بخشی از مقاله
اصول سرپرستي
فصل اول: كليات
علل لزوم سرپرستي صحيح: 1- جلوگيري از اتلاف زمان كاركنان 2- جلوگيري از اتلاف زمان ماشين‌آلات و تجهيزات و ابزار مورد استفاده 3- جلوگيري از صرف هزينه اضافه و نادرست 4- جلوگيري از افزايش كيفيت اجرا مثل آرماتور A3 كيفيت آرماتور مصرفي را پايين مي‌آورد و دوباره هزينه بر سرپرست مي‌افتد. 5- حفظ ايمني و حفاظت در حين اجراء: حفظ ايمني افراد و كاركنان كارگاه در مجاورت كارگاه حفظ ايمني ابزار و وسايل
عامل زمان در سرپرستي صحيح:
برنامه زمانبندي: پيمانكار نسبت به برنامه زمانبندي دو وظيفه دارد: 1- پيمانكار در صورت تأخير از اين برنامه بايد به دنبال تأخيرات مجاز باشد كه ناشي از عقب ماندگيهاي از برنامه زمانبندي است كه از قصور اين گونه عقب ماندگي به مدت كار اضافه مي‌شود. 2- تهيه برنامه جزئي: پيمانكار با توجه به امكانات خودش برنامه جزئي تهيه مي‌كند تا هم در چهارچوب برنامه كلي پيش برود.
دستگاههاي مرتبط در اجراي يك پروژه:
1- كارفرما 2- مهندس مشاور- دستگاه نظارت 3- پيمانكار
اصول زمانبندي:
1- در نظر گرفتن شيفتهاي كاري ممكن- يك شيفت- دو شيفت- سه شيفت
2- در نظر گرفتن وظائف شغلي- گروه جوشكاري- گروه اجراي بتون‌ريزي
3- اصل تقسيم كار
4- شرائط كاري پرسنل: در اين حالت اطمينان به اجراء صحيح كار ديگر
نيست و پرسنل كاري كار را نمي‌توانند درست انجام دهند مثل بتون‌ريزي يك ديوار برشي كه در يك زمان روز پشت سرهم آن پرسنل توانايي كار را ديگر ندارند.
5- قابليت كاري اجراء اجرايي: مانند قبلي است ولي فرق آن اين است كه در مورد ابزار مصالح مثل اينكه حجم آبي كه براي بتن‌ريزي مداوم كه ريخته مي‌شود در نظر گرفته نشده است و يا تأمين آب.
هزينه‌هاي كلي يك طرح
1- مواد و مصالح مصرفي
2- كارگر يا كارمند «پرسنل»: داشتن اطلاعات كافي در مورد تعداد نفرات و تخصص شغلي آنها
3- تجهيزات و ماشين‌آلات: حد مشخصي وجود دارد كه اگر از اين حد بيشتر شود ضرر به وجود مي‌آورد و اگر تأمين حد باشد كار را سريعتر پيش مي‌برد يعني تعداد ماشين‌آلات شخص تا آن حد است.
فصل دوم:
- ايمني و حفاظت در اجراء
ايمني عمومي:
1- ايمني پرسنل مرتبط با پروژه
2- ايمني افراد مجاور پروژه و عابرين
3- ايمني ابنيه، وسايل، تجهيزات كارگاه و مجاور آن
بررسي قوانين كار
مفاهيم اوليه:
كارگر: شخصي است كه در مقابل گرفتن حق‌السعي به دستور كارفرما براي او كار مي‌كند.
كارفرما: شخصي حقيقي يا حقوقي است كه كارگر در مقابل حق‌السعي در مقابل براي او كار مي‌كند.
كارگاه: محلي است كه انجام پروژه به دستور كارفرما انجام مي‌گيرد.
قرارداد كار: قراردادي است كتبي يا شفاهي كه مدت‌دار است كه رابطه كارگري و بين كارگر و كارفرما را تثبيت مي‌كند.
1. شرايط صحت قرارداد
1- معين بودن موضوع قرارداد
2- شرعي بودن قرارداد يا مشروعيت قرار
3- عدم ممنوعيت طرفين قرارداد
2. مواردي كه در آن بايد مشخصي باشد:
1- مشخصات دقيق بايد مشخص باشد 2- نوع كار يا وظيفه كاري 3- دستمزد كارگري 4- ساعات كار و تعطيلات و مرخصي 5- محل اجراي كار 6- تاريخ انعقاد قرارداد و مدت قرارداد
3. مدت آزمايشي:
مدتي است كه از طرف كارفرما اجرا مي‌شود هر كدام از طرفين قرارداد مي‌توانند يكطرفه و بدون اعلام قبلي قرارداد را فسخ نمايند اگر اين فسخ به دستور كارگر باشد فقط مدتي را كار نكرده دستمزد نمي‌گيرد اگر 3 ماه با آن قرار بسته و او 20 روز كار كرده فقط 20 روز را مي‌گيرد و از طرف كارفرما باشد 3 ماه را مي‌گيرد براي غيرمشخص 1 ماه: كارگر و براي متخصص 3 ماه: تكنسين، مهندس
4. تغيير حقوقي كارفرما:
اگر كارفرما عوض شود مثل اينكه فوت كرده باشد و شخصيت حقوقي كارفرما عوض شود يا ادغام در يك سازمان ديگر در مفاد قرارداد كاري هيچ تغييري حاصل نشده و كارفرماي جديد موظف به انجام تعهدات كارفرماي قبلي خواهد بود.
5. تعليق كار:
توقف انجام يا روند پروژه است
موارد تعليق كار:
وقتي كه به وسيله كارگر به دليلي موجهي نمي‌تواند ديگر كار كند 1- خدمت نظام وظيفه 2- حوادث غيرمترقبه كه باعث تعطيلي كارگاه مي‌شود. 3- مرخصي بدون حقوق مدت‌داري كه بين كارگر و كارفرما است. 4- توقيف كارگر اگر منجر به محكوميت نشود كارفرما بايد بعد از محكوميت او را به كار بازگرداند جهت ادامه كار به كارفرما مراجعه نمايد.
مواردي كه بعد از اتمام زمان تعليق كارگر به سر كار برنمي‌گردد: 1- اگر كارگر ظرف 30 روز پس از عامل تعليق محسوب مي‌شود و علاوه بر حقوق باقيمانده و مطالبات وي با ازاي هر سال خدمت 30 روز آخرين حقوق به عنوان حق سنوات با وي تعلق مي‌گيرد. 2- اگر از طرف كارفرما باشد و بدليل موجه باشد حق سنوات معادل 45 روز آخرين حقوق خواهد بود.
خاتمه قرارداد كاري:
1- فوت كارگر 2- بازنشستگي كارگر 3- از كارافتادگي كلي كارگر به ازاي هر سال كار كارگر 2 ماه آخرين حقوق را بايد كارفرماها به كارگر بدهند 4- انقضاي مدت قرارداد 5- پايان كار موضوع قرارداد مثل گچ كاري يك بخش ماده شده وقتي كه گچ‌كاري تمام شد قرارداد هم تمام شده فرض مي‌شود. 6- استعفاي كارگر به ازاي هر سال 30 روز به عنوان سنوات آخرين حقوق براي كارگر در نظر گرفته مي‌شود. قصور كاري كارگر اگر ثابت شود سالي 30 روز است.
قصور كاري كارگر:
اگر در شوراي اسلامي يا در انجمن كار ثابت شود. اگر نشود ارجاع به هيئت تشخيص و اگر باز رأي صادره مورد توافق طرفين نباشد كار به هيئت حل اختلاف مي‌رسد.
حق‌السعي:
عبارتست از كليه دريافتهاي قانوني كه بر مبناي قرارداد به كارگر پرداخت مي‌شود اعم از مزد، حقوق، حق مسكن، تشويقي
مزد: وجه نقدي يا غيرنقدي كه صرفاً در قبال انجام كار به كارگر تعلق مي‌گيرد.
انواع مزد:
1- ساعتي: بر مبناي ساعت انجام شده كار توسط كارفرما به كارگر پرداخت مي‌شود.
2- كارمزد: در قبال كار انجام شده يا محصول توليد شده به كارگر پرداخت مي‌شود.
3- كارمزد ساعتي: در يك مدت زمان معين به كارگر پرداخت مي‌شود مانند كارمزد است.
مزد ثابت: مجموع مزد شغل و مزاياي ثابت پرداختي به تبع شغل
مزد + مزايا به تبع كار يا شغل ← سرپرستي ، صعوبت كار ، فوق‌العاده
مزاياي رفاهي جزء تبع شغل نيستند. حق مسكن، حق فرزند.
پرداخت مزد: پرداخت مزد در فواصل زماني معين بايد پرداخت شود كه حداكثر اين فاصله زماني برابر 30 روز كه اگر برابر 20 روز باشد اين فرد حقوق ناميده مي‌شود.
حداقل مزد: حداقل مزد از طرف يا سوي شوراي عالي كار تعيين مي‌شود. بر مبناي تورم اعلام شده توسط بانك مركزي تعيين مي‌شود و توسط نقدي پرداخت مي‌شود.
پرداخت مزد كاگران كارمزد: به ازاي روزهاي تعطيل رسمي و جمعه‌ها به آنها حقوق تعلق مي‌گيرد مبناي محاسبه كارمزد در روزهاي تعطيل كارمزد آنها در روزهاي كاركرد آخرين ماه است.
ديون كارگر به كارفرما: اگر كارگر به هر دليلي به كارفرما بدهكار باشد.
موارد مجاز بر كسر حقوق كارگر: 1- مساعده: حق خود كارگر قبل از اينكه كار كرده باشد مي‌دهند از حقوق خود كارگر است. 2- وام 3- پرداخت اشتباه قبلي 4- اجاره خانه سازماني 5- پرداخت كارگر براي اجناس ضروري از شركت تعاوني همان كارفرما
حداكثر ميزان كارفرما مجاز است از مزد كارگر كم كند ¼ مزد كارگر است حداكثر و به شرط اينكه از مزد حداقل كمتر نشود.
مأموريت: موردي كه كارگر براي انجام كار به دستور كارفرما حداقل km50 كيلومتر از محل كار اصلي دور شود و يا ناگزير باشد يك شب در آنجا بخوابد.
حق مأموريت: حداقل برابر مزد ثابت يا مبناي روزانه كارگر به ازاي هر روز مأموريت و همچنين تأمين وسيله نقليه مناسب توسط كارفرما است.
مدت كار: مدت زماني كه كارگر وقت براي كار مي‌گذارد: يا عبارت از زماني كه نيرو يا وقت خود را در اختيار كارفرما قرار مي‌دهد حداكثر مدت كار 8 ساعت در شبانه‌روز، در هفته حداكثر 44 ساعت، براي كارهاي سخت و زيرزميني حداكثر 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته
كار روز: از ساعت 6 تا 23 كار شبانه: از ساعت 22 تا 6
كار متناوب: كاري است كه نه در ساعات متوالي بلكه در ساعاتي از روز انجام مي‌شود انتخاب زمان كاري به عهده كارگر است. جمع ساعات كار وتناوب براي كار متناوب حداكثر 15 ساعت در شبانه‌روز است.
كار نوبتي: كاري است در طول ماه گاهي صبح، گاهي عصر و گاهي شب انجام مي‌شود در كار نوبتي جمع ساعات كار در 4 هفته متوالي نبايد از 176 ساعت بيشتر باشد.
فوق‌العاده نوبت كاري: اگر كار صبح يا عصر باشد 10% مزد
اگر كار صبح يا عصر يا شب 15% مزد
اگر كار صبح يا شب 5/22% مزد
اگر كار عصر يا شب 5/22% مزد
اضافه مزد كار در شب: براي كار در شب به كارگران غيرنوبتي 35% مزد ساعت كار در شب تعلق مي‌شود.
اضافه كاري: با دو شرط مجاز است: 1) توافق كارگر 2) پرداخت 40% مزد به صورت اضافه براي هر ساعت كار اضافي در حداكثر اضافه كاري 4 ساعت كار در روز در شرايط عادي در شرايط خاص حداكثر اين اضافه كاري به 8 ساعت در روز افزايش پيدا كند.
نكته1: در صورت افزايش اضافه كاري بيش از ساعت كار در روز كارفرما بايد حداكثر ظرف 48 ساعت موضوع را به اداره كار اطلاع دهد تا شرايط خاص براي اداره كار احراض شود.
شرائط خاص: 1- جلوگيري از حوادث ناشي از شرايط قابل پيش‌بيني 2- اعاده فعاليت كارگاه
نكته2: اگر شرايط خاص براي اداره كار احراض نشود كارفرما بايد به ازاي ساعات كار اضافه به قانون بايد خسارت بدهد.
نكته 3: اضافه كاري براي كارهاي شبانه يا كار سخت و زيان‌آور ممنوع است.
تعطيلات و مرخصي‌ها:
تعطيلي با حقوق اجباري هفته: در هر هفته يك روز تعطيلي با حقوق براي كارگران اجباري است مثل روز جمعه يا روز ديگري در هفته- حقوق جمعه كارگر 40% افزايش مي‌يابد.
نكته 1: اگر روزهاي كاري هفته از 6 روز كمتر باشد مزد روز تعطيل هفتگي برابر مجموع مزد روزهاي كاري در هفته است.
نكته 2: اگر 5 روز كار در هفته و يا 44 ساعت كار در كارگاه داير باشد حقوق هر 2 روز تعطيل برابر مزد روزانه كارگر است.
نكته 3: مرخصي استحقاقي كارگر: معادل 30 روز به ازاي سال است كه شامل 4 جمعه هم دارد و ساير تعطيلات رسمي مرخصي استحقاقي حساب نمي‌شود و شامل كارگاه‌هايي است كه از قانون كار تبعيت مي‌كند. مرخصي استحقاقي كارگران براي كارهاي سخت و زيان‌آور معادل 5 هفته در سال است كه حتي‌المكان در 2 نوبت و با تناوب 6 ماه تعلق مي‌گيرد.
ذخيره مرخصي استحقاقي فقط 9 روز از آن شامل مي‌شود بقيه سوخت مي‌شود.
نكته 4: تعيين زمان مرخصي با توافق كارگر و كارفرما است اما در صورت عدم توافق رأي اداره كار محل تعيين كننده است.
نكته 5: در كارهايي كه حضور حداقل يعني از كارگران را ايجاد مي‌كند كارفرما بايد جدول مرخصي سالانه كارگران را ظرف 3 ماه آخر هر سال بعد تهيه و به طريق شوراي اسلامي كار يا انجمن صنفي و يا نمايندگان كارگران برسد.
نكته 6: مرخصي كمتر از 1 روز كاري جزء مرخصي استحقاقي حساب مي‌شود مثل مرخصي‌هاي ساعتي در صورت فسخ و خاتمه قرارداد مطالبات مربوط به مدت مرخصي اس
تحقاقي كارگر به او پرداخت مي‌گيرد مثلاً اگر مرخصي نرود پول مرخصي‌ها را به او مي‌دهند.
نكته 7: در موارد ذيل كليه كارگران حق استفاده از 3 روز مرخصي استحقاقي را دارند.
1- ازدواج دائم 2- فوت همسر، والدين يا فرزندان
نكته 8: مدت مرخصي استعلاجي با تأييد سازمان تأمين اجتماعي جزء سوابق كاري و بازنشستگي كارگران محسوب مي‌شود.
تشكلهاي كارگري و كارفرمايي
انجمن اسلامي: مستند به اصل 26 قانون اساسي- انجمن اسلامي مي‌توانند يك كانون هماهنگي درست كنند كه در حد «استان» و كانون عالي هماهنگي در حد «كشور»
انجمن صنفي: مستند براصل 26 قانون اساسي- مي‌تواند كارفرمايي هم باشد. انجمن صنفي مي‌تواند يك كانون هماهنگي در حد «استان» و كانون عالي هماهنگي در حد «كشور» درست كند.
شركت تعاوني مسكن: مستند بر اصل 31 و 43 قانون اساسي: مثل بالايي است- كانون هماهنگي- كانون عالي هماهنگي «اسكان» كه به اتحاديه مركزي تعاونيهاي مسكن كارگران يا اسكان هم مي‌گويند و اساس در وزارت كار ثبت شود.
شركت تعاوني مصرف: مستند بر اصل 43 و 44 قانون اساسي: مثل بالايي- كانون هماهنگي- كانون عالي هماهنگي «امكان» كه به اتحاديه مركزي تعاونيهاي مصرف كارگران يا امكان هم مي‌گويند و اساسنامه در وزارت كار ثبت مي‌شود.
كارگران يك واحد تنها مي‌توانند يكي از 3 مورد زير را داشته باشد:
1- شوراي اسلامي كار 2- انجمن صنفي 3- نمايندگان، كارگران
مقررات و آئين‌نامه‌هاي حفاظت فني و بهداشت كار:
1- ايمني عمومي: اهداف ايمني عمومي:
1) ايمني كارگران و افراد مرتبط با پروژه
2) ايمني افراد مجاور طرح
3) ايمني ابنيه، وسايل، تجهيزات در كارگاه و مجاور آن
ايمني عمومي شامل موارد زير است:
1. نظارت بر محل قرارگيري تجهيزات و مصالح ساختماني و تعبيه علائم مشخص كنندة آن
2. محصور نمودن محوطه عملياتي در صورت نزديكي آن به معابر
3. جلوگيري از مسدود شدن معابر و يا در صورت نياز تعبيه معبر جديد
4. محصور نمودن اطراف حفره‌ها و سوراخهاي ابنيه حين اجراء مثل محل آسانسور يا داكت‌هاي لوله‌كشي در داخل ساختمان
5. كنترل ورود و خروج پرسنل و مصالح به كارگاه
6. كنترل شرايط كارگران مشغول كار با سيستمهاي حساس
2- ايمني در مقابل حريق و برق گرفتگي:
1) ايمني در مقابل حريق: جلوگيري از انبار مواد اشتعال‌زا بدون نياز فوري و بدون رعا
يت اصول ايمني
2) انبار كردن مايعات اشتعال‌زا در فاصله ايمني از مصالح قابل احتراق
3) بهره‌گيري از وسايل حفاظتي نظير ماسك، سپر و توري در عمليات خاص بمانند برش و جوشكاري با برق و گاز
4) مراقبت و نگهداري از سيلندرهاي تحت فشار
5) مراقبت از مسير عبور كانالها و كابلهاي برق فشار ضعيف و قوي و اجراي مسير عبور اين كانالها به صورت شبكه‌اي منظم
6) لزوم وجود كمكهاي اوليه منطبق بر استاندارهاي بهداشتي به گونه‌اي كه حين ح
ادثه در دسترس باشد.
3- ايمني در كار با ماشين‌آلات و تجهيزات ساختماني
4- ايمني در كار با ماشين‌آلات برق و مكانيكي
5- ايمني در حين اجراي عمليات ساختماني: 1) تخريب 2) گودبرداري «عمليات خاكي» 3) اجراي اسكلت
6- تأمين وسايل و سازه‌هاي حفاظتي و تأسيساتي و تسهيلاتي بهداشتي
نكات ايمني در جلوگيري از حريق و برق گرفتگي
الف) نكات كلي:
1) نكات مذكور در اين بخش در مواردي كه برشكاري و جوشكاري يا انبار مواد قابل احتراق وجود دارد لازم‌الاجراء است.
2) نصب علائم: علائم ممنوعيت استعمال دخانيات در محلهاي حساس بايد نصب شود.
3) جمع آوري كهنه‌هاي روغني و يا روغن و گريسكاري روي ماشين‌آلات و تجهيزات و يا در مجاور آنها جايز نيست.
4) فاصله حداقل گرم كنندة موقت يا دائم از ديوارها و قطعات چوبي 1 متر و از جدا كننده‌هاي برزنتي 3 متر
5) سوزاندن ضايعات در محل كارگاه، ساختماني جايز نيست.
ب) مايعات قابل احتراق:
1) قبل از سوخت گيري بايد موتور همة ماشين‌آلات و تجهيزات خاموش بشود.
2) كليه مايعات با نقطه اشتعال كمتر از 7 درجة سانتيگراد نبايد روي سطح زمين انبار شود مگر در ظروف كاملاً محافظت شده.
3) محل خروجي يا سرريز مخازن سوخت نبايد جايي باشد كه نشت از آنها باعث احتراق گردد مانند نزديكي تابلوهاي برق و يا موتور روشن تأسيسات
4) وقتي كه محيطي در مجاورت بخار مواد اشتغال‌زا وجود دارد تجهيزات جرقه‌زن نبايد قرار گيرد.
ج) پخت قير و آسفالت:
1- بشكه‌هاي پخت بايد در جاهاي خود در زمين محكم شود و در خارج ساختمان قرار گيرند و در محوطه‌هاي بسته نگهداري نشوند.
2- وسايل اطفاء حريق اوليه حريق بايد در نزديكي محل كار موجود باشد.
3- كارگران بايد به دستكش، ساعد حفاظتي مجهز باشند.
4- بالا بردن قير يا آسفالت داغ توسط كارگر به هر اندازه از نردبان ممنوع است.
د) برشكاري و جوشكاري با گاز و برق:
1- مجهز بودن عوامل كار به وسايل حفاظتي چون ماسك، سپر و توري الزامي است.
2- اگر عمليات در مجاورت مايعات يا مواد قابل استعال صورت گيرد دسترسي
به كمكهاي اوليه و همچنين حضور فرد كمكي در محل الزامي است.
3- هنگامي كه عمليات روي فلزات با پوشش قلع و روي انجام مي‌شود ايجاد تمهيدات خروج سريع دود از محل الزامي است.
4- شيرآلات و اتصالات سيلندرهاي گاز بايد از روغن و گريس دور باشد و همچنين هنگام باز شدن بايد با دست باز شود و با ضربه شدن نباشد.
5- سيلندرهاي گاز بايد در شرايط غيركاري خارج ساختمان و دور از نور مستقيم خورشيد و گرماي مستقيم باشد.
6- حفظ فاصله ايمن بين سيلندرها و محل جوشكاري بايد رعايت شود، به گونه‌اي كه جرقه و براده به آن نرسد.
ه( خطوط فشار قوي برق:
خطوط فشار قوي خطوطي است كه برق را با ولتاژ 1000 يا بيشتر عبور مي‌دهد.
1- قبل از عمليات گودبرداري اين خطوط بايد كاملاً محافظت و ايزوله بشود.
2- تعمير و نصب وسايل و تجهيزات برقي يا سيم كشي موقت در فاصله كمتر از 3 متري اين خطوط مجاز نيست.
و) تجهيزات اطفاي حريق:
1) وسايل اطفاي حريق اوليه مانند سطلهاي ماسه و يا كپسولهاي خاموش كننده در بخشهاي مختلف كارگاه نصب مي‌گردد. 2) ريختن مصالح ساختماني و يا ضايعات حاصل از عمليات در فاصله كمتر از 2 متري شيرهاي آتش‌نشاني و يا در حد فاصل اين شيرها و خيابان ممنوع است.
سازه‌هاي حفاظتي:
الف) نردة استاندارد: موارد بكاربري نردة استاندارد يا مواد لازم‌الاجراء: 1) راه پله‌هاي حين اجرا 2) سقف‌هاي موقت با چكر پليت ساخته شوند. 3) اطراف گوشه‌هاي نمايان سقف 4) اطراف ديوارهاي باز 5) اطراف راه پلها و راهرو 6) سكوهاي كار 7) محلهاي حفاري 8) در اطراف و مجاورت كابلهاي فشار قوي
مشخصات نردة استاندارد 1) ارتفاع بين m110 < H 90 براي طبقات يا سكوي كار
و 85 H 75 براي راه پله‌ها و راهروها
2) مقاومت حداقل در نرده‌هاي استاندارد بايد kg 100 در هر جهت را تحمل كند و جنسش به طوري طراحي مي‌شود كه اين نيرو را بتواند تحمل كند. 3) نرده استاندارد بايد در پيرامون هر مكان با ارتفاع بيش از 3 متر بكار رود.
ب) پاخورهاي چوبي: 1) در اطراف قسمتهايي كه امكان ريزش ابزار يا مصالح هست.
مشخصات استاندارد پاخور: 1) ضخامت حداقل 5/2 سانتيمتر و ارتفاع 15 سانتيمتر بيش از 3 متر بكار رود.
ج) راهرو سرپوشيده موقت: در پياده‌روها يا معابر جهت جلوگيري از خطر ريزش يا پرتاپ مصالح بكار مي‌رود.
مشخصات استاندارد در راهرو:
m 5/2 H ارتفاع و يا عرض m 5/1 B يا عرض معبر
سقف راهرو بايد تحمل بار 2kg/m 700= p را داشته باشد اگر از الوار ساخته مي‌شود
ضخامت هر كدام از الوارها m5
اطراف بيروني سقف راهرو بايد حفاظ كاملي از چوب يا نوار فلزي و يا m25
مصالح همجنس سقف به طول حداقل 1000 و با زاويه 45 به خارج ابداع شود.
د) سقف و سرپوس حفاظتي: جنسش از توري يا الوار براي جلوگيري از سقوط اشيا اگر از الوار استفاده شود براي دهانه‌هاي حداقل m45 ضخامت min الوار m5/2 و براي دهانه بيش از m45 ضخامت min الوار m5 اگر از سقف موقت به عنوان سكوي كار استفاده شود ضخامت حداقل الوار m5 به عرض m25 به گونه‌اي كه محكم به يكديگر بسته شده باشند.
m5/2= tmin m 45 B
m5= tmin m45 > B
ه( توري ايمني: 1) اگر در ارتفاع بيش از سه متر نصب نرده‌هاي حفاظتي ممكن نباشد از توري استفاده مي‌شود. 2) محل نصب توري ايمني به گونه‌اي انتخاب مي‌شود كه ارتفاع سقوط حداكثر كارگر معادل m6 باشد و امكان حركت ماشين‌آلات نيز وجود داشته باشد 3) توري‌هاي ايمني در فواصل زماني مشخص بازديد فني و در صورت نياز تعمير و يا تعويض گردد.
وسائل حفاظتي فردي:
1) كلاه ايمني: در مواردي كه امكان سقوط اشياء وجود داشته باشد بكار مي‌رود. پوسته كلاه سخت و لبه گرد و فاصله كلاف يراق تا پوسته كلاه حداقل mm19=t
2) كفش و پوتين ايمني: اگر امكان برخورد با لوازم يا اشياء برنده وجود داشته باشد و يا سقوط اجسام حفاظتي ايمني فلزي عمدتاً در بخشهاي جلوي پوتين تعبيه مي‌شود.
3) عينك و نقاب حفاظتي: موارد كاربرد: 1- در جوشكار 2- برشكار 3- آهنگري 4- سند بلاست
4) دستكش حفاظتي: مواردي كاربرد: امكان برخورد اشياء داغ يا برنده حين كار با دست وجود داشته باشد 1- جوشكاري 2- كار با شيشه و جنسش چرمي يا برزنتي ساق دار
5) دستكش لاستيكي عايق: موارد كاربرد: هنگامي كه عمليات نصب يا انتقال خطوط نيرو وجود دارد كه با فواصل زماني مشخص تحت بازديد فني قرار بگيرد.
6) چكمه يا نيم چكمه لاستيكي: اين چكمه بايد عايق آب و گل و مخلوط مواد مضر كه فعل و انفعال شيميايي باعث ضرر به پاها است در مزارع استفاده مي‌شود.
7) ماسك حفاظتي: براي محاظت از انتشار و استشمام مواد شيميايي و گرد و غبار بكار مي‌رود در زماني كه امكان ايجاد تهويه مطلوب محيط وجود نداشته باشد.
8) كمربند ايمني: براي انجام هر نوع عمليات در ارتفاع بيش از 3 متر در صورتي كه امكان تعبيه ساير سازه‌هاي حفاظتي وجود نداشته باشد بكار مي‌رود.
ايمني هنگام كار با ماشين‌آلات و تجهيزات ساختماني:
ماشين‌آلات: 1) تجهيزات مكانيكي 2) وسائل موتوري بالابر 3) وسايل حمل و نقل و جابجايي مصالح
1- تجهيزات جوشكاري- ساخت بتن- تهيه هواي فشرده- مربوط به كارهاي چوبي
3- كمپرسي- تراك ميكسر- لودر- بولدوزر- بيل مكانيكي
ماشين‌آلات و تجهيزات ساختماني در زمانهاي زير بايد تحت بازرسي قرار گيرند:
1- قبل از اولين استفاده يا پس از جابجايي و نصب
2- پس از هرگونه تغيير يا تعمير اساسي
3- حداكثر هر 2 هفته يكبار
4- بخشهاي زير از ماشين‌آلات بايد پوشش و يا حفاظ مقاوم داشته باشد:
1) قسمتهاي انتقال نيرو «تهويه چرخ دنده» 2) قسمت داغ «لوله و خطوط انتقال بخار»
5- شيشه‌هاي ماشين آلات بايد از جنس ايمن و نشكن باشد.
نكات ايمني تجهيزات مكانيكي:
1- در هنگام كار تنظيم نشود. 2- قبل از تعمير اگر حاوي هواي فشرده يا بخار داغ هستند تخليه شوند. 3- گازهاي خروجي در محل بسته تخليه نشوند. 4- همه تجهيزات مكانيكي بايد مجهز به وسايل اندازه‌گيري اتوماتيك فشار، درجه حرارت، جريان برق يا مشابه آنها باشد.
نكات ايمني وسائل موتوري بالابر:
1- طراحي موتورهاي بالابر بايد با ضريب اطمينان حداقل 4 FS 2- حداكثر سرعت حركت و حداكثر وزنه قابل تحمل بايد در خود دستگاه مشخص شده باشد. 3- كنترل مسير حركت به گونه‌اي كه با خطوط انتقال برخورد نكند. 4- پوشش سقف اتاق و اپراتور بايد مقاوم در مقابل ضربه باشد اگر از الوار استفاده شده با حداقل ضخامت m5 داشته باشد و داخل اتاقك مجهز به تهويه هواي مطبوع بوده و وسايل اطفاء حريق 5- اپراتور دستگاه در هنگام آويزان بود وزنه حق ترك اتاقك فرمان را ندارد.
نكات ايمني موتوري جابجايي مصالح ساختماني:
1- بخشهاي مختلف ماشين‌آلات بايد در بدترين شرايط كارگاهي كنترل شود. 2- مسير ورود و خروج ماشين‌آلات داراي عرض و شيب كافي باشد و همچنين مناسب باشد. 3- هنگام بارگيري وسيله بايد توسط كليه سرنشينان ترك شود. 4- هنگام بارگيري يا تخليه در محيط بسته تهويه مطبوع بايد وجود داشته باشد. 5- هنگام توقف وسايل تيغة آنها بايد روي زمين قرار بگيرد.
وسائل و تجهيزات برقي:
1- بخشهاي روباز و فاقد جريان از تجهيزات برقي بايد با سيم به ضخامت كافي و مقاومت جريان پايين به زمين متصل باشد.
داربست فلزي: اجزاي داربست: 1- جايگاه 2- اجزاي نگهدارنده 3- تكيه‌گاه
نكات ايمني: 1- طراحي داربست با ضريب اطمينان حداقل 4 FS انجام شود. 2- الوار جايگاه داربست براي داربست ثابت عرضش بايد از m25 W بيشتر باشد و m t باشد براي الوار داربست معلق عرضش بين 50 تا 60m (60 W 60) بايد باشد و m5 t ضخامت باشد. 3- اگر ارتفاع داربست بيشتر از m 3 باشد اطراف جايگاه بايد حفاظ استاندارد زده شود.
نردبان: 1- وسيله دسترسي با شيب بيش از 5 درجه نسبت به افق 2- طول نردبان بايد 1 متر بالاتر از كف باشد كه به آن مي‌خواهيم دسترس پيدا كنيم 3- هر m 9 بايد پاگرد تعبيه شود به طوريكه هم راستا با هيچ يك از نرده‌ها نبايد. 4- طول حداكثر براي نردبان يك طرفه m 10 مي‌باشد. 5- اگر از نردبان براي ايجاد داربست استفاده مي‌شود حداكثر ارتفاع داربست m 6 مي‌تواند باشد.
راه پله موقت: 1- عرض حداقل m1 باشد. 2- ارتفاع عمودي بين 2 پاگرد حدكثر m4 3- عرض كف حداكثر m 25 ضريب اطمينان طراحي 5/2 باشد.
راه پله شيب‌دار: 1- عرض حداقل براي راه پله‌هاي نفررو m 50 براي عبور چرخ دستي m100 و براي وسائل نقليه سنگين عرض حداقل m4 2- شيب حداكثر 20% 3- ضريب اطمينان طراحي 5/2
نكات ايمني در اجراي عمليات ساختماني:
عمليات تخريب: 1- قطع سرويسهاي شهري مثل آب، برق و گاز 2- حفاظت از معابر عمومي و پياده‌روها 3- دفع يا انبار در محل مناسب ضايعات حاصل از تخريب 4- مسدود نمودن راههاي دسترس ابنيه در حال تخريب 5- نصب فوري با مقاومت كافي اگر ارتفاع ساختمان زياد بوده و امكان سقوط وسايل بر ساختمانهاي مجاور وجود داشته باشد 6- حفظ استحكام بخش تخريب نشدة ساختمان در حال تخريب 7- مجزا كردن بنا از ابنيه مجاور و ايجاد درز انقطاع حداقل m 50 8- مهار كردن همه ديوارهاي cm 22 يا بيشتر
نكات ايمني
گودبرداري:
1- در صورت گودبرداري به عمق بيش از 20/1 ديوارها با شمع‌زني و به شيوه مناسب حفاظت شود.
2- پس از بارندگي شديد طوفان و زلزله بايد حتماً بازديد شود.
نصب اسكلت:
1- اجزاي اسكلت فلزي بايد وقتي از بالابر رها شوند كه حداقل نصف ارتفاع پيچ و مهره‌ا
ي يا جوشي اجرا شده باشد.
2- نصب هر بخش اسكلت فلزي كه بر روي عضو ديگر قرار مي‌گيرد بايد بعد از نصب عضو باربر انجام شود.
3- حين اجراي اسكلت فلزي وسايل حفاظت فردي بايد تعبيه شود.
اجراي اسكلت بتوني:
1- ضريب اطمينان طراحي قالب‌بندي حداقل براي 5/2 = FS
2- عوامل كار كه با تماس مداوم با سيمان آهك يا گچ كار مي‌كنند بايد مجهيز به ماسك، عينك و دستكش حفاظتي باشد.
سيم كشي و نصب تجهيزات:
1- سيم كشي موقت بايد از ارتفاع حداقل m5/2 انجام شود.
2- در مسير جريان برق در بخشهاي مختلف تعبيه فيوز شود.
اهداف سرپرستي طرح:
1- جلوگيري از هزينه اضافي 2- اتمام مراحل مختلف عملياتي در زمان پيش‌بيني شده 3- جلوگيري از بيكار ماندن پرسنل و ماشين‌آلات 4- بهره‌گيري در حد توان از پرسنل و ماشين‌آلات.
عوامل مؤثر در سرپرستي صحيح:
1- مطالعات اوليه: اطلاعاتي از وضعيت توپوگرافي منطقه زمين وضعيت محل احداث پروژه و محل مناسب براي تجهيز كارگاه 2- برآورد مصالح مصرفي مورد نياز طرح: با توجه به احجام كاري آيتم‌هاي مخالف مقدار مصالح مصرفي هر آيتم و نهايتاً كل مصالح مصرفي برآورد مي‌شود. 3- برآورد هزينة تأمين مصالح مصرفي: با بررسي راههاي مختلف تأمين از جمله استفاده از منابع و قرضه‌هاي مجاور كارگاه و يا تهية مصالح آماده و تحويل درب كارگاه بهترين مسير از نظر اقتصادي و زمان انتخاب مي‌شود. 4- تعيين مسيرهاي دسترسي مناسب به محل كارگاه و ساختگاه پروژه 5- انتخاب محل مناسب براي انبار مواد مصالح: با توجه به جبهه‌هاي كاري مختلف كارگاه اعم از ساخت بتون، بلوك زني يا جدول‌زني، ساخت و نصب اسكلت فلزي، كارگاه سندبلاست، كارگاههاي تأسيسات مكانيكي و برقي محلهاي مناسبي را به جهت دپو مصالح و تجهيزات از ابتداي كار تعيين مي‌كند.
انتخاب بهترين شيوة تأمين پرسنل:
تأمين پرسنل بر مبناي دو آيتم هزينه‌بري و تخصص پرسنل مي‌تواند با اعزام از مركز و يا جذب نيرو در محل پروژه انجام شود مثل نيروگاه اتمي بوشهر كه در دست روسها است.
انتخاب محل بهينه امكان پرسنل:
انتخاب بهترين محل براي اسكان پرسنل با توجه به جداسازي پرسنل بر حسب تخصص مي‌تواند با مقايسه اقتصادي براي خريد، اجازه و يا ساخت محل سكونت انتخاب شود
تأمين بهينة ماشين‌آلات و تجهيزات:
انتخاب بهترين راه تأمين ماشين‌آلات بر مبناي وضعيت اقتصادي كارگاه و عمومي بودن ماشين‌آلات تأمين شده طوري كه مناسب براي هر نوع پروژه‌اي باشد و نيز هزينه حين كار آنها شامل هزينه‌هاي تأمين و نگهداري، موارد مصغي و استهلاك انجام مي‌شود.
ايجاد يك سيستم اطلاعاتي صحيح:
با ايجاد يك سيستم اطلاع رساني صحيح بطوريكه جديدترين اطلاعات از وضعيت انبارها، ورود و خروج مصالح، مصالح كار شده، وضعيت ماشين‌آلات و تجهيزات و روابط كاري پرسنل و شرايط روحي آنها مي‌توان شرايط سرپرستي صحيح را اعمال كرد.
ايجاد يك سيستك ارتباطي صحيح:
ارتباط در دسترس بين پرسنل دفتر مركزي و پرسنل كارگاهي در ساعات كاري و غيركاري و همچنين ارتباط بين سرپرست پروژه و پرسنلكليدي خصوصاً حين اجراي كار بايد با وسايل مناسب برقرار شود.
ايجاد يك سيستم حفاظتي و ايمني:
توسط سرپرست مي‌بايست سيستم حفاظتي صحيح از محدودة كارگاه و مصالح و تجهيزات و همچنين تمهيدات مورد نياز جهت ايمني كافي حين اجراي كار اجراء شود.
ايجاد سيستم پاسخكويي و عكس‌العمل به نحوة كار پرسنل:
با ايجاد يك سيستم تشويق و تنبيه بجا با توجه به بازده كاري پرسنل و جلو يا عقب ماندگي برنامه زماني مصوب كارگاه برا افزايش راندمان كار و اعمال سرپرستي صحيح ضروري خواهد بود.
