بخشی از مقاله


دولت و خدمات الکترونیک

 

چکیده

ستون اصلی هر دولت برای ارائه خدمات الکترونیک وجود یک دولت الکترونیک است و ستون اصلی دولت الکترونیک رابطه ای است که دولت با شهروندان، شرکت ها، کارکنان و مؤسسات دولتی برقرار می نماید و این ارتباطات است که روح دولت الکترونیک را تشکیل می دهد. در این مقاله سعی شده در راستای معرفی چگونگی خدماتی که دولت به صورت الکترونیک می تواند ارائه کند به بیان دولت الکترونیک، ضرورت ایجاد دولت الکترونیک، تاریخچه تشکیل دولت الکترونیک، اهداف دولت الکترونیک، انواع کاربردهای دولت الکترونیک، اثرات آن بر مدیریت سازمان، مراحل پیاده سازی و شرایط اجرای موفق استراتژی دولت الکترونیک، چالش ها، موانع و راهکارهای تشکیل دولت الکترونیک و مهمترین قوانین در رابطه با دولت الکترونیک پرداخته شود.


واژههای کلیدی : دولت الکترونیک، ارتباطات، خدمات الکترونیک

 

مقدمه:

امروز با پیشرفت هایی که در فناوری اطلاعات و ارتباطات حاصل شده و نیز اثرگذاری این فناوری بر جوانب مختلف زندگی و ظهور عصر دیجیتال که به موج چهارم مشهور شده است، تغییر در زمینه های مختلف زندگی امری اجتناب ناپذیر شده و در صورت ناسازگاری سازمانها با این تغییرات ناکارآمدی سازمان ها بیش از پیش مشهود خواهد بود که بازاریابی و تجارت و دولت الکترونیکی نمونه هایی از این تأثیرگذاری است. یکی از آرمان های در حال تحقق عصر ارتباطات و اطلاعات، دولت الکترونیکی (E-Government) است. در همین راستا ایده دولت های الکترونیکی در اقصی نقاط دنیا مورد توجه قرار گرفته است و کشورهای توسعه یافته حرکت هایی را در جهت نیل به این هدف شروع کرده اند به طوریکه می توان گفت دولت الکترونیکی از حد یک جدید فراتر رفته و همه کشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه ، گامهای موفقی را به سوی این هدف طولانی مدت برداشته اند. امروز افراد جامع انتظار دارند که کلیه خدمات و سرویس های دولتی با حداقل هزینه،حداکثر سرعت و حداقل زمان در اختیار آن قرار گیرد، لذا این امر بسیار حائز اهمّیت است که دولت این توانایی را داشته باشد که بهترین خدمات را در کمترین زمان و ایده با بهترین راندمان در اختیار اقشار مختلف جامعه قراردهد. در دولت الکترونیکی هدف بر این است که به جای اینکه زمان و منابع را به پیش پردازش و ورود اطلاعات و سازماندهی آنها اختصاص داده شود بتوان قسمت عمده زمان و منابع موجود را به حل مشکلات، بررسی و ارایه راه حل های شاخص و خدمات دهی مستقیم به استفاده کنندگان خدمات دولتی اختصاص داد.

بیان مسأله:

یکی از مهمترین مقولات در جامعه اطلاعاتی، مساله دولت الکترونیک است. دولت الکترونیک برای فراهم کردن شرایطی است که دولتها بتوانند خدمات خود را به صورت شبانه روزی و در تمام ایام هفته به شهروندان ارائه کنند. این امر در سالهای اخیر بهطور جدی در دستور کار دولتها قرار گرفته است و دولتمردان نیروهای خود را در راه تحقق چنین شرایطی بسیج کردهاند و درصدد برآمده اند که فرآیندهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را با کمک فناوری نوین ارتباطات و اطلاعات اصلاح کرده و از این طریق به شیوه کارآمدتری به ارائه خدمات به شهروندان بپردازند. در حقیقت، به کارگیری و گسترش دولت الکترونیک غالبا در جهت انجام تغییرات در فرآیندهای دولتی نظیر تمرکززدایی، بهبود کارایی و اثربخشی است. اما سیستم ها و ابزارهایی که در حال حاضر در ادارات دولتی برای ارایه خدمات و اطلاعات به شهروندان مورد استفاده قرار می گیرند قدیمی بوده و روند کار در دستگاهای دولتی کند است. آنها در جلب رضایت شهروندان موفقیت چندانی ندارند. از سوی دیگر سرمایه گذاری های قابل توجهی در زمینه طراحی و به کار گیری سیستم های جدید در بخش دولتی صورت نمی گیرد، اما با توجه به اهدافی که برای دولت الکترونیکی مورد نظر است، کشورها فقط در صورتی در پیاده سازی مطلوب دولت الکترونیکی موفق می شوند که سیستم های داخلی بخش دولتی، داده ها واطلاعات و ابزارهای مدیریتی با یکدیگر هماهنگی و سازگار باشند. هرچه دولت ها منابع بیشتر و سرویس های متنوع تری را ازطریق شبکه به شهروندان ارایه دهند، نیاز به وجود یک سامانه دو سویه ارایه خدمات، بیشتر آشکار می شود. این سیستم دو سویه علاوه بر وادار کردن

