مقاله در مورد گلرنگ

بخشی از مقاله

مقدمه :

گلرنگ Carthamus tinctorius L. ديرزماني است كه دراكثر كشورهاي جهان به عنوان گياهي با خواص برجسته كشت و زرع مي‌شود . سابقه كشت اين گياه درمصر به 4000 سال و در چين به 2000 سال قبل مي‌رسد . اين گياه جدا از آنكه به عنوان يك گياه روغني شناخته مي‌شود ،‌داراي خواص دارويي نيز مي‌باشد . داروي علفي آن جهت بهبود جريان خون ، كاهش درد و بهبود

بيماريهاي عروقي به كار مي‌رود . اين گياه به دليل قابليت‌هائي نظيرقدرت سازگاري بالا ، ‌مقاومت به سرما،مقاومت نسبي به خشكي ، شوري و قليائيت بالاي خاك و موارد مصرف متعدد در بسياري از كشورها بطور گسترده كشت مي‌شود . روغن دانه اين گياه كيفيت قابل ملاحظه‌اي دارد . ميزان اسيد لينولئيك آن بين 73 تا 85 درصد است كه بالاترين مقدار دربين نباتات روغني مي‌باشد . اسيدلينولئيك موجود درروغن حاوي خواصي نظير كاهش چربي خون و كلسترول و سختي رگه

ا مي‌باشد . روغن گلرنگ به عنوان ماده خام جهت افزودن به مواد رنگي ، ‌ورني ، جوهر چاپ و فيلم ،‌ نوار مغناطيسي و … بكار مي‌رود واين درحالي است كه موارد استفاده آن در صنعت روزبه‌روز درحال افزايش است . گلچه‌هاي اين گياه به عنوان ماده اوليه جهت استخراج پيگمانهاي رنگي به منظور افزودن به مواد غذايي به‌كارمي‌رود ،‌گلچه‌هاي گلرنگ حدود 30% پيگمان زرد دارد كه بطور قابل ملاحظه‌اي در مواد غذايي و نوشيدني‌ها و … مي‌تواند به كار رود . هرچند مزاياي برشمرده فوق در اكثر كشورهاي جهان مورد بهره‌برداري قرارمي‌گيرد ولي متأسفانه دركشور ما به دليل عدم اطلاع و شناخت كافي از اين گياه سطوح زيركشت آن اندك و تحقيقات برروي آن ناچيزاست .

توسعه و اهميت :
گلرنگ يا كافشه ،‌وابسته به راستة سينادره1 ،‌تيرة آستراسه 2،‌جنس كارتاموس3و گونه زراعي تينك توريوس4 مي‌باشد .
سابقة كشت اين دانه روغني در كشور مصر به 2500 سال قبل مي‌رسد . به‌احتمال قوي گلرنگ درشمال شرق هندوستان ،‌ايران و يا تركيه اهلي گرديده است . گونه‌هاي زراعي اين گياه از گونه‌هاي وحشي آن مثل اكسيوكانتا 5و يا فلستينوس 6 منتج شده‌اند .
ميزان روغن قابل استخراج از بذر گلرنگ نسبت به رقم 25-20 درصد و از مغز دانه 45-35درصد مي‌باشد . روغن گلرنگ در تغذيه و صنايع مورد مصرف قرارمي‌گيرد . كنجاله باقي‌مانده پس از روغن‌كشي ، تا اندازه‌اي تلخ مزه است ولي با مخلوط نمودن آن با كنجاله چغندرقند و يا كنجالة ساقه نيشكر ، احشام مي‌توانند آن را با رغبت بخورند . طيف رنگي در گلبرگ‌هاي ارقام مختلف

گلرنگ داراي دامنة زيادي بوده و به رنگ‌هاي سفيد ( به‌ندرت ) زرد ، نارنجي ،‌ليمويي ،‌قرمز و زعفراني ديده مي‌شود . ازخيس نمودن گلبرگ‌هاي گلرنگ مي‌توان در رنگين نمودن مواد غذايي استفاده نمود كه از ديدگاه سلامتي بر رنگ‌هاي سنتتيك ارجحيت دارند . گلبرگ‌هاي گلرنگ حاوي ماده رنگي به نام كارتامين7بوده كه به رنگ قرمز پرتقالي ديده مي‌شود ،‌ اين ماده نامحلول درآب بوده ولي در محلول‌هاي قليايي قابل انحلال است . كارتاميدين8 به رنگ زرد و محلول درآب

مي‌باشد . عملكرد گلبرگ خشك ( با 8 درصد رطوبت ) دريك هكتار نسبت به رقم ،‌تراكم و نوع زراعت بين 120-70 كيلوگرم متغيراست . سطح كشت ،‌توليد و عملكرد هكتاري گلرنگ در دنيا در سال 1999 به ترتيب 1095611 هكتار ، 895396 تن و 817 كيلوگرم گزارش شده است . مهم‌ترين كشورهاي توليد كننده گلرنگ به ترتيب ايالات متحده امريكا ، مكزيك و هندوستان مي‌باشند . سطح كشت اين دانه روغني در كشور اندك بوده ولي در برنامه 5 ساله دوم ،‌سطحي معادل 14000 هكتار كه 21 درصد از سطح كل كشت دانه‌هاي روغني كشور مي‌باشد ، درنظرگرفته شده است .

1-Synadrae 2-Astraceae 3-Carthamus 4-Thinctorius
5-C.Oxyacantha 6-Palaestinus 7-Carthamin 8-Carthamidin
1
گياهشناسي و زيست شناسي :
گلرنگ گياهي است پرشاخ وبرگ ، ريشه عمقي داشته به طوري كه اين ريشه در شرايط مناسب 2 الي 3 متر در خاك نفوذ مي‌كند . از ريشة مزبور ،‌ريشه‌هاي جانبي متعددي انشعاب حاصل مي‌كنند كه درآبرساني و تغذيه بوته نقش مهمي را برعهده دارند . اگر در شرايط معمول كه عمق

گسترش ريشه‌گندم بطور عمودي 40 سانتي‌متر مي‌باشد ، نفوذ ريشه گلرنك اندازه‌گيري شود ميزان آن تا 220 سانتي‌متر نيز بالغ مي‌گردد . لايه متراكم و فشرده تحت‌الارض ، رشد ريشه را محدود مي‌كند ،‌ همچنين نمك خاك و آب آبياري از رشد ريشه خواهد كاست . مقاومت گلرنگ به شوري خاك كمتر از جو بوده ،‌ ولي از پنبه بيشتر است . هدايت الكتريكي (EC) به ميزان 11 سي

