بخشی از مقاله
بررسی بروز رفتار تفکیک زباله بر اساس تئوری رفتاری آیزن
چکیده
مواد زائد جامد تبدیل به مشکلی جدی برای کشورهای در حال توسعه وهمچنین توسعه یافته گردیده است.مضافا" براین می تواند سبب افزایش آلودگی هوا، آلودگی آب و آلودگی خاک نیز گردد. در نتیجه تحقیقات و فعالیتهای بیشتری برای سامان دادن به این مسئله محیط زیستی نیازی ضروری تلقی می گردد. این تحقیق بر آن دارد تا رغبت و قصد رفتار تفکیک زباله را بر اساس تئوری رفتاری آیزن (1991) بر روی 300 دانشجوی خارجی از کشورهای مختلف در دانشگاه UPM کشور مالزی توسط توزیع پرسشنامه در بین آنها ارزیابی کند. یافته های این تحقیق نشان از این مهم دارد،با وجود تنوع ملیتها و تفاوت در فرهنگ بین افراد شرکت کننده قریب به اتفاق دارای رغبت و قصد مثبت نسبت به رفتار تفکیک زباله بر اساس تئوری آیزن دارند. نتیجتا چنین استنباط میشود که از این تئوری می توان به عنوان یک ابزار کار آمد برای پیش بینی رفتار تفکیک زباله در یک منطقه مسکونی و مدیریت موادزائد جامد استفاده کرد.
واژههای کلیدی: رفتار تفکیک زباله، تئوری رفتاری آیزن، مواد زائد جامد
-1مقدمه:
باافزایش روز افزافزون جمعیت ،توسعه علم و تکنولوژی، شهرسازی و صنعت، تولید زباله نیز به شدت رو به افزایش است. سالانه مقدار بسیار زیادی از مواد زائد جامد به طبیعت و محیط زیست تخلیه میشودکه این مواد اثر مستقیم و غیر مستقیم بر روی اکوسیستم، حیات وحش و زندگی انسان دارد(. (Márquez et al., 2008 مضافا" بر آن کمبود نیروی متخصص در بعضی کشورهاو کمبود بودجه مالی مدیریت این مشکل محیط زیستی را به طور فزاینده ای با اختلال روبرو کرده است(Buenrostro al., 2003; . Gentil et al., 2011) یکی از راههای مقابله با تولید زباله، کاهش در مبدا تولید آن میباشد(Upadhyay, et al., 2012)که دیگر حلقه های مدیریت از جمله ذخیره سازی، جمع آوری، حمل و نقل، تغییر شکل و در نهایت دفن زباله بطوز نزدیکی وابسته به اولین قدم مدیریت مواد زائد جامد می باشد .(Rajput, et al., 2009)
بطور کلی زباله های مناطق مسکونی به دو گروه قابل تجزیه و غیر قابل تجزیه تقسیم می شوند که از این قیبل اضافه غذا در رستورانها، کافه ها و سالنهای غذاخوری و مواد آلی دور ریز از منازل به عنوان زباله های قابل تجزیه و شیشه، چوب ،فلز و پلاستیک به عنوان زباله های غیرقابل تجزیه در مناطق مسکونی اشاره کرد (Wan Azlina, et al., 2013).با توجه به قدم اول مدیریت پسماند برای کاهش تولید زباله وتغییر در رفتار تفکیک زباله نیاز به انگیزه و تشویق برای افزایش این رفتار دارد. برای دریافت نتیجه بهتر نیاز به امتحان و ارزیابی وضعیت و قصد انجام کار و همچنین سنجش ئانش عمومی نسبت به تفکیک زباله
است.دو پارامتر اصلی که اثرگذار بر تفکیک زباله دارد، آگاهی عمومی مردم و مدیریت موثر پسماند می باشد2009; Singhirunnusorn, et al., 2012)
تئوری رفتاری آیزن((Ajzen, 1991 بیان می کند که توصیف بروز رفتار در هر انسان نشات گرفته از 3 مولفه کنترل درک رفتاری، معیار ذهنی و گرایش می باشد. بر اساس این تئوری بروز یک رفتار به بروز یا عدم بروز یک قصد شخصی وابسته است. در این تئوری مولفه گرایش به عنوان طرز فکر فرد برای انجام یک رفتار که می تواند مثبت یا منفی باشد دلالت می کند.معیار ذهنی به احساس درک اجتماعی برای بروز یک رفتار که شخص توسط معیارهای اعتقادی پیش بینی می شود،اشاره دارد و نهایتا" کنترل درک رفتاری که به درک فردی که شخص در کنترل بر روی رفتار خود نسبت به پرسشی دارد،گفته می شود.در تحقیقاتی که دیگر محققین در استفاده از این تئوری داشته اند مولفه دیگری همچون اثرات فاکتورهای موقتی را نیز بر بروز رفتار یک فرد به آن اضافه کرده اند((Wan Azlina, et al., 2013 .این مطالعه در جستجوی ارزیابی ارتباط مولفه های رفتاری که منجر به بروز رفتار تفکیک زباله می باشد و فرض بر رابطه مثبت بین مولفه های رفتاری از قبیل گرایش، کنترل درک رفتاری، معیار ذهنی و فاکتورهای موقعیتی است.
شکل((1 تئوری رفتاری آیزن (1991)
-2 روش تحقیق :
این تحقیق در خوابگاههای دانشگاه UPM کشور مالزی واقع در منطقه سردانگ انجام پذیرفت. در بین دانشجویان ملل مختلف پرسشنامه هایی که دارای بخشهایی همچون سوالاتی در زمینه اطلاعات فردی، نگرش به تفکیک زباله، معیار ذهنی و کنترل درک رفتاری پرسیده شد که توسط معیار سنجش لیکرد ارزیابی شد. با استفاده از فرمول مورگان((Krejcie et al., 1970 و کوتلیک((Kotrlik et al., 2001 تعداد نمونه اخذ شده 300 نفر تعیین گردید که به صورت اتفاقی از 1225 دانشجو تعداد 340 پرسشنامه جمع آوری گردید که از این تعداد 12 عدد بدون پاسخ و تعداد 28 مورد بصورت غیرکامل دریافت شد که از محاسبه و آمار کل کسر گردید. با استفاده از آلفای کرنباخ میتوان میزان اطمینان پذیری و درصد اعتماد به سوالات را مشخص نمود. در صورتی که ضریب بدست آمده از 0.7 بالاتر باشد ، طرح سوالات متطقی بوده است (Babbie, 2012) که در این تحقیق نیز ضرایب بدست آمده بالاتر از 0.7 می باشد.