شهروندان به بهره گیری از شبکه برای دریافت خدمات از دولت، سبب می شود که سطح مهارتها و فرهنگ جامعه اطلاعاتی نیز ارتقا یابد.

تعاریف دولت الکترونیک:

اصولا تعریف واحدی در باره دولت الکترونیک وجود ندارد و این مسئله ناشی از ماهیت پویا و متغیر فناوری است و تعاریف بسیاری از دولت الکترونیک شده است کــه تعدادی از آنها به صورت زیر ارائه می شود:

(1 دولت الکترونیک، استفاده دولت و سایر سازمانهای دولتی از فناوری اطلاعات به منظور ایجاد تحول در رابطه با شهروندان، مراکز تجاری و سایر مواردی است که با دولت درحال تعامل هستند.

(2 دولت الکترونیک عبارت از استفاده از فنآوری های اطلاعاتی و ارتباط (ICT) برای متحول کردن دولت و فرآیند حکومت گری (Governanc) از طریق قابل دسترس تر، کارآمدتر و پاسخگوتر کردن آن است.

(3 به استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور بهبود کارایی و اثربخشی، شفافیت اطلاعات و مقایسه پذیری مبادلات اطلاعاتی و پولی در درون دولت، بین دولت و سازمانهای تابعه آن، بین دولت و شهروندان و بین دولت و بخش خصوصی دولت الکترونیک اطلاق میشود.

ضرورت ارائه خدمات دولت بصورت الکترونیک:

عوامل متعددی، زمینه های لازم برای تحقق این امر را فراهم می آورند که همگی ناشی از سرعت تصاعدی و روزافزون پیشرفت فناوری و پیچیده تر شدن فعالیتهای بشری است و دولتها برای پاسخ به این پیچیدگی ناگزیرند که اقدام به ارائه خدمات بصورت الکترونیکی و در واقع ایجاد دولت الکترونیک کنند. مهمترین این عوامل عبارتند از:

(1رشد فناوریهای جدید و بویژه فناوری اطلاعات: امروزه، فناوری با نرخ فزاینده و به صورت تصاعدی درحال رشد است. قانون مور در این مورد می گوید: قدرت محاسباتی رایانه ها هر 18 ماه دو برابر می شود. قانون مت کالففنیز می گوید: میـــــزان رشد یک شبــکه به میزان تــوان دوم استفاده کنندگان از آن شبکه است. و در نهایت قانون گیلدرزفمی گوید: مسیرهای ارتبــــاطی شبکه ها هر 12 ماه سه برابر می شود. همان گونه که از مثالهای فوق بر می آید سرعت رشد فناوری اطلاعات بسیار زیاد بوده و این امر در تمامی پدیده ها ازجمله مؤسسات دولتی تأثیرات شگرفی برجای می گذارد.

(2 سرمایه گذاری بنگاههای اقتصادی در بخش فناوری اطلاعات: بنگاههای اقتصادی سرمایه گذاری های کلانی را در زمینه فناوری اطلاعات اعمال کرده اند و بخش خصوصی نیز جهت پاسخگویی با شرایط کنونی و کم کردن فاصله و شکاف بین خود و دولت، ناگزیر از سرمایه گذاری در این خصوص است. آمارها نشان می دهد که سرمایه گذاری شرکتهای آمریکایی

درفناوری اطلاعات از کمتر از 10 درصد در سالهای گذشته به 50 درصد درحال حاضر رسیده است و به دلیل سرمایه گذاری هایی که در این زمینه شده هزینه مبادلات بانکی به میزان 30 درصد هزینه های بانکی غیر الکترونیک کاهش یافته است.

