بیان اهمیت و ارزش بالای اموال و سرمایه های انسانها در جوامع اسلامی

با بررسی آیات و روایات و متون فقهی به این نتیجه میرسیم که ما در آیات قرآن آیات بسیاری داریم که ضمن اهمیت و ارزش دادن به امور مادی و مال و ثروت که به عنوان ودیعه از جانب خداوند در اختیار انسانها قرار داده شده است به طور غیر مستقیم به حمایت از این اموال و سرمایهها نیز میپردازند. مثل آیاتی که در مذمت و حرمت اسراف و تبذیر آمده است و آیاتی که درباره نهی از خوردن مال مردم به باطل آمده است و همچنین آیه 5 سوره نساء که درباره نهی از سپردن اموال که مایه قوام و قیام زندگی انسانها هستند به افراد سفیه و نادان اشاره کرده است و آیهای که در باب حدود سرقت مطرح شده است و در آن با اشاره به اهمیت و ارزش مال و سرمایه افراد برای حمایت از این اموال و سرمایهها حد سرقت یعنی قطع دست سارق را واجب دانسته است.

در بحث روایی فقه امامیه ما به این نتیجه رسیدیم که روایات بسیاری داریم که ضمن حمایت و تاکید بر تجارت و معاملات مشروع به بیان اهمیت و ارزش بالای اموال و سرمایههای انسانها و نهی از اکل مال مردم به باطل پرداختهاند و با بررسی مضامین این روایات میتوانیم به طور غیر مستقیم به حمایت این روایات معصومین علیهم السلام از مال و سرمایه انسانها پی ببریم.

در بررسی دلیل عقلی حمایت از مال و سرمایه نیز به این مهم رسیدیم که تمامی قوانین اقتصادی چه در اقتصاد غرب که با محوریت مادی و چه در اقتصاد اسلامی که با محوریت معنوی و اخلاقی و انسانی وضع شده است همه به خاطر اهمیت و احترامی است که نسبت به اموال و سرمایهها و منابع طبیعی که به عنوان سرمایههای محدود هستند میباشد؛ چرا که وضع این قوانین در واقع حمایتی است که از جانب عقلای علم اقتصاد برای مال و سرمایهها صورت گرفته تا با بکارگیری روشها و قوانین وضع شده آنان این اموال و سرمایهها کمتر تلف و تضییع شوند و بیشتر منجر به سوددهی و افزایش سرمایه شوند که البته شارع مقدس نیز این عمل عقلا را تایید نمودهاند.

در قسمت قواعد و احکام فقهی ما قواعدی کلی داریم که بر موضوعات مختلف جاری میشوند. از جمله قاعده لاضرر، قاعده احترام مال مسلمان، قاعده اتلاف، قاعده تسلیط، ... که این قواعد فقهی با بیان احکام فقهی به جلوگیری از اتلاف و از بین رفتن اموال و سرمایهها به منظور حفظ آنها میپردازد تا بدین وسیله این اموال و سرمایههای افراد بتوانند در پیشرفت اقتصادی جامعه و حفظ امنیت و آسایش مردم نقش داشته باشند و این احکام با هدف حفظ این اموال حمایت خود را از آنها بیان میدارند.