مقاله در مورد آلودگی محیط زیست

بخشی از مقاله

آلودگي محيط زيست

" در جمهوري اسلامي, حفاظت محيط زيست كه نسل امروز و نسلهاي بعد بايد در آن حيات اجتماعي رو به رشد داشته باشند وظيفه عمومي تلقي ميگردد. از اين رو فعاليتدهاي اقتصادي و غير آن كه با آلودگي محيط زيست با تخريب غيرقابل جبران آن ملازمه پيدا نمايد ممنوع است."
اهداف

بستر سازي جهت بالا بردن سطح آگاهيهاي مردم و فرهنگ سازي جهت بهادادن به محيط زيست و منابع طبيعي و جلب همياري مردم. تعيين مرز بين وظايف سازمان محيط زيست واداره منابع طبيعي. برخورد قانوني با آلودگيهاي زيست محيطي. وظيفه قانونگزار در تقنين و روز آمد كردن قوانين موثر جهت بهبود شرايط زيست محيطي و انطباق قوانين با اصول بينالمللي مربوط به محيط زيست و

برخورد جدي قانوني با تخلفات. امروزه مسائل زيست محيطي ازحدود مرزهاي سرزميني فراتر رفته و جنبه جهاني يافته و كشروها ملزم هستند اصول پيشبيني شده در بسيار از كنوانسيونها و قراردادهاي بينالمللي را رعايت كنند و كشور ما نيز به لحاظ شركت در بسياري از كنوانسيونها بايد قوانين خود را با اصول بينالمللي مربوط به حمايت از محيط زيست هماهنگ كند و سياستگذاري بر

اساس تقويت يا ايجاد مكانيسمهاي (ملي) (منطقهاي) و (بين المللي) و جلب حمايت سازمانهاي غيردولتي نمايد. اين حقيقتي انكارناپذير است كه پيشرفت تكنولوژي, تخريب محيط زيست را سرعت بخشيده و به صورت درد مشترك جوامع بشري متجلي گرديده لذا تكنيكي شدن حقوق محيط زيست جهت مبارزه با آفات زيست محيطي ملموس است.
جايگاه ايران
سرآغاز تاريخي حقوق محيط زيست كنفرانس جهاني استكهلم در سال 1972 بوده كه توجه جهانيان را به اضمحلال كره خاك معطوف و زير بناي توسعه همكاريهاي بينالمللي را پايهگذاري و مقبوليت جهاني به آن بخشيده. در حال حاضر 15 آژانس تخصص مانند UNESCO-WHO-UNEP به گسترش و تدوين قوانين زيست محيطي ميپردازد و ايران در اكثر اتحاديهها, برنامهها, كنوانسيونها و پروتكلهاي منطقهاي و بينالمللي به اسامي ذيل عضويت دارد. برنامه محيط زيست بينالملل, اتحاديه بيناللملي حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي, كنوانسيون تنوع زيستي, كنوانسيون نجات دريايي

پروتكل, كنوانسيون حفاظت از لايه ازن, كنوانسيون حمايت از ميراث فرهنگي طبيعي جهان كنوانسيون نجات بينالمللي گونههاي جانوران, كنوانسيون همكاري منطقهاي براي مبارزه با آلودگي نفت, كنوانسيون انتقالات برون مرزي مواد زايد مضر, كنوانسيون ساختاري سازمان ملل متحد در باب گياهان وحشي در معرض خطر انقراض…
شاخههاي حقوق
1. قوانين و مقررات ملي در مرزهاي قانوني كشور.
2. قوانين بينالمللي كه نگرانيها و همكاريهاي مشترك را براي حفظ زندگي در كرهخاكي ميطلبد كه در واقع زيرشاخه حقوق بينالمللي عمومي و جديدترين شاخه آن است كه حقوق بشر هم ناميده ميشود. اين رشته بر پايه احترام به قراردادها بنا نهاده شده است و ضمانت اجراي چنداني ندارد و بيشتر شبيه اصول اخلاقي و شامل عرفهاي بينالمللي است كه اهدافش حمايت از محيط زيست ميباشد.
پيشنهادات
1ـ ايجاد گرايش حقوق محيط زيست در مقطع كارشناسي ارشد در دانشكده حقوق

.
2ـ تعبيه در واحد اجباري در دروس دانشكده حقوق.
3ـ تخصيص دادگاههاي ويژه جهت رسيدگي به امور مربوط به حفاظت محيط زيست.
4ـ ايجاد تبحر در امر تعليم و اجبار مدرسين به گذراندن دوران آموزش محيط زيست در تمام مقاطع تحصيلي.
5ـ تشويق آحاد مردم نسبت به كسب و انتقال اطلاعات, مهارتها, ويژگيهاي موثر در باره محيط زيست به طرق مقتضي.
6ـ گنجاندن مطالبي درخصوص حفظ محيط زيست در كتب آموزشي از ابتدا تا تحصيلات عالي در كليه رشتهها.
7. شناسائي و استخراج مسائل مبتلا به قانوني سازمان حفاظت محيط زيست و منابع طبيع

8ـ تعيين دقيق مرز بين وظايف و اختيارات سازمان حفاظت محيط زيست و منابع طبيعي و چگونگي جلوگيري از تداخل وظايف آن.
9ـ پيشبيني برنامه جهت جلب عزم ملي در حفظ محيط زيست.
10ـ ايجاد رشته كارشناسي محيط زيست و الحاق اسامي متخصصين در كتاب كارشناسان رسمي دادگستري.
از قانون مجازات اسلامي ـ تعزيرات
ماده 679ـ هر كس به عمد و بدون ضرورت حيوان حلال گوشت متعلق به ديگري يا حيواناتي كه شكار آنها توسط دولت ممنوع اعلام شده است را بكشد يا مسموم و يا تلف يا ناقص كند به حبس از نود و يك روز تا شش ماه يا جزاي نقدي از يك ميليون و پانصد هزار ريال تا سه ميليون ريال محكوم خواهد شد. ماده 680ـ هر كس بر خلاف مقررات و بدون مجوز قانوني اقدام به شكار يا صيد حيوانات و جانوران وحشي حفاظت (حمايت شده) نمايد به حبس از سه ماه تا سه سال و يا جزايي نقدي از يم و نيم ميليون ريال تا هجده ميليون ريال محكوم خواهد شد. ماده 686ـ هر كه درختان موضوع ماده يك قانون گسترش فضاي سبز را عامدا و برخلاف قانون مذكور قطع يا موجبات از بين رفتن آنها را فراهم آورد علاوه بر جبران خسارت وارده حسب مورد به حبس تعزيري از شش ماه تا سه سال و يا جزاي نقدي از سه ميليون تا هيجده ميليون ريال محكوم خواهد شد. ماده 688ـ هر اقدامي كه تهديد عليه بهداشت عمومي شناخته شود از قبيل آلوده كردن آب آشاميدني يا توزيع آب آشاميدني آلوده, دفع غير بهداشتي فضولات انساني و دامي و مواد زائد, ريختن مواد مسموم كننده در رودخانهها, زباله در خيابانها, كشتار غير مجاز دام, استفاده غير مجاز فاضلاب خام يا پساپ تصفيهخانههاي فاضلاب براي مصارف كشاورزي ممنوع, ميباشد و مرتكبين چنانچه طب

ق قوانين خاص مشمول مجازات شديدتري نباشند به حبس تا يك سال محكوم خواهند شد. تبصره 1 ـ تشخيص اين كه اقدام مزبور تهديد عليه بهداشت عمومي و آلودگي محيط زيست شناخته ميشود يا خير و نيز اعلام جرم مذكور به عهده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي و سازمان حفاظت زيست ميباشد. تبصره 2ـ منظور از آلودگي محيط زيست عبارت است از پخش يا آميختن مواد خارجي به آب يا هوا يا خاك يا زمين به ميزاني كه كيفيت فيزيكي شيميايي با بيولوژيك آن را بطوري كه به حال انسان يا ساير موجودات زنده يا گياهان يا آثار يا ابنيه مضر باشد تغيير دهد./م

با آغاز انقلاب صنعتي در اوايل قرن نوزدهم ميلادي و رشد روز افزون تحولات بشري، تغييرات گوناگوني نيز در زندگي انسانها رخ داده است. نياز بشر به انرژي و مصرف انواع سوختهاي فسيلي نظير زغال سنگ، نفت و گاز طبيعي باعث افزايش شديد گازهايي مانند دي‌اكسيدكربن (CO2) در جو شده است. افزايش جمعيت كره زمين كه باعث تغيير كاربري زمين، تخريب جنگلها، افزايش فعاليتهاي كشاورزي و دامداري و توليد ضايعات جامد و مايع شده است، تبعات مختلفي به همراه داشته است. پديده تغيير آب و هوا يكي از اين تبعات است. رشد جمعيت و پيشرفت تكنولوژي در قرن اخير به رشد ميزان تقاضاي حاملهاي انرژي منجر شده است.
انسانها با مصرف انرژي حاصل از سوختهاي فسيلي و توليد بيش از حد گازهاي‌‌گلخانه‌اي توازن انرژي زمين را بهم مي‌زنند. ادامه روند افزايش ميزان تقاضا و مصرف انرژي در چند دهه آينده، تغيير كاربري زمين، گسترش فعاليتهاي كشاورزي و دامداري و افزايش ضايعات جامد و مايع پديده‌گلخانه‌اي را در جو زمين تشديد خواهد كرد. مدلهاي جوي پيش‌بيني مي‌كنند كه تا سال ۲۱۰۰، دماي كره زمين از ۱ تا ۵/۳ درجه سانتيگراد افزايش خواهديافت كه اين مقدار بيش از تغييرات دمايي ۱۰۰۰۰ سال گذشته خواهدبود. شكل (۱) روند تغييرات دمايي زمين را در دو قرن اخير نشان مي‌دهد.
انتشار روز افزون گازهاي‌گلخانه‌اي، توليد هواويزه‌ها (آئروسل‌ ها)، تغيير در ضريب انعكاس زمين و آلودگي حرارتي، عوامل مختلفي هستند كه بر سرعت پديده تغيير آب و هوا تاثير مي‌گذارند و در اين بين تاثير و اهميت گازهاي‌ گلخانه‌اي بسيار بيشتر و شناخته ‌شده‌تراست.

شكل ۱- روند تغييرات دماي زمين در محدوده سالهاي ۱۸۶۰ تا۱۹۸۰
اثرگلخانه‌اي
تابشهاي خورشيدي پس از عبور از فضا به زمين و اتمسفر رسيده و قسمت اعظم آن توسط كره‌ زمين جذب مي‌شود. كره زمين پس از گرم‌شدن، امواج گرم را به صورت تابشهاي فروسرخ به فضا باز مي تابد. قسمتي از اين تابشهاي فروسرخ از اتمسفر عبورمي كند و قسمتي ديگر توسط

گازهاي‌گلخانه‌اي موجود در اتمسفر جذب‌ و به سطح زمين بازتابانيده مي‌شود (شكل ۲).

شكل ۲- موازنه انرژي بين زمين و فضا
گازهاي‌گلخانه‌اي موجود در جو زمين، كسري از انرژي خورشيدي رسيده به زمين را در داخل اتم

سفر نگه مي‌دارند و دماي زمين در اثر اين انرژي درحد مناسبي ثابت باقي مي‌ماند. اين عمل گازهاي‌گلخانه‌اي را اثر گلخانه‌اي ناميده‌اند. لازم به ذكر است كه اگر اثر‌گلخانه‌اي در اتمسفر زمين وجود نداشت، دماي كره زمين حدود 5/15درجه سانتيگراد نسبت به حال كمتر مي‌شد و عصر يخبندان ديگري را رقم مي‌زد.
همچنين، در صورتي كه موجودي گازهاي‌گلخانه‌اي در داخل اتمسفر، زيادتر از حد متعارف شود، موازنه انرژي زمين بهم مي‌خورد و انرژي بيشتري در داخل اتمسفر زمين باقي مي‌ماند. انرژي بيشتر، گرم شدن زمين را به دنبال خواهدداشت.

شكل ۳- سهم گازهاي مختلف گلخانه‌اي در اتمسفرزمين بر حسب درصد در سال ۱۳۷۳

گازهاي‌گلخانه‌اي
بخارآب (H2O)، دي‌اكسيدكربن (CO2)، اكسيدنيترو (N2O)، متان (CH4)، ازن جو پايين (O3)، كلروفلوئوروكربنها (CFCs)، هيدروفلوئوروكربنها(HFCs) و پرفلوئوروكربنها(PFCs) گازهاي‌گلخانه‌اي نام دارند. تمامي اين گازها در ايجاد پديده گلخانه‌اي در جو زمين نقش دارند و در اين ميان بخار آب و دي اكسيدكربن مجموعا ۹۰ درصد از سهم اثر گلخانه‌اي را به خود اختصاص مي دهند.

گازهاي‌گلخانه‌اي بطور طبيعي در جو زمين وجود دارند اما فعاليتهاي انسانها و آلودگيهاي ناشي از اين فعاليتها، مقدار گازهاي مذكور را بطور غير طبيعي افزايش مي‌دهد. در نتيجه گرماي ناشي از تابش اشعه خورشيد در جو زمين محبوس مي‌شود و دماي كره زمين را بالا مي‌برد.
گازهاي‌گلخانه‌اي داراي منابع توليدكننده طبيعي و غير طبيعي هستند. اين منابع چشمه‌هاي

گازهاي‌ گلخانه‌اي ناميده مي‌شوند. از طرفي مقدار گازهاي‌ گلخانه‌اي در اثر تغيير و تحولات شيميايي در جو يا توسط منابع جذب كننده اين گازها كه اصطلاحا چاهك ناميده مي‌شوند، كاهش مي‌يابد. هر گاز گلخانه‌اي طول عمر مشخصي دارد و با توجه به نوع گاز‌‌گلخانه‌اي ميزان تاثير آن بر شدت اثر گلخانه‌اي نيز متفاوت است. معمولا گاز دي‌اكسيدكربن به عنوان مبناي تعيين ميزان تاثير گاز گلخانه‌اي بر گرماي زمين، درنظرگرفته‌مي‌شود و پتانسيل گرمايش ساير گازها نسبت به اين گاز سنجيده مي‌شود. جدول زير گازهاي گلخانه‌اي، منابع انتشار و طول عمر آنها را در جو زمين نشان مي‌دهد.
جدول ۱- خلاصه مشخصات گازهاي‌گلخانه‌اي
گازهاي‌ گلخانه‌اي منابع چاهكها طول عمر در جو زمين
غير طبيعي طبيعي
دي‌اكسيدكربن
CO2 سوزاندن سوختهاي فسيلي، جنگل زدايي، تخمير هوازي ضايعات جامد و مايع --- اقيانوسها- جنگلها ۵۰ سال
متان
CH4 فضولات حيواني، شاليزارهاي برنج و سوزاندن سوختهاي فسيلي، تخمير بی‌هوازي ضايعات جامد و مايع مرداب و اقيانوسها جذب توسط باكتريهاي موجود در خاك و انجام واكنشهاي شيميايي در جو ۱۰ سال
اكسيد نيترو
N2O خاكهاي تقويت شده با كودهاي شيميايي، سوختن زيست توده و احتراق سوختهاي فسيلي فرآيندهاي ميكروبي در خاك و آب اقيانوسها و خاكهاي طبيعي جذب بوسيله خاك و واكنشهاي فتوشيميايي در استراتوسفر ۱۴۰ - ۱۹۰ سال

ازن
O3 --- واكنشهاي پيچيده فتوشيميائي در جو واكنش با راديكالهاي آزاد در جو و واكنشهاي پيچيده فتوشيميايي چند ساعت تا چند روز

گرم شدن زمين چه عواقبي به دنبال دارد؟
دما و ميزان بارش برف و باران، هر دو بر آب و هوا تاثير مي‌گذارند. مقادير دما و ميزان بارش باران در هر منطقه نيز متاثر از عرض‌جغرافيايي، ارتفاع و جريانهاي‌اقيانوسي آن منطقه مي باشد. تغيير آب و هوا پديده‌اي است كه ميزان تاثير عوامل فوق را بر آب و هواي هر منطقه تغيير مي‌دهد و تاثيرات نامطلوبي را به جاي مي‌گذارد. برخي پيامدهاي شناخته‌شده ناشي از تغيير آب و هوا عبارتند از :
 بالا آمدن سطح آب درياها و كاهش منابع آب شيرين

 تغييرات آب و هواي منطقه اي در عرضهاي بالا و نيمكره شمالي
 تغيير در ميزان بارش باران و جهت وزش باد
 افزايش بلاياي طبيعي مثل طوفان، گردباد و سيل
 افزايش ميزان خشكسالي و توسعه مناطق بياباني

 افزايش آلودگي هوا در برخي مناطق در اثر افزايش بادهاي گرم
 اثر احتمالي بر گسترش بيماريهايي نظير مالاريا
معرفي كشور ايران
كشور جمهوري اسلامي ايران در آسياي غربي قراردارد. اراضي ساحلي آن از شمال به درياي خزر و مرزهاي آن به آذربايجان و تركمنستان منتهي مي شود. در غرب با تركيه و عراق همجوار است. در جنوب به خليج فارس و درياي عمان مي رسد و در شرق با كشورهاي پاكستان و افغانستان همسايه است. زبان رسمي و اداري آن فارسي دري است. جمعيت آن در سال 1373 (سال پايه كنوانسيون تغيير آب و هوا ) در حدود 7/57 ميليون نفر بود. در حال حاضر جمعيت در حدود 72 ميليون نفر تخمين زده مي شود.
ايران آب و هواي متنوعي دارد. تقريبا5/35% سرزمينهاي آن داراي آب و هواي بسيار خشك، 9/29% خشك، 1/20% نيمه خشك، 5% مديترانه اي و 10% مرطوب ( از نوع سرد كوهستاني) است. در نتيجه بيش از 82% قلمرو ايران در منطقه خشك و نيمه خشك قرار دارد. متوسط بارندگي در ايران در حدود 250 ميليمتر است كه اين مقدار كمتر از يك سوم متوسط بارش در دنيا (860 ميليمتر) است. نكته مهم ديگر در مورد اقليم ايران، محدوده وسيع دمايي آن است كه گاهي از 20- تا 50+ درجه سانتيگراد تغيير مي كند.

خشكسالي شديد اغلب به عنوان يك خصوصيت آب و هوايي ايران شناخته شده است. ايران در طول سه سال گذشته خسارات زيادي را به علت خشكسالي تحمل كرده است.
اثرات سوء تغييرات آب و هوا بر ايران
بر اساس تحقيقات و ارزيابي هاي انجام شده در طرح توانمندسازي تغيير آب و هوا تحت نظر كنوانسيون تغيير آب و هواي سازمان ملل متحد و با استفاده از سناريوهاي مطرح شده توسط IPCC ، اگر ميزان غلظت دي اكسيد كربن تا سال 2100 دو برابر شود، دماي متوسط ايران به ميزان 5/1 تا 5/4 درجه سانتيگراد افزايش خواهد يافت كه اين مسئله تغييرات محسوسي را در منابع آبي، ميزان تقاضاي انرژي، توليدات كشاورزي و نواحي ساحلي موجب خواهد شد.

تغيير الگوي دمايي، كاهش منابع آبي، افزايش سطح درياها، تخريب نواحي ساحلي، از بين رفتن محصولات كشاورزي و غذايي، تخريب جنگل، تناوب و تشديد خشكسالي و تهديد سلامت انسان ها از اثرات زيان آور مستقيم تغييرات آب و هوا مي باشند. از اثرات غير مستقيم تغير اقليم مي توان به آسيبهاي اقتصادي ناشي از اقدامات مقابله اي كشورهاي توسعه يافته اشاره كرد.
ارزيابي اثرات تغيير آب و هوا بر ايران
دما و ميزان بارش
به‌منظور ارزيابي ميزان آسيب‌پذيري كشور در اثر عدم كنترل رهايش گازهاي‌گلخانه‌اي، شش سناريوي متفاوت طراحي شده‌اند. اين سناريوها خود تركيب منتخبي از مدلها و سناريوهاي متفاوت مانند دو مدل جي‌سي‌ام (HadCM2 وECHAM4)، سه سناريوي انتشار (IS92a, IS92b and IS92c) و سه حساسيت اقليمي متفاوت مي‌باشند. در اين تركيبها سه وضعيت مختلف براي انتشار گازهاي گلخانه‌اي در نظرگرفته‌شده‌است كه به ترتيب عبارتند از:
الف) ميزان انتشار پايين

ب) ثابت نگهداشتن ميزان انتشار در شرايط فعلي و
ج) ميزان انتشار بالا
در نهايت نتايج مدلسازي انجام‌شده بين تركيبات سناريوها و حساسيت‌هاي اقليمي مختلف نشان مي‌دهد كه براي حالت (الف) افزايش دما بين 1 تا 5/1 درجه سانتيگراد، براي حالت (ب) افزايش دما بين 5/2 تا 1/4 درجه سانتيگراد و براي حالت(ج) اين افزايش دما بين 9/5 تا 7/7 درجه سانتيگراد مي باشد.