(3 رشد اینترنت و فراگیری عمومی استفاده از آن: طی فصل فروش عید کریسمس در سال 1999 فروشندگانی که محصولات خود را ازطریق اینترنت به فروش می رسانند معادل 1/3 میلیارد دلار پوند که این میزان، چهار برابر فروش آنان در سال 98 بود و در سال 2000، آمریکا برای ایجاد دولت الکترونیک رقمی معادل 500 میلیون دلار هزینه کرده که این میزان در سال 2003 به 6/1 میلیارد دلار رسید.

(4 تغییر انتظارات شهروندان و بنگاههای اقتصادی: در ایالت ویرجینیای آمریکا، 8/76 درصد از شهروندان از خانه یا محل کار خود به اینترنت دسترسی دارند و 38 درصد آنها از اینترنت و پست الکترونیک به صورت روزانه استفاده می کنند. این نمونه ها نشان می دهد که انتظارات مردم درمورد خدمات، محصولات و نیز نحوه و کیفیت ارائه آن به طور روزافزون درحال تغییر است و دولت نیز باید بتواند پاسخگوی این نیازها باشد و این امـــر فقط می تواند ازطریق دولت الکترونیک تحقق یابد.

(5 جهانی شدن و فشارهای ناشی از رقابت: دولتها برای جذب سرمایه، مشاغل و کارگران ماهر، گردشگران و... با هم در رقابت بوده و ازسویی جهانی شدن نیز به منظور فروش کالاها و خدمات خویش، آنها را وادار به تأسیس دولت الکترونیک می کند.

تاریخچه پیدایش دولت الکترونیک:

روند شکل گیری دولت الکترونیکی بدین گونه آغاز شد که در طول نیمه دوم دهه 1990 بخش خصوصی کشور آمریکا مسئول ایجاد دولت الکترونیکی شد. وجود شبکه جهانی گسترده اینترنت (World wide web) به شکل گیری برخی اقدام های تجاری در شرکت ها منجر شد و نتایج خوب و قابل سنجشی نیز از این اقدام ها حاصل آمد. یکی از مهمترین این نتایج افزایش اثربخشی کارکنان در سازمان ها بود، به گونه ای که در بازده کاری آنها افزایش قابل ملاحظه ای به وجود آمد؛ به عنوان نمونه در سال 1999 میانگین بازده کاری در هر ساعت برای هر فرد پنج درصد افزایش یافت . هنگامی که فناوری وب جهانی در اکثر بخش های خصوصی به کار گرفته شد، دولت از این حرکت عقب ماند، لذا توجه دولت به این مسأله معطوف شد که ارائه خدمات به شهروندان به صورت الکترونیک بسیار آسان تر خواهد بود.

وینتون سرف (Vinton cref) که به عنوان یکی از پایه گذاران وب جهانی مشهور شده است این پیشنهاد را به دولت ها داد که لطفاً» از فناوری IT استفاده کنید. اجازه دهید که خدمات تان بیشتر در دسترس باشد، همچنین هرگز از فناوری اینترنت نهراسید اما همیشه برای آن برنامه ریزی کنید.« لذا شهر گولدن به این نیاز استراتژی پی برد و در سال ،2001

برنامه ریزی استراتژیک برای تبدیل این شهر به یک شهر الکترونیک و نیز پایه گذاری دولت الکترونیک به جای دولت حاکم بر این شهر آغاز شد.

اهداف تحقق دولت الکترونیک:

هدف دولت الکترونیکی ارائه خدمات بهتر و بیشتر با هزینه کمتر و اثربخشی بالاتر است که این هدف کلی از تأسیس یک دولت الکترونیکی است اما می توان اهداف جزیی تر زیر را درباره شکل گیری این گونه دولت ها برشمرد:

(1مهیا کردن دسترسی بیشتر به اطلاعات و سرویس های دولتی

(2 بهبود مشارکت شهروندان از طریق قادر سازی عموم جامعه به تعامل با مقامات دولتی و افزایش پاسخگویی دولت از طریق شفاف سازی فعالیتهای آن و در نتیجه کاهش فرصتهای بروز فساد: ارتقاء شفافیت و جوابگویی در دولت از طریق ازدیاد ICT در مدیریت و عملکردها، شانس مشارکت فعال تر شهروندان در فرایندهای سیاسی و تصمیمات دولت را به صورت موثری بهبود می بخشد.

