بخشی از مقاله
آزمايشگاه تشخيص دامپزشكي و نقش مهم آن در پيشگيري و كنترل بيماري هاي طيور
صفحه اول شامل :
آزمايشگاه تشخيص دامپزشكي رحماني آماده ارائه خدمات آزمايشگاهي زير در زمينه دام و طيور مي باشد :
آزمايشات كشت و آنتي بيوگرام طيور و دام ، انجام تست هاي MS ، MG ، SP ، HI نيوكاسل و آتفلوانزا ، تعيين سن واكسيناسيون بر عليه گامبورو ، كشت قارچ و در زمينه طيور و تشخيص گسترش هاي خوني از نظر انگلي و DC ، آزمايشات شير ( CMT ) و كشت آنتي بيوگرام شير ، در زمينه دامي مي باشد آزمايشات آب ( ميكروبي ، تعيين PH و سختي و كلر و ... ) مي باشد .
« بسمه تعالي »
اهميت و تاثير آزمايشگاه دامپزشكي و نقش مهم آن در پيشگيري و كنترل بيماري هاي طيور و صنعت پرورش طيور
مقدمه :
آگاهي از اهميت صنعت طيور به عنوان يكي از مهمترين تامين كننده هاي اصلي پروتئين حيواني مورد نياز انسان موجب افزايش اهميت پرورش طيور در دنياي امروز گرديده است به طوري كه اين اهميت چه از لحاظ رشد جغرافيايي و افزايش مراكز پرورش طيور و چه از لحاظ پيشرفت هاي علمي و تخصص حاصله در اين زمينه كاملاً آشكار است .
پيشرفت هاي علمي و فني با هدف افزايش ميزان توليد ، موجب شده است كه تغييراتي در روش هاي تشخيصي و درماني صورت گيرد و امروزه كنترل بسياري از بيماري ها را آسان نمايد . تنظيم برنامه اي فراگير به منظور پيشگيري از بيماري هاي طيور ( كه در اين ميان استفاده از روش هاي
آزمايشگاهي دامپزشكي به منظور كنترل همه جانبه اقدامات پيشگيري كننده نقش بسيار اساسي ايفا مي نمايد ) ، بسيار فراتر از تنها استفاده از يك روش مثل واكسن يا هر روش ديگري مي باشد ، بلكه بايد تمام علل و عوامل را در نظر گرفت به عنوان مثال واكسيناسيون فرايندي است كه خود
در برگيرنده مسائل مختلف ديگري مي باشد ، به طوري كه به منظور حصول اطمينان از تاثير عمليات واكسيناسيون بايستي از يك سو عواملي از قبيل خود پرنده ، نوع واكسن ، روش واكسيناسيون و از همه مهمتر كنترل تيتر آنتي بادي هاي مادري در جوجه هاي سنين پايين ( هفته اول ترجيحاً 3 روز اول زندگي ) با انجام ازمايشات سرم شناسي مي باشد ، زيرا خود واكسن بدون در نظر گرفتن
ميزان آنتي بادي ها و ايمني مادري باعث بر هم خوردن سيستم ايمني و حتي از بين رفتن آن مي باشد . پس مكانيزم هاي ايمني و تجزيه و تحليل عوامل مؤثر بر واكسيناسيون با استفاده از روش هاي آزمايشگاهي به منظور تصميم گيري جهت انجام واكسيناسيون و ارزيابي و كنترل و نظارت بر آن امري بسيار مهم و حياتي است .
به دلايل زير پيشگيري بر درمان اهميت دارد :
1 ـ خيلي از عوامل بيماري زا به ويژه ويروس ها به داروهاي موجود حساس نيستند .
2 ـ هرگاه تجويز دارو ها ( آنتي بيوتيك ها ) بر اساس آنتي بيوگرام صورت نگيرد ، درمان به هيچ وجه مؤثر واقع نمي شود به دليل تغيير مصرف آنتي بيوتيك هاي مختلف مقاومت دارويي حاصل مي شود و به دارو هاي موجود مقاوم مي شوند .
3 ـ باقيمانده دارويي در گوشت و تخم مرغ مشكلات عمده اي را در بهداشت عمومي ايجاد مي نمايد .
4 ـ خسارات متعدد بيماري به ويژه خسارات غير مستقيم در يك گله مبتلا به وسيله دارو قابل برگشت نمي باشد .
1 ـ 1 : اهميت و حساسيت آزمايشات كامل هفته اول دوره پرورشي :
بروزر بيماري در هفته اول دوره پرورشي ازيك طرف بر روي ميزان تبديل غذايي و ازطرف ديگر اثرات سوء بر روي جوجه ها مي گذارد و ممكن است جوجه ها به طور هميشه ضعيف بمانند .
1 ـ 1 ـ آنتي بيوگرام :
اين آزمايش روش بسيار مناسبي است كه به وسيله آن مي توان حساسيت باكتري را در برابر آنتي بيوتيك هاي مختلف بسنجيم ، با استفاده از نتايج بدست آمده از آنتي بيوگرام مي توان آنتي بيوتيك مناسب را جهت در مان مشخص نماييم و از بروز مقاومت ميكروبي تا حد امكان جلوگيري نماييم .
2 ـ 1 ـ ايمني پرندگان :
قبل از پرداختن به نقش آزمايشات سرمي وضعيت ايمني را مورد بررسي قرار مي دهيم ، ايمني شامل محافظت از بدن پرنده توسط دستگاه ايمني در برابر عوامل بيگانه مي باشد ايمني شامل دو نوع مي باشد .
1 ـ 2 ـ 1 ـ ايمني فعال :
ايمني مي باشد كه در طول عمر پرنده در اثر برخورد با عوامل بيماري زا وارد شده به بدن پرنده و يا واكسن هاي تجويز شده ايجاد مي گردد . اين نوع ايمني در اولين تماس بدن با عوامل بيماري زا ايجاد مي شود كه به عنوان پاسخ اوليه مي باشد . اين پاسخ در اولين تماس با عوامل بيماري زا و يا واكسن روي مي دهد و از نظر سرمي شامل يك افزايش اوليه سريع ولي زود گذر در ميزان IgM ( ايموگلوبولين M ) مي باشد كه به دنبال آن سطح IgG به آرامي آفزايش مي يابد و ليكن به مدت طولاني تري در سرم باقي مي ماند .
پاسخ ثانويه در اثر تماس مجدد با عوامل بيماريزا يا واكسن پديد مي آيد .
ايمني فعال خود شامل دو جزء مي باشد :
1 ـ ايمني هومورال ( پادتن هاي خنثي كننده )
2 ـ ايمني سلولي ( بيگانه خواري )
با انجام آزمايشات سرم شناسي مي توان به ميزان پادتن هاي سرم و به وضعيت ايمني هومورال پي برد .
2 ـ 2 ـ 1 ـ ايمني غير فعال :
اين نوع ايمني در اثر انتقال پاد تن هاي موجود در سرم مادر از راه زرده جوجه انتقال مي يابد . اين ايمني به طور اختصاصي جوجه را در برابر عواملي كه مادر در معرض آنها قرار گرفته يا عليه آنها واكسينه شده است محافظت مي نمايد . ايمني غير فعال عمدتاً از نوع هومورال و عامل اصلي آن ايمونوگلوبولين G مي باشد . عيار پادتن هاي مادري در سرم جوجه يك روزه ارتباط مستقيم با سطح پادتن هاي سرم مادر دارد و در اكثر موارد عيار اين پادتن ها در سرم جوجه از اين ميزان در مادر
كمتر مي باشد و همچنين با رشد جوجه اين عيار به مرور زمان كاهش مي يابد. محافظت حاصل از پادتن هاي مادري به طور قابل ملاحضه اي بستگي به نوع بيماري دارد ، به طوري كه در مورد بيماري هايي مانند گامبورو ، آنسفاليت و عفونت هاي رئوويوسي ايمني بسيار خوب و قابل قبولي ايجاد مي كند و در مورد نيوكاسل محافظت ايجاد شده در حد متوسط و خوب مي باشد در حالي كه محافظت ايجاد شده در برابر بيماري هايي مثل مارك ، برونشيت عفوني و لارنگوتراكئيت كمتر مي باشد .
آزمايش هاي سرم شناسي به منظور تشخيص بيماري ها ، كنترل وضعيت اپيدميولوژيك و كنترل ايمني ايجاد شده توسط واكسيناسون مي باشد . به منظور تشخيص بيماري ، با استفاده از روش هاي آزمايش گاهي سرم شناسي مي توان نسبت به تاييد نوع بيماري كه با مشاهده نشانه هاي باليني به آن مشكوك شده ايم اقدام نماييم ، زيرا در اين مواقع پادتن مربوطه در سرم افزايش مي يابد پس هرگاه جوجه واكسينه نشده باشد ظهور پادتن نشان دهنده اين است كه جوجه در معرض آلودگي با ويروس مربوطه قرار گرفته است .
3 ـ 1 ـ آزمايشات تشخيص مايكوپلاسما ها و سالموند ( SP ، MS ، MG ) :
مايكو پلاسموز و صدمات اقتصادي :
يكي از بيماري هاي مهم دستگاه تنفس جوجه و معروف به بيماري مزمن دستگاه تنفسي (CRD) مي باشد كه با علائم رالهاي تنفسي ، سرفه ، ترشهات بيني و كاهش مصرف دان مشخص مي شود و در صورتي كه با ويروس هاي دستگاه تنفس و يا E . Coli همراه باشد عوارض حاصله خيلي شديد مي باشد .
صدمات اقتصادي : اين بيماري باعث كندي رشد ، كاهش ارزش لاشه ميزان تخم گذاري در مرغ تخمگذار مي شود . با آزمايش به موقع و سريع سرم جوجه ها مي توان به وجود اين بيماري ها پي برد و اقدامات لازم را در جهت مبارزه انجام داد .
4 ـ 1 ـ آزمايشات HI نيوكاسل و آتفلوانزا :
از اين آزمايش جهت تشخيص بيماري هاي مهم نيوكاسل و آتفلوانزا استفاده مي شود موارد كاربرد آن در جوجه هاي سنين پايين سنجش ايمني مادري مي باشد . در مورد واكسيناسيون توجه به تيتر آنتي بادي هاي مادري نكته بسيار مهمي مي باشد زيرا كه اثر واكسن ، ايمني مادري را كاهش مي دهد و باعث بر هم خوردن و حتي در مواردي از بين بردن سيستم ايمني مي شود ، پس سنجش ايمني مادري با آزمايش HI بسيار ضروري مي باشد .
5 ـ 1 ـ آزمايشات سرمي به منظور تشخيص بيماري :
با استفاده از اين آزمايش ها مي توان دريافت كه آيا طيور مورد بررسي در معرض بيماري قرار گرفته اند يا خير ، در طيور غير واكسينه يا جوجه مبتلا شده از مرغان غير واكسينه وجود تيتر ( پادتن ) در سرم جوجه حاكي از قرار گرفتن در معرض آلودگي يا وجود بيماري در گله مي باشد .
در طيور واكسينه شده نيز چنانچه سطوح سرمي با سطوح كلاسيك مشاهده شده سازگاري نداشته باشد ( ميزان پادتن ها بسيار بالاتر از حد معمول باشد ) و يا آنكه سطوح سرمي به قدر كافي تغيير يافته باشد نشانه وجود بيماري است و در غير اينصورت دال بر واكسن مي باشد.