زيمنس برمتر موجب افت عملكرد تا حد 25 درصد مي‌شود . بطور معمول گلرنگ در خاك‌هاي شور ،‌شاخه‌هاي خود را به صورت مجتمع و درانتهاي ساقة اصلي توليد مي‌كند . شكل ساقه استوانه‌اي بوده كه از رشد محور بالاي لپه1 حاصل مي‌گردد .
رنگ ساقه دراوايل رشد سبز بوده ولي به مرور كم‌رنگ شده و در مرحله رسيدگي به رنگ كرم يا كاهي درمي‌آيد . ساقه عاري از كرك است . در گلرنگ با افزايش شاخه‌هاي انشعابي از قطر ساقه اصلي كاسته مي‌شود . ارتفاع ساقه بستگي به نوع رقم داشته ولي با توجه به شرايط آب و هوايي و تراكم بوته ، قابل تغيير بوده و مي‌تواند از 50 تا 200 سانتي‌متر نوسان داشته باشد . خاستگاه ارقام پابلند گلرنگ ممالك تركيه و افغانستان بوده درحالي كه ارقام پاكوتاه نشأت گرفته از كشور هندوستان مي‌باشند .
اين دانه روغني و صنعتي در تراكم معمول ، ‌از ارتفاع 30-20 سانتيمتري سطح خاك ، از ساقه اصلي توليد انشعابات ثانوي نموده و ازاين انشعابات ثانوي ،‌انشعابات ثالث بوجود مي‌آيند . زاوية بين ساقة‌ اصلي و شاخه‌هاي فرعي صفتي است كه به خصوصيات رقم بستگي دارد . دربيشتر ارقام اين زاويه بين 30 تا 70 درجه بوده ولي دربعضي ارقام دامنة‌آن بين 10 الي 90 درجه متغيراست . بنابراين ممكن است آرايش شاخه‌ها به شكل باز و يا بسته باشد . بسته بودن شاخه‌ها به‌ وسيلة يك ژن مغلوب و باز بودن آنها توسط يك ژن غالب كنترل مي‌گردد . بطور معمول در ارقام شاخه باز تراكم كمتر در نظر گرفته مي‌شود ، يعني فاصله رديف‌ها بيشتر خواهد بود ولي درارقام شاخه
1-Epicotyl
2
بسته تراكم بيشتر درنظر گرفته خواهد شد . برگ‌هاي اصلي در قاعده بوته به طورمعمول بزرگ ، كنگره‌دار و بدون خارهستند درصورتي كه برگ‌هاي انتهاي بوته ، در كل كوچك ، كشيده ،‌ عاري از كنگره و خاردار هستند . خاردار بدون برگ‌ها صفت ويژه مربوط به رقم است . برگ‌هاي ارقام مختلف مي‌تواند داراي خار، نيمه‌خاردار و يا بي‌خار باشد . صفت خاردار بودن برگ‌ها توسط يك ژن اصلي كنترل مي‌گردد . انتهاي هرانشعاب به يك طبق يا كاپيتول ختم مي‌شود . تعداد كاپيتول در يك بوته نسبت به رقم و محيط متفاوت بوده و مي‌تواند از 20 تا 200 عدد هم نوسان داشته باشد . سطح

خارجي كاپيتول پوشيده از براكته‌هاي فلس مانند خاردار است كه حافظ گل‌هاي انفرادي داخل كاپيتول مي‌باشد . گل‌ها بصورت انفرادي ، در مجموع تشكيل گل مركب را مي‌دهند كه درداخل كاپيتول جاي دارند . تعداد گل‌هاي انفرادي در يك كاپيتول به صورت نرمال از 40 تا 100 عدد درنوسان مي‌باشد . با تلقيح گل‌ها،‌ هركاپيتول مي‌تواند به تعداد گل‌هاي انفرادي ، بذر توليد كند .

گل مركب گلرنگ برعكس آفتابگردان ،‌ گل‌هاي كناري يا زبانه‌اي ندارد . گل‌ها صبح زود بازشده و به سرعت تلقيح مي‌شوند . تلقيح گل‌ها از پيرامون كاپيتول به طرف مركز صورت مي‌پذيرد و اين روند در يك گل مركب 5-3 روز به طول مي‌انجامد ازآنجائي كه گلدهي دريك بوته بصورت همزمان نيست ، بنابراين طورل دورة گل از 40-10 روز متغيرخواهد بود . دوره گل در رقم بستگي به ژن‌هاي مربوطه و نيز محيط دارد . وجود حرارت بيشتر و خشكي اين دوره را كاهش داده ولي شرايط آب وهوايي خنك و رطوبي به افزايش دورة گل كمك مي‌كند . درشرايطي كه مرحله گلدهي همراه با رطوبت نسبي بيشتر هوا باشد ، طول دوره گلدهي افزايش يافته و گل‌هاي تلقيح شده نيز بيشتر خواهند بود . شوري خاك و يا آب ،‌ شروع گلدهي را تسريع مي‌نمايد . دراين شرايط بطور تقريبي درتعداد بذور كاپيتول تغييري حاصل نمي‌شود ولي وزن هزاردانه كاهش مي‌يابد . مرحله گلدهي در روزهاي بلند اتفاق مي‌افتد و بازشدن اولين گل‌ها در 14 ساعت از روشنايي صورت مي‌پذيرد . مناسب‌ترين درجه حرارت براي گلدهي 24 تا 32 درجه سانتيگراد مي‌باشد . در مرحله رشد فعال اگر رطوبت كافي در خاك باشد ،‌گلرنك مي‌تواند دماي 45 تا 50 درجه سانتيگراد را به سهولت تحمل كند . ارقام زراعي گلرنگ گياهاني هستند خودگشن ولي طيف وسيعي ازدگرباروري توسط زنبورعسل ديده شده است ، به‌طــوري‌كه در صـد دگرباروري ازاين طريق بين 4/1 تا 100 متغييراست . بررسي‌هاي
3
انجام يافته روي گلرنگ مؤيد اين مسأله است كه درشرايط بدون زنبورعسل و حضور اين حشره عملكرد دانه به ترتيب 785 و 1700 كيلوگرم درهكتار بوده است . علاوه براين ،‌درگلرنگ مسألة‌ نرعقيمي هم مطرح مي‌باشد . نرعقيمي گلرنگ مربوط به چگونگي ساختمان گلچه‌هاي انفرادي اين گياه مي‌باشد به طوري‌كه گرده‌هاي موجود آن امكان آزادي و انتشار را نداشته ،‌ لذا گلچه‌ها عقيم

مي‌مانند . تخمدان تكامل يافته گلرنگ توليد دانه‌اي را مي‌كند كه همانند بذر آفتابگردان ريزبوده ولي برعكس بذرآفتابگردن به رنگ سفيد ، كرم و يانقره‌اي مي‌باشد . البته گاهي مواقع در ارقام گلرنگ زراعي ، رگه‌هايي به رنگ خاكستري ، قهوه‌اي و حتي سياه نيز ديده مي‌شود . وجود اين رگه‌ها ،‌لاناتوس2 ، گالاوكوس3 و فلستينوس4 خواهد بود . بين مقدار پوست دانه و درصد روغن يك همبستگي منفي وجود دارد . همچنين اين همبستگي بين مقدار پوست و مقدار مغز دانه هم صدق مي‌كند .هرچه ميزان پوست دانه كم باشد( به اصطلاح پوست كاغذي باشد) ،‌ درصد مغز يا روغن بيشتر خواهد بود . بنابراين ، اين صفت فوق براي رقم مطلوب تلقي مي‌گردد . نازكي پوست دانه توسط ژني به نام th كنترل شده وباعث افزايش روغن در بذر به مقدار 6 تا 7 درصد مي‌گردد . اندازة بذر نيز تابع عوامل وراثتي و محيط مي‌باشد . به عنوان مثال طول بذر در رقم ژيلا5 6 تا 9 ميلي‌متربوده و وزن هزاردانة آن حدود 40گرم است . درصورتي كه وزن هزاردانه در رقم باقي وادي6 حدود 100 گرم ثبت شده است . ارقام تجاري داري 35 تا 45 درصد پوسته ،‌55 تا 65 درصد مغز و 35 تا 45 درصد روغن مي‌باشند . بعضي از ارقام گلرنگ در قاعدة‌ بذر داراي رشته‌هاي باريك كرك‌‌ مانند بنام پاپوس7 هستند كه توسط يك ژن اصلي و تعدادي ازژن‌هاي تغييردهنده كنترل مي‌شوند . وجود پاپوس در دانه ، گياه را در مقابل خسارت گنجشك مصون نگه مي‌دارد . روغن گلرنگ مخلوطي است ازاسيدهاي چرب كه نسبت آنها در ارقام تجاري بشرح زير مي‌باشد :

روغن گلرنگ :
اسيدچرب لينولئيك 80-65 درصد
اسيدچرب اولئيك 20-10 درصد
اسيدچرب پالمتيك 10-5 درصد
اسيد چرب استئاريك 2-1 درصد

1-C.oxyacontha 2-C.lanatus 3-C.glaucus 4-C.Palaestinus 5-Gilla
6-Bagewadi-l 7-Papus
4
از اسيدهاي چرب فوق ، دو اسيد چرب لينولئيك و اولئيك در حداكثر بوده كه اين امر موجب مرغوبيت روغن مي‌گردد . اسيدچرب لينولئيك كه بيشترين درصد را به خود اختصاص مي‌دهد ، فوق‌العاده درمقابل حرارت ناپايدار بوده و استفاده از آن در طبخ غذاهاي سرخ كردني توصيه نمي‌شود . يادآوري مي‌شود كه اسيدچرب اولئيك در مقابل حرارت پايدار مي‌باشد ،‌ بنابراين مناسب خواهد بود كه چنين روغني با درصد بيشتري از اسيدچرب اولئيك در غذاهاي سرخ كردني مصرف گردد . امروزه ارقامي از گلرنگ نظير رقم يو-سي-وان1 موجود مي‌باشد كه‌درصد اسيدچرب اولئيك آن در روغن بسيار بيشتر بوده و بنابراين مي‌تواند در آشپزخانه به منظور روغن سرخ كردني استفاده شود . درصد اسيدهاي چرب رقم يو-سي-وان بشرح زير مي‌باشد :
اسيدچرب اولئيك 79-74 درصد
اسيدچرب لينولئيك 11-9 درصد
اسيدچرب پالمتيك 7-4 درصد
اسيدچرب استئاريك 8-4 درصد

اسيدچرب اولئيك دراين رقم توسط ژن OL كنترل مي‌شود .

شرايط آب و هوايي :
گلرنك داراي سازگاري زيادي براي زيست در شرايط آب و هوايي گرم مي‌باشد . اين نبات بين مدارهاي 40 درجه عرض شمالي و 20 درجه عرض جنوبي زراعت مي‌گردد . درحال حاضر ، كشت آن درمناطق گرمسيري نيمه‌خشك و كم ارتفاع متمركز ميباشد . علت چنين امري در مناطق فوق توسعة محدود بيماري‌هايي است كه گلرنگ به آنها حساس مي‌باشد . هرچند كه گلرنگ يك گياه روز خنثي است ، اما ارقام مختلف گلرنگ در فتوپريودهاي متفاوت ، واكنش‌هاي خاصي ازخود نشان مي‌دهند . يك فتوپريود كوتاه ، دورة روزت را طولاني‌تر مي‌كند . علاوه برفتوپريود كوتاه ، دما نيز درطول مدت دورة روزت نقش حساسي را بازي مي‌كند . به طور كلي در گلرنگ ارقامي كه داراي طول دورة روزت طولاني مي‌باشند ،‌در اكثريت هستند . طول دورة مزبور در ارقام روزت كوتاه 40-30 روز و درارقام روزت بلند تا 120 روز نيز بالغ مي‌گردد . در كشت‌هاي پاييزه و بهاره به ترتيب از ارقام روزت بلند و روزت كوتاه استفاده مي‌شود .
1-U.C.1

5
تاريخ كاشت :
زمان كاشت يكي از عوامل مؤثر در زراعت و كشت گلرنگ محسوب مي‌گردد . در بررس

