دانلود مقاله بررسی اثرات گردشگری روستایی بر توسعه جوامع محلی ( روستای مورد مطالعه : گیشیگان )

بخشی از مقاله

در شرایطی که قرن بیستم به پایان رسیده است، هنوز توسعه جوامع محلی با مسائل و چالشهای متعـددی مواجـه اسـت، چراکـه، راهبردهای گذشته در زمینه توسعه جوامع محلی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته اند مسائلی همچون فقر، اشتغال، بهداشت، امنیـت غذایی و پایداری محیط زیست را تأمین کنند، این راهبردها در توزیع منافع حاصل از رشد و توسعه نیزموفق نبوده و سـبب ایجـاد مشکلات متعددی برای نواحی روستایی شده اند، این مسئله باعث شده است که در سالهای اخیر بار دیگر توسـعه جوامـع محلـی مورد توجه قرار گرفته و نظریه پردازان، برنامه ریزان و مجریان حکومتی در صدد برآیند تا بـا ارائـه راهکارهـا و روشـهای جدیـد، ازمعضلات و مسائلی که این نواحی گریبانگیر آن هستند بکاهند. گردشگری روستایی میتواند به عنوان منبع جدید درآمدی بـرای جوامع محلی و بویژه جوامع محلی کشورهای در حال توسعه باشد و تا اندازهای مشکلات آنها را حل و یا لااقل تقلیـل دهـد. ایـن امر مستلزم مدیریت و برنامهریزی خاصی است. گردشگران افراد غریبهای هستند که ممکن است براساس حس کنجکـاوی خـود به جوامع محلی سفر کنند، تا علاقمندی خود را برای خرید محصولات روستا از قبیل صنایع دستی، محصـولات محلـی، غـذاهای سنتی و .. ابراز نموده واین به معنی افزایش درآمد روستاییانی است که به طور مستقیم و غیرمستقیم در این صنعت دخیلنـد، مـی-باشد. از سویی دیگر، کشور ایران نیز به دلیل برخورداری از پتانسلهای بالقوه جاذبه ای (طبیعی، فرهنگی، زیست محیطـی )در مناطق روستایی، بایستی به تبیین و ارزیابی تاثیرات و تاثرات گردشگری در منـاطق روسـتایی بپـردازد و در فراینـد ارزیـابی و بازنگری کیفی توریسم پذیری روستایی، امکان بهره مندی خانوارهای روستایی را از افزایش درآمد و ایجاد اشـتغال همـراه بـا ضرورت نگه داشت محیط زیست روستایی، فراهم کند.در این میان به بررسی گیشیگان یکی از روستاهای بخش راین در جنوب غربی کرمان است که در دل طبیعت سرسبز آرمیده است. و دارای چشمه دائمی ، آبشار، باغهای میوه و گردو، جاده آسفالته مـی-باشد. شغل اصلی ساکنان روستا کشاورزی و محصول عمده آنها گردو و باغات میوه است. گیشیگان بدلیل داشـتن چشـم انـدازی بسیار زیبا و منحصر بفرد در منطقه و داشتن مردمانی با فرهنگ و مهمان دوست ، از دیر باز مورد توجـه مسـافران و گردشـگران قرار داشته است. بنابراین در این مقاله با توجه به اهمیت توسعه جوامع محلی به بررسی این روستا میپردازیم.

.2 تعاریف کلیدی:

گردشگری روستایی: گردشگری روستایی ، گردشگری کشـاورزی ، طبیعـت گـردی و گردشـگری سـبز از جملـه تعـابیر متعددی هستند که به فعالیتهای گردشگری واقع در خارج از شهرها اطلاق می گردد.

توسعه روستایی(جوامع محلی) : بانک جهانی توسعه روستایی را اینگونه تعریف می کند :

توسعه روستایی، راهبردی است که برای بهبود زندگی اقتصادی و اجتمـاعی گـروه هـای خاصـی از مـردم (

روستاییان فقیر ) طراحی شده است.

2

3

توسعه پایدار: توسعه پایدار به عنوان فعالیتی شناخته شده است که نه تنها منابع طبیعی و فرهنگی را حفظ مـیکنـد، بلکـه ظرفیت آن را برای ایجاد درآمد و اشتغال افزایش میدهد. برای دستیابی به موفقیت در یک جامعه، گردشگری بـه بهبـود زنـدگی ساکنین و حفاظت از محیط زیست محلی، طبیعی و فرهنگی برنامهریزی و مدیریت شود.

