مقاله در مورد طراحی سازه های فضایی برای نمایشگاههای موقت

بخشی از مقاله

مقدمه:
علم، انقلابات، جنگ و هنر هر يك به نحوي جامعه را دگرگون مي سازند و تحولي در آن ايجاد مي كنند، تحولي كه چون فراز و نشيب رودخانه اي پرخروش، تكرارناپذير است.

انسان فاقد خلاقيت و هنر در اين عالم همانند شبح سرگرداني است كه حتي سايه اي هم از خود به يادگار نخواهد گذاشت. هنرمند جلوه هاي زيباي طبيعت را با احساسات لطيف خود درمي آميزد و نگرش عميق خود را به بيننده نمودار مي سازد تا او را از جريان حقيقي زندگي باخبر سازد.
آثار زيباي هنرمندان ما در نمايشگاهها، آب زلالي است در كام تشنة اجتماع. از اين رو آثار زيباي هنرمندان با برپايي نمايشگاههاي متعدد، سعي دارد رسالت خود را با ا

يجاد حركتي نوين در زندگي ادامه دهد و ريشه فرهنگي را به اوج برساند.
طراح نيز قصد دارد آرمان هنر را به انجام رساند و در برگزاري هرچه بيشتر نمايشگاهها به هنرمند ياري دهد. اين پروژه نيز حركتي را در برپايي نمايشگاههاي سريع الاحداث ترويج مي نمايد. نمايشگاههايي كه در هر فضايي اين امكان را به هنرمند و اجتماع مي دهد تا وصول به هدفش را ميسر سازد.
طراحي سازه هاي فضايي المانهايي هستند كه در كوتاهترين زمان و با هزينه كم، فضايي دلنشين را براي هنرمند و جامعه پديد مي آورد تا لحظه‌اي هرچند كوتاه سبب آن گردد كه انسان به دور از از مشغلة فكري در روياهاي زيباي فرهنگ خود غوطه ور شود.

اميد است اين پروژه بتواند سهم كوچكي را در اين راه به خود اختصاص دهد و عاملي باشد براي كسانيكه مي خواهند اين گفتار را به تكامل و مرحلة عمل برسانند.

مطالعات و تحقيقات اوليه
مطالعات و تحقيقات اوليه
شناخت مشكل:
ايران كشوري است با فرهنگ غني و قدمت زياد و داراي هنري چشمگير، آثار تاريخي، اشياء باستاني و تابلوهاي نقاشي، صحت اين موضوع را تأئيد مي كند. اما متأسفانه عظمت بي حد اين هنر و صنايع هنوز براي خود ما ايرانيان، درك و هضم نشده است و چه جاي تاسف دارد كه بسياري از تابلوها و آثار هنري مان در موزه هاي زيباي كشورهاي خارج يافت مي شود. آيا مملكت خود ما لايق نگهداري اين آثار نيست؟

كمبود نمايشگاهها در سراسر كشور و محبوس ماندن آثار هنري در بعض از موزه ها اين نقيصه را تشديد مي كند، بنابراين ايجاد نمايشگاههاي مطلوب در كل كشور مي تواند در شناخت و ترويج هنر ايراني، سهم بسزايي داشته باشد.

اين پروژه سعي بر آن دارد به طراحي پانلها، پارتيشنهاي سريع الاحداثي بپردازد تا در هر منطقه و مكاني از كشور به توجه به فصل مناسب بتوان يك نمايشگاه را سريعاً احداث و پس از مدتي برچيد و به جاي ديگر برد تا حركتي نوين را در آينده مملكتمان پايه ريزي كنيم.

تعريف وضعيت كنوني (اوليه):
در حال حاضر موزه ها و نمايشگاههاي ايران داراي پلان، پارتيشن و ويترينهاي ثابتي هستند و تا كنون موزه يا نمايشگاهي، تغيير مكان موضعي نداده و هميشه پانلها ثابت بوده اند. حتي در نمايشگاههاي بين المللي كتاب يا صنعت كه هر ساله يكبار برگزار مي شود، مشكل هميشه آن بوده كه هر غرفه مجبور است با هزينه هاي بالا و استفاده از يك سري نجارها و دكورسازيهايي، پانلهاي ثابتي تهيه كند تا محصول خود را به نمايش گذارد و هر موقع كه مدت نمايشگاه به پايان رسيد، دكورها و پانلها تقريباً بلااستفاده خواهد بود.

البته در پاره اي از موارد نمايشگاههاي موقتي در معابر و پاركها احداث مي‌شد، عنصر اصلي اين نمايشگاهها، داربستهاي فلزي و پارچه هاي برزنتي بود كه بدليل نداشتن هيچگونه زيبايي، كمتر كسي به طرف آنها جلب مي شد، زيرا كه اين نمايشگاهها داراي فرمي خشك و رنگي نامناسب بودند. بنابراين بايد هر عنصر را در محل مخصوص خود مورد استفاده قرار داد، نه از جايي به جاي ديگر پيوند داد و لازمه اين كار، دست زدن به طراحيهاي اصولي براي چنين نمايشگاههايي مي باشد.

تعريف وضعيت ثانويه:
اكنون كه به مشكلات وضع كنوني پي برديم، مي توانيم تك تك مسائل را مورد بررسي قرار داده و پس از مطالعات كامل به طراحي بپردازيم. پس هدف اين است كه ثابت بودن دكورها و پانلها كنار گذاشته شود و به طراحي المانهايي بپردازيم كه در كوتاهترين مدت، در مكاني مشخص، نمايشگاه يا غرفه‌اي را برپا نمايد.
سه مزيت بسيار مهم و اساسي اين المانهاي فضايي يا Space Frames بر پانلهاي ثابت اين است كه:

1- در وقت و زمان برپايي نمايشگاه صرفه جويي مي كند.
2- هزينه برپايي نمايشگاه را به حداقل مي رساند.
3- داراي قابليتهاي اجراي انواع طرحهاي زيبا، شيك و مدرن است.
البته مزيتهاي بسيار ديگري نيز از قبيل استحكام فوق العاده خوب، حمل و نقل سريع و آسان و پرتابل بودن آن و ...

ارائه خط مشي:
براي رسيدن به چنين هدفي بايستي كليه دكورها و پارتيشن هاي موجود را مورد بررسي قرار داد، سپس نمونه هاي موجود در Space Frames را تجزيه و تحليل كرد. البته در ايران هنوز از اين نوع المانهاي فضايي، استفاده‌هايي به اين طريق نشده و بايد نمونه هاي خارجي را كه اندك هستند مورد مطالعه قرار داد و زمانيكه تحقيقات به پايان رسيد به تهيه «ليست بايد» هايي پرداخت تا ضروري ترين مسائل بزرگ و كوچك تهيه گردد، سپس مرحله طراحي را آغاز نمود و به نتيجه رسيد.

بررسي تاريخي

بررسي تاريخي:
سازه هاي فضايي، نونهالاني هستند كه قدمت زيادي ندارند و تولد آنها از اوايل قرن بيستم آغاز مي گردد چرا كه اين المانها، فرمهاي مدرن و ساده اي هستند كه براي برپائي سريع نمايشگاهها و ويترينها بكار ميروند و در قرون گدذشته نه تنها سادگي معنا نداشت بلكه تجمل و بكارگيري از فرمهاي كلاسيك و پيچيده رواج كامل پيدا كرده بود.

اكثر نمايشگاهها داراي معماريهايي به سبك گوتيك و كلاسيك بودند و اين امر تأثير مستقيمي نيز بر غرفه هاي داخلي نمايشگاه گذاشته بود، ويترينها و كلاً ديوارها و پانلهاي نمايش تابلو، فريم سلطنتي داشتند و اغلب جنس آنها از چوب آبنوس و طلا بودند همانند برخي از گالريهاي موزه لوور پاريس.
كم كم با اوج گرفتن انقلابهاي صنعتي، فرمهاي كلاسيك به كنار گذاشته شد و سادگي جاي آنها را گرفت. طرح مي بايستي ساده باشد تا قدرت ماشين براي توليد انبوه آنها برآيد.
اولين قدم در جهت احداث سازه هاي فضايي تاوسط سازماني بنام «مرو MERO» برداشته شد كه بر اساس طرحهاي بيونيكي از گل قاصدك، طرح يك المان لانه زنبوري را ارائه داد كه توسط چندين بازوي رزوه شده بر اين كره پيچ مي شوند و انواع شكلها با زواياي مختلف را مي ساخت. اين طرح، انقلابي را در طراحي پانلهاي سريع الاحداث پديد آورد و اكنون سازمان «MERO» توسط همين

المانها با رنگهاي متنوع، جايگاهي در كل دنيا پيدا كرده و اكثراً همه نمايشگاهها از همين المانهاي فضايي استفاده مي كنند.