(3 مهیا کردن فرصتهای توسعه بویژه برای جوامع روستایی و سنتی محروم: دسترسی جوامع روستایی و سنتی محروم به اطلاعات روز و امکان حل مشکلات آنها بدون حضور فیزیکی در شهرها از طریق فناوری اطلاعات (مانند دوره های آموزش مجازی دانشگاهها و توانمندی برخورداری از امکانات دولتی بصورت مجازی ) باعت ارتقاء فرهنگی جوامع روستایی و سنتی محروم شده و پیرو آن باعث توسعه این مناطق و کاهش مهاجرت از این مناطق می گردد.

(4فایجاد محیط تجاری بهتر: واضح است که تکنولوژی یک تسریع کننده مطمئن در افزایش بهره وری و رشد اقتصادی می باشد استفاده از ICT در دولت و ایجاد زیربنای دولت الکترونیک به ایجاد یک محیط تجاری شکوفا و مدرن (مخصوصا برای شرکت های کوچک و متوسط) از طریق ساده و مؤثر کردن مبادلات و ارتباطات بین دولت و تجارت کمک می نماید و با از بین بردن افزونگی در فرایندها و اهمیت دادن به ارایه سریع و موثر خدمات دولت الکترونیک شرایطی را به وجود می آورد که باعث جذب سرمایه گذاران/ سرمایه گذاری می گرددل

(5 ارائه خدمات یکپارچه: خدماتی که دولت ها ارائه می دهند در دولت الکترونیکی به صورت یکپارچه ارائه خواهد شد.

(6 ارائه خدمات با ارزش افزوده: دولت الکترونیکی، دولت ها را در ارائه خدمات منسجم کمک می کند تا به جای سرگردان شدن ارباب رجوع در ادارات کارهای اداری خود را از یک نقطه آغاز و در همان نقطه به پایان برسانند.

(7 ارائه خدمات شخصی: دولت الکترونیکی قادر است نسبت به بازسازی روابط میان خود و مردم اقدام کند. در واقع به جای ارائه خدمات یکسان برای همه - دولت الکترونیکی می تواند به کمک فناوری های اطلاعات و ارتباطات (ICT) با مردم

به صورت افرادی غیریکسان عمل کرده و آنها را به صورت شخصیت هایی مستقل که خواهان سرویس های غیریکسانی هستند در نظر گرفته و به آنها خدمات شخصی ارائه دهد .(customize)

(8 ارائه خدمات با سرعت بیشتر: امروزه با پیشرفت هایی که در فناوری اطلاعات و ارتباطات حاصل شده و نیز اثرگذاری این فناوری بر جوانب مختلف زندگی و ظهور عصر دیجیتال که به موج چهارم مشهور شده است، تغییر در زمینه های مختلف زندگی امری اجتناب ناپذیر شده و در صورت ناسازگاری سازمانها با این تغییرات ناکارآمدی سازمان ها بیش از پیش مشهود خواهد بود که بازاریابی و تجارت و دولت الکترونیکی نمونه هایی از این تأثیرگذاری است. یکی از آرمان های در حال تحقق عصر ارتباطات و اطلاعات، دولت الکترونیکی ( (E-Government است.

(9 توسعه فناوری: با دسترسی به فناوری های نو به سازمان ها و شرکت های دولتی کمک می شود تا توسعه ساختاری را از طریق مدل های دیجیتالی فراهم کند و باترکیب آنها در سیستم های مدیریت سنتی شاهد تغییرات شگرفی در این حوزه باشند.

(10 از میان بردن شکاف دیجیتالی: با از میان بردن طبقات دیجیتالی دولت ها این امکان را دارند تا دسترسی به فناوری های جدید را برای عموم مردم از طریق دوره های مختلف مهیا کنند.

انواع کاربردهای دولت الکترونیک:

تعامل میان دولت و شهروندان: مهم ترین و گسترده ترین نوع کاربرد دولت الکترونیک، رابطه دولت با شهروندان و بالعکس است. این رابطه شامل اخذ اطلاعات از سوی شهروندان از سازمان های دولتی و ارائه خدماتی از سوی دولت به شهروندان به شیوه الکترونیک است.

تعامل میان سازمان های دولتی: در این نوع رابطه، سازمان هایی که در زمینه های مختلف به اطلاعات نیاز دارند، می توانند از طریق شبکه های موجود به این اطلاعات دسترسی یافته و خدمات خود را سریع تر به شهروندان ارائه کنند.

تعامل میان سازمان های دولتی و بخش خصوصی: این نوع رابطه، اولین رابطه ای بود که توسعه پیدا کرد که در این راستا پرداخت مالیات، اخذ آمار و اطلاعات، ارائه تسهیلات و نحوه اخذ مجوزهای مختلف محتوای این نوع تعامل را شکل می دهد.

تعامل میان دولت و کارمندان دولت: اطلاعات پرسنلی کارکنان، دریافت خدمات پرسنلی و سایر اطلاعات قابل مبادله میان سازمان های دولتی و کارکنان دولت در این چارچوب قرار می گیرند. لذا این چهار نوع کاربرد، ستون های اصلی دولت الکترونیک تلقی شده و در واقع این ارتباطات است که روح دولت الکترونیک را تشکیل می دهد.

اثرات دولت الکترونیک بر مدیریت سازمان:

تولید دانش در دنیای کنونی رویکردهای نوینی را پدید آورده که ازجمله آنها مدیریت دانش و مدیریت فناوری اطلاعات است. برای مدیریت دانش، دیگر کار، سرمایه و ماشین آلات منابع اصلی تولید ثروت نیستند، بلکه این دانش و دانشگران هستند که به عوامل اساسی و درآمدزا مبدل می شوندل با پیاده سازی دولت الکترونیک، ساختارهای سازمانی تغییریافته و به صورت کاملاً مسطح درمی آیند، مرزها و واحدهای سازمانی کمرنگ تر شده و تمام فعالیتهای سازمانی به صورت افقی انجام می گیرد. کارهای سازمان به صورت برخط (ON LINE) انجام خواهدشد و مدیریت سازمانها بدون واسطه، با مشتریان

و ارباب رجوع در ارتباط هستنـــد، فرایند تصمیم گیری شکل غیرمتمرکز پیدا می کند و زمان تصمیم گیری افزایش خواهدیافت. با پیاده شدن دولت الکترونیک، بخش زیادی از کارکنان سازمانها آزاد شده و می توان از آنها درکارهای فکری استفاده کرد. همچنین در کشورهایی نظیر کشور ما که فرایندهای اداری مبتنی بر کاغذ هستند، حرکت درجهت دولت الکترونیک مستلزم مهندسی مجدد فرایندهای اداری است. در این زمینه، مسئله فرهنگ سازی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، لذا یکی از اهرمهای قوی، آموزشهای همگانی درخصوص اهمیت، مزایا و نحوه استفاده از این مجموعه امکانات است. گامهای لازم به منظور ایجاد یک دولت الکترونیکی موفق، کینگ (KING)، چهار گام را برای اطمینان یافتن از توفیق دولت الکترونیک پیشنهاد می کند:

گام اول: دریابید که مشتریان شما چه کسانی هستند: بیش از دو قرن، دولت آمریکا نسبت به بخش خصوصی به صورت متفاوتی عمل می کرد. کینگ مطرح می کند: ولی هم اکنون کلیه سطوح دولتی به اهمیت فزاینده ارائه خدمت بهینه و متنوع توجه کرده اند و دریافته اند که مشتریان مختلفی وجود دارند که دارای نیازهای متفاوتی هستند. شهروندان، کارکنان، بنگاههای اقتصادی و دیگر مؤسسات دولتی مشتریان دولت هستند و هریک ازآنها نیز نیازهای متفاوتی با دیگری دارد. لذا دولت بایستی متوجه این مسئله باشد که مشتریانش چه کسانی هستند.

گام دوم: مشتریان خود را به سمت استفاده از خدمات سوق دهید: کینگ می گوید: اینترنت بهترین شیوه برای جذب مشتریان است. آنها دوست ندارند که به کیوسک های ارائه خدمات مراجعه کنند و یا اینکه برای گرفتن خدمت، در صف بایستند. حال اگر تسهیلاتی ایجاد شود که آنها از منزل خدمات خود را دریافت کنند به رضایت مشتری منجر می شود و دردسرهای کارکنان نیز کاهش می یابد. کینگ، پیشنهاد تشکیل یک سایت مرجع (PORTAL) را برای تعاملات کلیه مشتریان می دهد. این سایت به مشتریان اجازه می دهد که به بخشهای مختلف دسترسی داشته باشند.

گام سوم: دریابید که مشتریان شما چه نیازهایی دارند و چه چیزهایی می خواهند: مشتریان به تسهیلات، در دسترس بودن و قابلیت اعتماد خدماتی کــه بخش خصوصی برای آنها ارائه می کند، عادت کرده اند. آنها از دولت نیز یک چنین انتظاراتی دارند. یکی از چالش هایی که بخش دولت با آن روبرو است این است که آنها علاوه بر اینکه یک سری کارهای منحصر به فرد خویش را انجام می دهند، برخی کارهای تجاری عمومی را نیز که مرتبط با بخش خصوصی است، انجام می دهند. در نتیجه دولتها مسئولیت بیشتری در قبال ارائه خدمات سریع با هزینه کم دارند.

گام چهارم: رابطه با مشتری را ادامه دهید: کینگ معتقد است یکی از نشانه های رهبری دارای بینش درست این است که برنامه هایی را به منظور ارتبــاط با مشتری طرح ریزی و استراتژی هایی را نیز بدین منظور طراحی کند. این مسئله به بهبود شرایط اقتصادی، ایجاد وفاداری و ارتباط مناسب با مشتری در سالهای آتی منجر می شود.

تحقق دولت الکترونیک:

یکی از الزامات اساسی برای ورود دولت به عصر دیجیتال آن است که فناوری ارتباطی و اطلاعاتی جدید جانشین جریان مکاتبات بین هرم دولت و دریافت کنندگان خط مشی و مشتریان خدمات دولتی شود . همکاری گسترده بین دولت و مشتریان نه تنها مساله ای مربوط به مراوده الکترونیکی است بلکه هدف کیفیت بیش تر و قابل اعتماد بودن خدمات است. تمام دولت ها در تلاش هستند تا خود را برای اقتصاد دیجیتالی و جامعه اطلاعاتی آماده کنند. برای تحقق دولت الکترونیکی در جامعه اقدامات زیر ضروری است: (1 رهبری جامعه از بالای هرم، (2 ایجاد بینش سازمانی، (3 تعهد به تامین منابع، (4 حمایت واقعی از تغییر و تحول، (5 اجرای سریع

مراحل پیاده سازی دولت الکترونیک:

در اجرای دولت الکترونیک و ارائه خدمات توسط دولت از مراحل زیر می توان استفاده نمود:

الف) استفاده از مدل بلوغ: مدل بلوغ (Maturity Model) که مبتنی بر مطالعات صورت پذیرفته و رویه های توصیه شده توسط کمیسیون اتحادیه اروپا، شرکت مشاوره ای Booz/Allen/Hamilton و ارگان های مشابه می باشد، طبق توصیف زیر نمایانگر رابطه بین نقش دولت در ارائه خدمات و درجه تغییرات حاصل در سازمان مربوطه است: در مرحله اولیه بلوغ دولت الکترونیک که از آن به عنوان »دولت الکترونیک به عنوان یک ابزار توانمندساز« نام برده می شود، بر به عمل آوردن سه نوع اقدام از جانب دولت تاکید شده است:

(1حضور اولیه: (Emerging Presence) در راستای این اقدام، دولت از طریق ایجاد یک سری وب سایت های اطلاعاتی عموما ایستا (Static)عمدتاً حضور خود را در صحنه اعلام می دارد. بدیهی است که امکان عرضه خدمات دولت الکترونیک به شکل برخط به موجب این قبیل اقدامات وجود نخواهد داشت.

(2 حضور بهبود یافته: (Enhanced Presence) تعداد سایت های دولتی مرتبط با این امر افزایش می یابد. این سایت ها باید حاوی اطلاعاتی باشند که بشود به طور منظم و مستمر آنها را به هنگام سازی نمود؛ نظیر درج نشریات، قوانین، آیین نامه ها و مقررات، و خبرنامه ها در آن، به همراه لحاظ نمودن امکاناتی نظیر موتورهای جستجو و قابلیت ارسال و دریافت پست الکترونیکی.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید