مقاله در مورد نگرشی بر ساختار و ساختمان ساز گیتار

بخشی از مقاله

نگرشي بر ساختار و ساختمان ساز گيتار

به نام خدا
در بين آلات موسيقي، سازهاي زهي از اهميت ويژه اي برخوردار هستند.
كه به دو دسته:زهي زخمه اي و زهي آرشه اي تفكيك مي شوند.
در اين بين سازهاي زهي زخمه اي بيشتر مورد توجه واقع شده اند. ساختمان اين دسته از سازها عموماً از يك قاعده كلي پيروي مي كنند و شكل ظاهري آن ها نيز تا حدودي شبيه به يكديگر است.

شامل:جعبه صدا- دسته- كوكها و خرك مي باشند.
در اين مجموعه ساز گيتار به دليل روند تكاملي خود داراي خصوصيتهاي منحصر به فردي است كه آن را از ساير سازهاي زهي زخمه اي متمايز مي كند.
- دارا بودن وسعت صدا تا (5/3 اكتاو) يكي از شاخصه هاي مهم اين ساز است به طور كلي گيتار سازي است با قابليت هاي اجرايي بالا و به همين دليل به عنوان يك ساز تكامل يافته در دنيا شناخته شده است.

- گيتار به شكل امروزي در حدود قرن هيجدهم ميلادي در اسپانيا توسط
Torress Jarado Antonio de طراحي و ساخته شد. به دنبال او سازندگان بزرگ ديگري همچون
Vicent Arias- Jose Ramirez- Santos Hernandez- Domingo Esteso- Marcelo Barbero- Ignacio Fleta- Hermann Hauser- Robert Bouchet- Manuel Reys- Jose Romanillos.
- با الهام از ايده هاي او به فرمهاي كاملتري در ساخت گيتار كلاسيك و فلامنكو دست پيدا كردند.
- گيتارهاي اسپانيايي (Spanish guitars) در دو فرم كلاسيك و فلامنكو ساخته مي‌شوند. كه هر كدام داراي خصوصياتي مختص به خود مي باشند.

- به طور كلي گيتار فلامنكو داراي صدايي خشك و ترد و ضرب گونه (Percussive) و با ماندگاري صداي كمتر نسبت به گيتار كلاسيك است، حال آنكه در گيتار كلاسيك، صدا داراي حجم و رنگ بيشتري است.
- از مهمترين دلايل اين اختلاف ها، در اين دو گيتار مي توان به فاكتورهاي مهمي همچون:نوع مواد مصرفي (Material) و شيوه ساخت (Style) اشاره كرد.
- در اينجا با بررسي اين دو فاكتور در گيتار فلامنكو تفاوتهاي عمده در صدا و شكل ظاهري ان را با گيتار كلاسيك بهتر در مي يابيم.
- درگيتار فلامنكو از فاكتور مهمي كه به فرم صداي اين گيتار كمك مي كند استفاده مي شود كه چوبي به نام سرو اسپانيايي (Cypress) است.
و در Side و Back گيتار به كار مي رود. اين چوب را مي توان به راحتي به ضخامتهاي نازك رسانده بدون آنكه خطر پيچيدگي و شكستن در آن به وجود آيد.

- اين چوب به رنگ ليمويي و بسيار سبك و مقاوم است. و در سواحل مديترانه مي‌رويد.
همچنين از چوبي به نام افرا Maple كه شباهت فراواني با (Cypress)، در ساخت Side و Back استفاده مي شود اين چوب جنگلي را مي توان در اكثر مناطق جنگلي يافت. نوع مرغوب آن در جنگلهاي سرد و كوهستاني مي رويد.
سازندگان گيتار فلامنكو از چوب ديگري به نام (Brazilian Rosewood) براي side و Back استفاده مي كنند كه اين محصول به گيتار سياه (Flamenco Negra) معروف است و داراي صداي مردن تري نسبت به نوع سنتي آن است.

مهمترين فاكتور در مبحث توليد صدا، صفحه رو (Sound board) است كه از جنس چوبهاي (Spruce) و (Red Cedar) ساخته مي شود.
هرچه اين چوبها مرغوب و داراي قدمت بيشتري باشند كيفيت صداي توليد شده توسط آنها قوي تر و بهتر مي باشد.
چوب Red Cedar خيلي سريع به قله ي صدايي خود مي رسد و صداي توليدي آن داراي حجم و قدرت بالاي حس گرمتري است.
حال آنكه چوب Spruce براي رسيدن به قله ي صدايي خود احتياج به زمان بيشتري دارد و داراي رنگ آميزي صداي وسيعتر و استحكام بيشتري است.
چوبهاي استفاده شده در ساير قسمتهاي گيتار به شرح زير مي باشند.
- صفحه انگشت گذاري (Finger Board):
بهترين چوب براي ساخت اين قسمت چوب آبنوس (ebony) است كه داراي سختي و استحكام فوق العاده اي مي باشد. اين چوب در طبيعت به رنگ سياه يافت مي شود. و درخت آن عموماً در قاره آفريقا مي رويد.

براي ساخت فينگر برد از چوب هاي ديگري كه بافتي مشابه ابنوس دارند نيز استفاده مي شود مانند رزوود و گردو.
چوب (Rosewood) به دليل استحكام و زيبايي خاص خود مورد استفاده قرار مي گيرد. و به رنگ قهوه اي مايل به قرمز يافت مي شود.
چوب گرو نيز با دارا بودن بافتي مشابه (بسيار محكم و فشرده) براي ساخت صفحه انگشت گذاري مناسب است.
دسته گيتار :(Neck)
معمولاً از چوب هاي سخت جنگي استفاده مي شود كه داراب وزن كم و استحكام زياد مي باشند. يكي از مهمترين فاكتورها در چوب دسته، دارا بودن بافتي منظم و موازي با طول دسته است درغير اين صورت خطر تابيدگي در دسته وجود دارد كه خود يكي از عمده مشكلات در گيتار مي باشد.
در ساخت دسته معمولاً از چوب هاي آكاجو، سدر هندوراسي و افرا استفاده مي شود. قدمت چوب و شرايط نگهداري و خشك كردن آن نقشي اساسي در عمر مفيد ساز و تضمين سلامت آن ايفا مي كند.
گوشي ها (Tuning Machines):

گوشي ها در دو نوع مكانيكي و سنتي مورد استفاده قرار مي گيرد.
در انواع مكانيكي آن دسته كوك توسط يك چرخ دنده محور گوشي را با يك حركت كند و تدريجي به حركت در مي آورند كه باعث دقت سهولت در كوك ساز مي شود.
بهترين گوشي ها مكانيكي آنهايي هستند كه به سهولت پيچانده مي شوند و چرخ دنده‌هاي آنها از آلياژهاي محكم ساخته مي شوند كه به مرور زمان ساييده نشوند.
گوشي هاي سنتي (Peg):
از جنس چوب ساخته مي شوند. بهترين نوع آنها از جنس آبنوس بوده و از استحكام خوبي برخوردار هستند. از مزاياي اين نوع گوشي نسبت به گوشي هاي مكانيكي مي توان به سبكي و ارزان بودن آنها اشاره كرد.
از طرف ديگر كوك كردن ساز با اين گوشي ها به مراتب مشكل تر از گوشي هاي مكانيكي است.
تيغه هاي خرك و سردسته:
وظيفه اين تيغه ها قرار دادن سيم ها درجاي مناسب خود و همچنين فاصله كاربري
(Action) از دسته مي باشد، كه از جنس استخوان (bone) و در نوع ارزان تر از پلاستيك فشرده (ABS) ساخته مي شوند.
فاصله شيارهاي تيغه سردسته بايد كاملا دقيق باشد تابتوانند سيم ها را با فاصله مساوي از يكديگر قرار دهند.
تيغه خرك نيز لازم است كه شيبي ملايم از سمت سيمهاي Bass به سمت سيم ها Tribles داشته باشد. به اين دليل كه دامنه نوسان در سيم هاي Bass بيشتر است و در صورت عدم رعايت اين نكته ممكن است سيم هاي Bass با فرت ها درگير شده و اصطلاحاً صداي گز توليد كنند.
خرك: لازم است چوب به كار برده شده در خرك داراي استحكام زيادي باشد. زيرا خرك علاوه بر اينكه در عين ظرافت ساخته مي شود فشار فوق العاده اي از ناحيه سيم‌ها متحمل مي شود.
فرت ها:معمولاً آلياژي از نيكل و كرم هستند و در انواع مرغوب تر از طلا و نقره ساخته مي شوند.
اندازه فرت ها(ارتفاع آنها) در سهولت نوازندگي حائز اهميت است. به ويژه در تكنيك لگاتو.
فرت ها بايد در عين مستحكم بودن داراي جلا و شفافيت نيز باشند كه اين خود در ظاهر ساز بسيار اهميت دارد.

سيم:
در گذشته سيم گيتار را از زه مي ساختند كه داراي عمري كوتاه بود. سپس با ساخته شدن سيم هاي كنوني سيم زهي از دور خارج شد.
سيم هاي امروزي در انواع مختلف و با تنش هاي متفاوت ساخته مي شوند.
- از مهمترين كمپاني هاي سازنده سيم مي توان، داداريو- هاناباخ-لا به لا-ساواررز و آگوستين را نام برد.