مقاله در مورد سد سازی

بخشی از مقاله

سد سازی

مقدمه
ملاحظات زیست محیطی تا سا ل های زیادی در توسعه کشورها نادیده انگاشته می شد. تنها در سه دهه آخر قرن بیستم فاکتورهای زیست محیطی نقش مهمی را در جهت توسعه ملتها ایفاء نمودند. بشر با توسعه و عمران می تواند در توازن کلی مگهدارنده کره زمین به عنوان یک مکان قابل سکونت در جهان ایجاد اختلال کند. البته توسعه به خودی خود با محیط زیست در تضاد نیست، بلکه رشد اقتصادی بی رویه و بهره برداری هایی که با محیط متناسب نباشد در نهایت به تخریب و

آلودگی محیط زیست می انجامد . یک توسع در صورتی قابل تداوم و استمرار خواهد بود که علاوه بر توجیهات فنی و اجتماعی – اقتصادی، موجب از میان بردن و تخریب سرزمین نگردد که قرار است با بهره وری ار منابع آن بارور شود. به بیان دیگر در هر بخش از سرزمین کاربردی قابل توجیه هستند . که با ویژگیهای طبیعی آن تناسب داشته و برای مدت زمانی طولانی و بطور مستمر بتوانند تداوم

داشته باشند. بدیهی است در غیر این صورت ، همراه با تنزل دادن کیفیت منابع طبیعی، توازن این منابع نیز برای چنین بهره کشی نا متناسبی به تدریج رو به نقصان خواهد گذارد تا اینکه دیگر آن بهره برداری قابل انجام نباشد. ما این واقعیت را در مورد محیط زیست درک میکنیم ولی عمدتا به انصراف از مصرف بی رویه منابعی که شاخصه زندگی جدید می باشند، از خود تمایلی نشان نمی دهیم. بنابراین کاربرد آنالیز با ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA) در انجام این فرایند نخستین گام می باشد. ارزیابی زیست محیطی مطالعه و بررسی تغییرات احتمالی در خواص محیط زیست فیزیکی، بیولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی که ممکن است تحت تأثیر فعالیت پیشنهادی ایجاد شوند، می باشد. و از آن جایی که سدهای مخزنی دارای اثرات مهمی بر ویژگیهای زیست محیطی می باشند، انجام یک تجزیه و تحلیل زیست محیطی جهت پیش بینی اثرات احتمالی و اتخاذ یک تصمیم مناسب پیشنهاد می گردد.
تعریف مسئله و بیان اهمیت موضوع
یکی از پایه های اصلی اساسی در توسعه جوامع کشورهای مختلف آب است. در شرایط کنونی اب به عنوان مسئله ای مبرم در توسعه به حساب آمده و گرچه نقش منابع آبی در توسعه و دونق اقتصادی و زمان اجتماعی در اذهان بسیاری از جوامع به خصوص در مردم جهان سوم ناشناخته مانده است، اما کمبود شدید اب و محدویت های آن موجب گردیده روز به روز توجه مرئدم به این نیاز معطوف گردد. محدودیت و کمبود اب شیرین در سطح جنوبی کشورهای واقع در کمربند خشک کره زمین از جمله کشور پهناورمان، شرایطی را ایجاب نموده است که در جهت حفظ بهبود و بهره

برداری بهینه از این منابع بسیار با ارزش برند ه های مستعدی از جمله پروژه های آبیاری، زهکشی، کنترل سیلاب و سدهای مربوطه طراحی و به مورد اجرا گذاشته شده. از آن جایی که هر گونه توسعه نیازمند بهره برداری و استفاده از منابع طبیعی بوده و هر نوع فعالیت انسانی تاثیراتی در محیط بر جای می گذارد ضروری است که ابعاد زیست محیطی طرح های توسعه به دقت مد نظر قرار گیرد. کشور ما هنوز از جمله کشورهای توسعه یابنده است و توسعه باید در صدر برنامه های

دولت جای گیرد. ولی این یک سکه دورو می باشد که این روی سکه، رفاه حاصل از توسعه است. روی دیگر آن اثرات مخربی است که بر اثر توسعه شتابزده و بی برنامه در محیط بروز می کند .
اگر محدودیت های محیط و تخریب های به عمل امده در آن، نادیده انگاشته شود توسعه در نهایت پایدار نخواهد ماند و ارزیابی لذات توسعه با پیش بینی پیامدهای ناگوار توسعه، کوششی در

پیشگیری بروز آنها دارد که این امر آگاهی در جهت رسیدن به توسعه پایدار است. با این وجود شتاب روند توسعه در سطح جهان در برخی موارد موجب اجرای پروژه هایی شده است که اثرات منفی زیست محیطی آنها نه تنها مشکلات جانبی فراوان فراهم آورده بلکه در مواقعی حتی خود پروژه را از مسیر انتفاع خارج ساخته است. به عبارت بهتر می توان گفت: در جایی که تکنولوژی

بسیاری از مسائل را حل می کند، خود نیز مشکلات جدیدی به بار می آورد که برای حل آنها نیاز به تخصص های پیچیده و تکنولوژی گران تر است (میلر، 1377). اما اکنون وضعیت به گونه ای است که نمی توان اشتباهی را نادیده گرفت. ادامه اشتباه و تکرارش در زمان پیامد فقر و نابودی منابع محیط زیست را به دنبال خواهد داشت.

با نگاهی به مطالعات سد سازی کشور در گذشته به خوبی درک می شود که متاسفانه تا کنون مطالعه و نحقیق و تفحص در مسائل زیست محیطی در مطالعات سد سازی نقش مهمی بازی نکرده است. از طرفی با توجه به اهمیت و ضرورت مطالعات زیست محیطی سدها نظر به این که جای این قبیل مطالب در آموزش های سیستماتیک دانشگاهی خالی بوده است، لذا طراحان سازه های آبی، اینگونه مطالعات را به صورت محدودی و مستقل در نظر گرفته و از اطلاعات زیست محیطی در تعیین نوع، محل، حجم سد، چگونگی سیستم انحراف و مقدار دبی طرح، سرریز، مح

ل موقعیت و ارتفاع آبگیر، نحوه رهاسازی جریان پایه، دریچه دار یا بدون دریچه بودن سرریزها، اثرات بهداشتی، اثرات فیزیکی و شیمیایی، لایه بندی دما ونمک در دریاچه سد، تثرات فیزیکی مخزن به محیط اطراف و اثرات اکولوژیکی مخزن استفاده مطلوبی ننموده اند. از این رو عاقلانه و منطقی خواهد بود که با توجه به حجم عظیم سرمایه گذاری کشور در امر سد سازی و به منظور بهره

برداری مناسب از جریان آب رودخانه ها و استفاده از این منابع طبیعی تجدید شونده، به شناخت مسائل زیست محیطی سدها در مراحل مطالعه، ساخت و بهره برداری پرداخته شود تا در راستای پیش بینی اثرات نامناسب و متقابل سد و محیط زیست، راه های منطقی برای پیشگیری از این اثرات به عمل آید و این امر نه تنها موجب حفظ سرمایه و منابع تجدید شونده کشور می گردد، بلکه تامین آب در جهت توسعه و بهبود زندگی مردم و عدم وابستگی به کشورهای خارجی نیز موثر واقع خواهد شد.

