي هنر و بخصوص معماري ايران بايد با چگونگي زيست اين اقوام، چه ساكنان نخستين و چه آريائيان مهاجر و سنت‌هاي زيستي شان، آداب و رسوم و اعتقاداتشان و همچنين نحوه معيشتشان توجه نمود. توجه به اين نكته ضروري است كه معماري و نيز مسكن انسان كه بخشي از معماري است در اثر عوامل چندي شكل مي‌گيرند،كه بعضي از اين عوامل عبارتنداز:
1- بوم
¨2- نحوه معيشت
¨3- ابزار و تكنولوژي
¨4- مصالح
¨5- سنت سكونت
اسلاید 4 :
¨هدف‌هاي كلي مسكن
به طور كلي مي‌توان هدف‌هاي كلي مسكن را به شرح زير جمع بندي كرد:
¨1- هدف‌هاي اصلاح و بهبود تاسيسات اجتماعي: با گسترش شهرها و لزوم ايجاد مجتمع‌هاي بزرگ مسكوني، ضرورت پيش بيني تاسيسات آموزشي و بهداشتي و ديگر مراكز خدماتي ابعاد تازه تري مي‌يابد. مجموع اين نيازها و تدابير تامين آن‌ها، در هدف‌هاي مهم مسكن منعكس مي‌گردد.
¨2- هدف‌هاي فيزيكي زيربنايي: پيش بيني تاسيسات اوليه مانند منابع آب، فاضلاب و سيستم‌هاي حمل و نقل نيز از هدف‌هاي كلي مجتمع‌هاي زيستي به حساب مي‌آيد. امروزه پيش بيني تاسيسات زيربنايي در اكثر كشورها مورد توجه قرار گرفته است.
¨3- اصلاح محيط زيست: هدف‌هاي كلي در اين زمينه، سالم سازي محيط زيست و فضاهاي باز و كاهش آلودگي‌ها را شامل مي‌شود.
اسلاید 5 :
¨سابقه زندگي در مجتمع‌هاي مسكوني در ايران
تا آغاز سلطنت رضاخان، شيوه زندگي مردم ايران به شكل زندگي اجتماعي سنتي بود و معماري نيز بعنوان پديده اي در زندگي اجتماعي – فرهنگي با همه عناصري كه در طول قرن‌ها براي خود آفريده بود، در چارچوب معماري سنتي شكل مي‌گرفت. بعد از كودتاي رضاخان، معماري كه تاكنون تعادل خود را با حركت‌هاي اجتماعي – فرهنگي حفظ كرده بود، ناچار از قبول يك حركت جديد و غير مترقبه بود. اجتماع ايران با پذيرش يك حركت جديد و به تبع آن، قبول بسياري از رفتارها و هنجارهاي اجتماعي – فرهنگي اروپا، ناگزير از گرفتن بسياري از الگوها و قالب‌هاي اجتماعي – فرهنگي بود، معماري نيز نمي‌توانست در حركت خود، بي نياز از الگوها و قالب‌هاي معماري غرب باشد. پذيرش الگوها و قالب‌هاي اجتماعي و فرهنگي اروپا، استفاده از فنون معماري آن قاره را اجتناب ناپذير مي‌ساخت. بيرون آمدن زنان از فضاي اندروني خانه‌ها، تغييراتي را در واحدهاي مسكوني ايجاد نمود، پنجره به كوچه باز شد و بجاي خانه يك طبقه و مجزاي سابق، ساختمان‌هاي چند طبقه آپارتماني بنا گرديد.
اسلاید 6 :
نخستين ساختمان بلند تهران، شامل 10 طبقه بود كه در آن آسانسور نيز كار گذاشته شد، در سال‌هاي 30-1328 ساخته شد و نخستين مجموعه بلند مسكوني در تهران مجموعه بهجت آباد بود كه در سال‌هاي 49-1343 بنا گرديد. حدود 80 درصد از ساختمان‌هاي بلند در سال‌هاي پيش از انقلاب توسط موسسات و افراد خارجي و يا با مشاركت آنان ساخته شده است. اين امر به سبب عدم توانايي نيروهاي داخلي و عدم وجود ضوابط ساختمان سازي بوده است. با وقوع انقلاب اسلامي، بلند مرتبه سازي تقريباً به مدت بيش از 10 سال متوقف شد و در اين سال‌ها، ساخت و ساز اين نوع ساختمان‌ها به تكميل مجموعه‌هاي مسكوني نيمه تمام محدود ماند.
¨
اسلاید 7 :
¨طبقه بندي مجتمع‌هاي مسكوني
همان طور كه ديوار، اتاق، پله، سقف و … عناصر سازنده يك واحد مسكوني مي‌باشند، واحدهاي مسكوني، پاركينگ، مسير پياده، سواره، درختان، فضاي تجمع، زمين بازي و فضاهاي سبز عناصر به وجود آورنده يك مجتمع مسكوني مي‌باشند. در يك واحد مسكوني روابط داخلي اتاق‌ها و فضاهاي عملكردي و خدماتي مشخص كننده خصوصيات ويژه آن مي‌باشند، و در يك مجتمع مسكوني عناصر ارتباط دهنده ساختمان‌ها، فضاهاي باز يا خصوصيات متفاوت عمومي‌و نيمه عمومي‌و نيز تركيب آن‌ها در ارتباط با اندازه و موقعيتشان با يكديگر مورد بررسي قرار مي‌گيرند. و مشخص كننده خصوصيات مجتمع مسكوني مي‌باشند.
