بخشی از مقاله
صنايع فرهنگي سمنان
شهر سمنان مرکز استان سمنان و نیز مرکز شهرستان سمنان است. این شهر در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر در راه تهران به خراسان قرار گرفته است. آب و هوای آن خشک و معتدل می‌باشد.
موقعیت جغرافیایی
این شهر در حد فاصل دو شهر دامغان و گرمسار در طول جغرافیایی ۵۳ درجه و ۲۳ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۳۴ دقیقه واقع شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۱۱۳۰ متر است. همچنین فاصله آن تا تهران ۲۱۶ کیلومتر است و به راه آهن سراسری تهران_مشهد، متصل می‌باشد.
مردم
جمعیت شهر سمنان بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، بالغ بر ۱۲۶٬۷۸۰ نفر بوده‌است.(جمعیت شهرستان: ۱۹۱,۶۱۸ نفر)[۲]
نژاد مردم سمنان آریایی است و به زبان سمنانی سخن می‌گویند. زبان سمنانی به علت ویژگی خاص خود مورد توجه دانشمندان و ایران شناسان بسیار قرار گرفته است. این زبان از زبانهای ایرانی شاخه شمال باختری است.
ایران‌شناسان زیادی چون پرفسور کریستن سن هوتوم سیندلر، ویلهلم لیکر، جرج مورگن و استایرن تحقیقات جامعی درباره زبان سمنانی انجام داده‌اند. نکته قابل ذکر اینکه اگرچه زبان سمنانی هنوز هم توسط مردم سمنان تکلم می‌شود، اما نسل جدید سمنانی‌ها با وجود فهمیدن آن به این زبان باستانی سخن نمی‌گویند.
در این شهر درصد سواد بسیار بالا است و یکی از شهرهای معروف ایران در زمینه کاهش بیسوادی است. صنایع تولیدی دستی این شهر عبارت‌اند: از کرباس پارچه‌های پشمی، چادر شبهای پشمی و ابریشمی و پلاس نمد و قالی بافی.
آب و هوا
آب و هوای این شهر در تابستان گرم و در زمستان نسبتاً سرد می‌باشد. بارندگی‌های این شهر در فصول سرد سال صورت می‌گیرد و میزان متوسط بارندگی سالانه آن ۱۴۰ میلیمتر می‌باشد. متوسط درجه حرارت سالانه ۷/۱۷ درجه سانتیگراد است و این در حالی است که حداکثر مطلق حرارت ۵/۴۴ درجه سانتیگراد و حداقل مطلق ۴/۶- درجه سانتیگراد گزارش شده است. همچنین متوسط تعداد روزهای یخبندان در طول سال در حدود ۴۸ روز می‌باشد.
جای‌های تاریخی
نمایی ارگ سمنان در شب
شهر سمنان ۷ محله معروف قدیمی دارد به‌نام‌های اسفنجان (اسپنژان)، لتیبار، شاهجو، ناسار، زاوغان، کوشمغان و کدیور.[۳]
این شهر علاوه بر زیبایی‌های طبیعی با سابقه تاریخی چند هزار ساله به دلیل واقع شدن در گذر حوادث ناشی از لشکرکشی‌ها و مهاجرت‌های بین شرق و غرب و مهم تر از همه داشتن تاریخ تمدن دیرینه دارای آثار باستانی متعدد دیدنی مربوط به دوره‌های مختلف تاریخ است که مبین قدمت
کهن آن است:
• مسجد جامع سمنان
• منار سلجوقی مسجد جامع
• مسجد امام سمنان(مسجد شاه یا سلطانی)
• آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی
• گرمابه پهنه سمنان
• دروازه ارگ سمنان
• بازار سمنان
• بازار شیخ علاءالدوله
• قلعه‌های سارو
• قلعهٔ پاچنار
• برج چهل‌دختران
• قلعه کوشمغان
• دژچرمینه
• قلعه کهن‌دژ
• قلعه زاوغان
• آرامگاه پیر نجم‌الدین
• کاروانسرای سنگی آهوان (مربوط به قرن پنجم هجری)
• کاروانسراهای شاه عباسی (صفویه)
از جمله مهم‌ترین بناهای باستانی شهر سمنان است. علاوه بر اینها می‌توان به آب انبارها، قنات‌هایی با معماری منحصر به فرد و بافت قدیم سمنان نیز اشاره کرد.
وجه تسمیه
درباره وجه تسمیه نام سمنان که به این منطقه اطلاق می‌شود، عقیده‌ها و نظرهای گوناگونی رایج ومعمول است که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
• در گذشته‌های دور در محل آتشکده بزرگ هریس در کومش (سمنان) شهری عظیم با بت خانه‌ای بزرگ با ساختمانی رفیع و با شکوه وجود داشته است. به همین علت احتمال می‌رود که مردم این سرزمین قبل از ظهور زرتشت، دارای مذهب «سمتی» یا «سمینه» بوده‌اند و بت خانه بزرگ آنان در محل سمنان فعلی واقع بوده است.
• برخی دیگر بر این باورند که سمنان در اصل «سکنان» منسوب به طوایف سَکَه‌ها می‌باشد و الف و نون آن نشانه نسبت و مکان است که در واژه‌های گیلان و غیره مشاهده می‌شود.
• عده‌ای دیگر از اهالی سمنان عقیده دارند که نام قدیم سمنان (سیم لام) بوده که بنای آن به دست دو نفر از فرزندان نوح پیغمبر به نام‌های (سیم النبی) و (لام النبی) انجام گرفته که مقبره آنان در کوه‌های شمال شرقی سمنان در محلی موسوم به پیغمبران واقع است. بر این اساس کلمه (سیم لام) در اثر کثرت استعمال به مرور زمان به سمنان تبدیل شده است.
• برخی نیز افسانه بنای اولیه را به دو هزار سال قبل از میلاد مسیح به دستور تهمورث دیوبند نسبت داده اند. در آن زمان شهر را به سمینا نام گذاری نموده‌اند که به مرور زمان به سمنان تغییر یافته است.
• روایت دیگر حاکی از این است که نام قدیم سمنان در زبان محلی «سه مه نان» بوده و منظور ساکنان آن این بوده است که محصولات کشاورزی این منطقه نان و آذوقه اهالی را بیش از سه ماه تأمین نمی‌کند. بعدها به مرور زمان «سه مه نان» به سمنان تغییر یافته است. به هر حال آن چنان که از منابع و کتب تاریخی استنباط می‌شود سمنان یکی از مناطق کهن و قدیمی ایران است که در درازای تاریخ فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است.
نگاهی نو به میراث فرهنگی و گردشگری سمنان
مسجد جامع سمنان
مسجد جامع سمنان يكي از آثار با ارزش و كهن شهر سمنان به شمار مي آيد و از لحاظ مذهبي و فرهنگي و حتي اجتماعي داراي ارزش و اعتبار زيادي است. گرچه در طول زمان تغييرات و تحولات زيادي در آن بوجود آمده ، اما قدمت بنا به گونه اي است كه عده اي بناي اوليه آن را به قبل از اسلام مي رسانند. عقيده بر اين است كه اين مسجد در قرن اول هجري و بر روي خرابه هاي آتشكده بنا گرديده است. سياحان و مورخيني كه از شهر سمنان ديدن نموده و مطالبي راجع به اين شهر و آثار آن در تأليفات خود به يادگار گذارده اند بعضي به اختصار و بعضي از آنها به تفصيل از اين اثر در نوشته هاي خود آورده و اغلب نيز آن را به خوبي و عظمت ياد نموده اند.
قديمي ترين و كهن ترين سندي كه در اين ارتباط به جا مانده نوشته ها و توصيفات مقدسي جغرافي دان اسلامي مي باشد كه به عنوان سندي معتبر و موثق مي توان نام برد. وي در توصيف شهر سمنان و مسجد جامع آن مي نويسد : "(سمنان) در كنار جاده است. جامعي خوب در بازار دارد. " به احتمال زياد منظور مقدسي از جامع، همان مسجد جامع سمنان مي باشد كه در آن زمان و در حال حاضر در بازار سمنان قرار داشته و يك در آن به بازار سمنان باز مي شده است.
محراب مسجد بايزيد بسطامي
محراب مسجد" بايزيد بسطامي" بدون شك يكي از زيباترين و ارزنده ترين محرابهاي دوره ايلخانيان ميباشد
محراب بايزيد از نظر تكنيك گچبري دوره ايلخاني و همچنين از نظر نوع مواد مصالحي كه در آن بكار برده شده داراي اهميت فراواني است . رتگ خاكستري متن گچبريهاي محراب كه نقوش ان بارنگ سفيد مشخص گرديده در نگاه اول توجه هر بيننده اي را به خود جلب مي كند .
در زمان ايلخانان مجموعه بايزيد بسيار مورد توجه امراء ايلخاني مخصوصاًغازان خان و سلطان محمد خدابنده بوده و اكثرساخت ساز اين بنا در زمان اين دو سلطان مغول صورت گرفته است
نوع ,سبك گچبري وفرمهاي نقوش وسبك كتيبه ها ونوع تقسيمات محراب همگي ويژگي هاي محرابهاي ايلخاني را نشان مي دهد.خوشبختانه در كتيبه هاي محراب نام سازنده به وضوح آمده است.
"عمل محمد بن الحسين بن ابي طالب المهندس بنا الدامغاني"
مسجد حاج شکرالله(دامغان)
مسجد حاج شکرالله
اين اثر گرانقدر در خيابان شهيد مطهری و در ابتدای کوچه شهيد اقبالی قرار گرفته است و با مسجد مشهور تاريخانه تنها چند متر فاصله دارد، و به همين دليل از ديد گردشگران داخلی و خارجی پنهان نمی ماند. اين بنای کهن هر چند که از خشت و گل ساخته شده، ولی از داخل
دارای ويژگی های هنری بوده و گچ کاری و طاق های مقرنس و زيبای آن چشم نواز بوده و حاکی از شکوه رونق و اهميت گذشته خود دارد. تاريخ ساخت اين بنای معنوی و الهی معلوم نيست و اينکه «شکرالله» (احتمالاً بانی مسجد) چه شخصيتی بوده، اطلاعی در دست نمی باشد و در کتب تاريخ و جغرافيای دامغان در اين خصوص مطلبی ديده نمی شود، ولی از حيث سبک بنا با ساختمان
«گنبد زنگوله» شباهت زيادی دارد و تصور می شود، اين مسجد نيز مانند گنبد مزبور که در جدول عمده ترين بناهای تاريخی دامغان، منتشر شده از سوی سازمان ميراث فرهنگی و گردشگري استان سمنان از ابنيه دورة ايلخاني قلمداد گرديده، مربوط به دوره ياد شده مي باشد. .
مسجد شکرالله در روزگاران گذشته از قداست ويژه برخوردار بوده و مردم دامغان و نواحی ديگر اعتقاد خاصی به معنويت آن داشته و به مناسبت های مذهبی، در محوطه بيرون مسجد، آش و ديگر غذاهای نذری را طبخ و تقسيم می کردند و در داخل مسجد نيز طاقچه ای مخصوص وجود داشت که در آن شمع روشن کرده و به عبادت می پرداختند.
طرح مرمت كاروانسراي بدشت بررسي شد
در شوراي فني سازمان استان سمنان طرح مرمت و احياء كاروانسراي بدشت شهرستان شاهرود مورد بررسي قرار گرفت.
به گزارش روابط عمومي سازمان استان سمنان:
مصطفي يغمائيان سرپرست معاونت ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي،صنايع دستي وگردشگري استان سمنان گفت:طرح مرمت واحياء كاروانسراي بدشت شهرستان شاهرود توسط مشاور ذيصلاح در حوزه مرمت در مرحله 1 و 2 تهيه شده كه در شوراي فني سازمان با حضور كارشناسان و مشاور طرح مورد بررسي قرار گرفت.