گردشگری پایدار: گردشگری پایدار نشات گرفته از توسعه پایدار میباشد و لذا با توجه به اینکه توسـعه پایـدار از اصـول و مبانی پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در جهان محسوب میشود.

.3 پتانسیلهای گردشگری روستایی در ایران:

هماکنون بیش از 50 هزار روستا در ایران وجود دارد که اگر بخواهیم این رقم را در قالب حوزههای روستایی ارائـه کنـیم، تعداد آن به حدود 8 هزار حوزه روستایی میرسد. منظور از حوزه روستایی، مجموعهای روستاست کـه حـداقل حـدود 5 هـزار نفـر سکنه را پوشش میدهد. در این بین براساس آمارهای موجود حدود 400 روستا به عنـوان روسـتای هـدف گردشـگری در کشـور انتخاب شدهاند که سرمایهگذاری روی هر یک از این روستاها میتواند در نهایت به توسعه حوزه روستایی پیرامون آن منجر شود.

.4 اهداف تحقیق:

برخی از اهداف گردشگری روستایی به شرح زیر میباشد:

1. یکی ازمهمترین اهداف گردشگری روستایی افزایش درآمد روستاییان و خانوارهای روستایی میباشد.

2. از اهداف دیگر گردشگری روستایی، مسائل آموزشی میباشد.

3. گردشگری روستایی میتوان افزایش میزان مشارکت روستاییان در سیاستگذاری و سیاستسازی در زمینـه-هایی از قبیل فراهم کردن امکانات تفریحی و ورزشی، معرفی سیمای جغرافیایی و طبیعی محل را نام برد.

4. قرار دادن اطلاعاتی از قبیل مشاغل، نمادها و مؤسسـات فعـال در صـنعت توریسـم بـه صـورت مسـتقیم یـا غیرمستقیم در اختیار مردم

5. معرفی قابیلتهای گردشگری روستایی استان در سطح ملی

6. کمک به پیشرفت و تشویق صنعت گردشگری

پینا (2004) چهار هدف کلی صنعت توریسم روستایی را به این شرح گزارش داده است:

3

4

1. آموزش افراد برای خدمت در گردشگری روستایی براساس اصول توسعه پایدار؛

2. آماده کردن افراد برای تأسیس و مدیریت صنایع کوچک روستایی؛

3. آماده کردن افراد برای مشارکت در تصمیمگیری در زمینه توسعه صنعت گردشگری روستایی

4. آموزش افراد در توسعه فرصت، فعالیتها و تفریحات برای گردشگران براساس اصول توسعه پایدار.

5. پیشینه تحقیق:

گردشگری روستایی

از آن جا که گردشگری روستایی می تواند به مثابه فعالیت فراگیر جهانی، و دیگری به عنوان تاکید بـر توسـعه سیاسـت های منطقه ای و محلی شناخته شود، بر این اساس تعریفی عام و حاصل از اجماع حوزه اندیشیدگی از گردشگری روستایی وجود ندارد . کنفرانس جهانی گردشگری روستایی گردشگری ، روستایی را شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی می داند که امکان بهرهمندی از منابع طبیعی و جاذبه های طبیعـت را همـراه بـا شـرکت در زنـدگی روستایی (کار در مزرعه و کشاورزی) فراهم میآورد.علاوه بر این باید پذیرفت که ویژگی هـای متمـایزی ماننـد فعالیـت هـا و موقعیت روستایی، گردشگری روستایی را از دیگراشکال گردشگری جدا می کند، در عـین حـالی کـه تعریـف و شاخصـه هـای فراگیری که مورد قبول همگان باشد، وجود ندارد چنانکه لین گردشگریی کـه مکـان آن در حومـه شـهر باشـد را نیـز توریسـم روستایی می داند .آنتونی دونت گردشگری روستایی را رهایی از زندگی کسالتبار شهری برای بهره گیـری از مواهـب طبیعـی و برخورداری از جاذبه های طبیعی(جنگلها، مراتع، رودخانه ها) می دانـد کـه در محـیط روسـتایی بـا ارایـه تسـهیلات رفـاهی و خدماتی(خوراک، اقامتگاه و فعالیت های تفریحی، ورزشی) همراه می شود .علاوه بر این، اپرمن نیز گردشگری روسـتایی را در ارتباط تنگاتنگ با گردشگری مزرعه ای و نهادینه کردن ارزش کشاورزی در جامعه روستایی، می داند که مناطق پارکهای ملی و حیات وحش حفاظت شده را، شامل نمی شود. لاکوویدو توریسم روستایی را گونه ای فعالیت تفریحی و انتخابی می داند که کار در مزرعه (کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی)، فروش صنایع دستی ومشارکت در زندگی کـاملا روسـتایی را در بـر دارد .علاوه بر این،گردشگری روستایی را در بر گیرنده گستره ای از فعالیت ها، خدمات و تسهیلات تفریحـی و ایجـاد آرامـش برای گردشگران می دانند که به وسیله کشاورزان و ساکنان روستا، برای جذب و نگـه داشـت گردشـگران در راسـتای افـزایش وکسب درآمد صورت می گیرد که گونه ای از فرایندهای توسعه روستایی به شمارمی رود . بر این اساس، گردشگری روسـتایی، گردشگری زراعی و کشاورزی را نیز در بر می گیرد و حوزه ای از ارایه خدمات و تسـهیلات خـدماتی ماننـد اسـکان، پـذیرایی، امکانات و وسایل سرگرمی، برپایی جشنها و مراسم محلی روسـتایی، تولیـد و فـروش صـنایع دسـتی روسـتایی و محصـولات کشاورزی را نیز در بردارد. کمیسیون جامعه اروپایی ( ( 1986 نیز توریسم روستایی را تنها شامل گردشگری کشاورزی نمی داند، بلکه گستره فراگیری از فعالیت های گردشگری در مناطق روستایی را فرا می گیرد .همچنین" گروه مردمی گردشگری آمریکـا" نیز گردشگری روستایی را هر آن چیزی می داند که((DOT گردشگران را به نواحی پیرامون مادر شهرهای اصلی فرا بخواند و از آنجا که اصطلاح توریسم روستایی حوزه هایی مانند گردشگری حومه، گردشگری کشاورزی و گردشگری فرهنگی را نیز در بر

4

5

می گیرد . با مفاهیمی مانند بوم زیست ها، توریسم سبز و توریسم طبیعت و یا طبیعتگردی نیزارتباط معنایی نزدیکـی پیـدا مـی کند .فعالیتهای تفریحی گردشگری روستایی شامل کمپ روستایی، اقامـت در منـازل روستایی،گشـت و گـذار درمنـاطق حیـات وحش، بازاریابی صنایع دستی روستایی، جشنواره های فرهنگی، ورزش های ماجراجویی، بازدید اماکن تاریخی و باستانی نزدیک مناطقروستایی، جشنواره های موسیقی و آواز محلی وهرگونه فعالیت تفریحی معطوف به نواحی روستایی می شود.[2]

.6 روش تحقیق:

این تحقیق از نوع توصیفی می باشد و بر اساس مطالعه کتاب خانه ای و مقالات صورت گرفته است.

.7 محدوده مورد مطالعه:

گیشیگان یکی از روستاهای بخش راین در جنوب غربی کرمان است که در دل طبیعت سرسبز آرمیده است. این روستا از مرکز شهر راین30 کیلومتر فاصله دارد و دارای چشمه دائمی ، آب لوله کشی ، برق ، جـاده آسـفالته ، مدرسـه و مرکـز مخـابرات میباشد. شغل اصلی ساکنان روستا کشاورزی و محصول عمده آنها گردو و باغات میوه است. البته برخی خانواده ها با داشتن تعـداد محدودی گاو ، شیر و ماست مورد نیاز محل را تأمین مینمایند.

.8 دلایل توجه به گردشگری روستایی:

گردشگری را میتوان یکی از اجزاء تشکیلدهنده توسعه برشمرد. توجه به کلیه ابعاد این مقوله نیز ضروری و لازم به نظـر میرسد، که شاید یکی از دلایل آن، حضور افرادی در روستاها است که منبع درآمد، محل کـار و زنـدگی آنهـا در آنجـا اسـت. در صورتی که این موضوع به خوبی برای روستاییان جا نیافتد عوارض و آثار منفی و جبرانناپذیری در پی داشته باشد. از طرف دیگـر اگر نگاهی به میزان درآمد افراد ساکن روستا و شهر بیاندازیم به این نتیجه میرسیم که شکاف و اختلاف فاحشی بین درآمد ایـن دو گروه وجود دارد، گردشگری روستایی میتواند به کمتر شدن یا شکاف کمک کند و باعث افزایش میزان درآمد روستاییان شود، که این خود یکی از اهدافگردشگری روستایی است. چهـارگروه در توسـعه گردشـگری نقـش دارنـد کـه عبارتنـد از: گردشـگران،