بررسي اجتماعي

بررسي اجتماعي:
نمايشگاهها از جمله مكانهايي هستند كه رابطه و درگيري آنها با اجتماع بسيار زياد مي باشد. از اين رو بايستي مسائل اجتماعي در طراحي به بهترين نحو تأثير گذار باشد. پانلهاي نمايشگاهها نيز از جمله المانهايي است كه آثار هنري و نمايشگاهي را به بازديدكنندگان پيوند ميدهد. بنابراين بايد در طراحي پانلها، مسائل ظريف و دقيقي را مورد مطالعه قرار داد. در مجموع مي توان بررسي اجتماعي و درگيري آن را با پانلهاي نمايشگاهي بصورت نماي زير به ترتيب اولويت بيان كرد.

اصولاً 4 گروه با پانلهاي نمايشگاه، درگيري مستقيم دارند:
الف) بازديدكنندگان:
آنها بيشترين درگيري را با پانلهاي نمايشگاهي خواهند داشت چرا كه بطور مدام با اين المانها در ارتباط خواهند بود.
اصولاً بازديدكنندگان نمايشگاهها به دو دسته هنرمندان و مردم عادي تقسيم مي گردند، هر دو دسته زير مجموعه اي از اجتماع ما با فرهنگهاي خاص خود هستند و جلب آنها به طرف نمايشگاهها از اهداف اصلي است.

ب) مسئولين برپايي نمايشگاهها:
اصولاً قبل از برپايي، مسئولين در تكاپوي بهتر اجرا شدن يك اكسپوزيسيون هستند. اغلب در ميان مسئولين افرادي به نام طراحان صحنه كه فرم فضاي موجود را طراحي مي كنند. مسائل حجم، فضا، تعداد آثار به نمايش گذاشته شده و مسائل ارگونوميكي ديد بيننده با خواسته هاي بازديدكننده كه انعكاس فرهنگ اجتماعي مردم است، درمياميزد و طرح نهايي كه عبارتست از فرم پانلها، تقسيم بندي فضا و نور و رنگ ارائه مي گردد.

پ) نظافتگر:
نظافتگر سومين فرد از گروهي است كه با پانلها در رابطه است. در طراحي پانلها بايد سعي شود درگيري نظافتگر را با پانلها به حداقل برسانيم بنابراين بايد در طرح، عوامل زير درنظر گرفته شود:
1- خاكگير و گردگير نباشد.
2- براي تميز كردن آن، دست براحتي بتوان در تمام نقاط آن حركت كند.
3- استحكام طرح به حدي باشد كه موقع نظافت آن موجب سقوط يا دفرمه شدن پانل نگردد.
ت) تعميركار:
وي آخرين فردي است كه از لحاظ اهميت درگيري با پانلها به شمار مي رود اما اين پارامتر نيز از مهمترين موارد تحت بررسي است چرا كه در طراحي بايد سعي شود به ساده ترين نحو، پانلها را تعمير يا بعضي از المانهاي آن را تعويض نمود تا درگيري تعميركار با پانل كم شود و هزينه تعمير پانل كاهش يابد.

بررسي روانشناسي

بررسي روانشناسي:
انسانهاي هر جامعه بسته به مقتضيات تربيتي، آموزشي و ژنتيكي داراي خصوصيات رواني خاص و متفاوتي هستند. بعضي از انسانها داراي رواني سالم و بعضي ديگر رواني متزلزل و ناسالم دارند از اين رو قبل از طراحي بايد خصوصيات رواني افرادي كه با اين المان سر و كار دارند آشنايي كامل ايجاد شود.

طرح بايد به گونه اي باشد كه كمترين تحريك عصبي را هم ايجاد نكند و موجب وندليزم نشود. در بعضي موارد بايستي مسئله سرقت در نمايشگاه را نيز مورد توجه قرار داد. سرقت نيز نوعي وندليزم عمد بشمار مي رود، پس در اينصورت طراح بايد در طرح خود راههاي جلوگيري از آن را نيز درنظر بگيرد، استحكام و مقاومت و حفاظهاي اطمينان مي تواند جلوگيري از سرقت را تا حدود زيادي تضمين كنند.

بررسي فرهنگي

بررسي فرهنگي:
حيات يك كشور مديون فرهنگش مي باشد و هرچه ميزان و قدمت فرهنگ، بالا باشد رشد آن كشور نيز تأمين مي شود.
تاريخ زندگي طراحان هنر صنايع دستي و صنعت بيانگر اين مطلب است كه به هر نحوي فرمها و اشكال و نگارگريهاي فرهنگي را ملزم كار خود مي دانستند، اگرچه طراح از فرمهاي مدرن هيچگاه نمي گريزد اما فرهنگ خود را نيز نبايد به دست فراموشي بسپارد. طراح بايد از فرهنگ اصيل خود به حد كافي مطلع باشد تا با طرحهايش خود را از جامعه دور نسازد از اين رو شايسته است تا طراح در طرح خود كليه مسائل فرهنگي خاص كشور خود را در نظر داشته باشد و بكار گيرد.

بررسي ميزان تقاضاها

بررسي ميزان تقاضاها:
يكي از مسائلي كه طرح سازه هاي فضايي پانلهاي نمايشگاهها از اهميت خاصي برخوردارند، بررسي ميزان تقاضا در جامعه است. مقدار توليد يك محصول بستگي به ميزان تقاضا دارد. در اين طرح اكثر متقاضي ها، مؤسسات وابسته به دولت هستند كه براي برپايي نمايشگاه نياز به سازه هاي فضايي دارند و به اين منظور از طرف دولت بودجه اي در اختيار مسئولان قرار ميگيرد.

درصد زياد ديگري كه نياز به سازه هاي فضايي دارند افرادي هستند كه براي به نمايشگاه گذاردن محصولات خود در نمايشگاه محتاج به اين سازه ها مي‌باشند و همچنين فروشگاههاي مختلف براي قفسه ها و دكورها و غيره و مهندسين معمار براي سقفهاي دائم و موقت و ديوارهاي كاذب

.
بنابراين مي بينيم كه اين وسيله به چه اندازه مورد نياز جامعه است و سطح ميزان تقاضاها چقدر بالا مي باشد. از اين رو سعي طراح بايد بر هرچه بهتر عرضه نمودن محصول خود باشد تا اين نياز را اشباع سازد.
نياز:
براي روشن شدن مقدار نياز، به ضروري ترين عنصر تحقيقاتي يعني آمارها توجه مي كنيم:
آمارها:
در اين بخش به آخرين آمارهاي بدست آمده توجه مي كنيم در سال 1364 كه معرف تعداد نمايشگاههاي ايران، تعداد ديداركنندگان و نيز روابط فرهنگي ايران در خارج از كشور مي باشد.
تعداد نمايشگاهها در ايران:
بر اساس اطلاعات رسيده از سازمانهاي موسسات آموزش عالي كشور در سال 1364، نمايشگاههاي كتاب، عكس، نقاشي، مجسمه، نوار، صنايع دستي، تاريخي، تمبر و ... در سراسر كشور برگزار گرديده اند.
همچنين بر اساس گزارش فعاليتهاي فرهنگي وزارت ارشاد اسلامي در سال 1364، در استانهاي كشور تعداد 425 نمايشگاه برگزار شده است.
ديداركنندگان از نمايشگاهها:
بر اساس گزارش فعاليتهاي وزارت ارشاد اسلامي در سال 1364، از 425 نمايشگاه برگزار شده توسط واحدهاي وابسته به وزارت ارشاد اسلامي 1283012 نفر بازديد نموده اند.
همچنين بر اساس اطلاعات رسيده تعداد ديداركنندگان از نمايشگاههاي برگزار شده توسط سازمانها و واحدهاي آموزش عالي 210592 نفر بوده است.
روابط فرهنگي:
متأسفانه آخرين و جديدترين آمار بدست آمده متعلق به سال 1364 مي‌باشد كه از طرف مركز آمار ايران منتشر شده و تعدادي نمايشگاههاي برپا شده از سوي وزارت ارشاد در ايران 863 و در خارج از كشور 16 نمايشگاه برپا شده كه كلاً 879 نمايشگاه مي باشد.

اگر دقت كنيم كليه اين اكسپوزيسيونها در موزه ها نمايشگاههاي دائمي بر پا شده و تنها برخي از ارگانها مثل ارتش، سپاه و ... نمايشگاههاي خاص و موقتي را در ميادين شهرها و يا پاركها برگزار نموده اند كه اين نمايشگاهها توسط داربست هاي چدني و چادرهاي برزنتي برگزار مي شدند و از لحاظ استاتيك فضايي و مسائل نور و رنگ و ارگونومي مورد توجه قرار نمي گرفتند.

يكي از موارد استقبال بيشتر بازديدي از نمايشگاهها بستگي به بررسي خواسته هاي روحي و فيزيكي استفاده گران و برگزاركنندگان دارد كه متأسفانه بندرت چنين تحقيقاتي در برگزاري نمايشگاههاي ايران اتفاق مي افتد، بنابراين در نظرگيري نيازهاي روحي و فرهنگ مليت ما در وراي ديد نمايشگاهي بايد مدنظر و اساس و پايه طرح قرار گيرد.

آناليز بازار

آناليز بازار:
بررسي مسائل اقتصادي در بازار روز (آناليز بازار):
تقسيم بندي انواع:
سازه هاي فضايي داراي نمونه هاي متنوعي هستند كه هركدام در مقطع كاري منحصر بفرد خود مورد استفاده قرار ميگيرند و عموماً در بازار روز به دو دسته تقسيم مي شوند:
سازه هاي فضايي صنعتي محض با قدرت تنش و كشش فوق العاده زياد:
اين نوع سازه ها فقط براي برپايي كارخانه هاي عظيم و ساختمانهاي عظيم الجثه بكار ميروند كه چندان با اين پروژه در ارتباط نيستند و در مورد آنها بحثي صورت نمي گيرد.

سازه هاي فضايي صنعتي سبك و سنگين:
در اين قسمت به بررسي سه نوع از مهمترين سازه ها كه توسط كارخانه هاي سرشناس طراحي و اجرا شده اند مي پردازيم:
سازه هاي سازمان «MERO»:
اساس اين نوع سازه ها از دو عنصر گوي و بازو تشكيل شده است كه استراكچر پانلها و غيره را تشكيل ميدهد و بعداً عناصر و تجهيزات اضافي به آن وصل مي شوند.
نوعي از اين سازه ها هم براي دكورها و پانلهاي سبك بكار ميروند و نوعي ديگر كه داراي استحكام و قدرت بيشتري هستند براي خرپاها، اسكلتهاي فلزي و سقفهاي عظيم الجثه ورزشگاهها مورد استفاده قرار ميگيرند. جنس اين سازه ها از آلياژ آلومينيوم مي باشد. اكنون به آناليز اين نوع سازه فضايي مي‌پردازيم.

رنگ و گوي و بازو
1- سفيد 5-نارنجي 9-قهوه اي
2-كرم 6-سبزچمني 10-خاكستري

3-زرد 7-سبزكاهي 11-سياه
4-كرومي 8-قرمز
ساير تجهيزات:
1-پليتهاي نمايشگر 3-چادرهاي پوششي 7-پيچ و مهره هاي مخصوص
-پلكسي گلاس 4-ميكروفون ها 8-آثار به نمايش گذاشته شده
- شيشه 5-باندهاي بلندگو 9-سيمهاي برق
2-انواع پروژكتورها 6-سيستمهاي دزدگير

سازه هاي سازمان «RTS SYSTEM»:
اين نوع سازه ها تنها براي پانلهاي نمايشگاهها مورد استفاده قرار مي‌گيرند و زوايايي كه نسبت به يكديگر مي سازند 90 درجه، 180 درجه و 270 درجه مي باشد، از اين رو فرمهايي از قبيل سطوح صاف و مكعبي را مي توان طراحي نمود.