ضرورت انجام پژوهش در اثرات زیست محیطی سد
ارزیابی محیط زیست یک اولویت ملی و جهانی است و انرژی است که ما را به سوی توسعه پایدار سوق می دهد. امر ارزیابی در مورد پروژه هایی که در کشور به اجرا گذاشته می شود یک امر اختیاری و داوطلبانه نیست، بلکه بلکه معیاری که برای تحقق توسعه پایدار وجود دارد باید در یک قالب الزام آوز شکل بگیرد و ارزیابی اثرات زیست محیطی امری ضروری است. بدین ترتیب در حال

حاضر ارزیابی زیست محیطی دنده ها قبل از اجرای آنها با توجه به ضرورتهای احساس شده کاملا اجباری بوده و جز لاینفک مطالعات اولیه و توجیهی طرح ها می باشد. در کشورهای درمان توسعه یافته رشد نکرده استبه همین لحاظ برای تدوین الگوهای لازم شناخت مشکلات اجرای چنین ارزیابی هایی در کشور و هم چنین کسب تجربه کافی با تحقیقات و انجام ارزیابی های جامع با

 جهان ساخته شده نمایانگر این واقعیت است که در هنگام بهره برداری از پاره ای از سدها به اهداف مورد نظر دست نیافته اند و یا اثرات سوء پاره ای از این سدها با حدی وخیم و گسترده بوده که سرمایه گذاری در چنین طرح هایی را عبث و بیهوده نموده است. احتیاج به آب و یا یافتن بهترین راه استفاده از پتانسیل آبی ناحیه نمی تواند به تنهایی توجیه پذیری یک طرح توسعه منابع آب نظیر سد سازی را موجه نماید، بلکه اگر سری ساخته می شود باید علاوه بر دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده ، از جهت اثرات متقابل آن با محیط زیست نیز مرد ارزیابی کامل قرار گیرد و این تحقیق با تاکید بر این موضوع می تواند به عنوان الگویی در این راستا مورد استفاده قرار گیرد.

اهداف پژوهش در سد کوران بوزان
هدف اصلی این پژوهش ، شناسایی و پیش بینی آثار و پیامدهای مثبت ومنفی ناشی از اهداف سد و نیروگاه برقابی کوران بوزان و انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی این توسعه با استفاده از دو روش اصلی ارزیابی و همچنین تجزیه و تحلیل نتایج حاصله و تعیین مشکلات عمده اجرای چنین طرح هایی در کشور می باشد. با بهره گیری از نتایج به دست آمده می توان ضمن آنکه مقاط قوت و

ضعف روش های مورد استفاده برای کشور ایران و همچنین در مقایسه با یکدیگر شناسایی نمود ، اثرات کلی پروژه های سد سازی را نیز به ویژه در مناطق اقلیمی مشابه مشخص کرد.از اهداف ثانویه این پژوهش، ارائه برنامه مدیریت زیست محیطی و راهکارهایی جهت کاهش اثار منفی و تقویت اثار مثبت طرح و نهایتا بررسی حداقل نیاز زیست محیطی پایین دست سد می باشد.
با اتکا به نتایج حاصله می توان پروژه موردنظر و یا پروژه های جدید را به نحوی اجرا کرد که کمترین نشانزد های منفی را در محیط از خود باقی گذارند و چنانچه در آینده پروژه های سد سازی و

نیروگاه برقابی با روشهای دیگری مورد ارزیابی قرار گیرند، میتوان با مقایسه آنها بهترین روش برای شرایط ایران را پیشنهاد نمود. از دیگر اهداف این پژوهش ارائه یک نمونه گزارش ارزیابی در کنار دیگر کارهای انجام شده به عنوان مطالعه موردی جهت استفاده کارشناسان امر برای تهیه گزارشهای ارزیابی در دیگر نقاط کشور بوده است. و از اهداف ثانویه می توان مقایسه کاربرد این دو روش جهت ارزیابی اثرات زیست محیطی طرحهای توسعه را از بسیاری جهات ذکر نمود فقدان یک روش

مشخص و عدم وجود الگوی مصوب برای سازه های آبی، لزوم مطالعات مقایسه ای در کاربرد روش شناسی های گوناگون را ضروری می سازد و همین مسئله موجب اهمیت این موضوع به جهت انتخاب آن در قالب این پژوهش را فراهم آورده است. همچنین به دلیل استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) در روش رویهم گذاری نقشه ها به دلیل سرعت و دقت و کیفیت بیشتر و بروز کمترین خط هایی می توان نقش آن را در انجام این مطالعات نمایان ساخت و به عنوان آخرین هدف از انجام این پژوهش نمی می توان بارز نمودن تقش ارزیابی اثرات زیست محیطی در طرحهای توسعه منابع آب را ذکر نمود.

اثرات زیست محیطی بالقوه سدها
هنگامی که صحبت از اثرات زیست محیطی به میان می آید به طور ناخوداگاه اذهان عمومی متوجه قطرات ناهمگونی ها، مشکلات و اثرات منفی می شود . در صورتی که اثرات متقابل سدها بر محیط زیست را می توان در دو مقوله اثرات مثبت و منفی جستجو نمود. اثرات مثبت هر سد به صورت تامین آب مورد نیاز کشاورزی، شرب وضعیت جوامع زیر دست سد، افزایش پوشش گیاهی ، رونق اقتصادی و اجتماعی و کاهش وابستگی مردم ناحیه بالا رفتن سطح زندگی مردم تولید انرژی

سالم جلوگیری از خسارت سیل و ... به خوبی مشاهده می شود. در عمل اثرات زیست محیطی سدها امری بسیار پیچیده است. از این رو نمی توان بحث در موارد مختلف را به طور صریح و مطلق به صورت اثرات منفی تشریح نمود ، بلکه بسته به موقعیت زمانی و مکانی اثرات متقابل سد و محیط زیست متفاوت خواهد بود .
پاره ای از عوامل به دلیل نحوه استفاده و بهره برداری، اثری به اهداف طرح ندارند برای نمونه در این سه برقابی آلودگی آب دریاچه به سموم و کودهای شسته شده بالا دست نمی تواند تعیین کننده باشد اما هنگامی که مصرف آب آشامیدنی مطرح باشد الودگی شیمیایی و بیولوژیکی تعیین کننده می گردد. به طور کلی می توان اثرات زیست محیطی سد را بدون انکه قضاوتی در مورد اثر منفی و یا مثبت آن داشت به شرح زیر خلاصه نمود.

الف- اثرات فیزیکی و شیمیایی
محیط زیست فیزیکی شیمیایی شامل ویژگی هایی از جمله زمین ، اب، اتمسفر و صدا می باشد. سد بی عنوان یک مانع در بستر رودخانه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متفاوتی در محل سد، سراب و پایاب آن ایجاد می نماید. گاهی اوقات این اثرات در جهت بهبود وضع بهبود وضع طبیعی است و در پاره ای از مواقع اثرات نا مناسب زیست محیطی را شامل می شود . اثرات فیزیکی و شیمیایی یک سد می تواند در هنگام اجرای ساختمان سد و یا دز زمان بهره برداری بدنه نماید.
ب- اثرات بیولوژیکی

بخشی بیولوژیکی
بخش بیولوژیکی محیط زیست شامل زندگی زیسمتندان غیر از انسان است اثرات بیولوژیکی سد بر محیط زیست در قالب مسائل عمده زیر خلاصه می شود:
- اثر سد و دریاچه آن بر جامعه گیاهی
- اثر سد و دریاچه آن بر جامعه حیوانی

- اثر بر زیستگاه ها
اثرات اقتصادی – اجتماعی فرهنگی
در جهان امروز اولین ملاک و معیار برای توجیه یک طرح اقتصادی بودن آن است که به طور مسلم پیامدهای اجتماعی را نیز به همراه خواهد داشت. اما دومین معیاری که در اواخر قرن بیستم به عنوان پایه ای جهت انتخاب و اجرای طرح ها پذیرفته شده است حفظ و حراست اکولوژی ناحیه طرح است بر اساس این دو معیار حد پذیرش طرح بر پایه توسعه پایدار قرار می گیرد اثرات زیست محیطی بر جوامع انسانی از اهمیت بسزایی برخوردارند زیرا همیشه پیامدهای مستقیم دارند بخش انسانی محیط زیست به علت پیچیدگی و عدم ثبات عکس العمل های انسانی به سختی قابل پیش بینی و جمع بندی است.

- اثر بر سایر طرح های توسعه کشاورزی، صنعتی و خدماتی منطقه
- اثر بر طرح منطقه
- اثر بر کاربری اراضی منطقه
موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
منطقه مورد مطالعه در غرب ایران در محدوده '40 , o 33 تا ' 53 o, 33 عرض شمالی و ' 17 o,47 تا ' 32 o, 47 طول شرقی در دامنه رشته کوه های زاگرس واقع شده که بخشی از حوزه آبریز رودخانه سیمره را شامل می شود. حوزه آبریز سیمره خود زیر حوزه ای از حوزه آبریز بزرگ رودخانه کرخه می باشد که از نظر تقسیمات کشوری به استان های لرستان، ایلام، کرمانشاه و همدان

تعلق دارد. رودخانه سیمره که سد کوران بوزان بر روی آن احداث خواهد شد در محدوده مخزن تا محور سد کوران بوزان به گونه ای است که تقریبا در حد فاصل مرزی بین دو استان ایلام و لرستان قرار می گیرد. لازم به ذکر است که نام این سد از کوه کوران بوزان بر گرفته شده است. رودخانه سیمره که یکی از رودخانه های دائمی و از شاخه های اصلی رودخانه پر آب کرخه است، از دو

شاخه اصلی قره سو و گاما سیاب تشکیل شده که پس از اتصال به یکدیگر تحت عنوان سیمره وارد دو استان لرستان و ایلام شده و به عنوان خط مرزی دو استان ایلام و لرستان محسوب می گردد. حوزه آبریز سیمره بین ' 8 o,33 تا '59 o, 34عرض شمالی و '23 o, 46 تا '11 o, 49 طول شرقی واقع شده است. جریان عمومی رودخانه گاماسیاب از شمال شرق به جنوب غرب به جنوب شرق می باشد . این دو رودخانه در حدود 70 کیلومتری جنوب شرقی کرمانشاه به یکدیگر می پیوندد
در زیر نمودار شماره 1-1 شبکه هیدروگرافی رودخانه های اصلی طرح را نشان میدهد

نمودار شماره 1-1- شبکه هیدروگرافی رودخانه های اصلی طرح تا محل سد کوران بوزان
وضعیت توپوگرافی منطقه مورد مطالعه
منطقه مورد مطالعه عمدتا کوهستانی بوده و ارتفاع بلندترین نقطه آن 2200 متر، ارتفاع متوسط آن 1600 متر و مساحت آن تا محل پیشنهادی سد کوران بوزان 269 کیلومتر مربع (26907 هکتار ) می باشد.

محیط زیست فیزیکی منطقه
اقلیم
اقلیم در مناطق شمال غرب منطقه مورد مطالعه نیمه مرطوب است که به تدریج با حرکت به سوی شرق، مرکز و جنوب به اقلیم نیمه خشک میانه تبدیل می گردد.
بارندگی

ریزش های جوی یکی از مهم ترین عوامل اقلیمی می باشند که نوع مقدار و شدت آنها برای مناطق مختلف و ماه های مختلف سال متفاوت است. جدول شماره 1 متوسط بارندگی سالانه در ایستگاه های هیدرومتری حوزه آبریز پیشنهادی را در یک دوره آماری 40 ساله (38-1337 لغایت 78-1377) نشان می دهد. بیشترین میزان بارندگی با 8/17 در از بارش سالانه در اسفند ماه و ماه

های فروردین و اذر به ترتیب میزان 9/14 و 8/14 درصد از بارش راب ه خود اختصاص می دهند به طور کلی ورود 96 درصد از بارش سالانه مربوط به ماه های آبان تا اردیبهشت ماه بوده است در منطقه مورد مطالعه فصل خشک تقریبا از اواخر اردیبهشت ماه آغاز و تا اوایل ابان ماه ادامه می یابد.
جدول شماره 1-1 متوسط بارندگی سالانه در زیر حوزه آبریز سیمره
ردیف نام حوزه آبریز- ایستگاه هیدرومتری مساحت حوزه آبریز (کیلومتر مربع) متوسط بارندگی سالانه (میلیمتر) حجم ناشی از بارندگی (میلیون متر مکعب)
1 گاما سیاب- پل چهر 1048 445 4665
2 قره سو- قره باغستان 5265 480 2530

3 سیمره- هلیلان
(سرکوران بوزان) 19904 459 9140
4 سیمره – تنگ سازان 20058 458 9198

دما
دمای هوا بر اساس ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی سازمان هواشناسی و ایستگاه های تبخیر سنجی وزارت نیرو اندازه گیری گزارش شده است. در محدوده مطالعاتی گرمترین ماه های مرداد و تیر و سردترین ماهها دی و بهمن می باشند. در محل سد، حداکثر مطلق سالانه دما 49 درجه سانتیگراد در تیرماه حداقل مطلق سالانه دما 10- درجه سانتیگراد در دی ماه ، متوسط سالانه 5/24 و متوسط ماهانه 5/16 درجه سانتی گراد می باشد.

جدول شماره 2 پارامتر پنجگانه دما در محل سد را نشان می دهد.
باد
در داخل حوزه آبریز مورد مطالعه ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه قرار داد. در ایستگاه کرمانشاه که دارای دوره 47 ساله آماری است (1951 لغایت 1997)، متوسط سرعت باد 5/2 متر بر ثانیه می باشد که از 9/1 (آبان) تا 1-3 متر بر ثانیه (فروردین و اردیبهشت) متغیر است. جهت باد غالب عمدتا از غرب به شرق است و سرعت شدید ترین باد 9/30 متر بر ثانیه بوده که از سمت شرق، جنوب شرق به غرب، شمال غرب وزیده است.

هیدرولوژی و رسوب
آبدهی
جهت بررسی و برآورد رودخانه های طرح از نتایج اندازه گیری ایستگاههاس اصلی استفاده شده است که نتایج محاسبات متوسط ابدهی در ایستگاهای هیدرومتری و محور سد در دوره آماری شاخص در جدول (3) ارائه شده است.
سیلاب و رسوب
مقادیر دبی های حدااکثر لحظه ای با دوره بازگشت های مختلف در ایستگاه های واقع در حوزه آبریز در جدول شماره (4) درج و ارائه گردیده است.

بار رسوبی رودخانه که متوسط جریان آب حمل می شود از دو قسمت بار مطلق و بار بستر تشکیل می گرددو با رسانیدن مواد رسوبی با توجه به کل بار مواد معلق و بستر در ایستگاه های هیدرومتری طرح براورد شده است . نتایج محاسبات نشان میدهد کل بار رسوبی در سال در محور سد 7357962 تن و حجم رسوبات 50 سالع آن 6/306 میلیون متر مکعب تخمین زده شده است. جدول شماره (5) مقادیر بار رسوبی در زیر حوزه های حوزه ابریز سیمره را نشان می دهد.

جدول شماره 4- مقادیر سیلاب حداکثر لحظه ای با دوره بازگشت های مختلف در زیر حوزه های حوزه آبریز سیمره (m3/s)
دوره برگشت (سال)
موقعیت 2 5 10 20 50 100 1000 1000
قره سو-ایستگاه هیدرومتری قره باغستان 227 454 653 880 1232 1541 2886 4883
گاماسیاب-ایستگاه هیدرومتری پل چهر 320 538 799 1018 1497 1890 3924 7557
سیمره ایستگاه هیدرومتری هلیلان (سدکوران بندان) 420 731 1012 1348 1902 2422 5045 9970
سیمره – تنگ سازنن 748 1322 1810 2366 3230 3997 7442 12896

جدول شماره 5- مقادیر بار رسوبی در زیر حوزه های حوزه آبریز سیمره
موقعیت متوسط بار رسوبی کل (تن در سال) جمع رسوبات 50 ساله (میلیون متر مکعب)
قره سو – قره باغستان 1215462 51
گاماسیاب-پل جهه 3488804 145

سیمره-هیلان (سدکوران بوزان) 7357962 307
سیمره-تنگ سازین 7521524 376

كيفيت منابع آب سطحي از نظر شرب و كشاورزي
به منظور شناخت وضعيت كيفي منابع آب سطحي، از نتايج تجزيه شيميايي نمونه هاي آب در ايستگاه هاي قره باغستان، پل چهر، هليلان و تنگ ؟ استفاده شده است. خلاصه نتايج به دست آمده از آزمايش هاي نمونه هاي آب و تطبيق آنها با نمودارهاي استاندارد كيفي ويلكوكس و شولر به ترتيب براي مصارف آب در كشامنديو شرب هيچگونه محدويتي ندارد. براساس نمودار استاندارد

ويلكوكس نمونه هاي اندازه گيري شده در ايستگاه هاي هيدرو متري طرح در كلاس قرار دارد و همچنين از نظر شرب براساس نمودار شولر، نمونه هاي اندازه گيري شده در كلاس خوب قرار مي گيرند.
كيفيت شيميايي آب در محل سد كسوران بوزان
با عنايت به اين كه محل سد كوران يوزان اختلاف چنداني با محل ايستگاه هيدرومتري هليلان ندارد و از طرفي شانه مهمي در حد فاصل محل سد و ايستگاه به جريان رودخانه اضافه نمي شود، بنابراين پارامترهاي كيفيت شيميايي آب كه شامل آينونها و كايتونها مي باشد، در محل ايستگاه هيدرومتري هليلان براي محل سد كوران بوزان در نظر گرفته شد است. نتايج بررسي نشان مي

دهد كه تغييرات باقيمانده خشك (TDS) در طول دوره آمار برداري از 165 تا 445 ميليگرم در ليتر مشاهده شده و در عين حال ميزان هدايت الكتريكي (EC) از 225 تا 695 ميكرو مهوس بر سانتيمتر در نوسان است. شايان ذكر است بعد از الحاق دو شاخه قره سو و كاماسياب چشمه هاي آب گرم كه بيشتر سولفاته مي باشد به رودخانه سميره اضافه مي شود. با توجه به اين مسئله انتظار مي رود يون از حد فاصل ايستگاههاي هيدرومتري پل چهل و قره باغستان تا محل ايستگاه هليلان افزايش يابد.
كيفيت منابع آب زير زميني منطقه از نظر شرب و كشامندي
به طور كلي در حوزه آبريز سيمره به دليل وسعت كم نواحي دشتي، از نظر تشكيل لايه آبرار ضعيف بوده و فاقد پتانسيل هاي قابل توجه آب زير زميني است. بهره ؟ از منابع آب زيرزميني در مجموع توسط 147 حلقه چاه عميق و نيمه عميق، 46 رشته قنات و 310 دهنه چشمه صورت مي گيرد.

كل تخليه سالانه چاههاي عميق و نيمه عميق نواحي دشتي 3/54 ميليون متر مكعب است كه تنها ميزان آن در دست اسلام آباد با 5/20 ميليون متر مكعب قابل توجه مي باشد. تعداد قابل توجهي از نواحي دشتي اين حوزه فاقد چاه است.
تخليه سالانه چشمه ها 89/306 ميليون مترمكعب است كه نشان دهنده سهم بالاي اين منابع در تامين آب مناطق دشتي است. تخليه سالانه قنوات 14/16 ميليون متر مكعب است كه نقش چنداني در تامين آب مورد نياز نواحي دشتي برعهده ندارند.

كيفيت آبهاي زير زميني در منطقه تحت تاثير تشكيلات زمين شناسي و تبخير از سطح سفره، تنزل مي نمايد. در دشتهاي سيمره، چرداول تشكيلات شور و گچي به صورت محدود در پاره اي نقاط وجود داشته و قسمت عمده كاهش كيفيت آب زيرزميني در اثر تبخير از سفره در مناطق پست صورت مي گيرد. از نظر شرب، آبهاي زير زميني منطقه مناسب و يا تا حد قابل قبول ارزيابي گرديده

و به جز در مناطق محدودي از دشتها كه كيفيت آب نامطلوب مي باشد، از نظر شرب، آبها داراي محدوديت جزئي است. از لحاظ مصرف كشاورزي طبق طبقه بندي ويلكوكس آبهاي دشتها C2S1 طبقه بندي گرديده است و تنها در نواحي محدودي در برخي دشتها آب زير زميني جهت مصارف كشاورزي از نظر املاح داراي محدوديت مي باشد.
محيط زيست بيولوژيكي
زيستگاه رودخانه
محيط آبي رودخانه، حواشي مربوط با گونه هاي درختي و درختچه اي گوناگون و بخش هاي جزيره اي است كه مجموعاً زيستگاه رودخانه اي را تشكيل مي دهند. تركيبي از محيط آبي و خشكي و ؟ بين تنوع زيستي خاصي را ايجاد نموده كه با هيچكدام از زيستگاه ها از نظر قابليت و توان اكولوژيك قابل مقايسه نيست. جلب پرندگان در پوشش گياهي مناطق اطراف آب، جذب و پالايش بيولوژيك در رسوبات ثابت شده حواشي رودخانه و ايجاد زيستگاه هاي جانوران كنار آبزي از مشخصات عمومي

زيستگاه رودخانه اي است. بخش اعظم از فون زيستگاه جانب رودخانه اي در اين زيستگاه حضور دارد. مضافاً بر اين كه ماهيان و تعداد زياد توي از دوزيستان، فون بارز رودخانه را تشكيل مي دهند.
محيط زيست اقتصادي – اجتماعي – فرهنگي

