بخشی از مقاله

تاثير نماز در بهداشت رواني

پيش از ورود به بحث نماز ، از آنجا كه «عبادت» روح نماز است ، اندكي درباره ي عبادت و بندگي مطالبي بحث مي كنيم.
عبادت به معناي اظهار ذلت ، عالي ترين نوع تذلل و كرنش در برابر خداوند است. در اهميت آن ، همين بس كه آفرينش هستي و بعثت پيامبران (عالم تكوين و تشريع) براي عبادت است. خداوند مي فرمايد :


« و ما خلقت الجن و النس الا ليعبدون »
« هدف آفرينش هستي و جن و انس ، عبادت خداوند است. »
كارنامه همه ي انبيا و رسالت آنان نيز ، دعوت مردم به پرسش خداوند بوده است. پس هدف از خلقت جهان و بعثت پيامبران ، عبادت خدا بوده است.
روشن است كه خداي متعال ، نيازي به عبادت ما ندارد ، « فان الله غني عنكم » و سود عبادت ، به خود پرستندگان بر مي گردد.
بارزترين نوع بندگي نماز است. نماز ، از همه مهمترين سفارش هاي انبيا بوده و از بارزترين مصادق عبادت است. حضرت لقمان به فرزندش مي گويد پسركم! نماز را بر پاي دار. « يبني اقم الصلوه »


نماز ؛ داروي نسيان و وسيله ي ذكر خداوند است : « اقم الصلوه لذكري »
نماز ؛ اهرم استعانت در غم ها و مشكلات است. خداوند مي فرمايد : از صبر و نماز در مشكلات كمك بگيريد و بر آن پيروز شويد.
نماز ، داروي تكبر است. حضرت علي (ع) مي فرمايد : خداوند ، نماز را واجب كرد تا انسان را از كبر ، دور كند. نماز به منزله ي پرچم و آرم و نشانه مكتب اسلام است. نماز ، پايه و ستون دين است : « و هي عمود دينكم ».


نماز ، اولين سؤال در قيامت است : « اول ما يحاسب به العبد الصلاه ».
براي پرورش (حس ديني) و ارتقاي (بينش ديني) در كودك نان و نوجوانان را قبل از هر چيز بايد جلو ه هاي دين در زندگي را با زبان ساده و شيوه اي جذاب و زيبا براي آنان به نمايش بگذاريم. آموزه هاي ديني و يافته هاي علمي نشان مي دهد كه تعليم و تربيت واحد مراحل ، اصول ، شرايط و روش هايي است كه اگر به شكل درست به كار گرفته نشود هرج و مرج و گسيختگي و اختلال را در شخصيت فرد به بار مي آورد ، تا آن جا كه هدف تربيت به ضد خود تبديل مي شود .

گرچه براي آدمي ،نان و غذا (قوت) زندگي است ،اما دين و ايمان (معناي) زندگي اوست .آنچه زندگي كودك را زيبا ، اميد بخش و شيرين مي كند كيفيت برخورداري او از خوراك هاي معنوي و آموزه هاي ديني است .ارزش هاي اخلاقي و باورهاي ديني ، اغلب ريشه در فطرت كودك دارد .بنابراين ، لزوما نبايد اين ارزش ها در كودك از بيرون ياد بگيرد و دروني كند. بلكه فراتر از آن ، آن چه مهم است تلاش براي كشف و شكوفايي اين قابليت ها از درون اوست .شيطان تا

هنگامي كه انسان نمازش را در وقت فضيلت مي خواند در خوف و وحشت است .ولي هر گاه نماز را اول وقت نخواند ، شيطان جرئت فريب او را مي يابد و او را به گناهان بزرگ وا مي دارد .در خانواده نيز بايد همه ي افراد خانواده بكوشند تا كسي و يا يكي ازا فراد خانواده كه نماز نمي خواند او را به نماز وا مي دارند و در خانواده بايد همه خوش اخلاق باشند و او را با اخلاقي مهربان به نماز دعوت كنند كسي كه نماز مي خواند بيشتر به خدا نزديكتر است وبه گناهان زيادي دچار نمي شود و در همه جا خوش اخلاقي و خوش رفتار است .آموزش نماز و پرورش روحيه ي مذهبي مناسب براي اقامه ي آن ابتدا از خانه شروع مي شود و

خانواده نقشي مهم در انتقال فرهنگ نماز از خود بروز مي دهد . آنچه در مورد فرزند در گرايش به نماز مهم است وجود انگيزه است و آن چه در تربيت و آموزش و بهداشت رواني نماز اهميت دارد ، رسوخ روح معنوي نماز به اعماق دل اوست ، نه تحمل شكل و قالب آن زماني آموزش نماز به توفيق مي انجامد و قرين موفقيت مي شود كه با احساسي خوشايند همراه باشد. بدون ترديد همه ي انسانها به طور فطري استعداد و گرايش به نيايش دارند. اما آن چه درباره كودكان و نوجوانان مهم است چگونگي روش هاي آموزش و نحوه ي ارايه و انتقال اين ارزش هاست.


نماز ، گناهان را از بين مي برد. در حديث نماز به نري تشبيه شده كه انسان روزي پنج بار در آن شستشو مي كند و ديگر چركي باقي نمي ماند.
نماز ، رابطه ي مخلوق با خالق است ، انسان مادي را معنوي مي كند و انسان را علاوه بر آشنا كردن با خدا ، با طبيعت نيز آشنا مي سازد ، با آب ، خاك ، قبله ، طلوع ، غروب و وقت و ...


نماز ، تنهها عبادتي است كه حتي در حال غرق شدن و جنگ هم ساقط نمي شود و برترين فرياد آزادگي انسان از سلطه ي قدرتمندان و اعلام بندگي در آستان خداوند است. نماز ، زنده نگهداشتن سنت ابراهيم و محمد و حسين و مهدي عليه السلام است.
اهميت نماز :


جز آنچه از آيات و احاديث نقل شد ، رفتار اولياء خدا نيز اهميت و جايگاه آنرا بيان مي كند. نماز ، جزء برنامه انبياء بوده است.
حضرت عيسي عليه السلام در گهواره مي گويد : خداوند مرا تا زنده هستم به نماز و زكات فارش كرده است.


امام حسين عليه السلام ، حتي ظهر روز عاشورا در ميدان مبارزه و در برابر تيرهاي دشمن هم نماز را رها نكرد. گرچه بعضي نماز را به طمع بهشت يا ترس از عذاب چهنم مي خوانند ، اما اميرالمومنين (ع) نماز را براي تجارت يا سيري از آتش ، بلكه به خاطر شايستگي خدا براي عبادت ، انجام مي دهد. براي اهتمام به اين برنامه ي سازنده ، اسلام به پدران و مادران سفارش كرد كه اطفال خود را قبل از بلوغ ، مثلاً از سن هشت سالگي به هر نحو كه مي توانند وادار به نماز كنند و گاهي هم به خاطر بي اعتنايي شان ، از خود خشونت نشان دهند. آنكه اهل نماز است ، با مبدا هستي مرتبط است.
نماز ، سبب آمرزش گناهان و زودن آثار لغزش هاست. قرآن ، پس از دستور به نماز مي فرمايد


« ان الحساب يذهبن السيئات » نيكي ها ، بدي ها را از بين مي برد.
زماني كه نوجوان در معرض يادگيري و آموزش احكام و عبادت قرار دارد ، لازم است از قبل براي اين موضوع زمينه سازي شود تا همراه با آموزش ، احساسي خوشايند در او ايجاد شود و به اين ترتيب ، نتيجه اي مطلوب به بار آورد. در اين صورت ، تقويت چنين گرايش فطري نيز بسيار آسان و طبيعي خواهد بود .كسب عادت ها و رفتارهاي مذهبي ، بيش از آنكه متاثر از اندرزها و سخنان والدين باشد ، معلول پذيرش رفتار ، عواطف و احساسات مرتبط و همراه با مهر و محبت آنان است. بسياري از رفتارها و گرايش هاي كودك و نوجوان ، از قبيل گرايش به نماز و روزه و شركت در كارهاي خير و اهميت دادن به وظايف و تكاليف ديني

اغلب متاثر از تجارب خوشايند تربيتي آنان در خانه و خانواده است .كودكان بشدت نيازمند و تشنه ي يادگيري هستند و احتياج به امنيت و آرامش خاطر و اتصال به منبع قدرت ، محبت و رفتار دارند.آواي ملكوتي قرآن و نواي دلنشين از كار نماز ، حتي در دوران بارداري مادر ، موجب جنب و جوش و شكوفايي گرايش و

احساسات ديني در كودك مي شود .سكوت ، عصبانيت ،رفتار ،نگاه و سخن پدر و مادر در اطرافيان براي نوجوانان سر مشق و اعمال بجاي هر كدام ، سبب ارضاي نياز و اغناي گرايش فطري آنهاست .آنان پيوسته مي آموزند و نسبت به هر چيز كنجكاوند .خانواده بايد تلاش كند كه آموخته هاي مذهبي نوجوانان ، با تجارت و احساسات خوشايندي شكل بگيرد. سعه ي صدر ابراز احساس خرسندي و روحيه ي رضايتمندي ، گرايش به اين احساسات مذهبي را براي نوجوانان گوارا مي سازد .بر اين اساس ، زيباترين و خوشايند ترين حالات و اوقات كودكان و نوجوانان در خانواده به زماني است كه پدر و مادر آماده ي اقامه نماز مي

شوند.
آن گاه كه كودك همه ي شادي و نشاط را در چهره بر افروخته و شادمان اطرافيان خويش مشاهده مي كند يعني به هنگام وضو گرفتن ،جا نماز انداختن ،معطر ساختن لباس نماز و خود را به زيباترين شكل آراستن و گوش فرا دادن به آواي دلنشين قرآن و اذان كه نسيم آرامش بخشي در كالبد افراد مي دمد و روح چون پرنده اي كه از بند و قفس آزاد شود ،در فضايي ملكوتي بال و پر مي گشايد و به سوي محبوب حقيقتي اوج مي گيرد. خانواده ها ،مي توانند بسياري از

رفتارهاي مطلوب و احساسات خوشايند و دوست داشتني خود را به طور غير مستقيم در قالب ارزش ها و احكام ديني و از طريق بهره گيري از الگوي رفتاري ، در وجود كودكان و نوجوانان تثبيت كنند.نماز خواندن كودكان خردسال نيز رفتاري است كه در آغاز امروز از طريق مشاهده ي حركات پدر و مادر و اطرافيان آموخته مي شود و فرد نسبت به موقعيت و حالات رفتار آنان ، احساس معنوي خاصي پيدا مي كند نحوه ي نماز خواندن چگونگي نگرش اطرافيان نسبت به نماز و ميزان اهميت دادن آنان نسبت به اين فرضيه الهي حالت ايستادن به نماز ، تاني و ادب و وقار در نماز و توجه و خضوع و خشوع افراد خانواده در كودكان بسيار تاثير مي گذارد.


نماز برترین عبادت
در مجموعه عبادات اسلامی، نماز برترین عبادت است که با عنوان عمود و ستون خیمه دین از آن یاد شده است. زیباترین مجموعه ای که خداوند برای ذکر و یاد خود در اختیار بندگان قرار داده: « اقم الصلوه لذکری ».


اگر نماز در درگاه حضرت ربوبی مورد قبول واقع شود، باقی عبادات نیز قبول می‌شود و اگر رد شود، هیچ عملی پذیرفته نخواهد شد: « ان قبلت قبل ما سواها و ان ردّت ردّ ما سواها » و اولین عبادتی است که در روز قیامت مورد سئوال قرار می گیرد.
آری نماز « خیر العمل » است؛ یعنی بهترین کار در مجموعه اعمال صالح است.


حال باید توجه داشت مغز و روح نماز، همان حضور قلب است. حضور قلب به معنای توجه به حضور در محضر خداوند و غفلت از ماسوای اوست؛ درک واقعیت آنچه می خوانیم و با خداوند گفت‌وگو می‌کنیم. و میزان قبول و معیار پذیرش نماز همین است. اولیاء الهی و معصومین علیهم السلام نمونه های کامل و بی نظیری از حضور قلب را در نمازهای خود به نمایش گذاشته اند. حضرت زین العابدین علیه السلام نیز در حال نماز آنچنان مستغرق یاد حق و مشاهده جلال و جمال ربوبی می شد که به طور کلی از غیر خدا غافل می‌شد و ابداً به آنچه در اطرافش می‌گذشت، متوجه نبودند.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید