کارآموزی فرزکاری

بخشی از مقاله

مقدمه
در ماشینهای فرز،یک تیغه فرز چند دندانه برروی قطعه کار می چرخد و براده برداری می کند.
هر یک از دندانه های تیغه فرز،براده کوچکی از سطح قطعه کار جدا می کند.
توسط ماشین فرز،عملیات براده برداری متنوعی می توان انجام داد. به عبارت بهتر یک ماشین فرز قادر است سطوح تخت،فرم دار،شیارها،حفره ها،رزوه ها،چرخدنده ها،مارپیچها و دیگر فرمها را بتراشد.
در میان ماشینهای ابزار،ماشینهای فرز از نظر شکل و قابلیت،بیشترین تنوع را دارند.
این ماشینها را می توان به خوبی به سیستم کنترل عددی کامپیوتری مجهز کرد.قطعه کار را می توان مستقیما بر روی میز ماشین فرز بست و یا آن را توسط فیکسچرهای متنوعی که معمولا به همراه ماشینهای فرز عرضه می شوند،روی میز ماشین مهار نمود.

انواع ماشینهای فرز
طبقه بندی ماشینهای فرز به چند گروه مشخص کار دشواری است،زیرا طراحی این ماشینها در همه موارد شباهتهایی با یکدیگر دارد.ولی از نقطه نظر کاربرد،می توان ماشینهای فرز را در دو گروه بزرگ طبقه بندی نمود:
ماشینهای فرز با میز ثابت و...
ماشینهای فرز ستونی- زانویی.
هر دو گروه این ماشبنها در دو نوع،با اسپیندل افقی و با اسپیندل عمودی ساخته می شوند.در ماشینهای فرز با اسپیندل افقی محور نگهدارنده تیغه فرز به صورت افقی و و موازی با میز ماشین قرار گرفته است .
برای عملیات مختلف می توان ابزارهای مختلفی بر روی محور ابزار گیر نصب نمود.
در ماشینهای فرز عمودی،تیغه فرز،عمود بر صفحه میز ماشین نصب می شود.
البته در ماشینهای فرز عمودی،غالبا می توان اسپیندل را حول محور افقی چرخانده و در زاویه های مختلفی تنظیم و ثابت کرد.

ماشبنهای فرز با میز ثابت
در ماشینهای فرز با میز ثابت،میز ماشین یک ساختارصلب دارد وبه صورت یک پایه ثابت عمل می کند.البته در این ماشینها،میز ماشین تنها در راستای محورXبه چپ و راست حرکت می کند.
طول میز این ماشینها و کورس حرکت آن (m9.0-0.9)30-3می باشد.حرکت ابزار در جهات عمودی و عقب-جلو(محورهای ZوY)از طریق حرکت اسپیندل ماشین تامین می گردد.
ماشینهای فرز با میز ثابت نیز به نوبه خود به سه نوع عمودی،افقی و صفحه تراش تقسیم می شوند(ماشینهای فرز و صفحه تراش در وازه ای).
نوع میز این ماشینها به گونه ای است که می توان قطعات بزرگ و سنگین را بر روی آن نصب کرده و ماشینکاری نمود.
ماشینهای فرز ستونی-زانویی
نام این ماشینها از قطعات متحرک آن گرفته شده است.در این ماشینها یک ستون ع

مودی وجود دارد که میز متحرک ماشین را در جهت عمودیZهدایت می کند.
میز ماشین که زانو نیز نامیده می شود ،عامل مکانیزم حرکتهای دیگر میز است.
این حرکتها عبارتند از:حرکت عرضیY(عقب-جلو)و حرکت طولی X(چپ-راست).این ماشینها،عموما با عنوان ماشین فرز زانویی نیز نامیده می شود.
ماشینهای فرز زانویی سه نوع اصلی دارند:

ماشینهای فرز افقی،
ماشینهای فرز افقی اونیور سال و
ماشینهای فرز عمودی.
ماشینهای فرز افقی
در یک ماشین فرز افقی،محور نگهدارنده ابزار به صورت افقی قرار گرفته است.میز ماشین که قطعه کار بر روی آن بسته می شود،در سه جهت طولی،عرضی و عمودی (X،YوZ)قابل حرکت است.
ماشینهای فرز افقی اونیورسا ل
ماشین فرز افقی اونیورسال،شبیه ماشین فرز افقی معمولی است،با این تفاوت که در ماشینهای اونیورسال،میز ماشین قابلیت چرخش نیز دارد .
میز این ماشین بر روی پایه زانویی قرار گرفته و می توان آن را به اندازه 45 یا بیشتر چرخاند.با اضافه کردن این امکان می توان چرخنده های مار پیچ،انواع شیارهای مار پیچ و دیگر قطعات مشابه را براده برداری نمود.
ماشینهای فرز عمودی
تفاوت ماشین فرز عمودی با ماشین فرز افقی در این است که محور ابزار گیر به صورت عمودی و عمود بر صفحه ماشین قرار می گیرد.
ارتفاع تیغه فرز نسبت به قطعه کار را می توان به صورت دستی یا اتوماتیک تغییر داد.
این ماشینها برای به کار گیری تیغه فرزهای انگشتی و پیشانی تراش مناسب هستند.
ماشینهای فرز عمودی در سه نوع ساخته می شوند:با کلگی لغزنده،با بازوی فوقانی فلکه ای و با کلگی گردان.
ماشینهای فرز عمودی با بازوی فوفانی فلکه ای معمولا برای مقاصد آموزشی در مدارس فنی –حرفه ای مورد استفاده قرار می گیرند.
بازوی فوقانی این ماشین را می توان توسط یک دسته گردان چرخانده و توسط آن شیارها با مسیرهای منحنی را نیز براده برداری نمود.
در ماشینهای فرز عمودی با کلگی لغزنده،اسپیندل ابزار گیر در وضعیت عمود

