بخشی از مقاله
پروژه كارآموزي عمران
بازديد زمين و ريشه كني
قبل از شروع هر نوع عمليات ساختماني بايد زمين محل ساختمان بازديد شده و وضعيت و فاصله آن نسبت به خيابانها و جاده‌هاي اطراف مورد بازرسي قرار گيرد و همچنين پستي و بلندي زمين با توجه به نقشه ساختمان مورد بازديد قرار گرفته در صورتيكه ساختمان بزرگ باشد پستي و بلندي و ساير عوارض زمين مي‌بايد بوسيله مهندسين نقشه بردار تعيين گردد و همچنين بايد محل چاه‌هاي فاضل آب و چاه آبهاي قديمي و مسير قنات‌هاي قديمي كه ممكن است در هر زميني موجود
باشد تعيين شده و محل آن نسبت به پي سازي مشخص گردد و در صورت لزوم مي‌بايد اين چاهها با بتون و يا شفته پر شود و محل احداث ساختمان نسبت به زمين تعيين شده و نسبت به ريشه كني (كنون ريشه‌هاي نباتي كه ممكن است در زمين روئيده باشد) آن محل اقدام شود و خاكهاي اضافي به بيرون حمل گردد و بالاخره بايد شكل هندسي زمين و زواياي آن كاملاً معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود.
پياده كردن نقشه
پس از بازديد محل و ريشه كني اولين قدم در ساختن يك ساختمان پياده كردن نقشه مي‌باشد. منظور از پياده كردن نقشه يعني انتقال نقشة ساختمان از روي كاغذ بروي زمين بابعاد اصلي (يك به يك). بطوريكه محل دقيق پي‌ها و ستونها و ديوارها و زيرزمين‌ها و عرض پي‌ها روي زمين بخوبي مشخص باشد. و همزمان با ريشه كني و بازديد محل بايد قسمتهاي مختلف نقشة ساختمان مخصوصاً نقشة پي كني كاملاً مورد مطالعه قرار گرفته بطوري كه در هيچ قسمت نقطة ابهامي باقي نماند. و بعداً اقدام به پياده كردن نقشه بشود.
بايد سعي شود حتماً در موقع پياده كردن نقشه از نقشة پي كني استفاده گردد. براي پياده كردن نقشة ساختمانهاي مهم معمولاً از دوربين‌هاي نقشه برداري استفاده مي‌شود. ولي براي پياده كردن نقشة ساختمانهاي معمولي و كوچك از متروريسمان بنائي كه به آن ريسمان كار هم مي‌گويند استفاده مي‌گردد. براي پياده كردن نقشه با متروريسمان كار ابتدا بايد محل كلي ساختمان را روي زمين مشخص نموده و بعد با كشيدن ريسمان در يكي از امتدادهاي تعيين شده و ريختن گچ يكي از خطوط اصلي ساختمان را تعيين مي‌نمائيم.
براي اينكه مطمئن بشويم زواياي بدست آمدة اطاقها قائمه مي‌باشد بايد دو قطر هر اطاق را اندازه بگيريم. چنانچه مساوي بودند آن اطاق گوينا مي‌باشد. به اين كار اصطلاحاً چپ و راست مي‌گويند. البته چنانچه در اين مرحله اطاقها در حدود 3 الي 4 سانتي متر ناگوينا باشد اشكالي ندارد زيرا با توجه به اينكه پي ها هميشه قدري پهن تر از ديوارهاي روي آن مي‌باشند لذا در موقع چيدن ديوار مي‌توان ناگوينائيها را برطرف نمود بطور كلي بايد هميشه توجه داشت كه پياده كردن نقشه يكي از حساس ترين و مهم ترين قسمت اجرا يك طرح بوده و كوچكترين اشتباه در آن موجب خسارتهاي فراوان مي‌شود.
رپر
با توجه به اينكه هر نقطه از ساختمان نسبت به سطح زمين داراي ارتفاع معيني مي‌باشد كه بايد در طول مدت اجرا در هر زمان قابل كنترل باشد. براي جلوگيري از اشتباه قطعه با ابعاد دلخواه (مثلاً 40 40 با ارتفاع 20 سانتي متر) در نقطه‌اي دورتر از محل ساختمان مي‌سازند بطوريكه در موقع گودبرداري و يا پي كني با آن آسيب نرسد و در طول مدت ساختمان تمام ارتفاعات را با آن مي‌سنجد به اين قطعه بتني اصطلاحاً رپر مي‌گويند.
در بعضي ساختمانهاي كوچكتر روي اولين قسمتي كه ساخته مي‌شود (مانند اولين ستون) علامتي مي‌گذارند و بقيه ارتفاعات را نسبت به آن مي‌سنجند.
گودبرداري
بعد از پياده كردن نقشه و كنترل آن در صورت لزوم اقدام به گودبرداري مي‌نمايند. گودبرداري براي آن قسمت از ساختمان انجام مي‌شود كه در طبقات پايين تر از كف طبيعي زمين ساخته مي‌شود، مانند موتورخانه‌ها و انبارها و پاركينگ‌ها و غيره. در موقع گودبرداري چنانچه محل گودبرداري نباشد از وسائل معمولي مانند بيل و كلنگ و فرقون (چرخ دستي) استفاده مي‌‌گرد
ت (مثلاً 2 متر) عمل گودبرداري را ادامه مي‌دهند و بعد از آن پله‌اي ايجاد نموده و خاك حاصله از عمق پايين‌تر از پله را روي پله ايجاد مثلاً ريخته و از روي پله دوباره به خارج منتقل مي‌نمايند.
براي گودبرداريهاي بزرگتر استفاده از بيل و كلنگ مقرون به صرفه نبوده و بهتر است از وسايل
مكانيكي مانند لو در و غيره استفاده شود. در اينگونه موارد براي خارج كردن خاك از محل گودبرداري و حمل ان به خارج كارگاه معمولاً از سطح شيب دار استفاده مي‌گردد. بدين طريق كه در ضمن گودبرداري سطح شيبداري در كنار گودبرداري عبور كاميون و غيره ايجاد مي‌گردد كه بعد از اتمام كار، اين قسمت وسيله كارگر برداشته مي‌شود.
تا چه عمقي گودبرداري را ادامه مي‌دهيم
ظاهراً حداكثر عمق مورد نياز براي گودبرداري تا روي پي مي‌باشد. بعلاوه چند سانتي متر بيشتر براي فرش كف و عبور لوله‌ها (در حدود 20 سانتي متر كه 6 سانتي متر براي فرش كف و 14 سانتي متر براي عبور لوله مي‌باشد) كه در اين صورت مي‌يابد محل پي‌هاي نقطه‌اي يا پي‌هاي نواري و شناژها را با دست خاك برداري نمود.
ولي بهتر است كه گودبرداري را تا زير سطح پي‌ها ادامه بدهيم، زيرا در اين صورت اولاً براي قالب بندي پي‌ها آزادي عمل بيشتري داريم. در نتيجه پي‌هاي ما تميزتر و درست تر خواهد بود. و در ثاني مي‌توانيم خاك حاصل از چاه كني و همچنين نخاله‌هاي ساختمان را در فضاي ايجاد شده بين پي‌ها بريزيم كه اين مطلب از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه مي‌باشد، زيرا معمولاً در موقع گودبرداري كار با ماشين صورت مي‌گيرد در صورتيكه براي خارج نمودن نخاله‌ها و خاك حاصل از چاه فاضل آب از محيط كارگاه مي‌بايد از وسايل دستي استفاده نمائيم كه اين امر مستلزم هزينه بيشتري نسبت به كار با ماشين مي‌باشد.
البته در مورد پي‌هاي نواري اين كار عملي نيست زيرا معمولاً پي سازي در پي‌هاي نواري باشفته آهك مي‌باشد كه بدون قالب بندي بوده و شفته در محل پي هاي حفر شده ريخته مي‌شود در اين صورت ناچار هستيم در ساختمانهايي كه با پي نواري ساخته مي‌شود اگر به گودبرداري نياز داشتيم گودبرداري را تا روي پي ادامه دهيم.
شيب ديواره‌هاي محل گودبرداري (اندازه زاويه a)
براي جلوگيري از ريزش ديواره‌هاي محل گودبرداري به داخل گود، معمولاً ديواره اطراف بايد داراي شيب ملايم مانند شكل زير باشد كه با خط عمود زاويه‌اي به اندازه a مي‌سازد اندازه اين زاويه بستگي به نوع خاك محل گودبرداري دارد.
