بررسی دو رویکرد کلی برای رمزپردازی در معماری

با توجه به مباحث ارائه شــده در بخش های قبل مشخص شد که در طراحی آثار معمــاری، دو رویکرد کلی برای رمزپردازی ممکن اســت که عبارتند از رمزپردازی استقرایی و رمزپردازی استنباطی. در هریک از این دو رویکرد، می توان از گونه های مختلفی از نشــانه برای رمزپردازی بهره برد که ضمن تکمیل نمودار1، این مهم در نمودار شماره 2 تبیین شده است.

در ادامه اهم نتایج مرتبط با این دو رویکرد و زیرشــاخه های آنها در معماری اسلامی تشریح می شود:

 از آنجــا که رمزپردازی اســتقرایی، مبتنی بــر حس و ادراکات حســی است، نازل ترین نوع رمزپردازی در معماری اسلامی تلقی می شــود؛ زیرا طبق انســان شناســیَ اسلامی، حس، نوعی از ابزار شــناخت اســت که بین انســان و سایر جانداران مشــترک اســت و انســانیت بشــر آنگاه بالفعل می شــود که ابزارهــای شــناخت عقلانی و شــهودی او نیز فعــال گردد و در واقع وجه تمایز انســان از ســایر موجــودات، همین قوای عقلانی و شهودی او است و نه قوای حسی وی.

چنانچــه کدگشــایی از رمزپردازیَ معمار، منــوط به بهره گیری از ابزارهــای عقلانی و شــهودیَ مخاطب باشــد، رمزپــردازیَ صورتگرفته، رمزپردازیَ اســتنباطی است که می توان در آن از انواع مختلفی از نشانه ها (اعم از نشانه های شمایلی، نمایهای و نمادین) بهره جست.

شــمایل هــا و نمایه هــا، به دلیــل تکوینی و غیــر اعتباری بودن، نشــانه هایی هســتند که رمزپردازی با استفاده از آنها در فرهنگهــا و جوامــع مختلف، معمولا به نتایج مشــابهی منجر می شود. زیرا همه انسان ها در جوامع مختلف به دلیل فطرت مشــابه، مدلول مشابهی را از این نشانه های تکوینی ادراک می نمایند. البته در معماری اســلامی، ســعی شده از شــمایل ها و نمایههایی اســتفاده شود که با فرهنگ اسلامی تطابق لازم را داشته باشد. برای مثال، معماران مسلمان، در اسلیمی ها که مبتنی بر رمزپردازی شمایلی هستند، سعی در انتزاعی نمودن هرچه بیشتر رمزپردازی دارند تا شمایل های ارائــه شــده، ضمن تجریدی شــدن، با آموزه های اســلامی تطابق بیشتری یابند.