ی قرار گرفته است.
کلگی ماشین که اسپیندل درون آن تعبیه شده است را می توان توسط یک اهرم گردان یا به صورت مکانیزه اتوماتیک در جهت عمودی حرکت داد.
اسپیندل در یک ماشین فرز عمودی با کلگی گردان را می توان هم در جهت عمودی و هم به صورت یک منحنی دایره ای حول محور عمودی حرکت داد.
شعاع این حرکت دایره ای قابل تنظیم است و به صورت دستی یا مکانیزه انج

ام می گیرد.
روشهای کنترل ماشینهای فرز
روش کنترل حرکتهای میز ماشینهای فرز متنوع است و از این دید گاه نیز می توان ماشینهای فرز را به چهار گروه تقسیم کرد:
1-با کنترل دستی.در این ماشینهای فرز تمام حرکتهای ابزار و میز ماشین به کمک اهرمهای دستی انجام می شود.
2-با کنترل نیمه اتوماتیک.در این ماشینهای فرز ،حرکتها به صورت ترکیبی دستی – مکانیزه قابل انجام است.
3-تمام اتوماتیک.در این روش یک مجموعه پیشروی هیدرولیکی پیچیده،می تواند دقیقا یک فرم دو یا سه بعدی یک شابلون را تقلید کرده و یک یا چند ابزار را مطابق فرم شابلون هدایت کند.

برای هدایت اتوماتیک ابزار برشی می توان عملیا ت را بر روی یک نوار مغناطیسی یا سوراخدار نیز برنامه ریزی نمود و بدین ترتیب حرکتهای ابزار برشی و میز ماشین را به صورت اتو ماتیک کنترل کرد.
4-با کنترل کامپیوتری(CNC).در این روش مختصات مختلف قطعه کاربر روی یک کامپیوتر مرکزی و یا بر روی کامپیوتر ماشین فرز وارد می شود.

این مختصات و دیگر مشخصات کار از طریق یک زبان برنامه نویسی خاص وارد کامپیوتر می گردد.
دستورات خروجی از کامپیوتر ،عملگرهای مختلف ماشین (قطعات الکتریکی،هیدرولیکی و یا نیوماتیکی)را به حرکت در آورده و از طریق این عملگرها میز ماشین و ابزارهای مختلف به درستی به حرکت درآمده و عملیات فرز کاری به صورت اتو ماتیک انجام خواهد شد.
در ماشینهای فرز رومیزی کوچک،پیشروی اتوماتیک تنها در حرکت طولی میز ماشین فراهم شده است.
در ماشینهای بزرگتر،پیشروی اتوماتیک برای تمام حرکتهای ماشین در جهتهای مختلف امکان پذیر شده است.
پیشروی مکانیزه میز ماشین فرز،با سرعتهای پیشروی مختلف امکان پذیر است.همچنی

ن در این ماشینها،حرکت سریع میز در جهتهای مختلف نیز در نظر گرفته شده است.
با استفاده از حرکت سریع میز ،می توان قطعه کار را به سرعت به طرف ابزار هدایت کرده و یا آن را از ابزار دور کرد.
حداکثر سرعت پیشروی در نمودارهای سرعت ماشین مربوطه درج شده است.
برای حرکت دادن سریع میز،ابتدا باید اهرم پیشروی مکانیزه به جهت مورد نظر را در گیر کرده و سپس اهرم حرکت سریع را تحریک نمود.
هنگامی که ابزار برشی با قطعه کار در گیر است ،هرگز از حرکت سریع استفاده نکنید.
تنظیم سرعت برشی و پیشروی در فرز کاری با توجه به طراحی یک ماشین فرز ،سرعت برشی (سرعت دورانی تیغه فرز) و سرعت پیشروی (سرعت جا به جایی میز) به گو نه های مختلفی تنظیم می شود:
1-با جابه جا کردن تسمه ها
2-تنظیم پولیهای تنظیم شونده

3-تعویض وضعیت چرخدنده ها ،توسط اهرمهایی که روی گیر بکس تعبیه شده است. این اهرمها به گونه ای است که با جا به جا کردن آن می توان سرعت حاصل را از جدول درج شده در کنار اهرم تشخیص داد.
در بعضی ماشینهای فرز،تغییر سرعت به صورت هیدرولیکی یا الکتریکی انجام می شود.
همیشه قبل از تعویض سرعت یک ماشین فرز،دستورالعمل ماشین را در این مورد بدقت مطالعه

کنید.همچنین لازم است قبل از تعویض موقعیت تسمه ها ماشین را متوقف کنید.
ایمنی در ماشینهای فرز
ماشین فرز نیز نظیر دیگر ماشینهای ابزار ،پس از انجام عملیات براده برداری باید تمیز شود.برای تمیز کردن میز ماشین فرز از براده ها ،باید از یک قلم موی متوسط استفاده کنید.

براده ها مثل تیغ هستند،بنابر این هیچوقت نباید از دست برای برداشتن براده ها استفاده نمایید.
همچنین هیچ وقت از هوای فشرده برای تمیز کردن میز ماشین از براده استفاده نکنید.

براده هایی که در اثر جریان هوای فشرده به اطراف پرتاب می شوند،ممکن است به شما یا افراد دیگری که در اطراف ماشین هستند ،صدمه وارد کند.
از طرف دیگر اگر از روغن به عنوان مایع برشی در فرز کاری استفاده شده باشد،جریان هوای فشرده می تواند یک جریان از پودر ذرات معلق روغن که به شدت آتش گیر است به وجود آورد.
در این شرایط اگر جریان پاشش روغن در معرض یک شعله باز قرار گیرد،حتما مشتعل خواهد شد.
پس از زدودن براده ها،میز ماشین و دیگر تجهیزات را با یک تکه پارچه نرم پاک کنید.
برای به کار گیری ایمن یک ماشین فرز،روش زیر پیشنهاد می شود:
قبل از شروع کار با یک ماشین فرز،کاملا با عملکرد آن آشنا شوید.در صورتی که در مورد یک عملکرد آن تردید دارید،دستورالعمل را مجددا مطالعه کنید یا از شخص مطلعی کمک بگیرید.
هرگز یک ماشین فرز را در حالی که حواس شما به علت مصرف دارو یا ماده دیگری تحت تاثیر قرار گرفته است،به کار نگیرید.
به هنگام فرز کاری حتما از لباس کار مناسب و عینک محافظ استفاده کنید.

قبل از انجام کارهای زیر ماشین را را متوقف نمایید.
انجام تنظیم ماشین یا اندازه گیری،

پاک کردن ماشین از براده،
باز کردن حفاظها یا دربهای ماشین.قبل از این کار حتما ماشین را خاموش کنید.
به هنگان جا به جا کردن تیغه فرزها،حتما یک دستکش مناسب به دست کنید و یا از یک تکه پارچه ضخیم برای این کار استفاده نمایید.
برای جا به جایی قطعات سنگین،نظیر گیره،دستگاه تقسیم،میز گردان،و قطعه کارهای بزرگ ،از همکاران خود کمک بگیرید.

اطمینان یابید که تجهیزات نگهدارنده قطعه کار،کاملا بر روی میز ماشین محکم شده و قطعه کار نیز درون آن محکم بسته شده باشد.
ایجاد حالت فنری یا لرزش در این قطعات ممکن است باعث گیر کردن ابزارهای نازک و یا شکستن آن شود.
هیچوقت به ابزار برشی در حال گردش نزدیک نشوید.
در موقع فرز کاری یا انجام هر گونه عملیات براده برداری ،با کسی صحبت نکنید و به شخص دیگر اجازه ندهید ماشین ابزار شما را به کار اندازد.
هرگز به هنگامی که ماشین فرز در حال براده برداری است،ولگردی نکنید.
تمامی حواس خود را جمع کار خود کنید و برای هر حادثه ای آماده باشید.
زمین حوالی ماشین را از براده پاک کنید.همچنین ما یع برشی ریخته شده روی زمین را فورا تمیز کنید. بر روی زمینهای لغزنده ،خاک اره یا دیگر ترکیبات جذب کننده روغن بریزید. کلیه پارچه های آغشته به روغن را در ظرفهای فلزی در بسته جمع آوری نمایید و درب آن را محکم ببندید.
محل قرار گیری کلید توقف اضطراری ماشین را بشناسید.
عملیات فرز کاری
عملیلت فرز کاری به دو گروه اصلی تقسیم می شوند:
پیشانی تراشی،به معنای براده برداری از قطعه کار به طوری که سطح تراشیده شده موازی با پیشانی یا قاعده تیغه فرز باشد.سطوح تخت و وسیع قطعات به این روش فرز کاری می شود.
بغل تراشی،به معنای براده برداری از قطعه کار به طوری که سطح تراشیده شده موازی یا سطح جانبی تیغه فرز باشد.
تیغه فرزها
تیغه فرزها عموما استوانه ای شکل هستند که تعدادی لبه های برشی (دندانه ها)در پیرامون آن ایجاد شده است.

تنوع تیغه فرزها بسیار زیاد است و در اندازه ها،انواع و شکلهای متفاوتی عرضه می شوند.علت تنوع زیاد ابزارهای فرز کاری این است که یک تیغه فرز را نمی توان همانند یک ابزار تراشکاری با سنگ زدن به فرمهای مختلف در آورد.
انواع تیغه فرزها
تیغه فرز ها به دو دسته تقسیم می شوند:
تیغه فرزهای یکپارچه که بدنه و لبه های برشی آن به صورت یکپارچه و از یک جنس ساخته

شده است.
تیغه فرزهای تکه دار که در آنها لبه های برشی به صورت تکه هایی جدا نشدنی از ماده برشی مخصوصی ساخته و به روش لحیم کاری سخت با روبندهای مکانیکی بر روی بدنه ابزار متصل می گردند.
در این تیغه فرز ها،تکه های برشی ساییده شده یا شکسته را می توان به راحتی با تکه نو تعویض نمود واز دور انداختن کل ابزار جلوگیری کرد.
طبقه بندی تیغه فرزها
معمولا تیغه قرزها بر اساس روش نصب آنها بر روی اسپیندل ماشین فرز،طیقه بندی می شوند:

1- تیغه فرزهای غلتکی یا دیسکی که بر روی محور ابزار گیر افقی ماشینهای فرز نصب می شوند.
2-تیغه فرزهای انگشتی یا دنباله دار که دنباله آنها استوانه ای یا مخروطی و یکپارچه با لبه های برشی ابزار ساخته میزشود.
این تیغه فرزها با استفاده از کولت یا بوشهای شیاردار فنری داخل اسپیندل ماشین قرار می گیرند.
3-تیغه فرز های پیشانی تراش که مستقیما بر روی برآمدگی اسپیندل ماشین فرز با نگهدارنده مخصوص تیغه فرزهای پیشانی همار می شوند.
جنس تیغه فرزها
با توجه به اینکه تیغه فرزها باید توانایی براده برداری از مواد با جنسها و استحکامهای مختلف را داشته باشند،یک تیغه فرز ایده آل باید شرایط زیر را دارا باشد:
1-مقاومت سایشی زیاد،تا لبه های برشی آن در اثر سایش با مواد مختلف،سریعا ساییده نشوند.
2-سختی سرخ بالا،تا لبه های برشی در اثر حرارت ایجاد شده هنگام براده برداری استحکام خود رااز دست ندهند.

3-چقرمگی لبه ها،تا نوک لبه های برشی به آسانی شکسته نشود و بتواند بارها و ضربه های حاصل از براده برداری را به خوبی تحمل کند.
با توجه به اینکه هیچ ماده ای وجود ندارد که همه خواسته های فوق را بر آورده نماید،لازم است در هر شرایطی از ابزار با جنس مناسب استفاده شود.
فولادهای تندبر(HSS)،رایج ترین و پر کاربرد ترین جنس تیغه فرزها محسوب می شوند.
تیغه فرزهایی که از فولاد تند بر ساخته می شوند،برای براده برداری عمومی و در مواردی که لرزش وجود دارد خیلی خوب عمل می کند. این گونه ابزارها در ماشینهای فرز با توان پایین استفاده می شوند.
بازدهی تیغه فرزهای تند بر را می توان با روانکاری مناسب ،سخت کاری سطحی و پوشش دادن لبه های برشی آن با مواد سخت نظیر کرم،تنگستن کار باید بهبود بخشید.

البته قیمت تیغه فرزهای بهبود یافته حدود 2الی 6 برابر قیمت تیغه فرزهای تندبر معمولی است،ولی دوام آنها%5تا%10بیشتر و توان براده برداری آنها %50تا%100بیشتر است.

تنگستن کار باید تف جوش شده،نوعی از مواد فلزی بسیار سخت است.
تیغه فرزهای کار بایدی به روشهای متالورژی پودر ساخته می شوند. و کیفیت آنها برای ساخت ابزارهای برشی مناسب است.ابزارهای کار بایدی می توانند با سرعت برشی 3تا10برابر ابزارهای برشی HSS براده برداری کنند.
معمولا در ساخت تیغه فرزها،لبه های برشی ار تنگستن کار باید ساخته شوند،نه تمام بدنه ابزار.
لبه های برشی کار بایدی به دو روش لحیم کاری سخت و استفاده از اجزاء مکانیکی بر روی بدنه ابزارمحکم می شوند.
در تیغه فرزهای مدرن،اغلب از تکه های برشی قابل تعویض استفاده می شود.هر یک از این تکه های برشی،در هر گوشه یک لبه برشی وجود دارد.اگر یک لبه کند شود،به راحتی با چرخاندن تکه برشی می توان یک لبه برشی را برای براده برداری به کار گرفت.
تکه های برشی از جنس کار باید تف جوشی شده برای تعداد تولید زیاد و فرز کاری موادی با سطح پوسته دار نظیر چدن، فولاد ریختگی،برنز و امثال آن کارآیی بسیار خوبی دارند.

انواع تیغه فرزها و کاربرد آنها
ابزارهای شرح داده شده درزیر ،رایج ترین انواع تیغه فرزها هستند که کا ربرد هر یک از آنها نیز اندکی شرح داده شده است.
تیغه فرز انگشتی
تیغه فرزهای انگشتی برای تراشید ن شیارها،جاخارها،حفره ها و کارهای مشابه مور

د استفاده قرار می گیرند.
لبه های برشی در این تیغه فرزها در سطح جانبی و سطح قاعده جلوی ابزار قرار دارند.
لبه های برشی در تیغه فرزهای انگشتی به صورت مستقیم یا مارپیچ ایجاد می شوند و به همین دلیل با شیارهای مستقیم یا با شیارهای مار پیچ خوانده می شوند.
همچنین دنباله تیغه فرزهای انگشتی ممکن است استوانه ای یا مخروطی باشد.
تیغه فرزهای انگشتی دنباله استوانه ای در دو نوع یک طرفه با دو طرفه عرضه می شوند.

اصطلاحهای راست گرد یا چپ گرد به جهت گردش تیغه فرزها برای براده برداری و یا جه

ت پیچش شیارهای مار پیچ تیغه فرز مربوط می شود.
هنگامی که به یک تیغه فرز انگشتی از طرف لبه های برشی جلوی آن نگاه کنید،اگر تیغه فرز راست گرد باشد،شیارهای آن در جهت گردش عقربه های ساعت پیچیده شده و اگر چپ گرد باشد،جهت پیچش شیارهای آن در خلاف جهت گردش عقربه های ساعت است.
تیغه فرزهای انگشتی سر کروی برای فرز کاری کپی (کپی تراشی در فرز کاری)،فرم تراشی باماشینهای فرز کامپیوتری،فرز کاری فرمهای قالبها،گرد کردن گوشه ها و دیگر کارهایی که به نحوی فرمهای گرد داشته باشند،به کار می روند.
با تیغه فرزهای انگشتی سر کروی می توان تا عمقی به اندازه نصف قطر تیغه فرز را یکباره براده برداری نمود.
تیغه فرزهای انگشتی از جنبه دیگر به انواع زیر تقسیم می شوند:
1-تیغه فرز انگشتی دو شیاره،که قادر هستند همانند یک مته درون یک قطعه کار توپر نفوذ کرده و سپس شروع به شیار تراشی یا عملیات براده برداری دیگر بپردازد.دو لبه برشی درسطح جانبی و سطح قاعده این تیغه فرز ایجاد شده که یکی از لبه های برشی سطح قاعده،تا مرکزادامه یافته است.
2-تیغه فرز انگشتی چند شیاره،که برای بغل تراشی استفاده می شوند.
این تیغه فرزها به دلیل تعداد لبه های برشی بیشتر،عمر بیشتری نسبت به تیغه فرزهای دو شیاره دارند و هنگام براده بردداری سطح پرداخت تری ایجاد می کنند،بنابر این اگر لازم نباشد تیغه فرز انگشتی،همانند مته به صورت عمودی در قطعه کار نفوذ کند.بهتر است از تیغه فرزهای انگشتی چند شیاره استفاده نمود.
تیغه فرز پیشانی بغل تراش
نظیر تیغه فرزهای انگشتی چند شیاره هستند ولی دنباله ندارند،قطورتر هستند و بر روی یک محور ابزار گیر نصب می شود.لبه های برشی این تیغه فرز نیز بر روی سطح جانبی و سطح قاعده قرار دارند.
این تیغه فرزها نیز در دو نوع راست گردو چپ گرد ساخته می شوند.
تیغه فرزهای پیشانی تراش
تیغه فرزهای پیشانی تراش صرفا برای براده برداری سطوح صاف موازی با سطح قاعده تیغه فرز طراحی شده اند.لبه های برشی این ابزار دوعمل خشن تراشی و ظریف تراشی را یکباره

انجام می دهند.
این تیغه فرزها بزرگ وگران قیمت هستند.به همین علت معمولا تیغه فرزهای پیشانی تراش امروزی را با تکه های برشی قابل تعویض می سازند.
تیفچه های دوار نیز نوعی تیغه فرز پیشانی تراش محسوب می شوند،که در آنها یک ابزار برشی شبیه ابزار تراشکاری بر روی یک ابزار دوار بسته شده و مجموعه درون اسپیندل ماشین فرز قرار می گیرند.
تیغه فرزهای قابل نصب روی محور ابزار گیر افقی
تیغه فرزهایی که برای نصب روی محور ابزار گیر ماشینهای فرز افقی عرضه می شوند و ک

اربرد آنها بدین شرح هستند:
1-تیغه فرز های غلتکی
2-تیغه فرزهای بغل تراش
3-تیغه فرزهای جناغی
4-تیغه فرزهای اره ای
5-تیغه فرزهای فرم دار

تیغه فرزهای غلتکی
این تیغه فرزها استوانه ای شکل هستند و لبه های برشی آنها بر روی سطح جانبی قرار گرفته است. در تیغه فرزهای غلتکی با ضخامت کمتر از ( mm20) 4/3 ، لبه های برشی به صورت مستقیم است ، نه مارپیچی .
در تیغه فرزهای غلتکی با ضخامت بیشتر ،لبه های برشی مارپیچی هستند تا به واسطه آن عمل براده برداری به صورت برشی انجام شود . بدین ترتیب احتمال لرزش ابزار کاهش خواهد یافت .
تیغه فرز های غلتکی ظریف برای براده برداریهای کم یا ایجاد شیار های کم عمق مناسب هستند .
تیغه فرز های غلتکی قوی برای براده برداری زیاد یعنی هنگامی که لازم باشد حجم زیادی براده برداشته شود به کار می روند .
این تیغه فرز تعداد دندانه های کمتری نسبت به تیغه های غلتکی ظریف دارد و دندانه های آن ظریف تر و قوی تر است .
فاصله ی زیاد بین دندانه ها نیز قابلیت جمع آوری حجم براده زیاد را فر

اهم می کند .

تیغه فرزهای غلتکی قوی مارپیچ
تعداد دندانه های کمتری نسبت به دو تیغه فرز قبلی دارند . این تیغه های غلتکی مارپیچ را می توان با سرعت برشی بیشتری به کار گرفت و در نتیجه کیفیت پرداخت سطحی بهتری نسبت به دو تیغه فرز قبلی ایجاد خواهند کرد .
تیغه فرز های بغل تراش

در این تیغه فرزها ، لبه های برشی بر روی سطح جانبی و یکی از سطوح قاعده (یا هر دو آنها ) ایجاد شده اند . این تیغه فرزها هم به صورت یکپارچه و هم با تکه های برشی قابل تعویض عرضه می شوند .
در تیغه فرزهای بغل تراش ساده ، لبه های برشی بر روی سطح جانبی و سطوح هر دو قاعده ایجاد شده است .
این تیغه فرز ها برای بغل تراشی ، فرز کاری دو طرفه همزمان و شیار تراشی مورد استفاده قرار می گیرند.
قطر این تیغه فرزها از (50mm) 2 تا (200mm) 8 و ضخامت آ نها از (mm5)16/3 تا(mm25) 1 متغیر است .
در تیغه فرزهای بغل تراش با دندانه های چپ و راست
دو سری دندانه که به صورت یک در میان به چپ و راست متمایل شده اند ، وجود دارد .
فضای خالی بین دندانه ها زیاد است . فرم دندانه ها نیز به صورت مار پیچ می باشد . بنابراین احتمال لرزش در استفاده از این تیغه فرزها کاهش یافته و می توان با سرعتهای برشی و پیشروی سریع تری ( نسبت به تیغه فرزهای بغل تراش ساده ) با آنها بهره برداری نمود .
این تیغه فرزها مخصوصا" برای ماشینکاری شیار های عمیق مناسب هستند .
تیغه فرز های بغل تراش یک طرفه ،
دندانه ها به صورت مار پیچ قرار دارند و لبه های برشی بر روی سطح جانبی و یک سطح قاعده ابزار ایجاد شده است .
این تیغه فرز ها در دو نوع چپ تراش و راست تراش عرضه می شوند و برای فرز کاری دو طرفه همزمان و براده برداری از گوشه ها توصیه می شوند .

تیغه فرز های بغل تراش جفت
برای ماشین کاری شیار ها با اندازه دقیق مناسب هستند .

این تیغه فرزهای بغل تراش به صو رت جفت درکنار هم قرار می گیرند و فاصله بین این دو را می توان با قرار دادن یک فاصله انداز در میان آنها ،بدقت تنظیم نمود .
با توجه به تمایل دندانه ها به چپ و راست به صورت یک در میان ، فشار های یک طرفه به هنگام براده برداری ایجاد نشده و سطح پرداخت مطلوبی بر روی قطعه کار به وجود می آید .
تیغه فرز های جناغی

تفاوت تیغه فرز های جناغی با دیگر تیغه فرز ها از نظر ظاهری در این است

که لبه های برشی آن با محور تیغه فرز ، نه موازی و نه عمود است .
در تیغه فرز های جناغی یک طرفه ، لبه های برشی در یک سطح زاویه دار و یک سطح تخت در مجاور قطر بزرگ تیغه فرز قرار گرفته اند .
این تیغه فرز ها به صورت راست تراش و چپ تراش و با دو زاویه ی 45 درجه و 60 درجه عرضه می شوند .

در تیغه فرزهای جناغی دو طرفه ، لبه های برشی در دو سطح زاویه دار قرینه قرار دارند .
این تیغه فرزها برای فرز کاری شیار ها ، رزوه ها و کار های مشابه دیگر استفاده می شود .
تیغه فرز های جناغی دو طرفه با زاویه های 45 ،60 و 90 ساخته می شوند . تیغه فرز جناغی با زاویه دلخواه دیگر را باید به صورت سفارشی تهیه نمود .
تیغه فرز های اره ای
تیغه فرز های اره ای ، تیغه فرز های دیسکی باریکی هستند که شبیه تیغه ار ه های مدور هستند .
از این تیغه فرز ها برای شیار تراشی و برش دادن قطعات استفاده می شود . تیغه فرز های اره ای از قطر (mm60) 2/21 تا قطر(200mm) 8 به صورت استاندارد عرضه می شوند .
1-تیغه فرز های اره ای ساده ، تیغه فرز های نازکی هستند که برای برشکاری یا شیار تراشی عمومی استفاده می شوند .
سطوح طرفین این تیغه فرز ها به صورت مقعر سنگ زده شده تا زاویه آزاد جانبی در آن ایجاد گردد .
توپی وسط این تیغه فرز از نظر ضخامت برابر با ضخامت دندانه ها می باشد . ضخامت این تیغه اره ها از ( 0.8 mm ) 32/1 تا (5mm) 16/3 تغییر می کند .
2-تیغه فرز های اره ای ضخیم تر ، دندانه هایی شبیه تیغه

فرز های جناغی دارند و زاویه آزاد دندانه ها به طور مجزا از سه طرف ایجاد شده است .
این تیغه فرز ها قوی تر از تیغه فرز های اره ای ساده هستند و با آنها می توان برش های عمیق ترو پهن تر در قطعات به وجود آورد .
تیغه فرز های فرم دار
تیغه فرز های فرم برای ایجاد فرم های دقیق بر روی قطعات به کار می روند . با استفاده از تیغه فرزهای فرم استاندارد می توان شکلهای متنوعی را ماشینکاری نمود .
از میان تیغه فرز های فرم مختلف ، می توان به تیغه فرز گرد تراش مقعر ، تیغه فرز گرد تراش محدب ، تیغه فرز گرد تراش گوشه و تیغه فرز چرخدنده تراش (مدول ) اشاره کرد .

انواع دیگر تیغه فرز ها
تیغه فرز های دیگری هم هستند که نمی توان آنها را در گروه های قبلی دسته بندی کرد .
1-تیغه فرز های چتری ( T - شکل) که به صورت خاص برای براده برداری سطوح طاقچه ی شیار های T – شکل پس از فرز کاری شیار با تیغه فرز انگشتی ، مورد استفاده قرار می گیرد .
2-تیغه فرز جا خار تراش ، به صورت خاص برای ماشینکاری جا خار های گرد به کار می رود .
3-تیغه فرز چتری زاویه دار ( دم چلچله ) ، برای بره براده برداری سطوح طاقچه زاویه دار مورد استفاده قرار می گیرد ، شبیه آنچه توسط تیغه فرز چتری T – شکل انجام می شود .
مراقبت از تیغه فرز ها
تیغه فرز ها، ابزار های گران قیمت و آسیب پذیر هستند . بنابراین در صورتی که به هنگام انبار داری یا بهره برداری از آنها به درستی مواظبت نشود . براحتی آسیب خواهند دید .
نکات زیر در مراقبت از تیغه فرز ها مفید هستند :
1- از تیغه فرز های تیز استفاده کنید ! فرز کار ی با تیغه فرز کند شده ، کیفیت پرداخت سطح قطعه کار را تنزل داده و فشار حاصل از ماشین کاری ممکن است به شکستن لبه های برشی ابزارمنجر شود ، به طوری که نتوان آن را با سنگ زدن تیز نمود .
2-قطعه کار را بر روی ماشین کاملا" محکم و ثابت کنید و ابزار را بدرستی بر روی اسپیندل ابزار گیر مهار نمایید .
3-سرعت برشی و پیشروی ابزار را بدرستی محاسبه و تنظیم نمایید . این کار را با توجه به جنس و استحکام قطعه کار را انجام دهید .
4-اطمینان یابید که میزان مایع برشی کافی بر روی موضع براده برداری جریان دارد .
5-تیغه فرز مناسب را برای هر کار خاص انتخاب نمایید .

6-برای نگهداری تیغه فرز ها ، آنها را در لفافهای جدا گانه قرار داده یا از یک انباره چوبی استفاده نمایید . تیغه فرز ها را طوری نگهداری کنید که به هیچ وجه به یکدیگر بر خورد نکنند .
7-قبل از انتقال ابزار به انبار ، آن را تمیز کنید ، اگر قرار باشد آن رابرای مدت طولانی در انبار نگه دارید ، بهتر است سطوح آن را با کمی روغن چرب کنید .
8-از ضربه زدن به تیغه فرز که بر روی محور ابزار گیر نصب شده خود داری کنید . برای نصب تیغه فرز بر روی محور ابزار گیر نیز هیچوقت به آن ضربه نزنید . در صورتی که ابزار بر روی محور به راحتی جا نمی رود ، لازم است برجستگی های موضعی یا پلیسه های احتمالی روی محور را بر طرف نمایید .
فراموش نکنید که در صورت نیاز از خار برای ثابت کردن تیغه فرز بر روی محور استفاده کنید .
9-هنگام بیرون آوردن تیغه فرز های انگشتی از اسپیندل ماشین فرز عمودی ، یک قطعه تخته چوبی در زیر آن قرار دهید . با این کار در صورت سقوط احتمالی تیغه فرز، از آسیب رسیدن به آن جلوگیری خواهد شد . برای در دست گرفتن تیغه فرز از یک تکه پارچه ضخیم یا دستکش مناسب استفاده کنید .
روشهای فرز کاری
روشهای براده برداری در فرز کاری را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد :
1- فرز کاری مخالف که روش سنتی و عادی محسوب می شود و در آن جهت پیروی قطعه کار و جهت گردش تیغه فرز مخالف هم هستند در لحظه در گیر شدن هر یک از دنده های تیغه فرز با قطعه کار ، ضخامت براده بسیار اندک است .
2- این عمق آن قد رکم است که ابزار تمایل دارد بر روی قطعه کار بلغزد ، تا وقتی که فشار در نوک دندانه آنقدر افزایش یابد که بتواند درون قطعه کار نفوذ کند .
این لغزش ابتدایی و سپس فرو رفتن نوک دندانه درون قطعه کار و در نهایت آزاد شدن ناگهانی دندانه پس از کندن براده سبب می شود برروی سطح تیغه فرز کاری شده علا ئمی به صورت خطوط موازی باقی بماند که ظاهر آن برای فرز کاران آشنا است . با تنظیم لقی مناسب در کشوییهای میز ماشین فرز می توان عمق این خطوط یا بر آمدگیها را به حد اقل رساند .
3- فرز کاری موافق که در آن جهت پیشروی قطعه کار و جهت گردش تیغه فرز در فصل مشترک بین آن دو ، موافق هم هستند .

