بخشی از مقاله
طراحي فضاي سبز شهري
معرفی
طراح و محوطه ساز سبز کسی است که بتواند از عهده شناخت اقلیم ، طراحی فضای سبز و نقشه کشی در محوطه سازی ، تهیه پروژه و محاسبات آن کاربرد آب در طراحی محوطه ها ، طراحی فضای سبز پارکها و منازل ، طراحی فضای سبز شهرها ، کاربرد تزئینات گیاهی و اجرای مقررات و آیین نامه های شغلی برآید .
نمونه وظایف
1. آشنایی با تعاریف اصولی در طراحی ترسیم تصویر منظره
2. آشنایی با وسایل طراحی وسایل نقشه کشی ، دستگاه نقشه کشی، خط کش T ، گونیا
3. آشنایی با انواع خطوط
4. آشنا شدن با مقیاس و انواع آن
5. شناسایی اصول ترسیم خط و اشکال هندسی منظم و غیر منظم
6. توانایی طراحی فضای سبز و نقشه کشی در محوطه سازی
7. آشنایی با تعریف فضای سبز
8. آشنایی با تقسیم بندی فضای سبز و انواع آن
9. آشنایی با ضرورت و نحوه مکان یابی فضای سبز در شهرها
10. شناسایی سبکهای مختلف طراحی
11. آشنایی با علائم کاربردی در طراحی فضای سبز
12. آشنایی با طراحی محوطه ها ، خط ، فرم ، بافت ، رنگ ( کاربرد رنگ در محوطه و چرخه رنگین و کاربرد آن )
13. توانایی و شناخت اقلیم و تطبیق آن با رستنی های ایران
14. آشنایی با خصوصیات اقلیمی و رستنی های ایران
15. شناسایی تقسیم و تعیین مناطق اقلیمی ایران و ارتباط با رستنی های آن
16. آشنایی با عوامل موثر محیطی بر و محوطه سازی فضای سبز
17. شناسایی اصول پیدا کردن محل جغرافیایی محوطه مورد نظر
18. استفاده از نقشه
19. بکار بردن قطب نما جهت تعیین سمت و جهت محوطه
20. استفاده از بادنما
21. استفاده از دماسنج جهت تطبیق محوطه و گیاه
22. توانایی شناخت اقلیم و تطبیق آن با رستنی های ایران
23. توانایی طراحی فضای سبز و نقشه کشی در محوطه سازی
24. توانایی تهیه پروژه و محاسبه در محوطه سازی و طراحی فضای سبز
25. توانایی کاربرد آب در محوطه سازی و طراحی فضای سبز
26. توانایی طراحی فضای سبز پارکها و منازل و محوطه سازی آنها
27. توانایی طراحی فضای سبز شهرها
28. توانایی کاربرد تزئینات گیاهی در محوطه سازی فضای سبز
29. توانایی اجرای مقررات و آیین نامه های شغلی
ابزار و وسایل
1. انواع مداد
2. خط کش T
3. گونیا
4. دستگاه نقشه کشی
5. کاغذ
6. خط کش معمولی مدرج
7. مداد تراش
8. چرخه رنگین
9. دماسنج
10. قطب نما
11. باد نما
شرایط ارتقاء شغل
ارتقاء شغل طراحی و محوطه ساز فضای سبز به ارائه طرح های مبتکرانه کم هزینه و زیبا مرتبط است و حقوق مزایای وی طبق توافق کارفرما و پیمانکار تعیین و تنظیم می گردد.
ویژگی های شخصیتی
طراح قبل از طراحی باید خصوصیات ذیل را داشته باشد:
توانایی ترسیم هندسی منظم و غیرمنظم و قدرت بالای تجزیه و تحلیل مکانی که می خواهد برای طراحی در نظر بگیرد، از ویژگی های مهم این شغل است تنوع، تعادل و تقارن، توالی و مقیاس و اصول دیگر طراحی بخشی از مسائلی است که طراح باید آنها را آموزش دیده باشد.
طراح فضای سبز باید از طبیعت و هنرمندی و آشنایی کافی با فرم ها و رنگ ها و سبک های مختلف طراحی بهره مند باشد.
آمد و رفت های زیاد، بررسی های جامع برای طراحی و شناسایی اقلیم های متفاوت بخشی از ویژگی هایی است که طراح در وجود خود باید داشته باشد.
