بخشی از مقاله
مقدمه
نگهداري و تعميرات (نت) دو مفهوم بسيار مهم ودو مقوله اساسي هستند كه تحقق و عمل بدانها موجبات بقا و تداوم خطوط مختلف توليد و كاهش هزينه ها را فراهم
مي آورند. با پيچيده تر شدن وسائل و امكاناتي كه انسان براي رفع نيازهاي روز افزون خود بكار مي گيرد ، امر استفاده بهينه و نيز اقتصادي بودن اين وسايل و امكانات بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است .روشهاي پيچيده توليد و امكانات و ماشين آلاتي كه در اين راستا مورد استفاده
قرارمي گيرند، نيازمند اين است كه با حداقل هزينه، بيشترين استفاده از آنها صورت گرفته و كارايي آنها را تا جايي كه ممكن است افزايش داده عمر مفيد آنها را بالا برد و از اين رهگذر هزينه هاي كل مربوط به قيمت تمام شده محصولات را كاهش داد .در جهان صنعت امروز موضوع رقابت و تسخير بازار بيش از پيش مطرح است و كيفيت بالا و قيمت مناسب محصولات است كه توان مطرح شدن در ميدان رقابت و مسابقه را دارا مي باشند .در غير اينصورت طرح توليد محكوم به فناست .
اهداف نگهداري و تعميرات
افزايش ميزان سرمايه گذاري افزايش ظرفيت توليد بكار گيري بيشتر سيستمهاي اتوماتيك مديريت صحيح در امر نگهداري و تعميرات موجود وپيوسته در جهت بهبود آن كوشش شده است ،برنامه ريزي توليد و نيز كنترل و ثبت هزينه ها به راحتي صورت گرفته و بازدهي نيز همواره افزايش يافته است .
اصلي ترين هدف سيستم نگهداري و تعميرات همان بهينه كردن تواناييهاي ماشين آلات به منظور رسيدن به حداكثر توليد و كاهش فرسايش و خرابي آنهاست .دستيابي به اهداف ديگري نيز در كنار رسيدن به هدف اصلي مدنظر مي باشد كه عبارتند از :
-ايجاد آرشيو مدارك فني بعنوان بانك اطلاعاتي كارخانه
-بررسي و آناليز فني اقتصادي نگهداري و تعميرات انجام شده
-كاهش هزينه هاي انژي مانند(برق،سوخت و غيره)
-كاهش هزينه هاي ناشي از ضايعات مواد، قطعات يدكي و ابزار
-ايجاد زمان توقف كمتر در مقابل توليد بيشتر كه نتيجتاً قيمت تمام شده محصول را كاهش مي دهد
-كاهش هزينه هاي تعميرات تكراري و متوالي ودر نتيجه استفاده بهتر از قطعت يدكي و نيروي انساني
-افزايش كيفيت توليد و جلوگيري از ضايعاتي كه بر اثر خرابي ماشين آلات بوجود مي آيد
-جلوگيري از سرمايه گذاري سنگين جايگزيني به قيمت افزايش عمر مفيد ماشين آلات
-پايين آوردن هزينه توليد با بالا بردن زمان كار ماشين آلات كاهش تعميرات و توقف آنها
-ايجاد نظم و تربيت در تعميرات و استاندارد كردن كارهاي تعميراتي و زمان سنجي فعاليتهاي
نگهداري و تعميرات
-تهيه دستورالعملهاي ايمني و حفاظت فردي در اجراي سيستم نگهداري و تعميرات به منظور جلوگيري از خطرات احتمالي
-امكان نصب و راه اندازي ماشين آلات با قابليت اعتماد بالا
-كنترل و ثبت هزينه هاي نگهداري و تعميرات و بهبود روشهاي ثبت اين اطلاعات
-حفظ و نگهداري و تعميرات سيستم در وضعيتي مطلوب جهت ايجاد انگيزه و علاقمندي در كاركنان
روند تكاملي نگهداري و تعميرات
نگهداري و تعميرات از روزي كه بشر اولين ابزار خود نظير چاقوي سنگي ، چماق و... را ساخت وجود داشته است . بعنوان مثال ، تيز كردن چاقو ، خود نوعي نگهداري و تعمير محسوب مي شود .
كارگر قزون وسطايي داراي ابزارهاي پيشرفته تري مثل آسياب ،ماشين تراش و مته بود و عملاً كارهاي تعميراتي را خود انجام مي داد . بعداً با توسعه ماشينهاي ج
ديد نظير ماشين بخار و ماشين احتراق و نيز ماشينهاي پيچيده تر از قبل نياز بيشتري به نگهداري و تعميرات احساس گرديد .
سيستم هاي اتوماتيك رد اثر پيشرفت طبيعي تمدن در قرن حاضر ارائه
شده اند .اين سيستم ها به معناي وجود دستگاههاي پيچيده تر و استفاده كمتر از نيروي انساني درگير در توليد مي باشند . اما مقدار نفر – ساعت مصرفي در نگهداري و تعميرات اين سيستم ها به نسبت سيستم هاي قبلي زيادتر مي باشد . بطور كلي مي توان گفت كه در يك صنعت كاملاً اتوماتيك ،نيازي به كارگر توليدي نمي باشد ولي بطور يقين كارهاي نگهداري و تعميرات به كارگر احتياج دارد. شايان ذكر است كه رد سيستم اتوماتيك زمان لازم جهت به انجام رساندن كارهاي نگهداري و تعميرات تا100% نسبت به سيستم غير اتوماتيك افزايش يافته است .
الف) نگهداري و تعميرات بهره ور
ب)نگهداري وتعميرات بهره ور فراگير مرحله سوم
نگهداري وتعميرات برنامه ريزي شده
مرحله دوم نگهداري و تعميرات پيشگيري
ج)نگهداري وتعميرات بهره ور فراگير مبتني بر شرايط
مرحله اول
تعميرات در صورت خرابي
نگهداري وتعميرات برنامه ريزي شده
حالت سنتي نگهداري و تعميرات با هدف ترميم خرابيها پس از رخ دادن شروع
مي شد . بدين ترتيب كه اكثر شركتها فقط وقتي كه دستگاه و يا تجهيزاتي از كار مي افتاد، بازبيني يا تعمير آن را آغاز مي كردند ودر واقع سيستم نگهداري و تعميرات دستگاههاي از كار افتاده يا BM (Breakdown Maintenanee) معمول بود تا اينكه پس از مدتي نگهداري و تعميرات پيشگيري يا PM(Preventinve Maintenance) معرفي گرديد .اين نوع از نگهداري
و تعميرات اجراي نگهداري و تعميرات روزانه، بازرسيهاي دوره اي و متناوب و تعميرات در صورت خرابي را شامل مي شد همانطور كه در شكل واضح است PM در صول ساليان بعد به تدريج تغيير پيدا كرد تا پاسخگوي نيازهاي جديد صنعت باشد .
در دهه 1970 نگرش جديدي تحت عنوان نگهداري و تعميرات برنامه ريزي شده (Programming Maintenance) بوجود آمد . متخصصين اين رشته ضمن تاكيد برروي اصلاح شكستهاي اتفاقي به برنامه ريزي لازم پرداختند انها با بهره گيري مناسب از علوم آمار واحتمالات و پژوهش عملياتي تكنيكها و مدلهايي را براي حالات مختلف انواع ماشين آلات ابداع كردند كه مي توانستند كليه نگهداري و تعميرات پيشگيري را به نظم آورده .شكست سيستمها را پيش بيني كرده ، جهت تعمير آنها برنامه ريزي نمايند .در همين دوره شاخه هاي مختلف اين علم مثل تعمير پذيري ، كاهش هزينه ها و افزايش كيفيت رشد نمودند واين مقطع زماني را مي توان دوران شكوفايي واوج نگهداري و تعميرات برنامه ريزي شده و نگهداري و تعميرات به ور دانست .
پس از مدتي مشاهده شد كه فعاليتهاي فوق تنها در چارچوب شرايط خاصي كه بررسي شده اند ، كارخانجات را به اهداف تعيين شده مي رساند ودر ساير شرايط مثمر ثمر واقع نمي گردند .در نتيجه اين ديدگاه مطرح گرديد كه نگهداري و تعميرات بهره ور عليرغم جريان بهبودي كه ايجاد نموده است . گاهي اوقات به قالبهايي بي روح تبديل مي شود كه لازم است مديريت بالاي شركت و يا موسسه با طرز تلقي و نگرش خود در آنها ايجاد بنمايد.ن وت بهر ور فراگير (TPM) شكل تكامل يافته كليه حالتهاي گذشته است كه در واقع القاء انگيزه در قالبهاي نگهداري و تعميرات بهرور مي باشد . شايان ذكر است كه شركت NIPPON DENSO (از شركتهاي تابعه شركت TOYOTA) در سال 1971 براي اولين بار با اجراي TPM نتايج قابل توجهي بدست آورد وبرنده جايزه نگهداري و تعميرات سال گرديد .
اكنون نيز شاهد تغيير گرايش و شيوه هاي اجرائي نگهداري و تعميرات (نت) هستيم . در گذشته توليد در مقطعي از زمان متوقف مي شد تا همه چيز بررسي شود و نگهداري و تعميرات لازم انجام گيرد.
اما در روش نگهداري و تعميرات مبتني بر شرايط ابتدا وضعيت دستگاه بررسي
مي شود و سپس با توجه به نتايج حاصله تصميم لازم براين اساس گرفته مي شود . كه كار دستگاه ادامه يابد يا متوقف شده ، تعميرات لازم صورت گيرد.
مفاهيم و تعاريف سيستم نگهداري و تعميرات
الف)نگهداري
مجموعه فعاليتهايي كه بطور مشخص و معمولاً بصورت برنامه ريزي شده و با هدف جلوگيري از خرابي ناگهاني ماشين آلات و تجهيزات و تاسيسات انجام گرفته و با اين كار قابليت اطمينان و
در دسترس بودن آنها را افزايش مي دهيم . فعاليتهاي نگهداري لقب مي دهيم .
ب) تعميرات
شامل مجموعه فعاليتهايي است كه بر روي يك سيستم يا وسيله اي كه دچار خرابي و يا از كار افتادگي گرديده ، انجام مي دهيم تا آن را به حالت اماده و قابل بهره برداري بازگردانده و رد جهت انجام وظيفه اي كه به آن محول گرديد ه است ، آماده اش سازيم .
از تعاريف فوق براحتي در مي يا بيم كه از كارافتادگي هر وسيله يا سيستم ، يك متغير تصادفي است كه مي توان وقوع ان را بصورت تخميني پيش بيني كرده و براي رفع و تعمير آن ، آمادگي لازم را از قبل احراز نمود. انجام اين امر مستلزم اتخاذ تدابير لازم و برنامه ريزي صحيحي است كه تحت عنوان برنامه ريزي نگهداري و تعميرات نامگذاري شده است.
نقش برنامه ريزي نگهداري و تعميرات در كارخانجات
نگهداري و تعميرات به مجموعه فعاليتهايي اطلاق مي گردد كه سبب افزايش عمر مفيد ماشين آلات مي شود و كاهش مصرف قطعات يدكي و انرژي و هزينه را نيز بدنبال دارد و كارايي و راندمان عملي ماشين آلات را افزايش مي دهد . با نگهداري و تعميرات با يد بيشتر برخوردي مهندسي و عملي شود تا برخوردي تئوريك و غير عملي .
اگر چه از مباني عملي در تدوين سيستم استفاده مي شود . ولي شرايط هر كارخانه و نياز
ها و مشكلات آن را نيز نمي توان ناديده گرفت و لذا بايد سعي بر اين باشد كه سيستم نگهداري و تعميرات را با همكاري مهندسان و كارشناسان هر كارخانه تدوين نمود. تا چنين سيستمي در زمان اجرا با كارخانه بيگانه ودور از ذهن پرسنل اجرايي نباشد در تدوين سيستم و اجراي آن نقش نيروي انساني وطرز تفكر و نگرش پرسنل فني به سيستمي كه تدوين يا اجرا خواهد شد را با يد رد نظر داشت و بايد متوجه بود كه هر سيستم يا روش جديد در پرسنل و نيروي انساني دوگانگي ايجاد كرده و اين دوگانگي مقاومتهايي را از طرف پرسنل بدنيال دارد ، لذا ظرفيت كار را نبايد ااز دست
داد واگر كه اصل مهم اساسي در اجراي هر سيستم قاطعيت در مديريت است ، اما ايجاد انگيزه در پرسنل براي اجراي سيستم يكي از ضروريات مهم مي باشد و تفهيم اين نكته كه ( افراد هستند كه برنامه را اجرا مي كنند نه آدمهاي آهني ) سنگيني مسئوليت ما را بعنوان تدوين كننده سيستم بيشتر مي كند ولذا مشاركت دادن افراد متخصص در تدوين سيستم هم از مقاومتهاي احتمالي
آنها جلوگيري مي كند و هم اطلاعات و دستورالعملهاي جمع آوري شده را غني تر و قابل اجراتر مي سازد .
با توجه به اينكه تداوم بكارگيري هر سيستم از تدوين ان مشكلتر است ، لذا يويايي وديناميك بودن سيستم نگهداري و تعميرات از اهميت ويژه اي برخودار است زيرا سبب تكامل اين سيستم مي گردد. به عنوان مثال ممكن است برخي از مواردي كه رد زمان تدوين سيستم در نظر گرفته شده در جريان مرحله اجراي سيستم نياز به اصلاح داشته باشد . از اينرو سيستم بايد قابليت انعطاف داشته باشد تا در شرايط مختلف برنامه را به گونه اي تغيير دهد كه رسيدن به اهداف را امكان پذير و نگهداري و تعميرات را همواره ودر هر حال بهينه نمايد .
لزوم استفاده از سيستم برنامه ريزي نگهداري و تعميرات درتوليد
پيشرفت سريع تكنولوژي و همه گير شدن صنعت و گسترش ان در تمامي نقاط جهان و افزايش سرمايه گذاريها در صنايع و محدوديتي كه در منابع و مواد اوليه مورد نياز وجود دارد . مسئله ك
ارايي و بهره وري را بصورت مهمترين مسئله نزد صاحبان صنايع و مديران مسئولان رد صنعت مطرح نموده است . (كارايي در مورد هر مكانيزمي به اين مفهوم است كه با صرف كوتاهترين فاصله زماني و حداقل كار و كمترين وسائل بالاترين راندمان كاري از ان مكانيزم دريافت گردد.
اين هدف زماني مهمتر ودر خور توجه بيشتر جلوه مي كند كه تجزيه و تحليلي از رقابتهاي صنعتي شديدي كه در بازارهاي جهاني و داخلي وجود دارد را تجزيه و تحليل نماييم. اساس اين رقابتها ناشي از تغييرات هنگفت در سرمايه گذاريها ، افزايش ظرفيتهاي توليدي و بكارگيري روزافزون
سيستمهاي اتوماتيك است ووجود اين شرايط توليدي، موسسات را بر ان داشته است كه براي حفظ استعداد توليدي و مقاومت در برابر عوارض ناشي از نوسانهاي اقتصادي ودر دست داشتن حاشيه هاي امنيت كافي همواره درصد تقويت كادر مديريت خود بوده و با بكارگيري تكنيكهاي صحيح و كارا بالاترين ميزان بازدهي وسود را براي موسسه و صنعت خود ايجاد نمايند . دستيابي به اين امر مهم زماني براي صاحبان صنايع حاصل مي شود كه با مسائل توليدي با ديدي منطقي و دقيق و همراه با برنامه ريزي صحيح برخورد نمايند . يكي از مسائل عمده موسسات توليدي ، حفظ آمادگي و عملياتي نگهداشتن تجهيزات ، ماشين آلات و تاسيسات توليدي است و اصولي ترين راه حل اين مسئله استفاده از سيستم برنامه ريزي نگهداري و تعميرات مخصوصاً سيستم تعميرات پيشگيري مي باشد اساس اين سيستم در اين نكته است كه پس از گذشت مدت معيني از كاركردن ، تجهيزات و دستگاههاي توليدي و يا خدماتي مورد بازديد و تعميرات برنامه اي قرار گيرند . بديهي است تعداد و زمان بين بازديدها و انجام تعميرات بستگي به ساختمان و شرايط بهره برداري از تجهيزات دارد .
مراحل برنامه‌ريزي ( نت ) بصورت كاربردي
معمولاً در واحدهاي صنعتي جهت برنامه‌ريزي ( نت ) عمليات زير انجام مي‌پذيرد :
1- تهيه ليست ماشين آلات
2- تهيه لي اوت
3- تهيه شناسنامه
4- تهيه پرونده عمومي كارخانه
5- تهيه پرونده خصوصي ماشين
6- تهيه فرمهاي مختلف
1-6- فرم ليست ماشين آلات و تجهيزات
2-6- فرم شناسنامه
3-6- گزارش تعمير
4-6- فرم درخواست تعمير از پيمانكاران
5-6- فرم درخواست تعمير داخلي
6-6- فرم ليست قطعات يدكي
7-6- فرم تعميرات پيشگيرانه
8-6- فرم تعميرات ادواري
9-6- تقويم روزانه
7- تعيين دستور العمل
8- تعيين محلهاي بازرسي و بازرسي
9- تعيين زمان بازرسي و بازبيني
10- تعيين مسئول در كارهاي فوق
11- ثبت گزارشات فعاليتهاي تعميرات
12- نتيجه‌گيري و تجزيه و تحليل و قضاوت
13-برطرف كردن نقاط ضعف
14-تقويت كردن نقاط قوت
15- اقدامات پيشگيرانه
16- تهيه ليست قطعات يدكي
17- تهيه نمودارهاي گوناگون
18- تهيه گزارشات به مديريت ارشد
معايب ناشي از نداشتن سيستم نگهداري و تعميرات
آثار سوء ناشي از نبودن سيستم نگهداري و تعميرات را از جهات مختلف مي توان بررسي نمود كه عمده ترين آنها عبارتند از :
1-عدم اطمينان به ماشين آلات در زمان لازم
2-هزينه ها و خسارات ناشي از خرابي ماشين آلات افزايش مي يابد.
3- كاهش عمر ماشين آلات و هزينه هاي جايگزيني
4- كاهش ارزش زمان فروش ماشين دست دوم
5- عدم رضايت پرسنل از فعاليتهاي تعميراتي غير پيش بيني شده
6-عدم ايمني دستگاهها
7-كاهش توليد و افزايش ضايعات
8- كاهش قدرت رقابت با ساير رقبا
9-عدم تحويل به موقع محصول به مشتري ( كاهش اعتبار در بازار رقابتي )
10- كاهش كيفيت محصول توليد شده
11- افزايش مصرف بي رويه قطعات يدكي
12-عقب افتادگي قراردادها
13- فاسد شدن محصول
14-عدم برنامه ريزي و هماهنگي بين واحد ها
15- افزايش نفر كار ساعت
16- بوجود آمدن گلوگاه در توليد
17- بيكاري اپراتور در توليد
18- خرابي دستگاه ها بدليل باز و بست پي در پي
19-افزايش توقفات
علائم فقدان سيستم نگهداري و تعميرات
امروزه كارخانجات و صنايعي كه از فقدان برنامه ريزي نگهداري و تعميرات رنج مي برند اغلب داراي كارايي كم و سوددهي پاييني هستند .بعضي از علائمي كه بيانگر فقدان سيستم برنامه ريزي نگهداري و تعميرات در كارخانجات مي باشد .در زير آورده شده است .
الف) مطلوبيت پايين تجهيزات و ماشين آلات بدليل توقفهاي متوالي و غير برنامه ريزي شده
ب) افزايش توليد از دست رفته به دليل از كارافتادگي زياد دستگاهها بيكاري اپراتور و غيره
ج) افزايش بي رويه ضايعات به دليل غير قابل اطمينان بودن بودن تجهيزات ووسايل سرمايه گذاري
د) افزايش هزينه هاي تعميرات به دليل مسامحه در روغنكاري منظم ، بازرسي ها ، تعويض به موقع قطعات معيوب
ه) كاهش زمان سوددهي كارخانه به ديلي نبود تعميرات مناسب و كافي
اين مقدمه مي توان تصوير صحيحي از يك برنامه تعميرات پيشگيري داشت . حذف هر مورد از موارد بالا باعث افزايش هزينه هاي سرمايه اي امكانات و تجهيزات خواهد شد .ت پيشگيري كه بطور مناسب تهيه و سازماندهي شده باشد . خود بعنوان يكي از برنامه هاي كاهش هزينه در واحد صنعتي مي تواند بحساب آيد .
انواع فعاليتها و روشهاي نگهداري و تعميرات
الف) نگهداري به منظور جلوگيريث از خرابي غير برنامه اي تجهيزات كه همان تعميرات پيشگيري است .
ب) تعميرات وسائل و دستگاههاي كه دچار خرابي شده و از كار افتاده اند .
نوعي سومي از نگهداري و تعميرات نيز بنام تعميرات بمنظور بهبود در پاره اي از موسسات بكار گرفته مي شوند كه اولويت انتخاب يك يا هر سه انها منوط به رويه هاي متفاوتي است كه در امور نگهداري و تعميرات بوسيله موسسات اتخاذ مي گردد.
به منظور سهولت در انتخاب يك يا چند رويه تعميراتي د
ر اينجا انواع مهم روشهاي نگهداري و تعميرات را مورد بررسي قرار مي دهيم .
نگهداري و تعميرات به سه روش مهم زير انجام مي شوند .
الف) نگهداري و تعميرات به منظور بهبود
ب) نگهداري و تعميرات اصلاحي
ج) نگهداري و تعميرات پيشگيري
الف) نگهداري و تعميرات به منظور بهبود
ماشين الات وتجهيزاتي را كه براي امور توليدي و يا خدماتي با خدمت مي گيريم خود توليد شده دست ديگرانند و چه بسا كه در طراحي و توليد انها نواقص و نقاط ضعفي وجود داشته باشد كه بوطر عمده يا غير عمد توسط توليد كننده در اين ماشين آلات وارد شده اند . زماني را كه براي تعمير خرابيهاي ناشي از اينگونه نواقص صرف مي كنيم نه تنها هزينه نگهداري و تعمير را بر ما تحميل مي نمايند بلكه ممكن است روند توليد را نيز دچار توقف سازد تكرار اين حوادث
مي تواند ما را به تفكر واداشته و به سمت تغيير با تمايل در جهت حذف دليل ش
كست هدايت كند كه رد اينصورت عملاً نگهداري و تعمير اين قسمت بخصوص بي نيازمان خواهد گردانيد.
يك نمونه از اينگونه تعميرات ، تغيير در اندازه پروانه هايي است كه در خنك كردن رادياتورها بكار برده مي شوند ويا حتي اضافه كردن خانه هاي رادياتور روش مرسومي است كه نياز به تعميرات ناشي از گرماي زياد را در موتورها كاهش داده و يا كاملاً از بين مي برد.
ب) نگهداري و تعميرات اصلاحي
يكي از مسائل علاج ناپذير تجهيزات و ماشين آلات توليدي ، از كار افتادگي ناگهاني و برنامه ريزي نشده آنهاست .عملاً تمام اجزاء يك سيستم توليدي در حين انجام وظيفه دچار خرابي و از كارافتادگي مي شوند و چنانچه واحد نگهداري و تعميرات آمادگي كافي براي مقابله با اين شكستها را نداشته باشد . سيستم توليدي دچار توقف شده و مشكلات ناشي از آن دامنگير
مديريت سيستم خواهد شد . بنابراين بالاترين تلاش مديران و مسئولان نگهداري و تعميرات رد شرايط امروز ، استفاده از روشهاي نگهداري و تعميرات بمنظور بهبود و نگهداري و تعميرات پيشگيري كه رد قسمتهاي بعد به ان خواهيم پرداخت مي باشد .كاربرد هر يك از روشهاي بالا نگهداري و تعميرات اصلاحي را كاهش داده ودر اين راستا با شناخت مسائل و عللي كه منجر به شكستها مي شوند ، عيوب سيستم را قبل از كارافتادگي اصلاح نموده و از اين حداقل هزينه را به سيستم توليد ي تحميل مي نماييم .
در برخورد با اين قبيل شكستها ، آنچه بيش از همه مهم است كشف محل خرابي و جداسازي آن از ساير قسمتهاست و چنانچه واحد تعميراتي به شكل مناسبي سازماندهي شده باشد موفق خواهد شد تا بلافاصله پس از شناخت علت و محل شكست نسبت به ترميم و اصلاح و بازسازي قسمت خراب شده اقدام نمايد .
تقسيم بندي انواع فعاليتهاي نگهداري و تعميرات
نگهداري
اقدامات اصلاحي مثلاً ضعف يك بلبرينگ كه اصلاح ودستگاه صورت مي گيرد كه بلبرينگها مقاوم تر باشد پيشگيرانه (ارتقاتكنولوژي ) بهبود (مثلاً اضافه كردن يك ميكروسوئيچ در يك دستگاه جديد يا يك فيلتر :ترميم ،اضافه كردن
تعميرات
اجزاء
جزئي :اجزاي كوچك مورد تعمير قرار مي گيرد مكانيزم
متوسط: تعمير گير بكس تعمير
اساسي :يك ماشين بطور كامل تعمير كنيم اضطراري بازسازي :تعميرات اساسي يك سري اقدامات اضافي
پاره اي از نكات اصلي كه در سازماندهي اين واحدبايستي ملحوظ ومورد توجه قرار گيرند. عبارتند از :
1-ايجاد محلي جهت انجام تعميرات جاري و تعميرات اساسي با نيروي تخصصي مورد لزوم
2- اختصاص دادن پرسنل تعميراتي متخصص و ثابت براي انجام تعميرات
3-حداقل نمودن هزينه هاي نگهداري و تعميرات
4-جلوگيري از فرسايش و فرسودگي بيش از اندازه تجهيزات و تاسيسات
با توجه به اهداف ياد شده بالا مي توان نگهداري و تعميرات پيشگيري را به شرح زير تعريف نمود: نگهداري و تعميرات پيشگيري عبارت است از يك روش سيستماتيك برنامه ريزي و زمان بندي شده جهت انجام كارهاي نگهداري مورد نياز بر طبق برنامه تنظيمي كه در جهت حفظ شرايط بهينه تجهيزات و تاسيسات با توجه به موارد زير طراحي گرديده است :
الف) حداقل نمودن توليدات از دست رفته كه ناشي از خرابي و از كارافتادگي تجهيزات و تاسيسات باشد .
ب) تامين تضمين عمر مفيد و قانوني تجهيزات سرمايه اي
نقاط و بخشهايي كه بايد مورد بازرسي قرار گيرند و همچنين برنامه زماني اين بازرسيها، از قبل تهيه و تدوين مي گردد ضمن انكه تشريح عملياتي كه بايد در يك برنامه نگهداري و تعميرات پيشگيري انجام پذيرد و همچنين برنامه زماني انجام اين عمليات و تجزيه و
تحليل موارد ثبت شده اي كه براي حفظ و بهبود محتويات و فراواني برنامه هاي نگهداري و تعميرات پيشگيري لازم هستند . همگي از ضروريات اين روش مي باشند .
چنانچه برنامه نگهداري و تعميرات پيشگيري به شكل صحيح و اصولي اعمال شود، مي تواند ميزان از كارافتادگيها را به 10 درصد يا كمتر از 10درصد براي خرابيهايي كه بدون داشتن برنامه پيشگيري اتفاق مي افتند، تقليل دهد . لذا در اينجا به ذكر پاره اي از روشهاي اعمال اينگونه تعميرات مي پردازيم .
نگهداري و تعميرات كنترلي
با كنترل اطلاعات و داده هاي اخذ شده از ساير تجهيزات و همچنين مشاهدات عيني و روزمره مي توان تعداد زيادي از خرابيها را قبل از وقوع پيش بيني و زمانهاي شكست ناشي از آنها را كاهش داد .استفاده از تكنيكهاي احتمالات و آمار باپه اينگونه پيشگيريهاست و اغلب در مورد اقدامات تعويضي بكار گرفته مي شوند . براي مثال چنانچه چراغهاي استاديوم كه به روي دكلهاي مرتفع نصب گرديده اند رد يك فاصله زماني معين دچار 10درصد سوختگي گردند . از طريق تجزيه و تحليل اماري و احتمالات قابل پيش بيني است كه بقيه چراغها نيز ممكن است بزودي سوزند و لذا در يك اقدام پيشگيرانه بجاي تعويض 10درصد چراغهاي سوخته شده ممكن است كليه چراغها را بطور همزمان تعويض نمود .
نگهداري و تعميرات زمان بندي شده
هر گاه احتمال براي كاهش خرابيهايي وجود داشته باشد كه وقوع انها از قبل قابل پيش بيني نباشد ، از برنامه نگهداري و تعميرات زمان بندي شده كه معمولاً با يك تواتر مشخص ورد زمانهاي تعيين شده اي انجام مي گردد، استفاده مي شود . تعميرات و نگهداري زمان بندي شده با بازرسيهاي معمولي كه در مراحل نگهداري و تعميرات كنترلي به منظور كشف خرابيها انجام مي ي شده تعويض روغن موتور ماشين در هر 2000 كيلومتر و فيلتر روغن در هر 6000 كيلومتر و تعويض
شمعهاي ماشين در هر 10000 كيلومتر است . اينگونه تعميرات ممكن است در مواردي بنظر غير اصولي برسند و باعث ضايع كردن زودرس وسيله در حال كار باشند زيرا همه وسائل و شرايط
محيطي آنها يكسان نيست و اساساً آنچه ممكن است براي يك وضعيت مناسب باشد براي وضعيتهاي ديگر مناسب نخواهد بود .
نگهداري و تعميرات مبتني بر شرايط
اغلب اتفاق مي افتد كه با مشاهده يك وضعيت و يا رفتار بخصوصي از يك وسيله در حال ك
ار بطور احساسي متوجه مي شويم كه يك حادثه و اتفاقي در حال شكل گيري و وقوع است و ممكن است باعث شكست و از كار افتادگي وسيله گردد.
اينگونه شكستها بصورت ناگهاني اتفاق نمي افتد بلكه نحوه ايجاد انها به گونه اي است كه با قضاوت حواس انساني قابل تشخيص بوده و با استفاده از اين قضاوت و قبل از ايجاد حادثه ، بازرسي لازم انجام و به سمت منبع اشكال هدايت مي گرديم و اقدامات پيشگيرانه را در مورد رفع و حذف دليل شكست ، بعمل مي آوريم . اينگونه تعميرات بيشتر در مورد وسائل و قطعات حساس
مصداق پيدا مي كند و لذا همواره بايد اصول ايمني به دقت در مورد اين وسائل بكار برده شده و مادام كه ضرورتي پيدا نشود ، از باز كردنشان جلوگيري كرده و چنانچه كارشان عادي است بي جهت اقدام به تعمير آنها نشود .
تشكيلات و سازمان مورد نياز براي سيستم نگهداري و تعميرات
مفاهيم مختلفي كه از نگهداري و تعميرات وروشهاي انجام ان در بخشهاي قبل بدست آورديم ، اهميت وجود تشكيلاتي به منظور ارائه سرويسهاي تعميرات را كاملاً تاييد مي نمايد اما اين سئوال نيز مطرح مي شود كه آيا سرويسهاي مورد نظر تنها براي تجهيزات و ماشين آلات توليدي لازم مي آيد يا اينكه حيطه عمل ان به ساير وسايل و تاسيسات كارخانه هم كشيده مي شود. جواب سئوال دقيقاً مشخص و معلوم است . زيرا امر نگهداري و تعميرات به كليه امكانات كارخانه مربوط بوده و سيستم نگهداري و تعميرات مسئوليت تمامي تاسيسات ،اماكن ،جاده ها و وسايل و ماشين آلات را بعهده داشته و براي انجام آن برنامه ريزي مي كند .
اندازه و حجم مسئوليتهاي مشكلات مهندسي نگهداري و تعميرات براي همه كار
خانجات يكسان نيست و بنابر سياستهاي كلي هر كارخانه ، شكل آن تعيين و وظايف مربوطه اش تعريف مي شوند .اما آنچه بطور معمول مبناي تصميم گيري و سازماندهي است ، دسته بندي وظايف است .
اتخاذ تصميم درباره واگذاري وظايف نصب و راه اندازي تجهيزات جديد و ايجاد بناهاي مورد نياز تابع عوامل و فاكتورهاي مهم زيرين مي باشد :
1- بزرگي يا كوچكي كارخانه
2- تعداد شعبات و واحدهاي فرعي
3- سياست كلي كارخانه
طراحي بخش نگهداري و تعميرات در كارخانه و سازماندهي آن
مجموعه عواملي مركب از امكانات انساني و پرسنلي ،تسهيلات ، ساختمان و تاسيسات ، ساختار بخش نگهداري و تعميرات را براي تحقق هدفهاي ذكر شده ممكن مي سازند . اين مجموعه بايستي داراي ارتباطات مشخص و تعريف شده اي با هم بوده و بتوانند در قالب يك سازمان انجام وظيفه نمايند . براي رسيدن به اين اهداف مجموعه و يا بخش آنچنان بايستي سازماندهي شود كه علاوه برآنكه اختلالي در سازمان اصلي كارخانه بوجود نياورد، همچنين بتوانند باعث بهتر كاركردن و موثر بودن سيستم گردد. در ايم مورد تعريفي را براي سازمان و يا بخش نگهداري و تعمير در كارخانه مي توان به صورت زير بيان نمود .
مجموعه اي از عوامل پرسنلي ، تجهيزات ، تسهيلات و ساختمانها با اهداف تعريف شده طوري در كناتر يكديگر قرار گيرند كه بتوانند بطور موثر و مفيد جوابگوي نيازهاي پيشگيري و تعميراتي منظم دستگاهها باشند .
سازمان تشكيلات نگهداري و تعمير در هر كارخانه و موسسه صنعتي بسته به نوع فعاليت واحد صنعتي ، نوع محصول ،ماشين آلات و فرهنگ نگهداري و تعمير در كارخانه متفاوت مي باشد و نمي توان سازمان و يا تركيب استاندارد و ثابتي براي آن در نظر گرفت .
به عنوان مثال سازمان نگهداري و تعميرات در كارخانه هاي تك محصولي ساده كه داراي تعداد محدودي تجهيزات و پرسنل هستند با كارخانه هاي بزرگ تفاوت دارند . در اين قبيل كارخانجات تمامي وظايف نگهداري و تعمير دستگاهها تحت نظر يك سازمان واحد متمركز ممكن است انجام وظيفه نمايند . در كارخانجات بزرگتر ممكن است هر نوع تعمير و
پيشگيري تحت نظر سازمانهاي كوچكتر و غير متمركز نگهداري و تعميرات قرار گيرند .
از انجايي كه كليت سيستم توليد و نگهداري و تعمير يك ساختار مشكل و واحدي را تشكيل مي دهند . هر يك از آنها لازم و ملزوم يكديگر بوده و در حقيقت بايستي در قالب سازماني ارائه شود كه رد سطوح مسئوليت تعريف شده بتوانند بطور موثر با يكديگر ارتباط داشته و بتوانند تحت سازمان ارائه شده در كارخانه با يكديگر همكاري نمايند .
يكي از مزاياي سيتم غير متمركز عكس العمل سريع اين سيستم براي تعميرات اصلاحي است . از آنجايي كه پيش بيني حجم تعميرات اصلاحي تحت احتمال صورت مي پذيرد، بنابراين مسئله اي كه عنوان مي شود هزينه هاي مربوط به اين نوع تعميرات مي باشد . اگر اهميت جوابگويي سريع به تعميرات اصلاحي زياد باشد ، بلافاصله سازمان را در قالب غير متمركز ديكته مي كند ودر غير اينصورت سازمان را متمركز مي توان مشاهده نمود.