انتخاب صحيح پيمانكار جزء:
با انتخاب صحيح پيمانكار جزء با تخصص كاري مناسب و سابقه كاري مرتبط با پروژه و همچنين با در نظر گرفتن مقايسه اقتصادي در حين اجراي صحيح و سريع عمليات اشتغال دفتر فني پيمانكار اصلي به مسائل برخورد شده در كار پيمانكاران جزء به حداقل خواهد رسيد و حداقل از اجراي غلط كار كه جبران آن با هزينه‌هاي بالا ميسر خواهد بود. جلوگيري كند.
ايجاد سيستم ارتباط صحيح با عوامل نظارت كارفرما:
توجيح عوامل نظارت و كارفرما به گونه‌اي كه به تخصص و سابقه كاري مرتبط با پروژه سرپرست و عوامل كار مطمئن شود در دفاع از صورت وضعيتها و همچنين ارائه راه كار صحيح
اصول پايه در ايجاد برنامه زمانبندي كامل كارگاه
1- چگونگي تأمين مصالح: در ابتداي كار براي ايجاد برنامة زمانبندي صحيح سرپرست مي‌بايست مقدار و نوع مصالح مصرفي مورد نياز پروژه را در مقاطع مختلف زماني پيش‌بيني كند. اين پيش‌بيني با توجه به توالي منطقي فعاليتهاي طرح يا پروژه و همچنين وضعيت اقتصادي مقاطع مختلف زماني انجام مي‌شود.
2- چگونگي تأمين پرسنل: چگونگي تأمين پرسنل بر مبناي تخصص و ترتيب انجام فعاليتها و همچنين تعداد مورد نياز پرسنل در مقاطع مختلف زماني كار و شيفتهاي كاري عادي و فوق‌العاده در طول پروژه توسط سرپرست پيش‌بيني مي‌شود.
3- چگونگي صرف هزينه براي كارگاه:
هزينه طبق روز كمتر از هزينه طبق فهرست بها است.
هزينه روز بيشتر از هزينه طبق فهرست بها است.
در ابتداي پروژه سرپرست با پيش‌بيني سه موضوع زير داده‌هاي لازم براي رسم منحني هزينه ب
ر حسب زمان تنظيم مي‌كند.
1- پيش‌بيني تقريبي حجم كار اجرا شده در ماههاي مختلف پروژه با توجه به توان كاري و تعداد پرسنل و ماشين‌آلات و تجهيزات 2- پيش‌بيني ميزان هزينه‌بري اجراي حجم كاري در هر ماه از پروژه بر مبناي فهرست بهاي ملزم به پيمان 3- پيش‌بيني ميزان هزينه‌بري اجراي كار در ماههاي مختلف پروژه بر مبناي قيمتهاي واقعي روز و با در نظر گرفتن افزايش قيمتها با گذشت زمان
نكاتي كه از اين سخني حاصل مي‌شود:
1) تعيين بازه‌هاي زماني سودده و ضررده به منظور دخيرة مازاد سود در ماههاي سودده و صر
ف آن در ماهها ضررده
2) پيش‌بيني ماههاي كه صرف هزينة بالايي براي سرپرست‌دار و همچنين تشخيص ماههايي كه به دليل كاهش توان كاري در كارگاه صرف هزينه پايين مي‌باشد و بنابراين تغيير هزينه در ماههاي پرهزينه و افزايش نسبي آن با افزايش توان كاري و تغيير در توالي منطقي فعاليتها براي ماههاي كم هزينه
برآورد احجام كاري در مقاطع مختلف زماني پروژه با برآورد نقشه‌هاي اجرايي و مقايسه آن با مفاد قرارداد انجام مي‌شود.
4- چگونگي دريافت هزينه از كارفرما «حق‌الزحمه»: در ابتداي كار سرپرست بايد ميزان زمانبري رسيدگي كامل شامل همة مراحل و پرداخت صورت وضعيتهاي ماهانة پيمانكار را پيش‌بيني كند كه اساس اين پيش‌بيني تجربه‌هاي پيش‌بيني تجربه‌هاي پروژه‌هاي قبلي با همان كارفرما و تجربيات بدست آمدن در حين اجراي همان پروژه است. با استفاده از اين پيش‌بيني و همچنين نمودار حاصله از رديف قبل ماههاي بحراني پروژه از نظر اقتصادي از همان ابتداي كار توسط سرپرست پيش‌بيني مي‌گردد كه بدين ترتيب اعمال تدابير لازم براي اين ماهها قابل تنظيم خواهد بود.
5- چگونگي سرمايه‌گذاري اضافي: با مشخص شد ماههاي پرهزينه و بحراني و همچنين ماههاي پرسود مي‌توان چگونگي سرمايه‌گذاري مناسب براي ماههاي پرسود را در ابتداي كار پيش‌بيني كرد. در اين پيش‌بيني دو نكته بايد مدنظر قرار گيرد: الف) در چند ماه آينده شرايط بحراني اقتصاد وجود نداشته باشد. ب) سرمايه‌گذاري با سود مناسب و زمان بازگشت مناسب سرمايه انجام شود.
6- در سرمايه‌گذاري انجام شده بايد اصول صحيح اقتصاد مهندسي مدنظر قرار گيرد كه در فصل بعد به بررسي اين فصول خواهيم پرداخت.
7- چگونگي تنظيم برنامه تعمير و نگهداري تجهيزات: براي تهيه برنامه زمانبندي صرف هزينه جهت توليد و نگهداري ماشين‌آلات نيازمند در نظر گرفتن يك سري شاخص‌هاي بصورت زير مي‌باشد:
الف) چگونگي تنظيم برنامه تعمير و نگهداري تجهيزات: براي تهيه برنامه زمانبندي صرف هزينه جهت تعمير و نگهداري ماشين‌آلات نيازمند در نظر گرفتن يك سري شاخص‌ها به صورت زير مي‌باشد.