ي‌هاي بعمل آمده مشخص شده است ،‌كه اگر دماي مرحله گل در دامنة 24 تا 32 درجه سانتيگراد باشد ،‌ بيشترين‌محصول توليد مي‌شود . بنابراين زمان كاشت در حدامكان بايستي طوري تنظيم گردد كه مرحله گل با دماي فوق در منطقه منطبق باشد . كاهش و يا افزايش درجه حرارت در مرحلة گلدهي گلرنگ تأثير سوئي برعملكرد دانه مي‌گذارد . از سوي ديگر ،‌ به دليل دگر گرده‌افشاني كامل گلرنگ درشرايط وفور حشرات ، انطباق فعاليت حشرات با دامنة دمايي مزبور مي‌تواند برعملكرد ،‌تأثير مثبتي داشته باشد .
بين دماي محيط و رطوبت خاك رابطة مستقيمي برقراراست . هرچه رطوبت خاك كمترباشد ،‌اثرات سوء‌ دماي بالا در گياه ، شديدتر خواهد گشت و برعكس .
حداقل درجه حرارت براي جوانه‌زني گلرنگ 4 تا 5 درجه سانتيگراد بوده وبه هنگام كشت 7 تا 8 درجه سانتيگراد كافي مي‌باشد . از ويژگي خاص اين گياه مقاومت در برابر سرما است . بعضي از ارقام گلرنگ نظير ژيلا ،‌ مي‌تواند در مرحله روزت برگ‌ها (‌8 تا 10برگي ) دماي منهاي 15 درجه سانتيگراد را نيز تحمل نمايد . مقاومت به سرما با تقليل تعداد برگهاي روزت و يا ورود به مرحله ساقه روي كاهش مي‌يابد به‌طوري كه دراين مراحل حساس ، دماي صفر درجه سانتيگراد مي‌تواند بوته‌ها را ازبين برد . كشت پائيزه گلرنگ در مناطق معتدله سردسيري امكان‌پذيرمي‌باشد .
براي اين منظور در اوايل پائيز ،‌ بايد همزمان با كشت غلات سردسيري و يا كلزاي پائيزه اقدام به بذركاري نمود تا روزت بوته‌ها با تعداد 8 تا 10 برگ ، منطبق با فصل سرما گردد . توصيه دراين موارد ، انتخاب ارقام مقاوم به سرما وارقامي با روزت طولاني خواهد بود . اگر كشت گلرنگ در پائيز ، زودتر انجام شود ،‌امكان اينكه قبل از زمستان‌گذراني گياه به ساقه رود ،‌افزايش يافته و ازاين رهگذر زراعت آسيب فراواني مي‌بيند . به‌طوركلي گلرنگ به دليل داشتن شبكة ريشه‌اي قوي و عميق ،‌مي‌تواند رطوبت تحت‌الارض را كه – جذب آن براي پاره‌اي از گياهان زراعي غيرمقدور است – مورد استفاده قراردهد . علاوه براين درارقام خاردار به دليل سطح تعرق اندك برگ‌ها ،‌ تحمل

به كم آبي افزايش مي‌يابـد . دراكثـــر مناطـــق كشــــور ، كاشت‌هاي پائيزه
6

بهترازكاشت‌هاي بهاره نتيجه داده‌اند زيرا اولاً عملكرد بيشتر بوده و درثاني زراعت كرپه نمي‌شود . در كاشت‌هاي بهاره به علت بارندگي‌هاي متناوب امكان كرپه‌شدن زراعت افزايش مي‌يابد . مناسبترين تاريخ كاشت براي گلرنگ بشرح زير خلاصه مي‌گردد :
مناطق ارقام روزت كوتاه ارقام روزت طولاني
گرمسيري
معتدل
سردسيري اوايل آذرتا اوايل اسفند
اوايل آذرتا اوايل فروردين
اوايل اسفند تا اواخر فروردين اوايل تا اواخر آبان
اوايل تا اواخر مهر
اواسط شهريور تا اوايل مهر
بذركاري گلرنگ به طور معمول با رديف‌كارهاي گندم كه كارنده‌هاي آن يك در ميان كورشده و يا بالا زده شده باشد ، انجام مي‌گردد . فواصل خطوط كاشت در اغلب موارد 40 تا 50 سانتيمتر منظور مي‌شود . فواصل بوته روي خطوط نسبت به خصوصيات رشدي رقم از 5 الي 15 سانتيمتر متغير مي‌باشد . بذور مي‌بايد با قارچ‌كش‌ها تيمار داده شوند . آزمايشات نشان مي‌دهند كه 25 تا 35 درصد بوته‌ها در اثرعدم ضدعفوني ، درمرحله جوانه‌زني از بين مي‌روند . مقدار بذرمصرفي رقمي از گلرنگ با وزن هزاردانه 40 گرم و فاصلة رديف 40 تا 50 سانتيمتر برابر 20 كيلوگرم در هكتار محاسبه مي‌گردد . تراكم بوته نسبت به رقم و محيط بين 200 تا 400 هزار بوته در هكتار متغيراست . بطوركلي تراكم‌هاي مناسب و فاصله رديف‌هاي كمتر،‌سرما را بهتر ازتراكم‌هاي متراكم و فاصله رديف‌هاي بيشتر تحمل مي‌كنند . درمناطقي كه دوره رشد كمتراست ،‌ بمنظور دستيابي به حداكثر ميزان سطح برگ و حصول عملكرد بيشتر ،‌ ‌به تراكم بالا نياز ميباشد . با كاهش تراكم در واحد سطح تعداد كاپيتول در بوته افزايش مي‌يابد و افزايش تعداد كاپيتول موجب افزايش دوره رشد مي‌شود .
اگر درجـــــه حــــرارت خاك به هنگام‌ بذركاري با صفر ژرميناسيون گلرنگ (‌5-4درجه سانتيگراد)‌منطبق باشد ، سبزرديف‌ها بعد از يك ماه صورت مي‌پذيرد . درصورتي كه اگر درجه حرارت خاك درموقع كاشت 8، 12و 21 سانتيگراد باشد ،‌ راهيابي جوانه‌ها به سطح خاك به ترتيب بعد از 21،12و8 روز انجام مي‌پذيرد . نيروي جوانه‌زني گلرنگ قوي بوده و ظهور لپه‌ها به سطح خاك به صورت برون خاكي1 انجام مي‌گيرد . بنابراين به سله خاك حساسيت چنداني ندارد .

1- Epigial = Epigel

7
بوته‌هاي رشد يافته گلرنگ در برابر بادهاي شديد مقاوم بوده و مي‌توانند سرعت باد را تا حد 24 الي 50 كيلومتر در ساعت تحمل كنند . در مناطق بادخيز بطور معمول فاصلة رديف‌هاي كاشت را كمتر و فاصله بوته‌ها روي خطوط كاشت ، بيشتر منظور مي‌گردد تا بوته‌هاي رديف‌هاي هف‌هاي كاشت در جهت عكس مسير باد باشند چرا كه درغيراينصورت ، افت رطوبت دراثرحركت باد دربين رديف‌ها بيشتر خواهد شد .

خاك :
گلرنگ نيازمند خاك‌هاي عميق و زهكشي شده است . اين گياه در خاك‌هاي لومي شني و شني لومي با اسيديتة 7 بيشترين محصول را به بار مي‌آورد ولي مي‌تواند اسيديتة 5/8-5 را تحمل كند . عملكرد گلرنگ در خاك‌هاي كم عمق بسياراندك است. همچنين اين نبات در خاك‌هاي اسيدي توسط قارچ فوزاريوم به پوسيدگي ريشه دچار مي‌گردد . گلرنگ شوري خاك را تا 7 دسي زيمنس برمتر تحمل مي‌كند ولي اين درجه شوري برروي جوانه‌زني بذر تأثير گذاشته و درصد آن را كاهش مي‌دهد . بنابراين دراين شرايط مقدار بدرمصرفي بايستي افزايش يابد .