¨تيپ‌هاي مختلف ساختماني در ارتباط با فرم
به منظور ساده كردن بررسي سعي مي‌شود كه شكل‌هاي متعدد حاصل از تركيب
عناصر آن‌ها را بدون تاثيرپذيري از ويژگي‌هاي خاص منطقه اي، در رابطه با
تيپ‌هاي مشخصي قرار داد، تا بتوان در رابطه با خصوصيات زيستي هر
كدام بررسي‌هاي لازم را به عمل آورد.
¨
اسلاید 8 :
¨
¨
در شكل زير سعي شده تا شكل‌هاي متعدد ساختماني به طور سيستماتيك ارائه شده و سپس با تيپ بندي از تعدادشان كاسته شود.
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
در سطر فوقاني اشكال پايه اي بناهاي داراي حياط مركزي از چپ به راست ارائه شده اند، و در سمت راست مجموعه‌هاي خطي قرار گرفته كه ديگر قادر به ساده كردن آن نيستيم.
اسلاید 9 :
بنابراين بناهايي به اشكال T شكل، زيكزاك، هلالي و ساير موارد مشابه اشكالي واسط ميان مجموعه‌هاي حول حياط مركزي و ساختمان‌هاي خطي مي‌باشند.
همانند تفكيك ساختمان‌هاي خطي و حول حياط مركزي ساختمان‌هاي مولكولي به عنوان تيپ سوم مطرح مي‌شوند و بيانگر مجموعه اي از بناهاي منفرد هستند، كه به طور فضايي از يكديگر جدا مي‌باشند. در واقع بناهاي حول حياط مركزي و بناهاي خطي به عنوان دو شكل مجزا مشخص مي‌شوند، و بناهاي مولكولي تركيبي از اين دو هستند.
¨مجموعه‌هاي مولكولي: روشنايي و تهويه در اين بناها به نحو مطلوبي صورت مي‌گيرد. اين فرم ساختماني قادر است با اندازه و اشكال مختلف سايت به خوبي انطباق داشته باشد. بناهاي مولكولي بدليل ويژگي‌هايشان جهت تركيب با ساير اشكال ساختماني بسيار مناسب باشند و مي‌توانند راه حلي ارائه كنند كه از ارزش مسكوني بالايي برخوردار باشد.
اما اين تيپ در ميان تمامي‌تيپ‌هاي ساختماني به دليل عدم ايجاد فضاهاي شهري متمركز و محصور نامناسب‌ترين مي‌باشد، و از لحاظ اقتصادي در مناطق با تراكم بالا به صرفه نمي‌باشد و از طرفي به دليل مجزا بودن فرم ساختماني آن در زمين‌هاي شيبدار مي‌تواند كاربرد داشته باشد و با توپوگرافي‌هاي متفاوت و متغير انعطاف پذير نشان مي‌دهد.
اسلاید 10 :
¨مجموعه‌هاي خطي: مجموعه‌هاي خطي قادرند تراكم نسبتاً‌زيادي را در خود جاي دهند. اما بايستي به حداقل فاصله بين نماي ساختماني در ارتباط با محروميت، آلودگي صوتي و نور خورشيد توجه داشت. فضاهايي كه در بين ساختمان‌ها ايجاد مي‌شوند، داراي هويت نيستند، اما مي‌توان اين عيب را با كاهش سطح زير ساخت و يا پس و پيش كردن ساختمان جبران كرد. در صورتي كه قرارگيري آپارتمان‌ها در ساختمان‌هاي خطي به طور صحيح طراحي شده باشد، تيپ سودمند و با صرفه اي مي‌باشد و در مقايسه با مجموعه‌هاي حول حياط مركزي داراي پويايي بيشتري است. و از طرفي در سايت‌هاي شيبدار به خصوص با شيب زياد فرم مناسبي است كه مي‌تواند با توپوگرافي زمين مطابقت داشته باشد و نسبت به تيپ‌هاي ديگر ساختماني از معايب كمتري برخوردار است.
¨مجموعه‌هاي حول حياط مركزي: مجموعه‌هاي حول حياط مركزي به دليل ايجاد فضاي باز و محصور به منظور استفاده ساكنين متمايز مي‌باشند، و زماني كه تراكم مناسبي داشته باشند، و حياط بزرگي را محصور كنند، مي‌توانند مجموعه مسكوني مطلوبي را به وجود آورند. اين مجموعه‌ها برخلاف ساير تيپ‌ها، فضاي باز وسيعتر، مناسبتر و كاربردي تري دارند كه مي‌توانند بين تيپ‌هاي مختلف بيشترين تراكم را نيز به وجود آورند. و از نظر ايجاد روحيه همسايگي و كنترل شرايط اقليمي‌نيز نسبت به ساير تيپ‌ها ارجحيت دارند. با وجود اين محاسن، اين نوع تيپ ساختماني در سايت‌هاي شيبدار به خصوص با شيب زياد از قابليت اجرايي كمي‌برخوردار مي‌باشد، و عموماً براي سايت‌هاي مسطح كاربرد دارد.
