مقاله در مورد‌خاک

بخشی از مقاله

خاك

مواد جامد و غير محلول خاك تقريباًنيمي از حجم خاك را تشكيل مي دهند و نيمه ديگر به منافذ موجود در خاك اختصاص دارد كه بحش اعظم آن از آب و بقيه مملو از هواي اتمسفري است مقدار آب وهواي موجود در خاك در ارتباط مستقيم با يكديگر مي باشند مقدار مطلق منافذ به اندازة ذرات جامد خاك و سهم هر كدام در آن بستگي دارد از تجمع ذرات با ابعاد متفاوت بافت خاك مشخص مي شود جدول 2و3 ذرات تشكيل دهنده خاك را با توجه به اندازه و ويژگي هاي آن نشان مي دهند

جدول 2-انواع ذرات تشكيل دهنده خاك (نرم بين المللي)
نام فراكسيون اندازه بر حسب m m
ريگ و سنگ (gravel) بزرگتر از 2
شن درشت (coarse sand) 2%-2
شن ريز (find sand) 02% - 2%
سيليت (silit) 002%- 02%
رس (Clay) كوچكتر از 002%

جدول3- انواع ذرات تشكيل دهنده حاك .اندازه و ويژگيهاي آن (نرم آمريكايئ )
نام فراكسيون اندازه بر حسب mm تعداد ذرات در يك گرم سطح ذرات بر حسب cm2 /g
شن خيلي درشت
very coarse sand 1-2 90 3/11
شن درشت
medium sand 5/0-1 722 7/22
شن متوسط
find sand 25/0-5/0 5780 4/45
شن ريز Fine Sand 1/0-25/0 46200 7/90
شن خيلي ريز
Very Fine Sand 05/0-1/0 72200 227
سيلت Silt 002/0-05/0 578000 454
رس Clay ريز 002/0 90300000 11300

همانطور كه گفته شد از تجمع ايت ذرات با نسبت هاي مختلف با فت هاي متفا وتي بوجود مي آيند كه در آب گيري ،تهويه،نرميو سختيو هم چنين قدرت تبهدل يوني و ساير خواص فيزيكي و شيميايي با يكديگر فرق دارند جدول شماره 4 انواع بافت هاي مختلف را با سهم هر كدام از فراكسيونهاي آن نشان مي دهد

جدول 4- نام گذاري بافت خاك نسبت به سهم هر يك از فراكسيونها
رس سيليت شن

رس 100-60 40-0 20-0
لومي 70-50 30-10 40-10

رسي سيلتي 60-35 65-30 20-0
رسي شني 80-45 10-0 45-20

لومي رس 50-35 40-10 45-20
لوم 55-15 40-0 70-25
لومي سيلتي 40-10 60-40 50-15
اومي شني 30-5 40-0 80-45

سيلتي رسي 35-15 85-50 15-0
سيلتي لومي 25-10 80-60 30-10

سيلتي 15-0 100-75 25-0
سيلتي شني 10-0 75-40 60-15

شني رسي 20-10 10-0 90-80
شني لومي 10-5 15-0 95-80

شني سيلتي 5-0 40-15 80-55
شني 5-0 20-0 100-80

ذرات بزرگتر از 2 ميليمتر اسكلت خاك را تشكيل مي دهند و ذرات كوچكتر از 2 ميليمتر،ذرات خاكساز هستند از هم جواري ذرات درشت منافذ بزرگ ايجاد مي گردد كه قادر به نگهداري آب نيستند و آبهاي آبياري و يا نزولات آسمان سريعاًاز دسترس خارج مي شوند علاوه بر آن ذرات درشت شن فلقد بار الكتريكي هستند و گنجايش تبادل يوني AEC+CEC=IEC)) در آنها بسيار ضعيف است و عناصر غذايي خاك همراه با آب نفوذي طي فرآيند آبشويي به اعماق رفته و نهايتاًبه آبهاي زيرزميني مي پيوندند ذرات ريز ،منافذ كوچك مي سازند و ديواره هاي نزديك بهم اين منافذ طي نيروي كشش بين مولكولي ،مانع نزول آب به طبقات زيرين مي شود و هميشه پس از يك آبياري و يا بارش شرايط غر قابي در خاك ايجاد مي گردد بر خلاف خاك شني كه اغلب در كمبود آب واقع مي شود،از معايب خاك رسي كمبود اكسيژن و عدم نفوذ پذيري آن ايت با وجودبر اين كه مقدار در صد آب موجود در خاكهاي رسي قابل توجه است ولي به علت ريز بودن ذرات و در اختيار داشتن سطحي وسيع (جدول 3)،اين آب با چنان نيرويي به ذرلت مي چسبد كه اغلب قابل استفاده نيست.
تركيب شيميايي خاك :
در نتيجه تخريب و انباشته شدن مواد اوليه،مواد معدني خاكساز (سنگ،شن و رس)بوجود مي آيند اغلب اين مواد اوليه از معدنيهاي مختلفي تشكيل يا فته اند مانند گرانيت كه از كوارتز ،فلداسپات و گليمر ساخته شده است با وجود بر اين كه عناصر شيميايي زيادي در ساختمان ستگها به كار رفته است ولي فقط تعداد معدودي از آنها بخش اعظم (%98 ) آن را تشكيل مي دهند سنگهاي پوسته جامد زمين بطور متوسط حاوي %9/49 اكسيژن،%8/25 سيليسيم،%5/7 آلومينيوم،%7/4 آهن،%4/3 كلسيم،%9/2 منيزم،%6/2 سديمو%4/2 پتانسيم مي باشند جالب توجه مقدار اكسيژن و سيلسيسيماست كه هر دو تقريباً در تمام سنگها يافت مي شوند اين دو عنصر در كوارتز به شكل اسيد سيليسيك (SiO2)، در فلداسپات به صورت سيليكات آلومينيوم و و در گليمر به حالت سيليكات منيزم نيز يافت مي گردد (فلداسپات پتاسيم،فلداسپات سديم و فلداسپات غني از كلسيم). در اثر تغييرات كمي عناصر مختلف و تجمع آنها با يكديگر به صورت واحد هاي بزرگتر،سنگها ي زيادي با ساختمان شيميايي متفاوت ايجاد مي گردند كه در اثر تغييرات آنها انواع خاكهاي

مختلف بوجود مي آيند مقدار مواد معدني موجود در خاك به تركيب شيميايي سنگهاي مادر و سرعت تخريب مكانيكي و شيميايي – بيولوژيكي و هم چنين به مقدار آبشويي بستگي دارد بنا براين تنوع مواد غذايي در خاك در وحله اول به ساختمان شيميايي مواد اوليّه مربوط است مثلاًخاكي از شن كوارتزي بوجود مي آيد،هرگز نمي تواند غني از مواد غذايي باشد عموماً مي توان گفت كه خاكهاي سبك و خنثي تا قليايي ضعيف نسبت به خاكهاي سنگين با واكنش اسيدي ضعيف ،براي تاُمين گياهان خاكزيان به كود بيشتري نيازمند هستند(جدول5)

CAO K2O P2O2
Mg 100g خاك

ضعيف 10-0 10-0 30-0
متوسط 20-4 20-10 75-30
خوب بيشتر از 20-8 بيشتر از 20 بيشتر از 75

همانطوريكه مقدار مواد معدني محلول در لاكتات در مورد سهم مواد معدني قابل استفاده گياهان اطلاعاتي ارائه مي نمايد،ساير متد هاي تجزيه شيميايي مي تواند وضعيت مقدار كل ذخيره نمكهاي معدني در خاك را مشحص نمايند (ر:تغذيه و متابوليسم گياهان) .علاوه بر عناصر غذايي اصلي،يك سري عناصر ديگر كه به ميكروار گانيسمها دچار اختلال مي شود عبارتنداز : B, MO,CO,CO,Zn,Mn,Fe در حاليكه مقدار و قابليت جذب عناصر نامبرده در خاك ،صرفنظر از تثبيت و برداشت آن توسط محصول ،تقريباًثابت است ،مقدار تركيبات ازته محلول نوسا نات بزرگ و سريعي دارد قضاوت در مورد وضعيت عناصر غذايي در هوريسنت
B در زمين هاي كشاورزي و جنگلي هميشه مشكل است ،زيرا صرفنظر از عدم وجود متد هاي كاملاًرضايت بخش،مقدار عناصر غذايي قابل استفاده گياهان ،بويژه P2O2 به انواع گياهان مختلف،نوع و واكنش خاك بستگي دارد.
مواد آلي خاك:
مقدار مواد آلي خاك در تيپ هاي مختلف خاك بسيار متفاوت است ميانگين مقدار آن در خاكهاي معدني 2-1 درصد است و در چرنوزم و خاكهاي مشابه تا %5 در ماده خشك افزايش مي يابد در خاكهاي آلي مانند مرداب هاي مرتفع ،مقدار مواد آلي بسيار زياد بوده و مي تواند تا به 95در صد نيز برسد پراكندگي مواد آلي در پروفيل تغييرات زيادي نشان مي دهد و بيشترين مقدار آن در

هوريسنت A و در صورت آبشويي مقداري نيز در هوريسنت B (پودزول)ديده مي شود مقدار مواد آلي در خاكهاي طبيعي و دست نخورده براي مدتها ثابت مي ماند ،يعني تجزيه هوموس و وارد شدن موائ آلي به خاك در يك توازن طبيعي قرار دارند و ابتداء پس از اجراي عمليات مختلف كشاورزي اين توازن به نفع تجزية مواد تغيير مي كند
بقاياي گياهان و جانوران اعم از ميكرو و ماكروفلور و فون خاك و هم چنين مواد حاصل و متر شحه از متابوليسم آنها،مواد آلي اوليه خاك را تشكيل مي دهند كه از نكته نظر كيفي،بايد در اثر تغيير و تبديل هاي ميكروبي به هوموس غذايي و هوموس پايدار تبديل شوند مواد آلي قابل تجزيه ،منبع انرژي ميكروار گانيسمهاي خاك را تشكيل مي دهند كه همزمان براي موجودات هتروتروف خاك منبع كربن و ازت نيز محسوب مي شود مواد معدني آزاد شده طي فرآيند هاي مينراليزاسيون و

هوميفيكاسيون براي تغذيه گياهان و ميكروارگانيسمها واجد اهميت است ،زيرا عرضه يكنواخت و مداوم مواد غذاييرا ممكن مي سازد مواد هوميني ،ماده نهايي توليد شده طي فرآيند هوميفيكاسسيون است كه تيره رنگ بوده و در مقابل تجزيه ميكروبي مقاوم مي باشد مواد حد واسط در اين رابطه غذايي است كه نهايتاً به هوموس پايدار تبديل مي شود علاوه بر آن طي اين فرآيند مقدار زيادي مواد سادة حد واسط توليد مي گردد كه هر كدام از آنها براي زندگي گ

ياهان و بويژه ميكروارگانيسمها از اهميت خاصي بر خوردار است نمونه بسيار ساده شدةاين فعل و انفعالات و مواد حد واسط و نهايي آن در زير مشاهده مي شود
توليدات نهايي مواد حاصل از متابوليسم مواد آلي اوليه
Co2 .H2o .NH3 . No3
مواد معدني

هوموس پايدار اسيد هاي آلي و اسيدهاي آمينه هوموس غذايي
اسيد هوميك قهوهاي كينونهاو مشتقات آن،، مواد محلول و مترشحه اسيد هوميك خاكستري هيدراتهاي كربن و و اسيد اوونيك از گياهان ، جانوران
مواد لزج،هورمونها ،آنتي بيوتيك و ميكروارگانيسمها

در تشكيل مواد هوميني،علاوه بر فرآيندهاي شيميايي زيادي از قبيل اكسيداسيون، پلي مريزاسيونو غيره…،ميكروارگانيسمهاي زيادي در آن شركت دارند هوموس پايدار از نظر شيميايييك تركيب واحد و مشخصي نيست و تركيبات سنگين و تصفيه شده هوميني را مي توان توسط مواد قليايي از يكديگر جدا كرد با كمك ئآناليز شيميايي مي توان فراكسيونهاي مختلف و خواص آنها را تعيين نمود با بررسيدر اين زمينه دو نوع هوموس به ناهاي اسيد هوميك خاكستري و اسيد هوميك قهوه اي مشخص شده اند كه اولي نسبت C/N كوچك و دومي نسبت C/N بزرگ دارد مقدار هوموس خاك و قابليت ايجاد كمپلكسهاي آلي معدني آن بوسيله كلو ئيد هاي رس و كلسيم ،براي رشد گياهان واجد اهميت زيادي است

مقدار مواد آلي در خاك:
وجود نمكهاي معدني و ميكروالمانت ها براي تاُمين مواد غذايي ميكروارگا نيسمها از اهميت ويژهاي برخوردار است تركيب مواد معدني در محلول خاك در وحله اول به مواد ژئولوژيكي كه خاك از آن تشكيل مي شود بستگي دارد و غلظت آن به مقدار آب موجود در خاك مربوط مي باشد

نياز ميكروار گانيسمهاي خاك نسبت به مواد معدني خاك مشابه با نياز گياهان عالي است مواد معدني موجود در خاكستر ميكروار گا نيسمها براي رشد موجودات علي و پست لازم و اجتناب ناپذير است بعضي از اين مواد معدني در ساختمان آنزيمها شركت دارند و ساير عناصر از قبيل فسفر در توليدات متابوليسمي بي شماري ديده مي شوند پتاسيم براي فعال سازي آنزيمها و هم چنين براي تنظيم حالات فيزيكي (تور ژسانس)و قابليت نفوذ ممبران سلولي لازم است بعضي از كا تيونهاي

مخالف يكديگر تاُثير مي گذارند ،مثلاًپتاسيم و كلسيم انقباض و انبساط كلوئيد پلاسمايي را تنظيم مي كنند و يا عناصري كه به تنهايي سمي هستند و در حالت هو جواري با يكديگر اثرات سمي را مي زدايند منيزيم بطور ويژه در تقسيم سلولي ،احتما لاً از طريق هدايت متابوليسم فسفات ،تاُثير مي گذارد و بر عكس آن كلسيم فقط در بعضي از ميكروار گا نيسمها مانند جلبكها و دنيتر يفيكانت ها براي توليد اسپور نقش دارد همين وضعيت براي سديم نيز صادق است و اغلب ميكروار گا نيسمها به آن نيازي ندارند فقط بعضي از باكتريهاي د ريايي كه هالوفيل (Halophile) هستند و يا

ميكرولر گا نيسمهاي خاكهاي شور مي توانند از آن استفاده كنند علاوه بر عناصر اصلي مانند پتاسيم ،فسفر،منيزيمو گوگرد به مقدار كافي عناصر ميكرو از قبيل Zn. Cu, Co, Fe, Mn و غيره نياز است موليبدن و اناديوم براي رشد نيتريفيكانت ها و ازتوباكتري هاي تثبيت كنندة ازت نيز اجتناب ناپذير مي باشد . ميكروارگانيسمهاي مختلف نسبت به هر يك از عناصر غذايي نياز متفاوتي از خود نشان مي دهند .

نق ميكروالمانت ها اغلب ساختن بخشي از گروه پروستتيك آنزيمها است .
F e ,C u براي ساختمان همين ( Hemin ) وپرتئين هاي هم دار Hem مانند سيتوكرمها ، كاتالازها وپراكسيدازها مصرف مي شوند . M h در بسياري از آنزيمها وجود دارد وعمل كرب اكسيلاسيون را هدايت مي كند . شكل 53 تاثير افزايش غلظت منگنز در محلول غذايي را براي ميكروارگانيسمعاي منگنزوفيل مانند لاكتوباسيلوس پلانتا روم در تخمير گلوكز نشان مي دهد .

*********
شكل

شكل 53- قدرت تخميري لاكتوباسيلوس پلانتاروم در رابطه با غلظت M n در 24 ساعت براي تاثير عناصر ميكرو در ساختمان فعال كننده ها ويا به عنوان كو-فاكتور (Co –Faktor) در ميكرو ارگانيسمهاي منگنروفيل ، مقادير بسيار كم كفايت مي نمايد . فقدان عناصرميكرو در خاك نه تنها موجب بيمار شدن گياهان به امراض ميكرو ارگانيسمها نيز جلوگيري مي شود ، مثلاً فقدان ازتوباكتر در خاك ويا كاهش شدت فعاليت آنها در بيشتر مواقع به كمبود موليبدن واناديوم مربوط مي باشد . نياز ميكروارگانيسمهاي معيني به عناصر ماكرو ويا ميكروي مختلف اغلب آن چنان ويژه است كه مي توان از آنها به عنوان ارگانيسمهاي تست كننده براي ارزيابي مقدار عنصري در خاك استفاده كرد.. با وجود متدهاي مناسب براي تعيين عناصر خاك در بسياري از مواقع تست بيولوژيكي ترجيح دادذه مي شود ، زيرا علاوه برتعيين عناصر ، قابليت جذب آن نيز مي تواند مشخص شود . در مورد عملي بودن

واطمينان به متدهاي بيولوژيكي براي اثبات وجود عناصر ميكرو مقالات زيادي منتشر شده واز آنها استفاده نيز مي گردد . به عنوان مهمترين ارگانيسمهاي شاخص مقدار مواد معدني خاك ، آسپرژيلوس نيگر ، باكتريوم پروديژزوم وازتو باكتر كوكوم معرفي شده اند . به كمك از تو باكترها به عنوان ارگانيسمهاي تست كننده مي توان حتي كميّت ازت قابل جذب را نيز مشخص نمود .

همانطوريكه در مورد گياهان عالي مشاهده شد ، غلظت نمك براي ميكروارگانيسمها نيز يك عامل محدود كننده محسوب مي شود وارگانيسمهاي مختلف در اين رابطه مي توانند ويژگي مخصوصي به يك يا چند عنصر داشته باشند . شدت محدود شدن فرايند نيتريفيكاسيون و آمونيفيكاسيون در مقابل غلظت كاتيونها مطابق با رديف زير است .
Mn >Mg > Fe > Ca > Na > K
فاكتور مهمتر از مقدار مواد غذايي ، قابليت جذب آن توسط ميكروارگانيسمهااست . در مورد تأثير ميكروارگانيسمهاي خاك براي قابليت جذب ويا تثبيت مواد غذايي گياهي تاكنون بحث هاي زيادي شده است . ميكرو ارگانيسمها مي توانند با جذب مواد غذايي وتثبيت آن در سلول عملاً در برداشت مواد غذايي با گياهان رقابت كنند . از طرف ديگر آزمايشهاي زيادي نشان داده اند كه قابليت جذب مواد در يك خاك استرليزه شده به مراتب كمتر از خاكهايي است كه محتوي ارگانيسم هستند . بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه ميكرو ارگانيسم ها در مقابل جذب شدن مواد غذايي معدني به روشهاي مختلف تاثير مي گذارند ، مثلاً از يك طرف ديگر با توليد ژلاتور مانع رسوب شدن مواد محلول مي گردند .
ظرفيت عناصر در رابطه با PH خاك در وحله اول براي قابل جذب بودن ويا رسوب شدن آنها اهميت دارد ، مثلاً سيتو فاگا كه سلولز را تجزيه مي كند به خاكهاي اسيدي ضعيف تمايل زيادتري دارد ، زيرا اين ارگانيسمها به عناصري مانند Mn . Cu . Fe كه در اين محدودة PH بيشتر قابل جذب هستند تمايل فراواني دارند واز حضور در خاكهاي قليايي به دليل فقدان همين عناصر اجتناب مي ورزند . در حاليكه آنيونهايي مانند فسفات ، نيترات وسولفات مي توانند مستقيماً توسط

ارگانيسمهاي خاك مورد استفاده قرار گيرند وتثبيت وتبادل آنيوني با كمپلكسهاي خاك از نظر بيولوژيكي فاقد اهميت است، قابليت جذب كاتيونها با مشكلاتي روبرو است . معدنيهاي رس با بار منفي تمايل شديدي به جذب كاتيو نهايي از قبيل Mg .Ca .K . NH4 از محلول خاك دارند وسطح خارجي ميكروارگانيسمها اغلب با پروتون بارگيري شده است . بين سطح گلوئيد ها وسطح خارجي ميكروارگانيسمها بايد تبادل يوني انجام شود ، بطوريكه مقداري از پروتونها بر روي كلوئيدها ومقداري از كاتيونهاي موجود بر روي كلوئيدها ، بر روي ارگانيسمهاي منتقل شوند . شدت جذب سطحي كاتيونهخا مختلف بر روي كلوئيدهاي مختلف متفاوت است (شكل 54).

**********شكل

شكل 54- مكانيزم تعويض يوني بين كلوئيد وباكتريهاي خاك
روشهاي تعيين درجة فعاليت بيولوژيكي خاك :

مسلماً تعداد موجودات زنده در خاك نمي تواند مقياس دال برچگونگي فعاليت واعمال آنها باشد، زيرا نتايج حاصله طبعاً بااشتباهي همراه خواهد بود . با استفاده از متدهاي موجود متداول امروزي ميتوان تغيير وتبديل مواد را توسط موجودات زندة خاك سنجيد . مجموع تغير وتبديل مواد را توسط ادافن فعاليت بيولوژيكي خاك مي نامند . باروشهاي مختلف ، فقط يك قسمت از فعاليت بيولوژيكي خاك را ميتوان تعيين كرد ، زيرا موجودات زنده داراي گونه هاي مختلف بوده وواكنشهاي متفاوتي را در خاك انجام مي دهند .
اندازه گيري درجة فعاليت آنزيم در خاك:
اغلب واكنشهاي متابوليسمي در حوزةبيولوژيكي توسط هورمونها و آنزيمها تشديد يا تضعيف مي شود ميكروارگا نيسمها نيز از طريق تجزية مواد آلي در خاك آنزيم مي سازند موادي كه تحت تجزيه قرار مي گيرند اغلب موادي با مولكولهاي بزرگ از قبيل سلولز،چوب و پروتئين هستند ميكروار گا نيسمها نمي توانند اين تركيبات را مستقيواً جذب كنند ،بلكه نخست توسط آنزيمهايي كه از خود خارج مي سازند اين مواد را به قسمتهاي كوچكتر تجزيه مي نمايند آنزيمهاي توسط كلوئيد هاي خاك (رس-مواد هوميني)جذب مي شوند و بدين ترتيب وضع ثابت آنزيمي بوجود ميآيد تا كنون اغلب فعاليت آنزيمهاي هيدرولاز،يعني آنهايي كه از طريق جذب آب عمل تجزيه را انجام مي دهند ،مورد آزمايش قرار گرفته است جدول زير تعدادي از مهمترين آنزيمهاي هيدروولاز را نشان مي دهد
آنزيم هيدروليز تركيبات:

ساكارازها قند نيشكر گلوگز +فركتوز

گليكوزيدازها گليكوزيد قند ساده+آگليكون
آمبلازهاي B,a نشاسته مالتوز
سلولازها سلولز سلوبيوز
پروتئازها پروتئين اسيد هاي آمينه
فسفاتازها تركيبات آلي فسفر تركيبات معدني فسفر
اوره ازها اوره اسيد كربنيك و آمونياك
چگونگي اثبات آنزيمهاي هيدروليت بسيار ساده است در نمونه خاكي كه ميكروارگانيسمهاي آن آن توسط محلول غير فعال شده اند . مقداري از مواد مور

د تجزيه را قبلا ذكر شد وارد كرده و مدتي در حرارتي معين نگاه مي دارند تا تغيير و تبديل قابل اندازه گيريانجام بپذيرد و مواد توليد شده از تاثير آنزيم به صورت كمي . كيفي قابل بررسي . از طريق تاثير آنزيم حاصله هميشه نمي توان به رابطه ساير مسائل فعاليت بيولوژيكي خاك از قبيل تعداد ميكرو ارگانسيم ها ، توليد Co2 نيتروفيكاسيون را با آمونيكافسيون پي برد. توليد co2 ميكروارگانسيمها را توسط فعاليت آنزيم دهيدروژناز بهتر مي توان مطابقت داد. دهيدروژناژ و دهيدرازها آنزيمهائي هستند كه در تعداد زيادي از واكنش هاي متابولسيمي ، مخصوصا در تنفس سلول ، نقش مهمي را ايفا مي كنند . اين آنزيم ها ئيدروژن را از توليدات متابوليسمي قندها گرفته آن را به مولكولهاي ديگر حمل مي كنند . به عنوان مثال مي توان دهيدروژناز مربوط به اسيد سوسكسينك را نام برد. واكنش آنزيمي كه توسط آن انجام مي گيرد به طريقه زير است .
شكل***********

آنزيم دهيدروناژ اسيد سوكسينيك دو اتم ئيدروژن را از اسيد سوكسينيك گرفته و به كه آنزيم ديگري است مي دهد و در نتيجه از اين اكسيداسيون اسيد فوماريك به وجود مي آيد . جهت تعيين فعاليت انزيم دهيدروناژ به غير فعال كردن ميكروارگانيسم ها احتياجي نيست . بلكه به نمونه ئي از خاك مقداري محلول وارد مي نمايند . محلول اضافه شده بيرنگ به عنوان گيرنده ئيدروژن عمل كرده و با اكتساب ئيدروژني كه دهيدروناژ حامل آن است به فورمازان غير محلول و قرمز تيره احياء مي شود. فورمازان را توسط يك حالال آلي جدا مي كنند و مقدارش را از روي شدت رنگ آن به طريقه كلريمتري محاسبه مي نمايند.)
اندازه گيري تنفس در خاك:
مقدار زيادي از واكنش هاي حياتي با مصرف اكسيژن و يا آزاد نمودن CO2 همراه است جذب اكسيژن و دفع CO2 توسط خاك را تبادل گازي و يا تنفس خاك مي نامند چنانچه مقداري مواد آلي به خاك افزوده شود،ميكروارگانيسمهاي خاك تكثير يافته و ماهيت آن مواد آلي را تغيير ميدهند بدين منظور ارگانيسمها احتياج به اكسيژن دارند و گاز كربنيك (CO2)معمولاًبه عنوان آخرين مواد توليد

شده از تنفس در خاك بوجود مي آيد ميزان تبادلات گازي بستگي به مقدار و نوع مواد آلي افزوده شده در خاك ، تعداد ميكروار گا نيسمها و خواص فيزيكوشيميايي خاك دارد براي تعيين مقدار تنفس خاك به طريقة ايزرماير (Isermeyer)به دستگاههاي مجهز نيازي نيست (50)

*******************شكل
شكل 50- اندازه گيري درجه تنفس خاك . –Bنمونه خاك، -Lمحلول هيدراكسيدباريم