بخشی از مقاله

چکیده

فناوری اطلاعات در چند دهه اخیر، نقش اصلی در بهبود عملکرد شبکه بانکی داشته است. این پژوهش به بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر سودآوری بانکهای منتخب پرداخته است. برای این منظور از اطلاعات بانک های منتخب ایران - شامل بانک های ملی، ملت، تجارت،سپه، صادرات، مسکن، رفاه کارگران - در دوره زمانی 1383 - 1390 استفاده شده است.

در این پژوهش از ابزارهای دستگاه های خودپرداز، دستگاه های پایانه فروش و دستگاه های پایانه شعب به عنوان نماد فناوری اطلاعات در بانکداری و بانکداری الکترونیک استفاده شده است.برای تخمین مدل از روش داده های تابلویی استفاده شده است. نتایج، نشان داد که در دوره مورد بررسی شاخص تمرکز، تعداد دستگاه های خود پرداز و تعداد دستگاه های پایانه فروش، اثر معنی دار و مثبت بر سودآوری بانک ها داشته و کل دارایی بانک و تعداد دستگاه های پایانه شعب، اثر معنی دار و منفی بر سودآوری بانک ها داشته اند.

.1 مقدمه
در سال های اخیر رشد شتابان فناوری اطلاعات و توسعه شبکه های ارتباطی، افق تازه ای در مقابل بازارها و بخش های مالی گشوده است.ظهور فنون و شیوه های نوین پردازش و انتقال اطلاعات و همچنین، ایجاد پایگاههای بزرگ اطلاعاتی موجب ارتقای کارایی و بهره وری، سرعت در برقراری ارتباطات و کاهش هزینه های عملیاتی در موسسات مالی گردیده و به عنوان عامل اصلی ایجاد برتری در عرصه بازارهای مالی رقابتی، چشم انداز بخش مالی را متحول ساخته است. در تحقیقی که موسسه فارستر انجام داده است در فاصله سالهای 2202 تا 2006 بطور متوسط هر سال 5درصد به حجم مبادله های تجاری از طریق بسترهای الکترونیکی افزوده شده است و مبلغ آن از 2293 میلیارد دلار در سال 2002 به بیش از 12837 میلیارد دلار در سال 2006 رسیده است.

امروزه بانک ها در کشورهای پیشرفته، به عنوان رهگشا، مشاور حرفه ای و متخصص در افزایش منابع مالی شرکت ها و جمع آوری و تبادل اطلاعات لازم برای مشتریان خود عمل می کنند و یکی از موتورهای محرک اقتصادی هرکشور محسوب می شوند. این امر موجب گشته تا فضای رقابتی تنگاتنگی میان آن ها برقرار گردد. با توسعه روزافزون تکنولوژی و صنعتی شدن کشورها، مدیران بانک ها سعی بر افزایش خدمات نوین بانکداری دارند که متمایزبودن آن نسبت به خدمات سایر رقبا ازامتیاز ویژه ای جهت جذب سپرده های مشتریان برخوردار است.

در کشورهای پیشرفته اکثر استفاده از خدمات بانکی بدون حضور در محل شعب بانک ها و به وسیله سیستم های الکترونیکی صورت می گیرد، لذا بانک ها با بکارگیری فنآوری مدرن صنعت بانکداری واجرایی نمودن طرح مشتری محوری، سعی بر کاهش ضرورت مراجعه مشتریان به محل شعبه را دارند تا مشتریان بتوانند در محل کار و یا اقامت خود عمده اموربانکی را از این طریق انجام دهند. این پیشرفت ها صنعت بانکداری را نیز تحت تاثیر شدید خود قرار داده و باعث تغییرات عمده ای در این صنعت گردیده است و موجب تحول نظام بانکداری و انتقال وجه شده است به صورتی که سیستمهای سنتی مبتنی بر کاغذ جای خود را به سیستمهای نوین و الکترونیکی داده است.

ظهور ابزارهای جدیدی همچون دستگاههای خودپرداز، پایانه های فروش و همچنین پدیده های جدیدی تحت عنوان تلفنبانک، بانکداری مجازی، بانکداری خانگی و...در بانکداری نوین با عنوان بانکداری الکترونیکی ارایه می گردند.از جمله مزایای بانکداری الکترونیکی از دید مشتریان میتوان به صرفهجویی در هزینهها، صرفهجویی در زمان و دسترسی به کانالهای متعدد برای انجام عملیات مختلف بانکی نام برد و از دیدگاه مؤسسات مالی، میتوان به ویژگیهایی چون ایجاد و افزایش شهرت بانکها در ارایه نوآوری، حفظ مشتریان علیرغم تغییرات مکانی بانکها، افزایش سودآوری بانکها ،گسترش محدوده جغرافیایی فعالیت و برقراری، شرایط رقابت کامل اشاره نمود.

بانکها به عنوان یک بنگاه اقتصادی که وظیفه ارایه خدمات پولی و مالی را دارند با بهرهگیری از فناوری اطلاعات از سویی میتوانند هزینههای خود را کاهش داده و موجب سوددهی خود و ذینفعانشان را فراهم کنند و از سوی دیگر موجب رضایتمندی مشتریان خودگردند. بنابراین پیداست که توسعه شگفتانگیز فناوری اطلاعات به بازارهای پولی و بانکی ، علاوه بر تسهیل امور برای مشتریان بانکها، روشهای جاری بانکداری را متحول و دگرگون کرده است یکی از شاخصهای عملکرد بانکها سودآوری می باشد.از آنجا که انگیزه هر بنگاه اقتصادی برای انجام فعالیت،کسب سود است؛ بانکها نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر سودآوری بانک های منتخب ایران صورت پذیرفته است.بعد از مقدمه به معرفی فناوری اطلاعات و بانکداری الکترونیک به عنوان یکی از مظاهر عینی فناوری اطلاعات می پردازیم. قسمت سوم، به پیشینه تحقیق می پردازد.قسمت چهارم به مبانی نظری تحقیق اختصاص دارد.قسمت پنجم به معرفی مدل و متغیرهای پژوهش و در نهایت به روش تحقیق، برآورد مدل وتجزیه و تحلیل یافته های پژوهش و نتیجه گیری پرداخته می شود.

.2 فناوری اطلاعات
فناوری اطلاعات یک تخصص بین رشته ای متشکل از علوم ریاضی، اطلاعات، اطلاع رسانی، مدیریت و مخابرات است که در زمره تکنولوژی های نوین جهان در عصر کنونی است. فناوری اطلاعات در واقع نوعی تکنولوژی فراگیر است و ویژگی منحصر بفردش همانا شمول آن و نیاز ضروری به آن است.

فناوری اطلاعات دربرگیرنده همه اشکال فناوری ساخت،وذخیره سازی،تبادل و به کارگیری اطلاعات در شکل های گوناگونی چون اطلاعات تجاری،مکالمات صوتی،تصاویر ساکن و متحرک و ارائه چندرسانه ای می باشد - فریمن و آسپری1، . - 1999 در جهان امروز فناوری اطلاعات موجب ایجاد دگرگونی و تحول در روشهای زندگی، آموزش و کارگشته و ساختار سازمان ها را نیزتحت تاثیر قرار داده است. تحولات ناشی از این فناوری به حدی زیاد و تاثیرگذار بوده که برخی عصر حاضر را عصر اطلاعات و تحولات صورت گرفته را انقلاب اطلاعاتی می نامند.

1-2 بانکداری الکترونیک

در چند دهه اخیر صنعت بانکداری دچار تحولات گسترده ای شده که زمینه تغییرات خدمات رسانی و تغییر شکل سیستم های انتقال منابع را فراهم کرده است. ارائه خدمات جدید الکترونیکی از قبیل انتقال الکترونیکی منابع، کارت های بانکی ، بانکداری خانگی و... ایجاد کننده نوعی جدیدی از بانکداری تحت عنوان بانکداری الکترونیکی می باشند.بانکداری الکترونیکی نوع جدیدی از صنعت بانکداری می باشد که عبارت است از استفاده از فن آوری های پیشرفته نرم افزاری، سخت افزاری ومخابراتی برای تبادل منابع واطلاعات مالی و ارایه کلیه خدمات بانکی به صورت الکترونیکی که از طریق واسطه های ایمن وبدون نیاز به حضورفیزیکی مشتری موجب کاهش حضور فیزیکی شان در شعب بانک ها می شود.در واقع بانکداری الکترونیکی با بهره گیری از فن آوری اطلاعات موجب حذف دو قید زمان ومکان از خدمات بانکی می گردد.

-3پیشینه تحقیق

بکالی - 2003 - 2، در پژوهشی با عنوان"فناوری اطلاعات و عملکرد اقتصادی :با توجه به صنعت بانکداری اروپا"به مطالعه ی737 بانک اروپایی طی سال های1993-2000 پرداخت، که نتیجه بیانگر این بود که دسته های مختلف سرمایه گذاری فناوری اطلاعات اثرات ناهمگونی بر عملکرد بانک ها دارد. بطوری که سرمایه گذاری به شکل سخت افزاری و نرم افزاری اثر منفی ، اما سرمایه گذاری در زمینه ی خدمات اثر مثبت، بر سودآوری بانک ها داشته اند. 

در مقاله ای با عنوان"سرمایه گذاری در سیستم های فناوری اطلاعات وعوامل دیگر سودآوری بانک ها در انگلستان"به بررسی تاثیر فن اوری اطلاعات بر بانک های انگلستان طی دوره 1996-1976پرداختند.نتایج حاکی از این بود که تعداد ماشین های خودپرداز نصب شده از جانب بانک ها، به عنوان فاکتور مهم در بکارگیری فناوری اطلاعات در صنعت بانکداری از طریق کاهش هزینه های نیروی کار و تراکنش،تاثیر مثبت بر سودآوری بانکها دارد. 

در مطالعه ای که برروی بانک های اردن برای سالهای -1999 2004انجام داد به این نتیجه دست یافت که خدمات بانکداری الکترونیک در کوتاه مدت به دلیل هزینه های بسترسازی و سرمایه گزاری برای دوره بلندمدت ،اثر منفی و در کوتاه مدت اثر مثبت بر سوداوری بانک های اردن داشته است. جلال کریم و حمدان - 2010 - 5، در پژوهشی به بررسی اثر فناوری اطلاعات بر پیشرفت عملکرد بانکداری طی دوره 2003-2007پرداختند.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید