بخشی از مقاله
چکیده
بطور روشن تر هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر توسعه مدیریت دانش بود. در این راستا از جامعه اعضای هیات علمی دانشگاه ارومیه 290 نفر با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. داده های پژوهش حاضر با استفاده از پرسشنامه استاندارد گردآوری شدند.
روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بوده و داده های پژوهش حاضر با استفاده از پرسشنامه استاندارد گردآوری شدند. داده های بدست آمده از طریق روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش رابطه مثبت معنادار وجود دارد همچنین بین هر یک از ابعاد سرمایه اجتماعی - ساختاری، شناختی، رابطه ای - با مدیریت دانش رابطه مثبت معنادار وجود دارد.
.1مقدمه
گستره علوم روز به روز وسیع تر و پر دامنه تر می گردد. از جمله تحولات چشمگیر در قلمرو علوم مدیریت ، بروز و ظهور پدیده هایی همچون مدیریت دانش ، نوآوری و غیره می باشد. برای موفقیت سازمان ، دانش به عنوان یک سرمایه ، باید بین انسان ها قابل مبادله بوده و توانایی رشد داشته باشد.
دانش نحوه حل مشکلات ، می تواندکسب شود و بدین ترتیب مدیریت دانش قادر خواهد بود یادگیری سازمانی را که منجر به خلق دانش دیگری می شود ، توسعه دهد. سازمان های آگاه می دانند که دانش ، سرمایه فکری است و تنها سرمایه ای است که با گذشت زمان تغییر می کند و اگر به طور موثری مهار شود ، می تواند وضعیت رقابتی سازمان را حفظ نماید. استفاده از کل منابع فکری سازمان ، می تواند مزایای مالی قابل توجهی را در پی داشته باشد.
سازمان ها برای بقاء و تداوم نقش مثبت و سازنده خود نیازمند افکار، اندیشه ها ، نظرات تازه و نو هستند تا با دریافت دیدگاه های نو مبتنی بر تحقیقات میدانی و اندیشه ها و تئوری ها بتوانند پویایی خود را تضمین کنند و گرنه رو به زوال و نابودی هستند. مقاومت سازمان ها در قبال تغییرات و تحولات جهانی و منطقه ای موجب حذف آنها شده و حتی قادر به حذف وضع موجود نیز نخواهد بود.
امروزه بسیاری از سازمان ها دریافته اند که برای کسب موفقیت به چندی بیش از دستیابی اتفاقی و ناآگاهانه در سازمان نیاز دارند و آن نیاز به دانش یکپارچه و مدیریت شده است. اگر هدف سازمان ها را افزایش تولید یا خدمات با بهترین کیفیت در نظر بگیریم ، نیاز به داشتن دانش جامع و مدیریت آن در توسعه بخشیدن به فرآیند نوآوری و به کارگیری خلاقانه منابع ، نهاده ها و ستاده ها با توجه به شرایط محیط خارجی سازمان از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود.
در چنین شرایطی است که از نوآوری در سازمان ها به عنوان یک محور اصلی و اهداف استراتژیک یاد خواهند برد و همچنین از مدیریت دانش و تولید دانش به عنوان یک منبع مولد نوآوری، رشد دهنده سازمان ، بقای سازمانی و عاملی در افزایش کارایی و اثربخشی کارکنان و سازمان نام برده خواهد شد.
در این میان شناخت عوامل موثر بر مدیریت دانش سازمانی از جمله اقدامات اولیه در بکارگیری اثربخش سرمایه های فکری سازمان است. از طرفی سه نوع سرمایه - طبیعی، فیزیکی و سرمایه انسانی - در کنار یکدیگر مبنایی برای توسعه و عملکرد سازمانی فرض شده است.
با وقوع انقلاب فناوری اطلاعات، جامعه اطلاعاتی و شبکه ای و نیز پیشرفت سریع فناوری از دهه 1990 الگوی رشد تغییر اساسی کرده است.در این میان یکی از قابلیت های مهم سازمانی که می تواند به سازمان ها در خلق و تسهیم دانش کمک بسیار نماید و برای آنها در مقایسه با سازمان های دیگر»مزیت سازمانی پایدار«ایجاد کند،سرمایه اجتماعی است
سرمایه اجتماعی از مفاهیم نوینی است که امروزه در جامعه شناسی و اقتصاد و به تازگی در مدیریت و سازمان به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته است و در همین راستا وولکاک معتقد است که سرمایه اجتماعی به عنوان یک زبان تئوریک مشترک می تواند به عالمان سیاسی،جامعه شناسان،انسان شناسان امکان کار با یکدیگر را در وضعیتی مفید اعطا کند
در رابطه بامفهوم سرمایه اجتماعی تعاریف بسیاری وجود دارد و همین کثرت تعاریف سبب نوعی آشفتگی و عدم انسجام در مفهوم سرمایه اجتماعی شده است ولی به طورخلاصه میتوان گفت که سرمایه اجتماعی به معنای هنجارها وشبکه های ارتباطی است که امکان مشارکت مردم در اقدامات جمعی به منظور کسب سود متقابل را فراهم می کند لذا سرمایه اجتماعی مفهومی ترکیبی است که میزان هنجارها وشبکه ها را در یک مقطع زمانی خاص تشریح می کند
سرمایه اجتماعی هر جامعه ناشی از وضعیت فرهنگی و اجتماعی آن جامعه است و یکی از شاخصهای مهم وضعیت فرهنگی و اجتماعی آن جامعه می باشد .از سوی دیگر در وضعیت سرمایه اجتماعی هر جامعه ای عواملی از قبیل نهادآموزش و پرورش تاثیرگذار میباشند .نهاد آموزش و پرورش نقش مهمی را در افزایش و انتقال سرمایه اجتماعی در جامعه ایفا می نماید زیرا فرآیند جامعه پذیری هر فردی در سطوح متفاوت از نهاد آموزش و پرورش می گذرد و این امر در وضعیت سرمایه اجتماعی جامعه بسیار تاثیرگذار است
به اعتقاد کگیوت و زندر»یک سازمان یک گروه اجتماعی است که مشخصه آن سرعت و کارایی در ایجاد و انتقال دانش می باشد«این یک دیدگاهنسبتاّجدید و مهم درباره تئوری سازمان است که در حال حاضر ازسوی چندین صاحب نظر مانند نوناکا، اسپندر و زندر ارائه شده است
در مجموع براساس آنچه گفته شد اهداف اصلی پژوهش حاضر، عبارت است از: بررسی نقش و تاثیر سرمایه اجتماعی بر مدیریت دانش.
براساس مطالعات انجام شده در راستای اهداف پژوهش، فرضیههای زیر تدوین شدند:
-1 بین سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش رابطه معناداری وجود دارد.
-2 بین بعد ساختاری سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش رابطه معناداری می کند.
-3 بین بعد شناختی سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش رابطه معناداری می کند.
-4 بین بعد رابطه ای سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش رابطه معناداری می کند.
-5 ابعاد سرمایه اجتماعی نقش پیش بینی کننده را در مدیریت دانش اعضای هیات علمی ایفا میکند.
.2 روش پژوهش:
با توجه به هدف پژوهش حاضر، این پژوهش از نوع همبستگی و از لحاظ جمع آوری داده ها، از نوع توصیفی بود، که در قالب آن، بررسی روابط بین سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش در بین اعضای هیئت علمی دانشگاه ارومیه مد نظر بوده است. جامعه مورد پژوهش عبارت بود از کلیه اعضای هیئت علمی ارومیه در سال 92 می باشد، که از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شده حجم نمونه انتخاب شده با در نظر گرفتن معیارهای جدول نمونه گیری 290 نفر می باشد.
با توجه به الگوی مفهومی پژوهش دو دسته متغیر وابسته و مستقل و عناصر و شاخصهای آنها - شکل - 1 بایستی در پرسشنامه مورد سوال واقع میشدند که از پرسشنامه های زیر استفاده شد.
شکل :1 الگوی مفهومی پژوهش
پرسشنامه سرمایه اجتماعی: در این بخش، سرمایه اجتماعی در قالب 3 محورتعیین گردید - پونا، . - 2004 این بخش از پرسشنامه شامل 20 سوال تعیین میشود پایایی و روایی
در پژوهش حاضر برای ارزیابی پایایی پرسشنامه سرمایه اجتماعی از آلفای کرونباخ استفاده گردیده است. نمرات پایایی برای مقیاسها بالا بودند: پایایی پرسشنامه - 0/91 - و بعد ساختاری 0/89 بعد شناختی0/93 بعد رابطه ای 0/87 محاسبه شد.
روایی محتوا و روایی پیش بینی این ابزارها در پژوهش های قبلی مورد تائید واقع شده اند
پرسشنامه مدیریت دانش: به منظور اندازه گیری مدیریت دانش در پژوهش حاضر از پرسشنامه مورد استفاده برزگر - 1389 - استفاده شداین ابزار دارای 26 گویه است. این پرسشنامه در مطالعات داخل و خارج بکار برده شده است و روایی آن مورد تایید صاحبنظران می باشد. برزگر - 1389 - آماره آلفای کرونباخ را برای آن 0/87 بدست آورده است.
.3یافته های تحقیق
جدول شماره - 1 - میانگین و انحراف استاندارد نمرات اعضای هیئت علمی را در هر یک از متغیرهای پژوهش شامل سن ، سابقه، سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش سازمانی نشان می دهد.
جدول شماره :1 شاخص های توصیفی میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای مورد پژوهش
جدول 2 آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن با مدیریت دانش
به منظور بررسی رابطه بین متغیرهای مورد نظر از روش همبستگی استفاده شد. میزان همبستگی بین متغیرهای پژوهش در جدول - 2 - آورده شده است. نتایج نشان میدهد که بین سرمایه اجتماعی با مدیریت دانش همبستگی مثبت معنیداری وجود دارد