فضاي سبز شهري عبارت از، فضايي كه نشان دهنده ي بخش حياتي و ساخت مورفولوژيك شهر باشد . تحقيقات بسياري در زمينه ي اثرات فضاي سبز بر محيط زيست و نحوه عملكرد آن صورت پذيرفته است اما امروزه از مهمترين مسائلي كه بايد مد نظر قرار گيرد اين است كه توجه به حداكثر كاربري فضاي سبز
بدليل تراكم ساخت و سازهاي شهري در حداقل مكان صورت پذيرد . هر منطقه با توجه به خصوصيات اقليمي و بيوكليمايي و آلودگي حاصل از منابع طبيعي و انسان ساز، نيازمند انتخاب گونه هاي مناسب و سازگار و طراحي مرتبط با آن است . چگونگي بكارگيري اصول و مفاهيم بنيادي طراحي فضاي سبز در نقاط مختلف شهر مثل شهرك هاي مسكوني، شهرك هاي صنعتي، تقاطع ها و ميدان ها و … لازم و انكار ناپذير است . شهر اهواز بدليل قرارگيري در موقعيت اقليمي
و بيوكليمايي خـاص خـود و بـا توجـه بـه صـنعتي بـودن آن و همچنـين گسترش افقي اين شهر در سالهاي اخير كه موجب شده، صنايعي كه قبلاً خارج از محدوده شـهر قـرار داشـتند اينـك در اطراف منازل مسكوني قرار گيرند و نيز بدليل قرار گرفتن اين شهر در مسير بادهاي پنج گانه كه از جهت هاي مختلف در طول سال مي وزد، نيازمند توجه جدي در اين زمينه است .
نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد كمبودها و كوتاهي هاي زيادي از لحاظ توسعه و طراحي فضاي سـبز، چـه در بخش صنايع و چه در بخش شهري به چشم مي خورد مانند : عدم توجه بـه كـاربرد مهندسـي گياهـان، عـدم توجـه بـه مسائلي از قبيل محاسبه سطح مناسب فضاي سبز و پراكنش متعادل آن در شهر، عدم توجه به اصـول زيبـايي شناسـي، بكارگيري كارشناسان و … نمونه هايي از آن است . از جملـه پيشـنهاداتي كـه در ايـن زمينـه ارائـه شـده اسـت : ايجـاد كميته هاي توسعه ي فضاي سبز - اختصاص بخشي از درآمد كارخانجات توليد كننده آلودگي براي توسـعه فضـاي سـبز ( طبق استاندارد ) و ...
درخدمت پارک ها و فضای سبز شهری
تحلیل اطلاعات در مورد مسائلی چون :تعیین گونه های گیاهی (درختان ، درختچه ها ، گل ها ، گیاهان پوششی )، مکان یابی و بررسی طراحی کاشت گیاهی در پارکها و تهیه الگوهای رشد انواع گونه های درختی در طی سالیان متمادی امری است بسیار طاقت فرسا که نیاز به صرف وقت ،انرژی ، هزینه و نیروی انسانی بسیاری خواهد داشت.
به همین منظور سعی شده تا درقالب پروژه ای مربوط به پارکی واقع در ایتالیا ، مطالعه موردی برای بررسی نقش فن آوریهای GISو GPS در ذخیره سازی داده های مربوط به پوشش های گیاهی پارک (شامل درختان و ... ) ارائه شود.مقاله حاضر به توضیح روند این مطالعه و نتایج آن می پردازد. نگهداری و حفظ درختان پارکهای شهری مستلزم داشتن حجم زیادی از داده ها در مورد سن ، مکان و نوع گونه های گیاهی موجود در پارکهاست. علاوه بر آن ، دسترسی به اطلاعاتی چون نحوه نگهداری و علائم بیماری ها . آفات گیاهی نیز ضروری است.داده های فوق برای مسئولین پارکها و فضاهای سبز شهری کاملا ضروری است چرا که ارزیابی خطرات ممکن برای از بین رفتن درختان یا آسیب دیدن آنها ، تامین سلامت و وضعیت قابل قبول برای پوشش گیاهی پارکها با صرف هزینه ای مناسب و به حداقل رساندن خطر نابودی گیاهان و خطرات تهدید کننده درختان در منظر شهری ، از عمده مسائلی است که برای آنان اهمیت دارد.
در زمانی که کارشناسان فضای سبز اقدام به ارائه برنامه ای تازه برای نگهداری درختان پارک های شهری به مسئولان ذیربط می کنند ، ناچارند تمام گزارش های ناظران پارک ها در مورد وضعیت موجود درختان و کلیه ضوابط مورد نیاز برای ممانعت از تخریب و نابودی فضای سبز پارک ها را جمع آوری کنند.
GPS (سیستم مکان یابی جهانی ) سیستمی است که عملیات جمع آوری ، ذخیره سازی و پردازش داده های مورد نیاز را تسهیل می نماید.در حقیقت GPS به کاربران این امکان را می دهد که سیستم های تهیه نقشه های خویش را با حداکثر دقت ، چه از نظر مکان و چه از نظر زمان مجهز کنند و در عین حال میزان جمع آوری داده ها در حجم بسیار بالا نیز امکان پذیر می گردد. افزون بر این ، فن آوری GPS امکان برقراری ارتباط مستقیم با فن آوری دیگری به نام GIS (سیستم اطلاعات جغرافیایی ) را فراهم می کند. این امر سبب شده تا داده ها با حداکثردقت ممکن گردآوری گردد و امکان به روز رسانی GIS میسر سازد.
در این مقاله سعی شده نقش فن آوری هایی چون GIS و GPS در مدیریت فضای سبز و نگهداری گیاهان پارک های شهری تشریح گردد و در عین حال با داشتن داده هایی چون شرایط رشد و سلامتی پوشش های گیاهی ، به ارزیابی میزان حساسیت و آسیب پذیر بودن درختان پارک ها نسبت به بیماری ها و یا صدمات مختلف پرداخته شود. در پروژه مذکور ،جمع آوری داده ها و تهیه نقشه از آن به عنوان زیر بنای پروژه ای عظیم تر با هدف ارائه سیستمی نوین برای مدیریت پارک ها بر مبنای فن آوری GIS به کار گرفته شده است.پروژه مذکور کل منطقه Emilla Romagna را با هدف ذکر شده پوشش می دهد.
مسئولین بخش ارتباط فن آوری ها (در شهر Gesena ایتالیا ) از فن آوری های GPS و GIS به طور مشترک در تهیه نقشه های پوشش گیاهی در پارک تاریخی Bolognas در Villa Mazzacorati استفاده کردند. در تهیه نقشه های مزبور ف سیستم Trimble ProXL برای مشخص کردن کلیه گونه های درختی ، درختچه ای و سایر پوشش های گیاهی با همان دقت ترسیمی خاص برای شبکه معابر یا سایر عوارض ، مورد استفاده کاربران قرار می گیرد. با آزمایش و بررسی میزان سلامتی و شرایط رشد درختان ، کارشناسان فضای سبز قادر خواهند شد تا به ارزیابی مقدار آسیب پذیری این گیاهان نسبت به بیماری ها و زیان های احتمالی بپردازند.
بهترين طراحی فضای سبز آمريکا در سال 2003
فعاليتهای موسسات معروف طراحی فضای سبز در آمريکا می باشد.که موفق به در يافت جايزه ASLA 2003 گرديده اند.طرح اول متعلق به موسسه ای بنام SWA می باشد که در پی اقدامات خود در زيباسازی محيط کاردر يکی از نقاط دور افتاده ايالت تگزاس، موفق به کسب جايزه بهترين معماری فضای سبز در سال 2003 شده است.طراحی شرکت سهامی وست ليک (West lake) در محوطه سازی و فضای سبز برگرفته از مزارع ايالت تگزاس می باشد. اين شرکت با وسعت 650000 فوت مربع زيربنا و پارکينگی با ظرفيت 2700 خودرو، به همراه جنگل، چمنزار و درياچه های کوچک در نزديکی سولانا، بين دالاس و فورت ورث قرار دارد. اين منطقه دارای مزارع فعال و دو درياچه، چمنزاری با گلهای وحشی و زمينی با تپه زارهای کوچک می باشد. اينجا اولين سرزمينی بود که در پيشرفت سريع بزرگراه 114 در شهر وست ليک تحت تاثير قرار گرفت و مزارع آن تحت فشار گسترش شهری آسيب ديدند.
طی توافقات وهمکاريهای نزديکی که بين موسسه طراحی SWA و نماينده خريداران پديد آمد؛ اين موسسه تاکيد کرد که محوطه سازی اين ناحيه بايد از مدل خانه های روستايی تبعيت کند وشامل ساختمان، جاده و پارکينگ در دل طبيعت بکر و فضای بومی باشد. خودروها بايد در پارکينگهای پنج طبقه نگهداری شوند تا از اين راه درختان حفظ گردند و انعطاف لازم برای بوجود آوردن سبزه و چمنزار در خاک بدست آيد. برای جداسازی پارکينگ خودروها از ساختمان اداری، طراحان آندو را دور از هم قرار دادند وبا يک راهرو سرپوشيده (بعنوان سايه بان) آنها را به هم متصل نمودند. گذر از اين راهرو همانند سفری از درون گلها، چمنزارها و درختان اين ايالت است.
محوطه سازي فضاي سبز شهري آماده سازی اولیه
۱. ایجاد نقاط نقشه : برای اجرای ساختمانها , خیابان ها و ... در محوطه , باید قبلا یم سری نقاط در روی زمین مشخص نمود . این نقاط باید طوری انتخاب شوند که اولا بر یکدیگر دید داشته باشند ,ثانیا فواصل آنها طوری باشد که پیاده کردن نقاط بعدی به سهولت انجام شود . این نقاط به وسیله میخ های فلزی مشخص می شوند . میخ های فلزی بر روی پایه های بتنی , به ابعاد حداقل ۱۰ * ۱۰ سانتیمتر و حداقل عمق ۷۰ سانتیمتر قرار می گیرند . میخ های فلزی باید رنگ آمیزی و شماره گذاری شده و حداقل ۲۵ سانتیمتر بالاتر از سطح زمین قرار گیرند
۲. پر کردن چاه ها و قنوات مزاحم متروکه : چنانچه در محوطه و محل تاسیسات , چاه های قدیمی فاضلاب یا قنات های متروکه ای که پر کردن آنها ضروری است وجود داشته باشد , باید این کار با مصالح مناسب نظیر خاک , شفته و سنگ لاشه انجام شود. در صورتی که پر کردن چاه , مقرون بصرفه نباشد و یا در مورد چاه های عمیق , به شرط آن که خاک اطراف چاه دارای مقاومت بالایی باشد ( ریزشی نباشد ) , می توان به طوقه چینی و مسدود نمودن اقدام کرد .
قنات های آبدار همیشه بایستی حفظ و لایروبی شوند . چاه های آبی و فاضلابی نیز در صورت قابل استفاده بودن بایستی مرمت و مورد استفاده مجدد قرار گیرند . در مورد قنات های متروکه , اگر عمق قنات حداکثر تا ۱۰ متر باشد , باید به طریق فوق آن را پر و اصلاح نمود . ولی اگر عمق آن بیش از ۱۰ متر باشد , در این حالت توصیه می شود با مصالح رودخانه ای ( شن و ماسه شکسته شده طبیعی موجود در سواحل رودخانه ها ) پر شود .
۳. تخریب : تخریب ساختمانها و بناهای قدیمی , شامل تهیه صورت مجالس ( طبقات , نوع مصالح , نوع اجزا, حجم عملیات تخریب ) و پیش بینی موارد ایمنی از جمله حصار کشی , شمع کوبی , قطع انشعابات برق و گاز و آب خارج کردن مصالح تیز و برنده و مصالح با ارزش یا قابل استفاده مجدد است .
۴. دفع گیاهان و قطع درختان : طراحی محوطه باید طوری باشد که به تاسیسات و ساختمانهای مجاور پروژه , صدمه ای وارد نیاید و درختان زیبا و چندین ساله محفوظ مانده و حتی الامکان قطع نشوند . در صورتی که ناگزیر از قطع درخت یا درختانی باشند , ابتدا صورت مجلسی درباره ی حجم عملیات تهیه کرده , سپس بوته ها و نهال ها را ریشه کن می کنند . اگر درخت بزرگ باشد , در نزدیکی سطح زمین بریده شده و اطراف ریشه های ضخیم حاکبرداری و ریشه ها حداقل از فاصله ی نیم متری زیر سطح خاک قطع می شود . سپس سطح ریشه ها سوزانده شده و محل چاله ها با شفته آهکی یا سیمانی پر می شود .
سپس سطح ریشه ها سوزانده شده و محل چاله ها با شفته آهکی یا سیمانی پر می شود . ریشه های خیلی بزرگ را می توان با مواد منفجره ترکاند .
بدليل تقاضای خريدار، چمنها و گياهان بومی موجود در اين محوطه، تداعی کننده مرغزارهای شمال تگزاس می باشد. فضای عمومی خارجی متشکل از قلوه سنگ، آبهای چشمه مانند و شمه ای از گياهان سرزمينهای خشک همچون کاکتوس است. کاربرد ماسه سنگ تگزاس، فولاد وشيشه در ساخت محوطه و ساختمان، صحنه ای را بوجود آورده است که در هم آوايی کامل با رنگ و بافت ظريف منطقه است. خيابانها باريک و بدون جدول ساخته شده اند تا يادآور جاده
های ايالت باشند و آب را به فضای سبز اطراف خود بازگردانند. چراغهای کنار خيابان بجای پايه بر روی درختان نصب شده اند و از بکار بردن اشيای فلزی تا حد امکان کاسته شده است. هر يک از اجزاء اين طراحی به حفاظت از درختان و گياهان موجود در اين ناحيه تا سر حد امکان کمک می کنند و در بازسازی آب بند، تشکيل مجدد درياچه ها، لايروبی و بازگرداندن ساکنين اطراف به اين محل نقش بسزايی را بازی می کنند. در کنار تمام اينها، حدود 1000 اصله درخت نيز برای نسل آينده جنگل کاشته شده است.
باغ درختان بلوطی که کاملا رشد يافته اند؛ اطراف راهروی مسقفی که پارکينگ را به ساختمان اداری پيوند می زند؛ جلوه خاصی دارد. گذر از اين راهرو همانند سفری از ميان دشت پر از گل و سبزه و درخت است.
