بخشی از مقاله
تعریف :
کنترل جریانی است که ضمانت می کند اقلام موجود سازمان با در نظر گرفتن عوامل زمان ، مکان ، تعداد ، کیفیت و هزینه به بخشهایی از عملیات ( از قبیل : تولید ، توزیع ، فروش ، مهندسی و غیره ) که به آنها نیاز دارند تدارک شود .
( مفهوم کنترل موجودی )
کنترل موجودی در مدیریت تدارکات مدرن کنترل واقعی کار به حساب می آید ، این کنترل همه اهداف اساسی عملیات انبار را در بر می گیرد . مفهوم اساسی کنترل موجودی به بیانی کاملاً ساده مواد درست ، در تعداد درست ، با کیفیت درست ، در زمان و مکان درست است . علاوه بر اینها عنصر هزینه نیز در منترل موجودی نقش حیاتی دارد . به این خاطر همه اهداف کنترل موجودی باید در نظر گرفتن محدودیت هزینه که در مورد اقلام بسیار قابل ملاحضه می باشد ، تحقق یابند .
برقراری موازنه بین ارائه خدمت و صرفه جویی در کنترل موجودی
نگهداری و کنترل موجودی کار بسیار پر هزینه ایست اما اقلام انبار برای تضمین آن که عملیات بتواند استمرار یابد لازم هستند . مدیریت انبار باید سعی مند بین نیاز به ارائه خدمت مطمئن و خوب از نظر تدارک مستر مواد ، با نیاز به ارائه آن خدمت بدون بلوکه نمودن مقدار زیادی از پول سازمان و در نتیجه کاهش منافع و بروز خطرات کاهش نقدینگی ، تعادل برقرار نماید . یکی از علتهایی که کنترل موجودی برای مدیریت انبارداری سخت به شمار می آید برقراری همین موازنه است .
(اهداف کنترل موجودی )
بطور طبیعی هر سازمانی کمبودها و احتیاجات خاص خود را دارد که باید توسط سیستم کنترل موجودی آن سازمان تامین گردد . با این وجود اگر این واحد کنترل موجودی سازمان تولید و توزیع متوسط القامت را از نظر بگذرانیم از اهداف آن تصویری کامل به شرح زیر بدست می آوریم :
الف ) تدارک یک جریان مستمر مواد برای عملیات :
هدف اساسی کنترل موجودی این است که تضمین کند کالاهای مورد نیاز تولید ، مهندسی ، توزیع و غیره در انبار موجود و آماده برای معرف باشند .
ب ) تضمین کیفیت درست مواد مورد احتیاج :
کنترل موجودی در مورد تضمین این که نوع و کیفیت درست مواد مورد نیاز همواره در دسترسی برای استفاده در عملیات باشد مسئول است .
نوع کیفیت کالاهای مورد احتیاج بوسیله مصرف کننده ، خرید و کنترل کیفیت معین می گردد آنچه که از این بابت به کنترل موجودی مربوط می باشد آن است کهتضمین کند کالاهایی که از انبار صادر می شوند همان مشخصاتی را دارا می باشند که مقرر شده است .
پ ) توزیع اقلام انبار را می توان هم به محصولات نهایی و نیم ساخته و هم به کالاهای موجود در سایر قسمتهای یک کارخانه بزرگ یا بخشهای کشور مربوط نمود یکی از اهداف کنترل مموجودی این است که نضمین کند کالاهای مورد نیاز عملیات در نقطه مصرف باشند این امر ممکن است حمل و نقل اقلام را از محلی به محل دیگر طلب نماید ، همه این موارد می باید بوسیله کنترل موجودی کنترل و سازماندهی گردد .
ت ) عامل زمان :
سیستم کنترل موجودی علاوه بر تامین همه احتیاجاتی که پیش از این به آنها اشاره گردید باید تضمین کند اقلام مورد نیاز در زمانهای مقرر در دسترس باشند .
ث ) کنترل گردش اقلام انبار :
کنترل گردش اقلام انبار جریانی است که تضمین می کند همه اقلام بترتیب معین و مطابق با عمر انباری یا تاریخ انقضاء مصرف خود مورد استفاده قرار می گیرند . این نوع کنترل تضمین می کند همه اقلام که از انبار صادر می شوند سالم و در شرایط درستی باشند .
( سیستمهای کنترل موجودی )
برای کنترل موجودی سه سیستم وجود دارد که عبارتند از :
آلف ) سیستم دو ظرفی که به یک سیستم تجدید سفارش مبتنی است : این سیستم نسبت به یک مقدار موجودی از پیش معین شده به نام سطح تجدید سفارش عکس العمل نشان می دهد .
ب ) سیستم مرور دوره ای که در آن همه اقلام بطور منظم و در فواصل زمانی معین تجدید سفارش می شوند .
پ) سیستم سفارش برنامه ای
( عوامل موثر در تعیین مقدار موجودی اقلام انبار ):
سیستم کنترل موجودی درباره ی تعیین درست میزان سطوح موجودی هر یک از اقلام انبار مسئول است در هنگام تعیین میزان سطوح موجودی انبار ، باید به یک سری عوامل معین توجه شود و تاثیر آنها در رقم نهایی سطوح موجودی اقلام انبار منعکس گردد این عوامل عبارتند
از :
الف ) نیازهای عملیاتی
ب ) عمر انباری اقلام انبار
پ ) دوره تحویل
ت ) سطح ایمنی اقلام انباری
ث ) سرمایه قابل دسترس
ج ) ظرفیت انبار کردن اقلام
( سه سطح انبار کردن اقلام )
بطور کلی سه سطح برای انبار کردن اقلام وجود دارد که در اغلب انبار ها رعایت می گردد . این سه سطح تحت سه عنوان به شرح زیر طبقه بندی می گردد :
الف ) سطح حداقل انبار کردن اقلام :
این سطح از انبار کردن اقلام ، آن مقدار از اقلام است که با در نظر گرفتن نیاز عملیاتی و دوره تحویل کالا از سوی تدارک کننده مورد نیاز سازمان می باشد .
ب ) سطح تجدید سفارش اقلام :
بخاطر خطراتی که در اتکا به تحویل صرف وجود دارد مقداری را به عنوان سطح ایمنی یا ذخیره احتیاطی او معمولاً به میزان 25 درصد سطح حداقل انبار کردن اقلام به مقدار سطح حداقل اضافه می کنند و آن را سطح تجدید سفارش اقلام انبار می نامند . این سطح ازموجودی نقطه ی عطفی است که در آن واحد خرید برای تدارک جدید کالا اقدام ی نماید . در این مرحله به عمر انباری اقلام نیز توجه می شود . اگر عمر انباری اقلام کمتر از سطح تجدید سفارش اقلام انبار باشد در آن صورت باید این سطح تجدید سفارش تا حد عمر انباری اقلام کاهش داده شود .
پ ) سطح حداکثر انبار کردن اقلام :
کاملاً روشن است که موقع برقراری مقدار سطح حداکثر اقلامی که می تواند انبار شود ، ظزفیت فیزیکی واقعی انبار بر رقم نهایی آن تاثیر می گذارد .
کنترل موجودی علاوه بر تعیین مقدار سطوح موجودی مورد نیاز برای اداره موثر با کفایت عملیات سازمان درباره ضمانت رعایت مقادیر این سطوح در کل سیستم انبار نیز مسئول می باشد .
( منابع اطلاعاتی کنترل موجودی )
کنترل موجودی سیستمی است که عمدتاً با اتخاذ تصمیم هایی که بر بسیاری از اجراء عملیات تاثیر می گذارد در گیر است و برای اتخاذ درست و موثر تصمیم ها به یک جریان مستمر اطلاعات مناسب و به هنگام نیاز دارد .
الف ) برنامه ها و دستور کارهای جامع تولید :
در این مورد اطلاعات مورد نیاز کنترل اقلام انبار و اطلاعات مربوط به محصولات در نظر گرفته شده از سوی شرکت برای تولید از جمله مقدار ، نوع ، کیفیت و زمان تولید هر محصول را شامل می گردد .
ب ) پیش بینی های واحد فروش :
واحد فروش معمولاً بر طبق باورهای خود ، پیش بینی هایی درباره ی فروش شرکت به عمل می آورد .
کنترل موجودی برای تعیین مقدار سطوح موجودی محصولات نهایی همچنین نیم ساخته به اطلاعات این پیش بینی ها نیاز دارد کنترل موجودی باید تضمین کند مواد برای جوابگویی به تقاضاهای حال و آتی شرکت به اندازه کافی در دسترس باشد .
پ )طرحهای توزیع:
کنترل موجودی برای توزیع درست اقلام به اطلاعات به هنگام مربوط به امکانات حمل و نقل قابل دسترس ، ظرفیتهای انبار کردن مراکز تجمع کالاها و تقاضاهای صورت گرفته از این مراکز نیاز دارد .
کنترل موجودی از این اطلاعات برای تضمین استقرار اقلام در محلهایی درست استفاده می کند . این اطلاعات معمولاً به وسیله ی واحدهای فروش ، حمل و نقل و مراکز تجمع کالاهای درگیر در عملیات توزیع تدارک می گردد .
ت ) برنامه های مهندسی :
امور اساسی واحد مهندسی تعمیر و نگهداری ماشین آلات و تجهیزات شرکت است .
این امور معمولاً بر طبق برنامه های از پیش معین شده که اجرای آنها به اقلام معین ( ازقبیل قطعات یدکی ماشین آلات جدید و غیره ) در زمانهای معین نیاز دارند صورت می گیرد . یک نسخه این برنامه ها برای تضمین قابل دسترس بودن اقلام مورد نیاز در زمان اجرا باید مدتی پیش از شروع به واحد کنترل موجودی ارائه گردد .
ث ) تعمیر و نگهداری :
واحد تعمیر و نگهداری درباره تعمیرات عمومی و مواظبت از کارخانه مسئول است و به همین خاطر برای عملیات آتی خود برنامه ای تنظیم می کند . یک نسخه از این برنامه برای انبار کردن پیش از موعد مواد مورد نیاز آن باید بعد از تهیه به واحد کنترل موجودی ارائه شود .
ج ) برنامه ریزی تولید :
برنامه ریزی تولید واحدی است که دستور کار تولید را تهیه می کند . یک نسخه این دستور کار برای فراهم آوردن امکان تدارک همه مواد لازم ( از جمله مواد خام ، محصولات نیم ساخته ، قطعات مونتاژ ، مواد بسته بندی و غیره ) باید به واحد کنترل موجودی ارائه گردد .
( کنترل موجودی و رایانه ) :
کنترل موجودی با پردازش داده ها و حصول به اطلاعاتی که بر اساس آن می توان تصمیمهای قابل اجرا و موثر تولید ، توزیع ، برنامه ریزی و مهندسی را اتخاذ نمود مربوط است . توانایی رایانه در پردازش و نگهداری داده های زیاد و نیز تهیه بسیار سریع اطلاعات مدیریت دارای کیفیت بالا با هزینه ای کم ، در بسیاری از سازمانها بیشترین تاثیر را به عملیات کنترل موجودی داشته است .
( نقش مدیر کنترل موجودی: )
در اغلب سازمانهای بخش کنترل موجودی مدیریت انبار بوسیله ی ارشد ترین کارمند انبار کنترل می شود مدیر کنترل موجودی تابع مدیر انبار بوده و وظایف و مسئولیتهای مشروحه زیر را عهده دار می باشد :
الف ) اداره موجودی اقلام و تضمین استمرار تدارک عملیات سازمان
ب ) اداره ی هر چه موثر و با کفایت تراسور کنترل موجودی : این امور مواردی چون کنترل کارمندان ، کنترل دفاتر کار حفاظت پرونده ها و سوابق را شامل
می گردد .
پ ) توسعه و یهود ارائه خدمات کنترل موجوی به سایر بخشهای ذیربط در جهت یهود کل عملیات انبار .
ت ) برقراری ارتباط با سایر واحدهای صنعتی داخل سازمان برای حصول اطمینان از درست ، قابل استفاده و بموقع بودن اطلاعات تدارک شده بوسیله ی کنترل موجودی و نیز درستی تصمیمهایی که بر مبنای آن اطلاعات اتخاذ می شوند .
( ثبت موجودی اقلام انبار کنترل موجودی : )
ثبت موجودی اقلان انبار کنترل موجودی دردو بخش از مدیریت انبار بشمار می روند و چون ثبت موجودی اقلام انبار بیشترین اطلاعات آماری که کنترل موجودی برای حصول به مقاصد و اهداف خود به آنها نیاز دارد را برای آن فراهم می کند این دو بخش لازم است بسیاری نزدیک با یکدیگر کار نمایند .
مدلهاي كنترل موجودي
مدل تك پريودي با هزينه سفارش
در بررسي مدل تك پريودي احتمالي فرض بر اين است كه هزينه سفارش دهي صفر است حال آنكه گاهي از اوقات هزينه سفارش دهي ممكن است بزرگترين از صفر و به اندازه A باشد با گنجاندن اين هزينه هزينه كل بدست مي آيد
مدل تك پريودي احتمالي – حالتي كه تقاضا متغير تصادفي پيوسته است :
در اين بخش مدلي بررسي مي شود كه تقاضاي متغير تصادفي بوده و تابع توزيع آن معلوم است .
صصنت شخص چين مدلي اين است كه در آن تنها يك پريود از نظر گرفته مي شود وفرصت تهيه محصول يكبار و آن هم ابتداي دوره ميسر است اين مسئله به مسئله ي روزنامه فروش يا مسئله درت كريسمنس معرف است مدل چند كالايي محدوديت مايه :
مدل چند كالايي با محدوديت تعداد سفارشات / مدل چند كالايي با محدوديت يك منبع توليدي / مدل چند كالايي با محدوديت فضاي انبار / مدل چند كالائي با محدوديت زيان آماده سازي / مدل چند كالايي با محدوديت يك منبع توليدي :
در اينجا فرض بر اين است كه يك منبع توليد بيشتر نداريم . مي خواهيم ميزان سفارشات در هر بار براي هر كالا را طوري تنظيم نماييم كه كل هزينه حداقل گردد اين حالت وقتي رخ مي دهد كه فاصله زماني دو شفارش براي هر كالا با هم برابر باشد .
مدل توليد اقتصادي / مدل تقاضاي پس افت : در اين تقاضا تعهد مي دهيم كه جبران كنيم و ميلغي براي اينكه مشتري متظر مي ماند از قيمت كالا كم مي شود را هزينه كمبود مي نامند
مدل سفارش اقتصادي :
در اين مدل فرخ تقاضا ثابت و معين است 2- در اين مدل لازم نيست تا مقدار سفارش عددي صحيح باشد 3- مطالعات براي يك مصول صورت مي گيرد 4- زمان انتظار برابر با صفر مي باشد 5- كمبود مجازنمي باشد 6- كل جنس در خواستي پكما تحويل مي شود 7- هيچ گونه رابطه اي بين مقدار خريد و هزينه خريد وجودندارد .
فصل دوم :
معرفي مكان كار آموزي
( معرفی شرکت آذین خودرو )
شرکت در سال 1374 در کیلومتر پنجم جاده قزل حصار شهرستان کرج با هدف تامین لوازم و قطعات مورد نیاز تعدادی از کارخانجات خودروسازی شروع بکار نمود همانطور که از اسم شرکت نیز مشخص می باشد هدف اصلی شرکت تولید قطعات و لوازم تزیینی خودرو بوده که شامل مواردی چون : روگلگیری ، آفتابگیر ، موکت کف خودرو ، سقف خودرو ، سقف کاذب خودرو ، عایق سقف خودرو ، ایزولاسیون ، طاقچه عقب و غیره می باشد که این قطعات با سفارش خودرو و سایپا بوده و بصورت جزئی تر سفارشاتی نیز برای شرکتهای کیش خودرو ، پارس خودرو و کرمان خودرو و رزرو ، ساخته و درنهایت این قطعات در شرکت های مذکور بر روی خودرو و مونتاژ می شود . لازم به ذکر است که آذین خودرو شرکتی خصوصی بوده و هیچگونه کمک مالی از دولت در این زمینه دریافت نمی کند .
شرکت دارای یک دفتر مهندسی در اتوبان کرج و دفتر مرکزی در تهران می باشد که ارتباطات نزدیکی بین آنها وجود دارد . کارخانه ی مهرشهر شامل سالن های مختلفی از قبیل سالن آفتابگیر ، سالن ایزولاسیون ، سالن سقف و ... بوده که در حالتی کل تر به سالن های پراید ، L 90 و ... که تولید محصولات تزئینی آن خودرو را کاملاً به عهده دارند تقسیم می شود . سایر بخش ها همانند بخش QC بخش اداری ، آموزشی ، برنامه ریزی ، تحویلداری و... مثل کارخانجات دیگری باشد . در سالهای اخیر با مکانیزه تر شدن سیستم ساخت و ارسال کالا و افزایش بهرهوری از منابع موجود مالی و انسانی ، تولیدات شرکت نیز رشد چشمگیری داشته و خود را پا به پای تولیدکنندگان خودرو پیش برده است .
خط مشي و اهداف شركت
-افزايش ميزان سطح رضايتمندي مشتريان از طريق ايجاد فرآيندهاي مناسب ارتباط با مشتري دريافت نظرات ، پيشنهادات و شكايات آنان
-توجه خاص بهبود مستمر محصول و بكارگيري آن در كليه فرآيندهاي سازماني
-بكارگيري تكنولوژي روز دنيا در فرآيند توليد محصول بمنظور ارتقا كميت و كيفيت محصولات توليدي و بدست آوردن سهم بيشتري از بازار رقابت .
-كنترل و مديريت هزينه ها در جهت افزايش بهره وري و كاهش قيمت تمام شده محصولات توليدي.
-آموزش كاركنان وارتقاء سطح دانش آنان در جهت پرورش نيروهاي متخصص .
-تدوين و اجراي سيستم هاي انگيزش بعنوان عاملي در جهت افزايش بهره وري .
-استقرار نظام مشاركت و استفاده از تفكر جمعي در راستاي افزايش ببهره وري و حل مسادل و مشكلات شركت .
-بكار گيري مفاهيم تعالي سازماني براساس مدل EDQM بمنظور ايجاد بستري مناسب جهت ارتقاء شطح كيفي والگويي در جهت پيشبرد اهدا شركت
اين خطمشي بيانگي تعهد و توجه ويژه مديريت ارشد به مقوله ي كيفيت بود و مسئوليت پياده سازي ، اجرا و نگهداري سيستم مورد نظر با مديريت شذكت است . از اين و كليه پرسنل ملزم مي باشند تا تعهد ، مسئليت پذيري و همكاري كامل با واحد تضمين كيفيت نسبت به ايجاد زمينه هاي اجرا و استقرار سيستم مورد نظر كوشيده واز هيچ تلاش فروگذار ننمايند.
فصل سوم :
شناخت وضعيت سيستم ( سيستم انبارها )
( انبارها )
انبارها بطور کلی از سه قسمت کلی انبار مواد ، قطعات و محصول تقسیم بندی مس شود که هر کدام شامل زیر مجموعه هایی به این شرح می باشد انبار شامل انبارهای ضایعات ، مواد اولیه و مواد نیم ساخته می باشد .
انبار قطعات شامل انبارهای قطعات فنی ، ملزومات ، اموال دستگاهها و مواد مصرف تقسیم می باشد . انبار محصول شامل انبار پالت ها و قسمت های ارسال و دریافت است .
معرفي( فرمهای مورد استفاده در بخش انبار ( فرم های انحصاری انبار ) شامل : )
اظهار نامه ورود و خروج پالت ، کارت شناسایی کالا ، گزارش روزانه ( اقلام صادره ) گزارش روزانه انبار ( اقلام وارده ) ، رسیدن موقت انبار ، برگ خروج کالا رسید دائم انبار ، حوله انبار برگشت به انبار ، برگشت از انبار ، صورتجلسه تعیین اقلام ضایعاتی ، صورتجلسه فروش ضایعات در خواست بازرسی برای ECN ، تایید اقلام فنی تخصصی ، درخواست کالا از انبار برگ ارسال / تحویل موقت ، برگ تحویل اقلام دریافتی نامنطبق به انبار ، درخواست خرید ، برگ تحویل مجوز هزینه حمل نقل اضافی محصول جهت مشتری ، برگشت از قرنطینه ، جدول
مشخصه های بسته بندی محصولات برگ مشخصات محصول – برگ عودت رسید از خط تولید ، تغییر وضعیت کالا – برگ حواله انبار به انبار برگ ارسال کالای خریداری شده ، برگ حواله انبار محصول ، بارنامه ، اعلایه موجودی پالت ، کاردکس پالت برگ بازرسی اقالم دریافتی و تعیین تکلیف کالای عودت داده شده دو فرم کاکنان در قسمت انبار مورد استفاده قرار می گیرد یکی مربوط به قسمت دریافت می باشد که در واقع اعلایه نیاز شرکت بهمواد اولیه بوده و مشخص کننده نوع محصول و محدوده زمانی لازم برای تائین کننده می باشد .
فرم دیگری مربوط به قسمت ارسال بوده که توسط سایت شرکت هایی ماند ایران خودرو در اختیار واحد قرار می گیرد . پالت : وسیله ای فلزی برای نگهداری و حمل و نقل لوازم تزئینی اتومبیل می باشد .
در بدو ورود پالتهای فلزی به کارخانه راننده حامل پالتهای فلزی به انتظامات مراجعه کرده که پس از ثبت اظهارنامه مشتری در دفاتر انتظامات به تحویلداری ( واحد ارسال / دریافت ) مراجعه می نماید .
مسئول انبار پس از دریافت اظهار نامه از راننده پالتهای وارده را با اظهار ناهمه چک نموده و پس از کنترل ـن با کمک لیفتراک نسبت به تخلیه آن به محل های از پیش تعیین شده محوطه انبار باز که بر اساس نوع محصول تفکیک گردیده اقدام می نماید .
در مرحله کنترل چنانچه هر یک از پالتهای وارده دچار خرابی و یا ورشکستگی شده باشد مسئول دریافت کننده پالتها در انبار با صدور درخواست و تقاضای حکم از واحد فنی نسبت به اصلاح و تعمیر آن پیگیری و اقدام می نماید واحد فنی موظف است پس از تعمیر پالتهای اعلام شده از سوی انبار مراتب تعمیر را بهه اطلاع انبار رسانده تا انبار با هماهنگی لازم به انتقال آن اقدام نماید .