هر قدر خاك محل سست‌تر و ريزشي‌تر باشد اندازه زاويه a بزرگتر خواهد شد. جدول زير اندازه زاويه a را براي خاكهاي مختلف تعيين مي‌نمايند.
توجه به اين مطلب ضروري مي‌باشد كه چون فاصله بين ديوار محل گودبرداري و ديوار ساختمان يعني همين فاصله كه بوسيله زاويه a ايجاد مي‌شود مي‌بايد با مصالح ساختماني مانند شفته و يا بتون مگر و غيره پر شود كه اين خود مستلزم هزينه مي‌باشد. لذا هر قدر اين زاويه كوچكتر باشد از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه است.
استفاده از ديوارهاي مانع
چون ايجاد شيب مورد لزوم موجب كار اضافي براي حمل خاك بيشتر به خارج و انتقال مجدد آن بعد از ساختن ديوار مورد لزوم به پشت ديوار است لذا براي جلوگيري از پرداخت هزينه بيشتر و عدم انجام كار اضافي در موقع گود برداري در زمينهاي سست بعضي وقتها در صورت امكان اقدام به ايجاد ديوارهاي مانع مي‌نمايند. ديوارهاي مانع اداري انواع مختلف مي‌باشد.
ديوارهاي مانع چوبي
اين نوع ديوارها از تخته‌هايي به عرض 20 الي 30 سانتي متر و ضخامت 4 الي 5 سانتي متر تشكيل شده است. اين تخته‌ها را در اطراف محل گودبرداري مي‌كوبند و عمل كوبيدن را معمولاً با چكشهاي مكانيكي انجام مي‌دهند و آنرا مدت بيشتر از عمق مورد نياز در زمين مي‌كوبند نظر به اين كه اين تخته‌ها در موقع عبور از لايه‌هاي مختلف زمين ممكن است به قطعات
سنگي برخورد نموده و بشكند و به قسمتهاي انتهايي اين تخته‌ها صفحات فولادي نوك نيز نصب مي‌نمايند تا هم از شكستن آنها جلوگيري نموده و هم عمل فرو رفتن آنها در زمين آسانتر شود.
ديوارهاي مانع فلزي
براي ايجاد ديوارهاي مانع گاهي اوقات بجاي استفاده از تخته از صفحات فلزي كه داراي ضخامت كمتري بوده و در نتيجه بهتر در زمين فرو مي‌رود و قدرت مقاومت آن نيز بيشتر است استفاده مي‌نمايند.
خروج آب از محل گودبرداري
چنانچه در موقع گودبرداري در زمينهايي كه آبهاي تحت الارضي در سطحهاي بالا قرار دارد در محل گودبرداري آب جمع شود بهتر است كه حوضچه كوچكي در وسط گود حفر نموده و آبهاي حاصله را به اين حوضچه هدايت نمائيم و بعداً آبهاي جمع شده را با توجه به سرعت جمع شدن بوسيله سطل و يا پمپ بخارج منتقل كنيم.
پي كني
اصولاً پي كني به دو دليل انجام مي‌شود .
دسترسي به زمين بكر
با توجه به اينكه بار ساختمان بوسيله ديوارها يا ستونها به زمين منتقل مي‌شود در نتيجه ساختمان بايد روي زميني كه قابل اعتماد بوده و قابليت تحمل بار ساختمان را داشته باشد بنا گردد. براي دسترسي به چنني زميني ناچار به ايجاد پي براي ساختمان مي‌باشيم.
براي محافظت پايه ساختمان
براي محافظت پايه ساختمان و جلوگيري از تأثير عوامل جوي در پايه ساختمان بايد پي سازي نمائيم. در اين صورت حتي در بهترين زمينها نيز بايد حداقل پي هائي به عمق 40 تا 50 سانتي متر حفر كنيم.
تقسيم بندي زمينها از نظر مقاومت در مقابل بار ساختمان
بطور كلي زمينها به چند دسته تقسيم مي‌شوند :
الف / زمينهاي خاكريزي شده (زمينهاي خاك دستي) مانند بعضي از اراضي شمال تهران و خندق‌هاي پر شده كه هم بوسيله خاك دستي پر شده‌اند. مقاومت اين زمينها بسيار كم بوده و قدرت مجاز آنها در حدود 80 گرم بر سانتي متر مربع مي‌باشد. اين زمينها بدون پي سازي‌هاي ويژه مانند شمع كوبي و غيره به هيچ وجه براي ساختمان مناسب نيستند.
ب / زمينهاي ماسه‌اي، مانند زمينهاي سواحل دريا اين زمينها براي ساختمانهاي سبك مناسب هستند و در حدود 1 تا 2/1 كيلوگرم بر هر سانتي متر مربع بار عقل مي‌نمايند و در بعضي از انواع زمينهاي سواحل دريا كه ماسه‌اي بوده و به كلي فاقد خاكهاي چسبنده مي‌باشد (خاك رس) بيش از 500 گرم بار عقل نمي‌كنند.
در اين گونه زمينها نيز بايد براي ساختمانهاي سبك طبق شرايط محلي پي سازي ويژه صورت بگيرد و براي ساختمانهاي بزرگ ابعاد پي بايد با توجه به مطالعات مكانيك خاك و بر طبق محاسبه ساخته شود.
ج/ زمينهاي شني – اگر اين زمينها داراي دانه بندي خوب باشند بطوريكه دانه‌هاي ريز فضاي خيلي بين دانه‌ها درشت‌تر را پر نموده و توليد جسم توپر و متراكمي كرده باشد و اين دانه بندي بوسيله ماده چسبنده بهم متصل باشد (خاك رس به اندازه لازم) براي ساختمانهاي بسيار مناسب بوده و مقاومت مجاز آن در حدود 5/2 و حتي 5/3 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع مي‌باشد به اين گونه زمينها زمين دج گفته مي‌شود.
د / زمينهاي رسي – اين زمينها به دو دسته تقسيم مي‌شوند.
1. زمينهاي رس خشك كه فشاري در حدود 5/1 كيلوگرم بر سانتي متر مربع را عقل مي‌نمايند مانند زمينهاي جنوب تهران.
2. زمينها رس تر ؟ اين زمينها به واسطه وجود آب فراوان داخل خاك داراي سستي‌هاي زياد بوده و قدرت مجاز آن بر حسب درصد آب موجود در آن متفاوت است. بايد توجه نمود كه اعداد داده شده در فوق براي مقاومت مجاز زمين در خاكهاي مختلف كاملاً تقريبي بوده زيرا تعيين مقاومت مجازخاك به عوامل ديگر از قبيل آبهاي تحت الارضي و درصد خاكهاي چسبنده و غيره نيز بستگي دارد كه از بحث اين كتاب خارج است.
ابعاد پي
عرض و طول و عمق پي ها كاملاً بستگي به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاك محل ساختمان دارد. در ساختمانهاي بزرگ قبل از شروع كار بوسيله آزمايشات مكانيك خاك قدرت مجاز تحملي زمين را تعيين نموده و از روي آن مهندس محاسب ابعاد پي را تعيين مي‌نمايد. ولي در ساختمانهاي كوچك كه از آزمايشات مكانيك خاك در دسترس نيست بايد از مقاومت زمين در مقابل بار ساختمان مطمئن شويم.
اغلب مواقع قدرت مجاز عقلي زمين براي ساختمانهاي كوچك با مشاهده خاك پي و ديدن طبقات آن و طرز قرار گرفتن دانه‌ها بر روي همديگر و يا با ضربه زدن بوسيله كلنگ به محل پي قابل تشخيص مي‌باشد. گاهي اوقات نيز براي بدست آوردن اطمينان بيشتر مي‌توان اقدام به آزمايشات ساده محلي نموده كه چند نمونه از اين آزمايشات ذيلا شرح داده مي‌شود. قبل از انجام آزمايش جهت تعيين قدرت مجاز خاك بايد از وزن ساختمان و ميزان باري كه از طرف ساختمان به زمين وارد مي‌شود آگاه مي‌شويم.
