مقاله بررسی تنگنا ها و قابلیت های گردشگری شهری

بخشی از مقاله

چکيده
از هنگامي که اوقات فراغت براي زندگي شهرنشيني اهميت بسياري يافته و تعدادگردشگران شهري به طور روز افزون در حال افزايش بوده گردشگري شهري به عنوان يک مقوله مهم در توسعه محلي و شهري تبديل گشت . نواحي شهري به علت جاذبه هاي تاريخي و فرهنگي̨ غالبا"مقاصد گردشگري مهمي به محسوب مي شوند. شهرها معمولا" جاذبه هاي متنوع و بزرگي شامل موزه ها̨ بناهاي ياد بود̨ سالن هاي تئاتر̨ استاديوم هاي ورزشي̨ پارکها̨ شهربازي̨ مراکز خريد̨ مناطق با معماري تاريخي̨ و مکان هايي مربوط به حوادث مهم يا افرداد مشهور را دارا هستند که خود گردشگران بسياري را جذب مي کند. محدوده مورد مطالعه ي تحقيق حاضر، شهر شوش واقع دراستان خوزستان است که در اين مقاله سعي نموده ايم جاذبه هاي گردشگري آن را از دو منظر (تاريخي و طبيعي) بررسي و ضمن شناخت و معرفي برخي از توانمدي ها به تنگناها و مشکلاتي که فرا روي گردشگري شهر شوش مي باشد، پي ببريم . اين تحقيق از نوع توصيفي – تحليلي است و با استفاده از مطالعات ميداني و جمع آوري داده از طريق بررسي ها اسنادي و کتابخانه اي انجام شده است . يافته ها نشان داد، شوش علي رغم وجود جاذبه هاي طبيعي، محدوديتها و کمبودهاي زيادي در زمينه سرمايه گذاري ، شبکه ارتباطي ، تسهيلات و تجهيزات رفاهي و اقامتي دارد که براي رساندن شهرستان به تعادل اقتصادي بايد با شناخت قابليت ها امکانات بيشتري ايجاد و بهره برداري لازم را به عمل آورد. و در نهايت پيشنهاد هايي مطابق با نياز منطقه مورد مطالعه ارائه گرديد.
کليد واژه :گردشگري شهري،جاذبه هاي گردشگري، برنامه ريزي ، مديريت شهري، شوش
مقدمه
گردشگري مفهومي فراگير و گسترده است که تاريخچه آن به سال ١٨١١يا پيش از آن باز ميگردد و تعريف آن همچنان دستخوش تغيير و دگرگوني است ( زنگيآبادي و همکاران ، ١٣٩٠ :٣٥ ). بزرگترين توليد و مصرف قرن بيست و يکم حول محور توليد و مصرف اوقات فراغت است که گردشگري بخش مهمي از آن را پر ميکند ( پاپلي يزدي و سقايي ، ١٣٨٥ :١ ).
در دنياي ماشيني امروز انسان بيش از گذشته به استراحت و گردش نيازمند است تا آثار ناشي از فشارهاي روحي و رواني را حتي - المقدور خنثي کند. زيرا اين منظر گردشگري و سياحت يک تجربه درون گرايانه است . گردشگري وسيله ايست که افراد را با مظاهر و فرهنگ هاي متفاوت به يکديگر پيوند ميدهد و به آن ها کمک ميکند تا همديگر را با وجود تنش هاي سياسي و اجتماعي، بهتر درک کنند (صباغ کرماني و اميريان ، ١٣٧٩ :٥٨ ).
در دهه هاي اخير رشد و توسعه ي صنعت گردشگري و اتخاذ آن به عنوان يکي از فعاليت هاي عمده ي اقتصادي از طرف کشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه و رقابت مقاصد عمده ي گردشگري در جهت ، جذب گردشگران ، برنامه ريزان را برآن داشته تا براي افزايش درآمدهاي حاصله از فعاليت هاي گردشگري به دو مقوله مهم توجه نمايند:اول ،افزايش رضايت گردشگران و ارتقاي لذت و کيفيت تجربه ي گردشگري و دوم ،تلاش در جهت حفظ منابع و جوامع ميزبان (کاظمي ، ١٣٨٥ :٢٣ ).
با توجه تاثير شگرف گردشگري در زمينه هاي اقتصادي،اجتماعي و فرهنگي در جوامع امروز، بايد با نظري بلند و مديريت عالمانه ،آگاهانه و با برنامه ريزي درست ، در جهت گسترش آن تلاش کرده و آثار منفي آن را به حداقل رسانيد (کرمي ، ١٣٩١ : ٣٢). شناخت توانمنديهي گردشگري اعم از طبيعي، فرهنگي،تاريخي، اقتصادي و غيره در يک منطقه و برنامه ريزي در جهت استفاده ي بهينه از فرصت ها ميتواند باعث شکوفايي و توسعه اقتصاد گردد و موجبات رفاه را براي ساکنين نواحي فراهم آورد. هر منطقه داراي جاذبه هاي خاص خود ميباشد که سلايق خاصي را به روي خود جذب ميکند که با شناسايي اين جاذبه ها ميتوان در جهت برنامه ريزي و بکارگيري تدابير راهبردي براي توسعه ي چند جانبه گام برداشت ( کرمي و يزداني ، ١٣٩٢ : ٢ ).
حال با توجه به وجود آثار باستاني ، مذهبي و فرهنگي و چشم انداز خاص طبيعي ، منطقه مورد نظر داراي پتانسيل هاي عظيم جذب توريست هاي داخلي و خارجي در سراسر ايام سال مي باشد. در آمد حاصل از اين فعاليت هاي فرهنگي مي تواند کمک مؤثر در توسعه اقتصادي منطقه داشته باشد. مطمئنا جذب سرمايه هاي توريستي مستلزم برنامه ريزي دقيق در اين بخش ، و احداث امکانات زير بنايي مي باشد.با توجه به مطالب عنوان شده تحقيق حاضر به دنبال شناخت قابليت ها ومشکلات گردشگري شهر شوش و ارائه راهکارهاي مناسب براي توسعه گردشگري در آستانه ثبت جهاني اين شهر مي باشد.
مباني نظري
گردشگري : در فرهنگ لغت ، جهانگردي را ، در اقطار عالم فر کردن و شناخت ، مسافرت براي تفريح و سرگرمي و سفري که در آن مسافر به قصدي رفته و سپس به محل سکونت خود بازميگردد تعريف کرده اند (الواني و دهدشتي ، ١٣٧٣ :١٧ ). در مارس ١٩٩٣ از نظر کميسيون آمار سازمان ملل متحد و سازمان جهاني توريسم ، گردشگري عبارت از : مجموعه فعاليت هاي افرادي که به مکان هايي خارج از محل زندگي و کار خود به قصد تفريح و استراحت و انجام امور ديگر مسافرت ميکنند. در مجموع گردشگري شامل تمامي پديده ها و روابط حاصل از تعامل گردشگران ، عرصه کنندگان ، فروشندگان محصولات گردشگري، دولت ها و جوامع ميزبان در فرآيند جذب و پذيرايي از گردشگران ميباشد (هادياني و همکاران ، ١٣٨٩ ).
گردشگري شهري: گردشگري شهري عبارت است از مسافرت به شهر با انگيزه هاي مختلف بر پايه ي جاذبه هاي گوناگون ،امکانات و تسهيلات شهري که در شخص ايجاد جذابيت و انگيزه مينمايد (موحد ، ١٣٨٦ :٣٣ ). از هنگامي که اوقات فراغت براي زندگي شهرنشيني اهميت بسياري يافته و تعدادگردشگران شهري به طور روز افزون در حال افزايش بوده گردشگري شهري به عنوان يک مقوله مهم در توسعه محلي و شهري تبديل گشت (الياسي و همکاران ، ١٣٩٢ :٤ ). گردشگري امروزه در چارچوب طرح هاي آمايش اعم از ملي ، منطقه اي و محلي به عنوان يکي از ابزارها و مولفه هاي مهم توسعه ، و محروميت زدايي به شمار ميرود (شکوئي ، ١٣٨٧ :١٢ ).
برنامه ريزي گردشگري: برنامه ريزي به عنوان يک ابزار علمي به دست اندکاران صنعت گردشگري کمک ميکند تا در يک فرآيند پيوسته و علمي، بهترين مسير راهکار توسعه ي گردشگري در يک منطقه را مشخص نموده ، و اين توسعه را در مسير توسعه ي ساير بخش هاي اقتصادي قرار دهند. نکته ي قابل توجه در برنامه ريزي گردشگري ، پويا بودن اين فرآيند ميباشد، بدين مفهوم که برنامه ريزي هيچ گاه متوقف نشده و با تغيير شرايط و حصول اطلاعات جديد،نيازمند بازنگري و اصلاح مستمر است ( زنگيآبادي و همکاران ، ١٣٨٥ :١٣٣ ).
مواد و روش
با توجه به ماهيت موضوع و مؤلفه هاي مورد بررسي، رويکرد حاکم بر اين پژوهش روش تحليلي_توصيفي است . که جمع آوري داده ها به صورت بررسي هاي اسنادي و کتابخانه اي و همچنين مطالعات ميداني صورت گرفته است .
شهر شوش با 5/6 کيلومتر مربع مساحت در ٢٤ کيلومتري جنوب غربي دزفول و١١٥ کيلومتري شمال غربي اهواز بين ٣٢ درجه و٢ دقيقه عرض شمالي و٤٧ درجه و١ دقيقه طول شرقي نسبت به نصف النهار گرينويچ قرار دارد. بلندي شهر شوش از سطح دريا ٨٧ متر و فاصله هوايي تا تهران ٤٧٩ کيلومتر است . فاصله زميني شوش تا تهران ٧٦٦ کيلومتر، تا اهواز ١١٥ کيلومتر ، تا دزفول ٢٤ وتا انديمشک ٣٨ کيلومتر است . حدود ١٣٢٩ هـ .ش به بخش تبديل شد . شهر شوش طبق آخرين سرشماري ٥٩١٦١نفر جمعيت دارد(استانداري شوش ،١٣٩٠).
جدول (١): جمعيت شوش

(منبع : نگارندگان ،١٣٩٢)
ايران کشور باستاني و داراي يکي از قديميترين تمدنهاي بشري است . اين تمدنها و آثار بجاي مانده از آن ، براي ديگر مدتها از اهميت ويژه اي برخوردار است . يکي از مهمترين عواملي که سبب جلب جهانگردان کشور ما ميشود. بناهائي چون تخت جمشيد کتيبه بيستون ، معبد آناهيتا ، چغازنبيل و موزه هائي که از خلال آنها ميتوان به تعقيب ردپاي تاريخ پرداخت . همه آثار تاريخي داراي ارزش گرانمايه بين المللي ميباشد آثار و بناهاي مذهبي که در ريشه در ايمان و اعتقادات مردم دارند. همانند مرقد امام رضا شاه چراغ ، حضرت معصومه و آرامگاه دانيال (ع ) که در صورت فراهم بودن شرايط مناسب براي سفر به کشورمان جمع کثيري از مسلمانان جهان را بخود جذب ميکند.
١-عوامل مؤثر در جلب جهانگردي
اين عوامل بطور کلي به دو دسته تقسيم ميشوند. الف ) عوامل اصلي ب ) عوامل فرعي
عوامل اصلي: موقعيت جغرافيايي از نظر نزديکي به دريا و داشتن نقاط سياحت تاريخي طبيعي ، نزديکي به کشورهاي توسعه يافته و همجوار بودن با کشورهاي قابل سياحت ، آب و هواي مطلوب ، چشم ااندازهاي طبيعي زيبا ، کوهنوردي و حيات وحش که نقش مهمي در اين زمينه ايفا مي کند.
عوامل فرعي : امنيت عمومي و ثبات سياسي ، وجود اجناس و صنايع دستي مورد پسند با قيمت مناسب ، وجود مهمانخانه ها و رستوران ، مهيا بودن وسايل ورزشي ، انجام برنامه ها و جشنهاي مخصوص ، تسهيلات بانکي ، ورود و خروج ارز و شبکه ارتباطي منظم از عوامل ديگر در زمينه توسعه اين صنعت ميباشد (ديبايي ، ١٣٧١ :١٤ )شهرستان شوش با داشتن موقعيت جغرافيايي خاص و برخورداري از ويژگيهاي طبيعي ، آثار تاريخي مذهبي فراوان موقعيت ممتازي در زمينه جهانگردي دارا ميباشد.
٢-١ جاذبه هاي طبيعي
شهرستان شوش داراي منظر و پديده هاي جغرافيايي گوناگوني است که چشم اندازهاي متنوعي را ايجاد ميکند. اين جاذبه ها عبارتند از :
١-٢-١ رودخانه ها
شهرستان شوش ، محل عبور رودهاي مهمي از جمله کرخه ، دز و شاوور است . مسير جريان اين رودخانه ها اغلب از کوههاي زاگرس بوده و پس از عبور جلگه خوزستان به خليج فارس مي پيوندند. در طول سواحل رودخانه هاي کرخه و دز مه به ترتيب در شرق و غرب شهرستان واقع شده اند. دو نوار جنگلي باريک از درختان پده و گز که باقيمانده رشته وسيعي از جنگلهاي استان خوزستان ميباشند. وجود جريانات وردخانه اي همراه با سواحل سر سبز در دو طرف رودخانه ها چشم انداز جالبي ايجاد کرده اند.
که ميتوانند محل مناسبي براي ايجاد پارکهاي طبيعي و مصنوعي ومحل مناسبي براي استراحت و تفريح در ساير فصول باشد.
٢-٢-١ پوشش گياهي
شهرستان شوش بعلت برخورداري از اقليم نيم خشک داراي پوشش گياهي استپي و خاردار است که تحت تأثير بارندگي ساليانه و درجه حرارت قرار ميگيرد. اما با توجه به خاک حاصلخيز و عبور جريانات وردخانه اي ، پوشش گياهي متنوعي از جمله بيشه زارها ، درختان و درختچه هاي بومي وجود دارند.
بيشه زارها : در دو طرف شرق و غرب شهرستان را پوشانيده اند و از شمال به جنوب کشيده شده به سمت جنوب ار تراکم اين پوشش گياهي کم ميشود. بيشه زارها به سه شکل جاذب توريست مي باشد.
- مشاهده زيبائي چشم اندازهاي طبيعي
- وجود پناهگاههاي حيات وحش گوزن زرد
- نوع خاص معيشت مردم در نوار جنگلي
٣-٢-١ پناهگاههاي حيات وحش
پناهگاه حيات وحش کرخه و دز که در درون بيشه زارهاي کرخه و دز واقع شده اند. بعنوان يک ميراث طبيعي ، و تنها محيط زيست گوزن زود ايراني در جهان ميباشد که لزوم حفاظت از اين پناهگاهها داراي اهميت جهاني است .
جنگلهاي دز و کرخه و گوزن زرد ، اين ميراثها طبيعي بعنوان يک اکوسيستم خاص و همچنين گونه هاي نادر در اين مجموعه اکوسيستم هاي ايران ، جدا از ويژگيها و ارزشهاي خاص خود از ساير جنبه ها در خور توجه است . علاوه بر آن انواع آبزيان رودخانه ايي و انواع پرندگان مهاجر مجموعه منسجم و زيبائي را بوجود آورده اند. و هر ساله باعث جذب بسياري از جهانرگدان علاقه مند به زندگي گوزن زرد و منابع طبيعي را باعث شده است . وجود امکانات بالقوه طبيعي يعني رودخانه ها و پناهگاههاي حيات وحش از جمله عواملي است در که در صورت ايجاد تسهيلات رفاهي مزبور اين عوامل در جذب هر چه بيشتر جهانگردان بي تأثير نخواهد بود (اشراقي ،١٣٨٦)
٤-٢-١ باتلاقها و ني زارها
شيب طبيعي خوزستان از شمال شرقي به جنوب غربي بوده و تجمع آبهاي جاري در نقاط پست باعث تشکيل باتلاقهاي وسيعي را مي دهد. اين باتلاقها اکثرا به صورت ني زار و وسعت انها با کم و زياد شدن ميزان بارندگي تغيير ميکند.
در شهرستان شوش رودخانه شاوور که از قسمت شمالي شهرستان سرچشمه ميگيرد به طرف جنوب شرقي در جريان است و در دهستان آهو دشت به نهرهاي متعددي تبديل ميشود. باتلاق رودخانه شاوور بطول ٧٥٠ کيلومتر مربع و سراب پوشيده از ني زار مي باشد ( آمارنامه استان خوزستان ،١٣٧٢ ).
انواع پرندگان مهاجر در فصل زمستان که از ناحيه سيبري وارد اين ني زارها و باتلاقها مي شوند از جمله غاز ، درنا ، انواع مرغابي ، حواصيل ، آنقوت ، سار و .....را مي توان نام برد (گزارش محيط زيست شهرستان شوش ،١٣٨٤ ) در جاذبه هاي طبيعي بايد حرارت و مقدار بارندگي به عبارتي شرايط آب و هوايي مورد توجه قرار گيرد. تا بتوان بر اين اساس ماه و فصول مناسب را در جذب جهانگردان تعيين نمود. و بر اين اساس برنامه ريزي لازم را براي نيل به اهداف انجام داد.
٣-١ يادمانهاي باستاني و تاريخي
در صنعت جهانگردي آثار متعدد تاريخي ، بصورت کلکسيوني از سبکها ي آثار معماري ، حجاري و کاشي کاري و ساير هنرهاست ، که خود از زيباترين و پر ارزش ترين جاذبه هاي توريستي محسوب ميشود .شهرستان شوش بدليل قدمت زياد تاريخي بوجود چندين تمدن باستان و تمدن اسلامي ، داراي آثار تاريخي پر ارزشي مي باشد. اين آثار در سطح شهرستان عبارتند از :
١- تپه هاي باستاني شوش که شامل آکروپل – گورستان دوران اور – تپه هاي مرکزي شهر شاهين – تپه شرقي يا شهر معرف صنعت گران عيلام
٢- کاخهاي داريوش و خشايار شاه هخامنشي
٣- قلعه ، پايگاه باستان شناسان دوران قاجار
٤- شهر پانزدهم عيلامي
٥- معبد زيگورات چغازنبيل
٦- تپه هاي هفت تپه مربوط به دوران عيلامي و چندين تپه باستاني ديگر
١-٣-١ مراکز باستاني و تاريخي توريست در شهرستان شوش
١-١-٣-١ زيگورات چغازنبيل
بناي عظيم که در ٤٥ کيلومتري جنوب شرقي شهرستان شوش واقع شده است از جمله مهمترين آثار باستاني جهان بشنار مي ايد.
اين معبد که در فهرست جهاني يونسکو به ثبت رسيده ، در سال ١٢٥٠ قبل از ميلاد در عهد پادشاهي اونتاش کال عيلامي بنا شده است بنا به مدارک موجود ، اين بنا از بزرگترين نمونه معماري تمدن عيلامي محسوب ميگردد (والتر هينتس ،١٣٨٨ :١٩٢-٢١٠ ) چغازنبيل در واقع مجموعه اي از آثار باستاني ، شامل زيگورات اصلي و تعدادي معابد و سردابها ، مقادير پادشاهان ، تأسيسات تصفيه آب است که داراي هفت دروازه بوده که در شهري موسوم بنام دوروانتاش بنا شده است . در مرکز اين شهر زيگورات چغازنبيل قرار دارد و در سال ١٣٠٤ شمسي به دنبال بررسي هاي هوائي جستجو گران هفت تپه چغازنبيل کشف گرديد. اين نوع معبد که از آن بعنوان زيگورات ياد مي شود از نوع مطبق ميباشد. زيگورات چغازنبيل در اصل پنج طبقه به ارتفاع ٥٣ متر که چهار حصار آجري هر کدام بطول ١٠٥ متر اين بنا را احاطه کرده اند. که امروزه دو طبقه از آن هنوز پا بر جاست .
اين ساختمان عظيم با حمله آشور با ني پال ويران گرديد. و ديگر نسل بشري بدان گام ننهاد و به صورت تپه خاکي بسيار بزرگي باقي ماند . در زبان بومي چغازنبيل به معناي تپه است که با دست ساخته شده باشد و به شکل زنبيل است و در لهجه و گويش لري اين نام تپه سبدي تلفظ مي شود.
٢-١-٣-١ کاخ آپادانا
باقي مانده هاي ويرانه کاخ مشهور داريوش بنام آپادانا ، اکنون بر فراز يکي از تپه هاي شمالي شوش به چشم مي خورد. کاخ داريوش اول در قرن ششم قبل از ميلاد در مساحتي بالغ بر ٣٠ هزار متر مربع بنا نهاده شده در سنگ نبشته اي از اين دوره چگونگي ساخت کاخ و شيوه تهيه مصالح آن آمده است . کاخ شامل حياطي با ٣٦ ستون سمگي به ارتفاع بيش از ٢٠ متر بوده و بخش جنوبي آن داراي اتقها و حياط هاي متعددي بوده است همچنانکه در سنگ نبشته داريوش آمده اين کاخ داراي تزئينات فراواني بود که هر کردام از گوشه اي از جهان آنروز فراهم امده بود. کاخ در زمان اردشير اول دچار آتش سوزي شده و اردشير دوم آن را بازسازي کرد و سرانجام توسط اسکندر مقدوني ويران شد. طرح بازسازي نشده ساختمان به همراه تعدادي ته ستون شکسته و تعدادي تنها بازمانده هاي کنوني اين کاخ عظيم هستند که در سال ١٩٠٨ ميلادي بدنبال جستجوي باستان شناسان کشف و خاکبرداري گرديد.
٣-١-٣-١ کاخ شاوور ( اردشير دوم )
در سال ١٩٦٨ ميلادي ( ١٣٤٧ ه . ش ) هنگامي که کشاورزان جهت تسطيح قطعه زميني در کناره ي غربي رود شاوور مشغول به کار بودند ، تيغه ي بولدوزر به ته ستون متعلق به دوره ي هخامنشي برخورد کرد . طي کاوشهاي علمي که در اين قسمت انجام شد مساحتي به وسعت ٢١٠٠ متر مربع از کاخ خاکبرداري گرديد و طي خاکبرداري ها يک تالار ستوندار و بخش کوچکي از ملحقات ان آشکار شد.
تالار ستوندار مربع شکل و به ابعاد 50/37 × 60/34 متر بوده است و داراي ٨ رديف ستون است که هر رديف در اصل ٨ ستون با فاصله معين داشته است . ( جمعا ٦٤ ستون ) پايه ستونهاي سنگي اين تالار ستوندار شبيه پايه ستونهاي کاخ آپاداناي شوش ، اما در اندازه اي کوچک تر است و بر روي آنها ستونهاي چوبي رنگ آميزي شده قرار مي گرفته است .
ارتفاع تقريبي ستونهاي چوبي کاخ شاوور 10/9 متر بوده است . در وسط ديوار ضلع شمالي تالار در گاهي است که تالار ستوندار را به ايوان شمالي وصل مي کند. ايوان شمالي 90/24 × 60/8 متر وسعت دارد و داراي ٢ رديف ٥ ستوني است . فاصله ميان طول تالار و ستوندار و ايوان شمالي را اتاقي به ابعاد ١١ × 10/7 متر پر کرده و در سر تا سر ديوار جبهه ي غربي تالار راهروي باريکي با دو درگاه که در قرينه ي همديگر ساخته شده اند ؛ وجود دارد.
قرار دارد اين کاخ در قرن چهارم پيش از ميلاد بنا شده کاخ وسعت زيادي نداشته و آنچه اکنون از آن بر جاي مانده در حصار آجري محصور است و تعداد قابل توجهي ته شتون است . کاخ شاهور در بهمن سال ١٣٤٩ شمسي توسط هيئت باستان شناسي فرانسه در شوش کشف و خاکبرداري گرديد.
٤-١-٣-١ ايوان کرخه
شاپور دوم ساساني ( ٣٧٩ – ٣٠٩ ميلادي ) در ٢٥ کيلومتري غرب شوش بر ساحل راست رودخانه کرخه يک شهر جديد شاهي بنا کرده که در متن پهلوي شهرستانهاي ايران از اين شهر بنام « ايران کرد شاپور » نام برده است ، يعني شهري که شاپور ساخته است و امروزه آنرا ايوان کرخه گويند.
پرفسور گيرشمن در سال ١٩٥٠ ميلادي در اين شهر دست به کاوش زد که بقاياي معماري آن را آشکارتر ساخت . طرح شهر به روش غربي است . شهر به شکل مستطيلي است که چهر کيلومتر طول و يک کيلومتر عرض آن است . شهر را با روي مستحکمي در بر گرفته بود که اين بارو با خشت ساخته شده بود. و مرکب از يک تالار چهار گوش که گنبدي آنرا پوشانيده است و در دو بخش جانبي آن با يوه اي تازه ، با استفاده از طاق ضربي پوشانده شده بود. سقف آنها را با استفاده از پنج طاق عريض که فضاي ميان انها با استفاده از طاق هاي گهواره اي عرضي اختصاص يافته اند.
بناي ديگر کاخ يا کوشک سه ايواني بود که ديوارهاي آن داراي نقاشي ديواري خوب بوده که بر روي طبقه اي از ساروج مخصوص نقاشي کرده اند . ايوان کرخه داراي انواع تأسيسات شهري از جمله کاگاههاي بافندگي ابريشم بوده است ، که در پرتو آن پارچه هاي ابريشمي اين شهر به نقاط دورو نزديک صادر مي شده است .
آثار معماري و شهرسازي ايروان کرخه تأثير زيادي بر معماري ايران و خارج از ايران داشته است . سرزمين هاي شرقي مسيحي در طول درياي آدرياتيک و مديترانه تا اسپانيا و همچنين در وسريه و مصر در ساختن کليساهاي بزرگ و عظيم خود از سده ي پنجم تا يازدهم بويژه در ساختن طاقهاي گهواره اي صاف و پيوسته از طرح و سبک و سنت معماري کاخهاي ساساني در شهر ايوان کرخه الهام گرفته اند (والتر هينتس ،١٣٨٣ :١٩٢-٢١٠ ) بازمانده هاب بنايي که آنرا متعلق به عهد شاپور دوم مي دانند در ٢٥ کيلومتري شمال شهرستان در حاشيه رود کرخه ديده مي شود و تنها بازمانده شهري است به شکل مستطيل با ابعاد چهاد در يک کيلومتر است هر يک از تالارها به شکل مستطيل است (اقتداري ،١٣٧٥ :٦٠ ). باقيمانده هاي ايران کرخه تعدادي ديوار نيمه ويران و طاق بوده که در طول جنگ آسيب ديده اند.