منطقه مطالعاتي مطرح سه مخزني و نيروگاه برقابي كوران بوزان از لحاظ تقسيمات سياسي و آماري در محدوده شهرستان كوهدشت از استان لرستان و شيروان و چرداول از استان ايلام واقع شده است. مخزن اين سه به طور مشخص در محدوده دهستان هاي كوهدشت شمالي از بخش مركزي شهرستان كوهدشت و زردلان از بخش هليلان شهرستان شيروان و چرداول واقع شده

است. شهرستان كوهدشت با مركزيت شهر كوهدشت در غرب استان لرستان و شهرستان شيروان و چرداول با مركزيت شهر سرآبله در شمال شرقي استان ايلام واقع شده است.
فصل دوم –مروري بر قوانين و مطالعات زيست محيطي
قوانين، مقررات و ضوابط زيست محيطي در جهان

لئوپولد اولين فردي بود كه افكار آماليش سرزمين را در سرداشت و آمريكا اولين كشوري بود كه قوانيني در اين مورد در كنگره به تصويب رساند و تصويب كرد كه بايد براي طرحهاي توسعه اي كه بيش از پانصد هزار دلار هزينه در بردارند، ارزيابي اثرات زيست محيطي (EIA) انجام گيرد.
به عبارتي در اواخر دهه 1960 ايالات متحده آمريكا ارزيابي را به عنوان مجوز اجراي پروژه هاي عمراني پذيرفت و براساس قانون سياست زيست محيطي ملي (NEPA) اين كشور كه در سال

1969 وضع گرديد سازمانها و موسسات موظف گرديدند كه قبل از اجراي هر پروژه، اثرات زيست محيطي آن را مورد بررسي قرار دهند. براين اساس چنانچه پروژه اي داراي احتمال پديد آوردن اثرات سو بر محيط زيست است، ناگزير به تهيه گزارش اثرات زيست محيطي مي باشد. پس از تصويب اين قانون، كشورهاي مختلف جهان به اقتضا قوانين و ارزشهاي اجتماعي خويش قوانين مشابهي را مورد تصويب قرار دادند. اين قوانين در سالهاي 1971 در جمهوري فدرال آلمان، در 1972 در سوئد،

در 1973 در انگلستان و كانادا، در 1974 در استراليا و دانمارك و در 1976 در فرانسه ارزيابي را به عنوان يك اصل پذيرفتند. در اواخر سال 1970 مطالعات تحقيقاتي اوليه در زمينه ارزيابي در هلند انجام گرفت كه منجر به ارائه طرحهاي پيشنهادي جهت معرفي يك سيستم ارزيابي رسمي گرديد. در سال 1979 طرحهايي به پارلمان هند ارائه شده و در سال 1986 قانون ارزيابي اثرات زيست محيطي به صورت مستقلي از جامعه اقتصادي اروپا اعلام گرديد.

قانون حمايت محيط زيست در سال 1974 در استراليا مورد تصويب قرار گرفت و مانند قانون سياست زيست محيطي ملي آمريكا فقط تحت امتيارات مسئولين مركزي و مستقل از روندهاي موجود بوده است. قوانين ارزيابي اين كشور بوسيله يكسري اقدامات و مقررات اجرايي مورد حمايت قرار مي گيرد. در نيوزيلند قانون مديريت منابع در سال 1991 ارزيابي را معرفي نموده است. يكي از موسساتي كه صديقا بر الزام ارزيابي تاكيد داشته است, مركز مطالعات زيست محيطي (CEHA)1

وابسته به بخش شرقي مديترانه 2(EMRO) سازمان بهداشت جهاني است كه در سال 1985 تشكيل گرديده است. ايران و ساير كشورهاي بخش مديترانه شرقي سازمان بهداشت جهاني در اين مركز (كه در امان پايتخت اردن قرار دارد) عضويت دارند. در كميسيون اقتصادي – اجتماعي آسيا و اقيانوسيه (ESCAP)3 وابسته به سازمان ملل از دهه 1970 چندين اجلاس براي ارتقاي مسائل مربوط به ارزيابي تشكيل گرديده است. كنفرانس محيط زيست و توسعه كه در ژوئن سال 1992 از

طرف سازمان ملل متحد در شهر ريودو رانيرو (برزيل) برگزار گرديد، در اصول مختلف بيانه نهايي اش به انحا مختلف بر حفظ محيط زيست و همكاري مردم و مسئولين در سطح ملي و بين المللي تاكيد نموده است. علي رغم وضع قوانين مربوط به انجام ارزيابي در كشورهاي پيشرفته صنعتي و برخي از كشورهاي جهان سوم هنوز بسياري از ممالك جهان فاقد قوانين و مقررات جرمي و يا منسجمي در اين زمينه مي باشند در اين بخش به برخي از نهادهاي بين المللي كه جهت ارزيابي اثرات زيست محيطي سدها و تاسيسات وابسته به آن الگوهايي ارائه داده اند به طور خلاصه اشاره مي شود.

قوانين و مقررات زيست محيطي در ايران
تدوين اصول و قواعد الزام آور زيست محيطي به تدريج موجب توسعه حقوق محيط زيست چه در ابعاد ملي و چه در سطوح بين المللي گرديده است و امروزه حقوق محيط زيست و قوانين و مقررات زيست محيطي يكي از مهم ترين ابزار و عوامل محيط زيست و حفاظت در منابع آن محسوب مي شود. هرچند نمي توان انتظار داشت اجراي قوانين محيط زيست تمام مشكلات و معظلات زيست محيطي را حل نمايد.

چرا كه نقش عوامل ديگر از قبيل آگاه سازي و تنوير افكار عمومي و نهادينه كردن اين مقوله در فرهنگ و رفتارهاي اجتماعي بسيار مهم و چشمگير مي باشد. در كشور ما سابقه قانونگذاري زيست محيطي به معناي خاص آن از سه دهه تجاوز نمي كند ولي طي اين مدت قوانين و مقررات و مصوبات جامعي در اين زمينه تصويب و به موارد اجرا گذاشته شده است.

در سال 1350 براساس ماده 4 قانون تجزيه تشكيلات و تعيين وظايف سازمان هاي وزارت كشاورزي و منابع طبيعي و انحلال وزارت منابع طبيعي مصوب 12/11/1350، نام سازمان شكار باني و نظارت بر صيد به سازمان حفاظت محيط زيست و نام شورايعالي شكارباني و نظارت بر صيد به شورايعالي حفاظت محيط زيست تبديل شده و امور حفاظت محيط زيست از جمله پيشگيري و ممانعت از هرگونه اقدام كه منجر به آلودگي يا تخريب محيط زيست كشور, از اختيارات و وظايف اين سازمان

محسوب گرديد. از آن تاريخ تا به حال قوانين و آيين نامه هاي اجرايي متعددي به تصويب رسيده اند كه در ذيل به اجمال به چند مورد از آنها كه مرتبط با عنوان هستند اشاره مي شود:
مهمترين محمل و جايگاه قانوني حفاظت محيط زيست در ايران اصل پنجاهم قانون اساسي (مصوب سال 1358) مي باشد كه بر طبق اين اصل حفاظت محيط زيست يك وظيفه عمومي تلقي مي گردد و فعاليتهاي اقتصادي و غير آن كه با آلودگي محيط زيست يا تخريب غير قابل جبران آن ملازمه پيدا كند، اكيداً ممنوع است.

بر طبق ماده 6 از قانون حفاظت بهسازي محيط زيست مصوب 28/3/1353 و اصلاحيه 24/8/1371، سازمان حفاظت محيط زيست داراي اختيار زير مي باشد كه به طور خلاصه در ذيل بدان اشاره مي شود.

-انجام دادن تحقيقات و بررسي هاي علمي و اقتصادي در زمينه حفاظت و بهبود و بهسازي محيط زيست و جلوگيري از آلودگي و برهم خوردن تعادل محيط زيست از جمله تغييراتي كه تاسيسات و مستحدتات مختلف در وضع فيزيكي، شيميايي و بيولوژيك خاك، ‌آب و هوا ايجاد مي نمايند و اين تغييرات سبب دگرگوني وضع طبيعي مي گردند.
همچنين سدها و سازه هاي آبي ديگر در سه بخش زير ملزم به تهيه گزارش ارزيابي زيست محيط مي باشند:

ز 15 متر و يا داراي ساختارهاي جنبي بيش از 40 هكتار و يا مساحت درياچه بيش از 400 هكتار.
تبصره 1: سدهاي باطله (نگهداشت مواد آلوده) در هر اندازه شامل ارزيابي زيست محيطي مي باشند.
2-درياچه هاي انسان ساخت در مساحت بيش از 400 هكتار.
تبصره 2: اندازه درياچه هاي پرورش آبزيان در مقياس كوچكتر از 400 هكتار.
3-طرح ها و پروژه هاي آبياري و زهكشي در وسعت بيش از 5000 هكتار.
كميسيون بين المللي سدهاي بزرگ (ICOLD)1

ICOLD يا كميسيون بين المللي سدهاي بزرگ كه هيچگونه وابستگي به سازمانهاي دولتي كشورها ندارد، از تخصص بالاي تعداد زيادي از متخصصين علمي در زمينه هاي آبي و اختصاصاً در زمينه سدهاي بزرگ برخوردار است. اين متخصصين از بين كشورهاي مختلف جهان، از جمله كشورهاي صنعتي، كشورهاي در حال توسعه و كشورهاي فقير انتخاب شده اند و در زمينه هاي مختلف نظير: مسائل فيزيكي، شيميائي، بهداشتي، بيولوژيكي، اقتصادي، اجتماعي، مسائل مربوط به توسعه، طراحي سازه هاي آبي و مسائل مربوط به آن از جمله هيدرولوژي، هيدروليك، زمين شناسي و ژئوفيزيك از نظريات آنها استفاده شده است.

در واقع ICOLD براي تعيين اثرات سازه هاي آبي نظر سدهاي بزرگ بر محيط، يك ماتريس را پيشنهاد مي كند با تهيه فهرستي از عوامل موثر كه ممكن است به صورت كمي و يا كيفي بيان شوند، به ارزيابي اثرات آنها در هر بخش از محيط زيست مي پردازد. دستورالعمل ICOLD در مورد سدهايي كه در مراحل طراحي، ساخت و يا بهره برداري هستند، قابل اعمال است. هزينه كه ممكن است در سدهاي ساخته شده، مسائل نامناسب زيست محيطي قابل علاج نبوده و يا هزينه هاي كنترل و يا كاهش اثرات نامناسب زيست محيطي بسيار زياد و غير قابل تحمل باشد.

فصل سوم – مواد و روشها
تعيين فاكتورهاي زيست محيطي
ريز فعاليتهاي يك پروژه مي تواند اثرات زيست محيطي بالقوه متفاوتي داشته باشد. در اين مرحله بخشهاي عمده محيط زيست كه مي توانند از ريز فعاليتهاي پروژه متاثر شوند مانند بخشهاي فيزيكو شيميايي (بخشهاي بي جان مانند زمين، آب، اتمسفر، صدا)، بخش بيولوژيكي (بخشهاي زنده غير از انسان يعني زندگي گياهان و جانوران و همچنين پراكنش و تراكم گونه هاي مختلف، جوامع و

زيستگاه ها) و بخش محيط زيست انساني (اعم از اقتصادي – اجتماعي و فرهنگي) تهيه گرديد. فهرست اجزاي زيست محيطي قابل تغيير است و دست ارزياب براي اضافه كردن برخي از اجزاي زيست محيطي به ماتريس باز است. (سازمان محيط زيست مالزي، 1988) با توجه به اين مسئله و همچنين بازديد از منطقه كه نقش مهمي در تشخيص محيط زيست تحت تاثير دارد، در رابطه با پروژه سد و نيروگاه برقابي كوران بوزان 60 فاكتور زيست محيطي براي مراحل ساخت و بهره برداري از

نيروگاه تعيين گرديد كه اين فاكتورها در برخي موارد مشترك مي باشند.
در ذيل 60 فاكتور زيست محيطي مورد استفاده در ماتريس پروژه سد سازي كه فاكتورهاي مورد استفاده در ماتريس پروژه نيروگاه از آنها برگرفته شده اند، ارائه مي گردد

.
فاكتورهاي زيست محيطي
-ژئوفيزيكي: شامل زمين – خواص فيزيكي خاك – فرسايش و لغزش – لرزه خيزي –ثبات شيبها – سيلاب –رسوبگذاري
-آب: جريان رودخانه – كيفيت آب رودخانه – نياز آبي رودخانه در پايين دست – توان خودپالايي رودخانه- هيدرولوژي رودخانه – كيفيت آبهاي زيرزميني – تغذيه آبهاي زيززميني – لايه بندي حرارتي – خوراكوري آب – فرسايش آبي – مورفولوژي رودخانه
-هوا: ميكروكليما – كيفيت هوا
-آلودگيها: آلودگي خاك – آلودگي آب – آلودگي هوا – آلودگي صدا.
-گياهي: پوشش گياهي حاشيه درياچه – زيستگاههاي گياهان – اراضي كشاورزي و مرتعي – گونه هاي گياهي داراي ارزش اقتصادي و اكولوژيك – گونه هاي گياهي در معرض تهديد – سيماي ويژه طبيعي – گونه هاي گياهي بومي.

-جانوري: تنوع و پاركنش پستاندارن – تنوع و پراكنش پرندگان – تنوع و پراكنش خزندگان و دوزيستان – تنوع و پراكنش آبزيان – زيستگاههاي آسيب پذير – مهاجرت آبزيان – مهاجرت جانوران خشكي زي – گونه هاي جانوري داراي ارزش اقتصادي و اكولوژيك – گونه هاي جانوري در معرض تهديد – گونه هاي جانوري بومي – ظرفيت برد زيستگاه.

-اقتصادي – اجتماعي – فرهنگي: منظر و منظره – جابجايي سكنه – اشتغال و كاريابي – درآمد – مهاجرت – ارزش زمين – مالكيت زمين – كشاورزي، دامپروري – بازرگاني، خدمات، صنعت – ارتباطات و حمل و نقل – پذيرش اجتماعي و امنيت – فرهنگ جوامع بومي – طرحهاي توسعه آتي- جابجايي جاده ها – شاخص هاي بهداشتي – شاخص هاي آموزشي – امراض مهم – توريسم.
چگونگي ارزشگذاري اثرات و پيامدهاي زيست محيطي در ماتريس بر هم كنش پس از تعيين ريز

فعاليتها و فاكتورهاي زيست محيطي به منظور تعيين بر هم كنش و اثر متقابل فعاليتها بر فاكتورهاي زيست محيطي از معيار پيشنهادي دكتر مخدوم استفاده گرديد. يعني پس از تعيين وجود يا عدم وجود اثر، هرگاه ريز فعاليتي از پروژه بر روي يك فاكتور زيست محيطي اثر داشته باشد، به سلول مربوطه ارزشهايي كمي از تا به ترتيب اهميت داده شده است. به اين صورت ارزشهاي كيفي به

كمي تبديل مي گردند. معيار فوق الذكر در جدول ذيل ارائه شده است. لازم به يادآوري است كه در صورت نداشتن اثر متقابل ريز فعاليت پروژه و فاكتور زيست محيطي، سلول برخورد در ماتريس خالي گذاشته شده است. به عبارتي ارزش صفر به سلول برخورد تعلق گرفته است.

اثرات و پيامدهاي زيست محيطي سد مخزني كوران بوزان در مراحل ساخت و بهره برداري
با توجه به معيارهاي موجود و ميانگين رده بندي ستونها و رديف ها، اثرات و پيامدهاي زيست محيطي سد و نيروگاه برقابي كوران بوزان در چهار بخش زير شرح داده مي شوند:

-اثرات مثبت
-اثرات منفي
-پيامدهاي مثبت
-پيامدهاي منفي
اثرات مثبت هر ريز فعاليت بر محيط زيست منطقه

در اين بخش كليه جنبه هاي مثبت طرح اعم از ناچيز تا بسيار زياد در مراحل ساخت و بهره برداري مورد بررسي قرار مي گيرد. بايد توجه داشت كه بطور كلي آثار و پيامدهاي مثبت پس از تصويب پروژه جهت تاييد موثر است از 52 فعاليت عمده انتخاب شده مربوط به طرح توسعه، تعداد 22 فعاليت (3/42) داراي اثرات سودمند بر محيط مي باشند كه براساس ميانگين رده بندي به طبقات زير تقسيم مي شوند:

با سودمندي بسيار زياد: طرح فاقد اين نوع اثر (با ميانگين رده بندي 5+ ال 1/ 4 +) مي باشد. به عبارتي فعاليتي كه داراي اين كيفيت اثر باشد شناسايي نگرديد.
با سودمندي زياد: كنترل رسوب و فرسايش تنها فعاليتي است كه داراي اثراتي با سودمندي زياد (با ميانگين رده بندي 4+ تا 1/ 3 +) مي باشد. كنترل رسوب و فرسايش كه مي تواند در حين

ساخت و يا در زمان نگهداري و بهره برداري به روشهاي مختلف فيزيكي، شيميايي و يا بيولوژيكي انجام شود با تاثيرات مثبت بر فرسايش و لغزش، ثبات شيبها، جلوگيري از رسوبگذاري و سيلاب و فرساش آبي و تاثير بر پوشش گياهي حاشيه درياچه، زيستگاههاي گياهان و … اثرات سودمند زيادي در محيط باقي مي گذارد.

با سودمندي متوسط: 6/9 درصد از فعاليتها شامل تخليه كننده هاي تحتاني، كنترل سيلاب، لايروبي، آبخيزداري و همچنين اسكان مجدد از فعاليتهاي طرح با سودمندي متوسط (با ميانگين رده بندي 3+ تا 1/2 +) به شمار آمده و اثراتي با سودمندي متوسط بر محيط باقي مي گذارند. تخليه كننده هاي تحتاني با كاهش رسوبات مخزن و كمك به جريان آب رودخانه و افزايش طول عمر مفيد مخزن، فعاليتي با سودمندي متوسط محسوب مي شود.

با سودمندي ضعيف: 4/15 درصد از كل فعاليتها و 38 درصد از فعاليتهاي داراي اثرات سودمند، بر محيط اثرات سودمند ضعيف بر جاي مي گذارند. اين فعاليتها شامل جاده سازي و ابنيه فني، سيستم دفع فاضلاب، تامين نيروي انساني در مراحل ساخت و بهره برداري، تامين آب و بهره برداري از سد، ماهيگيري و ورزشهاي آبي و آبزي پروري (با ميانگين رده بندي 2 + تا 1/1 +) مي باشند. اثرات سودمند جاده سازي و ابنيه فني، تامين نيروي انساني، تامين آب و بهره برداري از سد و ماهيگيري و ورزشهاي آبي عمدتاً در بخش محيط زيست انساني خلاصه مي شود.

با سودمندي ناچيز: 4/15 درصد از فعاليتهاي نيز داراي اثرات با سودمندي ناچيز هستند كه اين فعاليتها مربوط به شبكه مخابراتي، بتن ريزي، پرده آب بند، سرريزها، وجود سد، آب بندي مخزن، بهره برداري از جاده و پل و توسعه توريسم مي باشد.
خنثي: هيچ فعاليتي با ميانگين صفر در ماتريس وجود ندارد. اين بدان معني است كه هيچ ريز فعاليتي بطور منفرد بر روي محيط زيست منطقه بدون اثر نمي باشد.
اثرات منفي هر ريز فعاليت بر محيط زيست منطقه

در اين بخش كليه جنبه هاي منفي طرح اعم از ناچيز تا بسيار زياد در مراحل ساخت و بهره برداري مورد بررسي قرار مي گيرد. از 52 فعاليت عمده انتخاب شده مربوط به طرح توسعه، تعداد 30 فعاليت (7/57) درصد داراي اثرات تخريبي بر محيط مي باشند كه براساس ميانگين رده بندي به گروههاي زير تقسيم مي شوند:
با تخريب بسيار زياد: طرح فاقد اين نوع اثر (با ميانگين رده بندي 5- ال 1/ 4 -) مي باشد.
با تخريب زياد: در اين طرح توسعه هيچگونه فعاليتي با چنين كيفيت اثري (با ميانگين رده بندي 4- تا 1/ 3 -) شناسايي نشد.

با تخريب متوسط: 7/7 درصد از فعاليتها شامل چهار فعاليت انفجار، انباشت زباله و نخاله، جنگل تراشي و دفع فاضلاب بهداشتي و صنعتي اثرات تخريبي متوسط (با ميانگين رده بندي 3- تا 1/2 -) در بردارند. انفجارها با تاثيرات شديد بر روي شكل زمين، خواص فيزيكي خاك، فرسايش و لغزش، ثبات شيبها، آلودگيها، پوشش گياهي، سيماي ويژه طبعي و حيات وحش منطقه اثرات مخرب خود را بر جاي مي گذارند. عمده ترين فاكتورهاي زيست محيطي كه اثرات تخريبي فعاليتهاي جنگل تراشي و انباشت زباله و نخاله را متحمل خواهند شد، پوشش گياهي و حيات وحش منطقه است. همچنين دفع فاضلاب بهداشتي و صنعتي با ايجاد آلودگيهاي آب و خاك و اثر بر كيفيت آب رودخانه و آبهاي زيرزميني تاثيرات مخرب در محيط باقي مي گذارد.

با تخريب ضعيف: با توجه به ميانگين رده بندي (2- تا 1/1 -) در حدود 2/21 درصد از فعاليتهاي بر محيط زيست محدوده مطالعاتي داراي اثر تخريبي ضعيف هستند. اين فعاليتها شامل تصرف اراضي، خاكبرداري و خاكريزي و سنگبري، انحراف جريان رودخانه، تونلها و كانالهاي انحراف آب، برداشت منابع قرضه از رودخانه، حمل و نقل وسايل و تجهيزات، رفت و آمد كارگران، انباشت مواد حفاري، محوطه سازي، رها سازي آب و كمپ بهره برداري مي باشند. بايد يادآوري شد كه اين اثرات به دليل تخريب ضعيف جزو اثرات مهم محسوب نمي شوند.

با تخريب ناچيز: 8/28 درصد از ريز فعاليتهاي پروژه با توجه به ميانگين رده بندي (1- تا 0) بر محيط زيست منطقه داراي اثر تخريبي ناچيز هستند. به دليل ناچيز بودن اثرات تخريبي اين فعاليتها و توجه عمده به اثرات تخريبي زياد و بسيار زياد در امر ارزيابي اثرات توسعه، از ذكر اين موارد خودداري شده است.
پيامدهاي مثبت پروژه بر هر فاكتور زيست محيطي
از 60 فاكتور انتخاب شده كه محيط زيست محدوده مطالعاتي را نشان مي دهند 17 فاكتور داراي قابليت دريافت پيامدهاي سودمند در منطقه هستند كه با توجه به ميانگين رده بندي به گروههاي زير دسته بندي شده اند:
با سودمندي بسيار زياد: پروژه داراي تنها يك پيامد بسيار سودمند مي باشد و ميكروكليما فاكتور زيست محيطي است كه اين پيامد را نشان مي دهد. وجود سد و آبگيري مخزن آن با تاثيرات مثبت خود بر ميكروكليماي منطقه موجد اين پيامد هستند.

با سودمندي زياد: با توجه به ميانگين رده بندي (4+ تا 1/3+). پروژه فاقد پيامدي با اين كيفيت بر فاكتورهاي محيط زيست است.
با سودمندي متوسط: اين پروژه بر فاكتورهاي اشتغال و كاريابي، درآمد، ارزش زمين، بازرگاني و خدمات و صنعت، طرحهاي توسعه آتي، شاخص هاي آموزشي و توريسم (67/11 درصد پيامدها) داراي پيامدهاي با سودمندي متوسط است. همانگونه كه مشاهده مي شود تمامي اين فاكتورها از فاكتورهاي اقتصادي – اجتماعي و فرهنگي محسوب مي شوند.

با سودمندي ضعيف: 10 درصد از كل فاكتورهاي زيست محيطي محدوده مطالعاتي شامل شاخص هاي بهداشتي، فرهنگ جوامع بومي، ارتباطات و حمل و نقل، مهاجرت، تغذيه آبهاي زيززميني و سيلاب بر اثر فعاليتهاي پروژه در مراحل ساخت و بهره برداري بهبود مي يابند.
با سودمندي ناچيز: فرسايش آبي، پذيرش اجتماعي و امنيت و امراض مهم از فاكتورهايي هستند كه بر اثر فعاليتهاي پروژه بهبودي كم و ناچيزي را نشان مي دهند. اين فاكتورهاي زيست محيطي 5 درصد فاكتورهاي را شامل مي شوند.

خنثي: ميانگين رده بندي در مورد فاكتورهاي مهاجرت آبزيان و تنوع و تراكم پرندگان نشانگر اين است كه فعاليتهاي پروژه بر اين دو فاكتور بدون تاثير هستند. صفر به معني آن نيست كه هيچ فعاليتي از پروژه بر روي فاكتور زيست محيطي مورد نظر تاثيري ندارد بلكه نشانگر اين مسئله است كه تاثيرپذيري آن از فعاليتهاي مختلف پروژه به گونه اي بوده كه ميانگين آنها صفر گرديده است.
پيامدهاي منفي پروژه بر هر فاكتور زيست محيطي

از 60 فاكتور انتخاب شده تحت تاثير پروژه 43 فاكتور دريافت پيامدهاي تخريبي در منطقه هستند كه با توجه به ميانگين رده بندي به گروههاي زير دسته بندي شده اند:
با تخريب بسيار زياد: اين پيامد در مراحل ساخت و بهره برداري طرح بروز نخواهد كرد.
با تخريب زياد: هيچ فاكتور زيست محيطي بر اثر اين پروژه با توجه به ميانگين رده بندي (4- تا 1/3-) متحمل چنين پيامد تخريبي نخواهد بود.

با تخريب متوسط: جابجايي جاده ها، مهاجرت جانوران خشكي زي، تنوع و تراكم پستانداران، مورفولوژي و جريان آب رودخانه، لرزه خيزي و خواص فيزيكي خاك از فاكتورهايي مي باشند كه براثر فعاليتهاي مختلف پروژه دچار تخريب متوسط مي گردند. اين نوع پيامد 67/11 درصد پيامدها را شامل مي شود.
باتخريب ضعيف: 3/33 درصد از فاكتورهاي زيست محيطي تحت تاثير پيامدهاي با تخريب ضعيف قرار مي گيرند. به عبارتي از 60 فاكتور زيست محيطي، 20 فاكتور دچار چنين پيامدي مي گردند. اين فاكتورهاي شامل موارد زير مي باشند:
جابجايي سكنه، منظره، ظرفيت برد زيستگاه، گونه هاي جانوري اعم از جانوران بومي، گونه هاي نادر و در معرض تهديد و گونه هاي داراي ارزش اقتصادي و اكولوژيك، تنوع و تراكم خزندگان و دوزيستان، زيستگاههاي حساس و آسيب پذير، گونه هاي گياهي اعم از گياهان بومي، گياهان نادر و داراي ارزش اقتصادي، سيماي ويژه طبيعي و زيستگاههاي گياهان، آلودگيهاي آب و خاك، كيفيت آبهاي زير زميني و توان خودپالايي رودخانه، نياز آبي رودخانه در پايين دست، رسوبگذاري و شكل زمين.
با تخريب ناچيز: 20 درصد از فاكتورهاي زيست محيطي منطقه مطالعاتي تحت تاثير پيامدهاي با تخريب ناچيز قرار مي گيرند. به عبارتي از 60 فاكتور زيست انتخابي 12 فاكتور متحمل چنين پيامدي خواهند شد. از جمله اين فاكتورهاي تنوع و تراكم زيست محيطي آبزيان است كه با اتخاذ تدابير صحيح و مديريت آنها و آبزي پروري قابل رفع شدن است. در مجموع اين پيامدها قابل صرف نظر هستند و از ذكر آنها خودداري مي گردد.

اثرات و پيامدهاي زيست محيطي نيروگاه برقابي كوران بوزان در مراحل ساخت و بهره برداري
اثرات مثبت هر ريز فعاليت بر محيط زيست منطقه
با سودمندي بسيار زياد: طرح فاقد اين نوع اثر مي باشد.
با سودمندي زياد: تامين انرژي برق
با سودمندي متوسط: بهره برداري از پست و خط انتقال نيرو، بهره بردراي از نيروگاه