وزن ساختمان
منظور از تعيين وزن ساختمان وزني است كه بوسيله پي سازي در اثر بار مرده و بار زنده ساختمان به هر سانتي متر مربع زمين وارد مي‌شود. مثلاً در ساختمانهاي بنايي ابتدا يكي از ديوارهائي كه حمال بوده و از لحاظ بار وزن بيشتري را تحمل مي‌نمايد در نظر مي‌گيريم و وزن بار مرده و بار زنده وارد شده از اين ديوار به پي را مورد مطالعه قرار مي‌دهيم براي اين كار ابتدا وزن ديوار را محاسبه مي‌نمائيم. آنگاه اين وزن را با بار مرده و زنده وارده از سقف به روي ديوار جمع نموده و بر سطح پي تقسيم مي‌كنيم تا وزن وارد بر يك سانتي متر مربع بدست آيد.
انواع پي ها
پي‌ها از لحاظ نوع ساختمان و مقاومت زمين وزن ساختمان داراي انواع مختلف مي‌باشد. اول و دوم پي‌هاي نقطه‌اي و پي‌هاي نواري است كه در بخش ساختمانهاي فلزي و آجري دربارة آنها توضيح داده خواهد شد.
پي‌هاي عمومي
به اين گونه پي ها كه راديه ژنرال هم مي‌گويند از بتن مسلح ساخته مي‌شود و داراي محاسبات فني معضل و دقت اجراي فوق العاده مي‌باشند براي ساختمانهايي كه داراي وزن فوق العاده زياد بوده و يا ساختمانهايي كه در زمينهاي سست ساخته مي‌شود اين گونه پي‌ها ايجاد مي‌گردد. براي ساختن پي‌هاي سراسري بايد صفحه‌اي از بتون به طول و عرض تمام زير بناي ساختمان به ضخامت محاسبه شده حداقل در حدود 80 تا 100 سانتي متر ريخته شود ميله گردهاي اين صفحه بتني طبق محاسبه بدست مي‌آيد طبعاً در محلهائي كه بار بيشتري وجود دارد ميله گردهاي بيشتري گذاشته مي‌شود مانند زيرو اطراف ستونها. آرماتورهاي ريشه براي ايجاد ستونهاي بتني و با صفحه‌هاي فلزي زير ستون براي ستونهاي فلزي روي اين صفحه بتني قرار مي‌گيرد. اين صفحه بتني مانند سيني بزرگي است كه ساختمان روي آن قرار مي‌گيرد.
شمع كوبي
در زمينهايي كه خيلي سست بوده و به هيچ وجه قدرت تحمل بار ساختمان را نداشته باشند مانند خاكهاي دستي و يا زمينهاي ماسه‌اي و يا در محلهاي كه زمين بكر در عمق‌هاي زياد قرار داشته و برداشتن كلية خاكهاي سطحي مقرون به صرفه نباشد از طريق شمع كوبي بار ساختمان را بزمين بكر منتقل مي‌نمايند. بدين طريق كه در امتداد پي هاي ساختمان يعني در طول ديوارهاي اصلي كه باربر مي‌باشند يا فاصله‌هاي معين (در حدود 2 متر يا 5/2 متر) مانند شكل چاه حفر مي‌نمايند. و در ساختمانهاي فلزي و بتوني كه بايد پي نقطه‌اي اجراء كنيم زير هر ستون چاه حفر مي‌نمايند. و در ساختمانهاي فلزي و بتوني كه بايد پي نقطه‌اي اجراء كنيم زير هر ستون چاه حفر مي‌نمايند. و اين حفاري را تا زمين بكر و محكم ادامه مي‌دهند و كف چاهها را مطابق شكل زير هزينه نموده تا سطح اتكاء آن با زمين بيشتر باشد.
بعد اين چاهها را با بتن و يا شفته پر مي‌كنند. در موقع پركردن اين چاهها با بتون بايد سعي نمود از ايجاد حفره‌هاي حالي مخصوصاً در كناره‌هاي خزينه جلوگيري شود.
براي اين كار مي‌توان با پرتاب سنگهاي كوچك و بزرگ بتن را به تمام گوشه‌هاي چاه هدايت نمود و از ايجاد اين نوع حفره‌ها جلوگيري كرد. مقدار اين سنگها حتي مي‌تواند تا 30 درصد حجم بتن باشد و يا مي‌توان ضمن بتن ريزي آنرا با چوبهاي بلند كوبيد. البته اين كار در صورتي ممكن است كه عمق چاهها زياد نباشد بعد از پر كردن اين چاهها روي آنرا بوسيله طاقهاي آجري و يا سنگي و يا تيرهاي بتوني بهم مربوط نموده و بعد روي آنرا ديوار چيني مي‌نمائيم و يا با نصب صفحه‌هاي فلزي روي آن اسكلت فلزي بنا مي‌كنيم خاصيت اين چاهها بدين طريق مي‌باشد كه شفته يا بتن پس از
خودگيري مانند ستوني است كه در زيرزمين بنا شده و طاق و يا تير بتني روي آن مانند كلافي اين پايه‌ها را به يكديگر متصل مي‌كنند. و در نتيجه بار ساختمان را مستقيماً بزمين بكر و محكم منتقل مي‌نمايد و قسمتي از بار ساختمان نيز بوسيله اصطكاك ايجاد شده بين اين ستون بتوني و خاك اطراف حتي اگر خاك دستي هم باشد عقل مي‌شود. بديهي است كه در موقع بتن ريزي شي
ره بتون به داخل خاك اطراف نفوذ كرده و به آن چنگ مي‌اندازد كه اين خود موجب اصطكاك بيشتر مي‌گردد با وجود براينكه چنين فرض مي‌شود كه كليه بارهاي وارده بر اين شمع كوبي محوري مي‌باشد ولي براي عقل ممانهاي احتمالي بهتر است در هر چاه 8 تا 10 عدد ميله گرد آجدار كه قطر آن بوسيله محاسبه بدست مي‌آيد و نبايد از ميله گرد نمره 10 كمتر باشد قرار مي‌دهند و آنها را به وسيله ميله گردهاي عرضي مارپيچي شده بيكديگر متصل مي‌نمايند.
اين نوع شمع كوبي كه در محل ريخته مي‌شود ساده ترين نوع شمع كوبي مي‌باشد ممكن است بجاي حفر چاه و بتن ريزي تيرهاي بتوني يا فولادي را كه در خارج تهيه شده است به محل كارگاه حمل نموده و در زمين محل پي بوسيله چكشهاي مكانيكي كوبيد و بعد روي آنرا مانند طريقه فوق بهم متصل نموده و ساختمان را ادامه داد. در بعضي مواقع بعلت سستي فوق العاده زمين و ريزش اين گونه چاهها معمولاً از حلقه‌هاي بتني و يا سفالي كه به آن گول يا گور مي‌گويند استفاده مي‌شود. گولهاي بتني يك تكه و يا دو تكه و گولهاي سفالي دو تكه هستند قطر اين استوانه‌هاي بتوني در حدود 80 الي 100 سانتي متر بوده و ارتفاع آنها در حدود 10 سانتي متر است.
اين استوانه‌ها كاملاً گرد نيستند طرز استفاده از گول بدين طريق است كه ابتدا در حدود 30 الي 40 سانتي متر از محل چاه را حفر نموده و اولين گول را روي زمين حفر شده قرار مي‌دهند و بعد زير آن را خالي كرده تا گول پايين تر برود آنگاه گول دوم را بر روي آن قرار مي‌دهند و همين طور كار را ادامه مي‌دهند.
چنانچه گولهاي قبلي در اثر ريزش بدنه چاه تنگ افتاده باشد و در نتيجه پايين تر نرود در اين موقع از گول هاي دو تكه استفاده مي‌نمايند. بدين طريق كه ابتدا زير كول قبلي را خالي كرده و يكي از تكه‌هاي كول جديد را نصب كرده و بعد تكه دوم را طوري نصب نمود كه درز آنها مقابل هم قرار نگيرد.
ساختمان هاي آجري
نخستين مرحله در ساختمانهاي آجري مانند ساير ساختمانهايي پي سازي مي‌باشد كه اين كار بعد از گودبرداري و پي كني بايد صورت بگيرد. معمولاً براي ساختمانهاي آجري كه ديوارهاي اصلي حمال مي‌باشد از پي‌هاي نواري استفاده مي‌شود. پي‌هاي نواري را در امتداد ديوارهاي حمال و تيغه‌ها با عمق و عرض معين حفر مي‌نمايند.
عمق پي‌هاي نواري
همانطوريكه قبلاً توضيح داده شد در زمينهاي خوب حداقل عمق پي‌هاي نواري در حدود 50 سانتي متر مي‌باشد و اگر در اين عمق به زمين بكر دسترسي نباشد بايد عمق پي را تا زمين بكر ادامه داده و يا از روشهاي ديگر كه قبلاً توضيح داده شد مانند شمع كوبي استفاده نمود.
عرض پي
معمولاً عرض پي قدري بزرگتر از ديوار روي آن ساخته مي‌شود. زيرا اولا هميشه فشار وارده و سطح تحت فشار با هم نسبت معكوس دارند. در ثاني فرض بر اين است كه بار وارده وسيله ديوار يا ستون به پي با زاويه 45 درجه منتقل مي‌شود. بدين جهت عرض پي را بزرگتر از عرض ديوار مي‌گيرند. و چنانچه پي از مصالح گران قيمت ساخته شود مانند بتون و يا سنگ چين از ساختن كناره‌هاي پي خودداري نموده و آنرا بصورت پله و يا شيب دار مي‌سازند.
لايه‌هاي پي‌هاي نواري
لايه‌هاي پي سازي در پي‌هاي نواري به ترتيب از پايين به بالا عبارتند از :
1 شفته ريزي 2- كرسي چيني 3- شناژ 4- ملات ماسه سيمان براي زير ايزولاسيون رطوبتي 5- قير و گوني براي ايزولاسيون رطوبتي 6- ملات ماسه سيمان براي پوشش روي قير و گوني 7- ديوار چيني اصلي
شفته ريزي
پي‌هاي نواري در ساختمانهاي آجري دو يا سه طبقه معمولاً با شفته پر مي‌شوند شفته مخلوطي است از خاك مناسب و آهك شكفته و آب.
كرسي چيني
معمولاً در طبقة هم كف ساختمانها سطح اطاقها را چند سانتيمتري از كف حياط يا كوچه بلندتر مي‌سازند. باين اختلاف ارتفاع كرسي چيني مي‌گويند. معمولاً كرسي چيني به سه علت انجام مي‌شود. اول آنكه از قديم الايام بشر تمايل داشت قدري بلندتر از كف زمين سكونت كند و بدين ترتيب احساس امنيت بيشتري مي‌نمود. دوم آنكه ارتفاع طبقة همكف با سطح زمين مانع ورود برف و باران و برگ و خاشاك و غيره به داخل اطاقها مي‌گردد. سوم آنكه چون اغلب زمينهاي كه ما براي ساختمان انتخاب مي‌كنيم كاملاً مسطح نبوده و داراي شيب مي‌باشد و از طرفي اطاقها و
سالنهاي ساختمان بايد كاملاً در يك سطح ساخته شود. لذا براي مسطح كردن اطاقها قسمتهاي پايين را بوسيلة كرسي چيني با قسمتهاي بلند آن هم سطح مي‌نمايند.
عرض ديوارهاي كرسي چيني بستگي به ارتفاع آن دارد. هر قدر اين ارتفاع بيشتر باشد به علت وجود خاكي كه در پشت آن قرار مي‌گيرد بايد پهناي آن بيشتر شود تا بتواند در مقابل فشارهاي كاملاً مقاومت نمايد. اين مسئله در ديوارهاي اطراف ساختمان كه فشارهاي خاك از يك طرف مي‌باشد. اگر ارتفاع كرسي چيني فقط در حدود الي سانتي متر باشد مي‌تواند پهناي آن مساوي ديوار روي آن باشد. بايد براي كلية ديوارها اعم از ديوارها اعم از ديوارهاي حمال و يا تيغه‌ها و پارتيشنها پي سازي و كرسي چيني انجام شود.
شناژ
شن به زبان فرانسه به معناي زنجير و شناژ به معني زنجير كردن مي‌باشد. اين قسمت از ساختمان كه روي كرسي چيني و معمولاً در يك تراز ساخته مي‌شود براي متصل كردن كلية پي ها به همديگر ايجاد مي‌گردد در اثر وجود شناژ كليه قسمتهاي ساختمان بطور يكپارچه عمل نموده و كلية نشتها يكنواخت بوده و نيروهاي واردة اتفاقي (مانند زمين لرزه و باد) به يك نقطه ساختمان به تمام قسمتهاي ساختمان منتقل گشته، در نتيجه از شدت نيروي وارده در يك نقطه كاسته شده و مانع خرابي ساختمان مي‌گردد.
همانطوريكه در بالا گفته شد معمولاً شناژهاي افقي را روي كرسي چنين در طبقة همكف اجرا مي‌نمايند ولي گاهي اوقات نيز در طبقات، زير هر سقف روي كلية ديوارها شناژ اجراء مي‌گردد و اين شناژهاي افقي كه در پايين و بالاي ديوار ساخته مي‌شود بوسيلة شناژهاي عمودي در چند نقطه به يكديگر متصل مي‌گردد. اجراء شناژ افقي و عمودي در ناحيه‌هاي زلزله خيز مانند ايران الزامي مي‌باشد زيرا اين شناژها به نسبت قابل ملاحظه‌اي از شدت خرابيهاي وارده مي‌كاهد.
در ساختمانهاي مختلف شناژ را با مصالح متفاوت از قبيل تيرآهن، ميله گرد، و تيرچوبي و غيره مي‌سازند. ولي متداولترين آن شناژ بتني مي‌باشد. اين نوع شناژ از سه قسمت تشكيل مي‌گردد.
قالب بندي (كفراژ بندي)
در اين مرحله روي كرسي چيني را با تخته و يا با آجر قالب بندي مي‌نمايند. انواع قالب و تفاوتهاي آن در پي‌هاي نقطه‌اي بطور كامل شرح داده خواهد شد.
آرماتوربندي
براي ايجاد مقاومت در مقابل نيروهاي كششي در بتن داخل شناژ بتني چند رديف در بالا و پايين ميله گرد طولي قرار مي‌دهند و اين ميله گردهاي طولي را به وسيلة ميله گردهاي عرضي كه ب
ا آن خاموت مي‌گويند. به همديگر متصل مي‌نمايند.
ميله‌گردهاي طولي و عرضي را قبلاً مطابق شكل مي‌افتد و بعد در داخل قالب بندي شناژ قرار مي‌دهند. بايد توجه داشت كه پهناي قفسة بافته شده بايد در حدود 5 سانتيمتر كوچكتر از پهناي قالب شناژ باشد (هر طرف 5/2 سانتيمتر) بطوريكه اين ميله گردها كاملاً در بتن غرق شده و آنرا از خورندگي در مقابل عوامل جوي محفوظ نگاهدار اين 5/2 سانتيمتر در مناطق مختلف و آب و هواي مختلف و همچنين محل قرار گرفتن قطعه بتوني (اينكه در داخل زمين قرار مي‌گيرد و يا خارج آن) و همچنين ميزان سولفاته بودن آبهاي مجاور آن متفاوت است كه ميزان آن بوسيلة موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تعيين شده است.
بتون
بتون مخلوطي است از شن و ماسه و آب و سيمان كه در فصل ساختمانهاي بتوني بطور مفصل دربارة آن توضيح داده خواهد.
قشر ماسه سيمان زير و روي قير و گوني
زير قير و گوني را به دو دليل با يك قشر ماسه و سيمان اندود مي‌نمايند.
1- براي ايجاد يك سطح صاف و مناسب جهت اندود قير و گوني، زيرا چنانچه بخواهيم بلافاصله بعد از كرسي چيني اقدام به قير و گوني بنمائيم سطح آجر كرسي چيني بعلت ناهمواري براي قيرگوني مناسب نيست و اصولاً قير و گوني به علت شكننده بودن از زير و رو بايد بين دو پوشش محافظ قرار گيرد.
2- چنانچه ملات عمومي كه براي ساختمان مصرف مي‌شود داراي آهك باشد يعني براي ساختمان از ملات ماسه آهك و يا ماسه سيمان و آهك استفاده شود براي دور نگه داشتن قير و گوني از آهك اقدام به ايجاد يك لايه ماسه سيمان روي آجر مي‌نمايند. زيرا در غير اين صورت به سبب تركيب قير با آهك بعد از مدتي قير و گوني فاسد گشته و در آن سوراخهايي ايجاد مي‌گردد. كه باعث نفوذ رطوبت به سطحهاي بالاتر گشته و خاصيت قير و گوني از بين مي‌رود.