در این روش هر دندانه تیغه فرز ، یکباره به اندازه حداکثر ضخامت براده با قطعه کار در گیر می شود و لغزش اولیه ابزار بر روی قطعه کار وجود ندارد . به همین دلیل پرداخت سطحی حاصل در این روش بهتر از روش مخالف خواهد بود ، مشروط بر اینکه هیچگونه لقی در قطعه کار یا ماشین وجود نداشته باشد . عمر ابزار نیز افزایش می یابد .
می توان گفت مزیت اصلی روش فرز کاری موافق این است که ابزار به هنگام براده برداری ، قطعه را بر روی فیکسچر یا میز ماشین فشار می دهد .
استفاده از روش فرز کاری موافق در ماشینهای فرز کوچک و یا ماشینهای بزرگی که در شرایط خوبی نیستند و لقیهای آن را نمی توان برطرف کرد ، توصیه نمی شود . در صورت وجود لقی یا عدم استحکام لازم ، ممکن است بر خورد های سنگین در ماشین اتفاق بیفتد .
مهار تیغه فرز بر روی ماشین
استفاده از محور های ابزار گیر فرز ، رایج ترین روش برای مهار کردن و به گردش در آوردن تیغه فرز ها در ماشینها ی فرزمحسوب می شود.
محور های ابزار گیر در فرمها و اندازه های مختلف ساخته می شوند . در ماشینهای فرز کوچک یا ماشینهای قدیمی ممکن است دنباله این محور ها به صورت شیب دار خود قفل کن ساخته شده باشد ولی در ماشینهای فرز امروزی از سه نوع محور ابزار گیر استاندارد به صورت عمودی استفاده می گردد .
برای محکم کردن محور ها ی ابزار گیر کوتاه و بلند بر روی ماشینهای فرز افقی یا عمودی ،معمولا" از یک پیچ بلند استفاده می شود .
این پیچ با عبور از میان اسپیندل با انتهای رزوه شده محور ابزار گیر در گیر می شود و باسفت کر

دن آن محور بر روی اسپیندل محکم خواهد شد .
بر روی اسپیندل دو خار شعاعی محرک تعبیه شده است که با شیار های شعاعی روی محور ابزار گیر جفت می شوند تا یک در گیری مثبت بین اسپیندل و محور ابزار گیر به وجود آید .
تیغه فرز های انگشتی را معمولا" با استفاده از بوشهای چاکدار فنری (کولت ) و تیغه فرز های پیشانی و بغل تراش را توسط محور های ابزار گیر کوتاه بر روی اسپیندل ماشین فرز نصب می

کولتها برای مهار کردن تیغه فرز های انگشتی دنباله استوانه ای و مته ها به کار می رود . کولت به همراه ابزار توسط محور کولت گیر به اسپیندل ماشین فرز محکم می شوند .
محور های ابزار گیر با سوراخ مخروطی را برای بستن تیغه فرز های انگشتی با دنباله مخروطی و یا مته های دنباله مخروطی استفاده می کنند .
محور های کوتاه ابزار گیر مخصوصی نیز برای بستن تیغه فرز های پیشانی و بغل تراش روی ماشین استفاده می شوند.
نظیر همین محور های ابزار گیر کوتاه نیز که قسمت ابزار گیر آن باریک است ، برای مهار کردن تیغه فرز های دیسکی نظیر تیغه فرز های اره ای ، چرخدنده تراش ، و جناغی بر روی ماشین فرز عمودی به کار گرفته می شود.

مراقبت از ابزار گیرها و تجهیزات محرکه
برای حفظ دقت در فرز کاری ،لازم است از آسیب رسیدن به ابزار گیرها و تجهیزات محرکه ماشین جلوگیری شود.
1-همیشه انتهای مخروطی محور ابزارگیر را تمیز نگه دارید و از خراشیده شدن و ضربه خوردن آن جلوگیری نمایید.سطح مخروطی داخل اسپیندل ماشین را نیز باید همین طور مراقبت کرد.
2-یاتاقانهای تکیه گاه محورهای ابزار گیر افقی را تمیز و روانکاری کرده و سپس اقدام به نصب محور ابزار گیر کنید.یاتاقانها نباید در جای خود لقی داشته باشند.
3-قبل از نصب بوشهای فاصله انداز،آنها را تمیز کنید در غیر اینصورت ممکن است تیغه

فرز به صورت کج روی محور قرار گیرد و دقت موضع ماشین کاری شده افت کند.
4-محورهای ابزار گیر را به صورت جداگانه و در حالت عمودی نگه دارید.