تحقیق در مورد علمی . جامعه اطلاعاتی . دولت الکترونیک

بخشی از مقاله

علمي. جامعه اطلاعاتي. دولت الكترونيك
دبير سمينار دولت الكترونيك و تكريم ارباب رجوع گفت: بدون ايجاد دولت الكترونيك، و بكارگيري ابزار ‪ IT‬و ‪ ICT‬توسعه كشور پايدار نخواهد ماند.
"بهزاد نيك نژاد" افزود: كاهش هزينه ها، استفاده بهينه از منابع انساني، سرعت در انجام امور، ارتقاي كيفيت خدمات و رضايتمندي ارباب رجوع از جمله مزاياي ايجاد و گسترش دولت الكترونيك است.
وي از روند ايجاد دولت الكترونيك در كشور ابراز تاسف كرد و اظهار داشت: اين امر مستلزم ايجاد زيرساخت‌هاي ارتباطي، فرهنگسازي و گسترش آموزش است.

وي تصريح كرد: اما مهم اين است كه طي سال‌هاي گذشته علي رغم اجراي طرح‌هاي گوناگون در زمينه دولت الكترونيك، هنوز به نقطه اميدواري نرسيده‌ايم.
دبير سمينار دولت الكترونيك در مورد مخاطبان اين سمينار گفت: شهرداري ها يكي از مهم‌ترين مراكز تعامل و ارتباط با مردم هستند، ضمن آنكه نقش شهرداري‌ها در ايجاد دولت الكترونيك بسيار مهم و اساسي است.
نيك نژاد ادامه داد: در اين سمينار تلاش خواهد شد با حضور مسوولان شهرداري‌ها كلان شهرها، معاونان برنامه‌ريزي، مالي و اداري و همچنين مديران روابط عمومي مناطق مختلف شهرداري تهران، مبناي دولت الكترونيك، موانع ايجاد و توسعه دولت الكترونيك، شهروند الكترونيك به عنوان مخاطب دولت الكترونيك مورد بحث و بررسي قرار گيرد.

به گفته وي، همچنين دولت الكترونيك و زيرساخت‌هاي مورد نياز، تكريم ارباب رجوع و دولت الكترونيك و همچنين وبلاگ نويس و نقش آن در توسعه دولت الكترونيك از ديگر مباحث مورد بحث و بررسي در اين سيمنار است.
وي افزود: محمد سلطاني فر، داوود زارعيان، حميد ضيايي پرور، منصور دهستاني و ميرزابابا مطهري نژاد سخنرانان اين سمينار هستند.
وي ادامه داد: مجتمع فني تهران و شهرداري منطقه ‪ ۲‬برگزاركننده اين سمينار است و علاقه مندان براي حضور در اين سمينار مي‌توانند از طريق سايت ‪ http://software.mftsite.com‬به صورت رايگان ثبت نام كنند.
سمينار دولت الكترونيك و تكريم ارباب رجوع روز سه شنبه هفدهم آبان ماه برگزار و به تمامي شركت‌كنندگان گواهينامه رسمي حضور در سمينار از طرف مجتمع فني تهران اعطا مي‌شود.

فناوري شگفت‌انگيز اطلاعات و ارتباطات كه در طول تاريخ به صورت‌هاي مختلفي همراه بشر بوده و گاهي به صورت زبان و نماد، گاهي به صورت كاغذ و مداد، گاهي به شكل پيغام و وسيله ارتباطي زماني با ماشين چاپ، زماني با تلفن و راديو و امروز با رايانه‌هاي شخصي، تلفن همراه و شبكه‌هاي اطلاعاتي ظاهر شده خود يك فناوري تاريخ ساز است.

به گزارش ستاد خبري دبيرخانه كنفرانس تخصصي مديريت فناوري اطلاعات و توسعه ملي، دكتر "سيد علي اكرمي فر" با بيان مطلب فوق افزود: در آغاز هزاره سوم بسياري از دولت‌ها براي ارتقاي كارآمدي خود از اين فناوري حداكثر استفاده را مي‌برند.
وي اظهار داشت: اگرچه توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات به شرايط و ويژگي‌هاي فرهنگي و اجتماعي اين كشورها ارتباط پيدا مي‌كند، اما همه آنها وجوه مشتركي دارند، مفاهيم جديدي چون ارايه خدمات يكپارچه مورد توجه بيشتر كشورها قرار گرفته است.

دبير كميته مطالعات دفتر همكاري‌هاي فناوري رياست جمهوري تصريح كرد:
توسعه فناوري اطلاعات در بخش دولتي و ارتقاي كارآمدي آن باعث كاهش هزينه‌ها، افزايش سرعت خدمات دولتي به شهروندان، ارتقاي كيفيت خدمات، افزايش دسترسي زماني و مكاني به خدمات و كاهش اطلاعات تكراري و نامنسجم در بخش دولتي مي‌شود.
وي بزرگ بودن ساختار دولتي را يكي از بزرگ‌ترين موانع و چالش‌ها بر سر راه توسعه دولت الكترونيك و ارتقاي كارآمدي حاكميت از طريق فناوري برشمرد و گفت: در خطر بودن منافع برخي از مديران به دليل شفاف شدن فعاليت‌ها، بي‌اطلاعي و ناآشنايي مديران با نتايج واقعي توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات و جزيره‌اي بودن توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات در بخش‌هاي دولتي از ديگر موانع است.

گفتني است كنفرانس تخصصي مديريت فناوري اطلاعات و توسعه ملي روز اول آذرماه با حضور كارشناسان و متخصصان امر فناوري اطلاعات برگزار مي‌شود.
علاقه مندان براي اطلاعات بيشتر مي‌توانند به سايت ‪WWW.ITMGROUP.IR‬ مراجعه كنند.

تدوين سيستم مديريت كيفيت “ ISO 9001-2000 ”
طراحي نظام هاي تحول اداري بر محور مديريت كيفيت از جمله موارد اصلاح روشهاي انجام كار مي باشد. عدم شناخت عميق موضوع مديريت كيفيت از سوي افراد در سازمانها و تفاوت هاي آن با مديريتهاي سنتي از جمله مشكل هايي است كه موجــــب مي شود در برنامه اصلاح روشهاي انجام كار و در مجموع استقرار سيستم مديريت كيفيت وقفه ايجاد شود. در حالي كه اين امر نياز به تعهد و حمايت بدون وقفه و جامع و كامل مديريت دارد.

در حال حاضر نياز به تحول و تغيير بيش از پيش احساس مي شود و سازمانهاي خصوصي و دولتي نيز با درك اين ضرورت به دنبال راه حلي براي رسيدن به آن هستند و در اين خصوص نقش سيستم مديــريت كيفيت و طراحي و استــــقرار آن حــائز اهميت مي باشد. موسسه بين المللي استاندارد اولين همايش مديريت كيفيت را در سال 1377 و همچنـين ســازمان مديريت و برنامه ريزي كشور با همكاري موسسه استاندارد و موسسه I ,G,A دومين كنفرانس مديريت كيفيت را در راستاي اجراي ضرورت استقرار سيستم مديريت كيفيت در سازمانهاي دولتي برگزار نمودند.

با توجه به ضرورت استقرار سيستم مديريت كيفيت در دستگاههاي اجرايي كشور و نقش مستقيم آن در تحول اداري و مطالب فوق الذكر مي توان سيستم مديريت كيفيت را چنين تعريف نمود :
سيستم مديريت كيفيت سيستم مديريتي است كه براي جهت دهي و كنترل يك سازمان با ملاحظه مقوله كيفيت وجود دارد.

توسعه فن آوري اداري
مبحث توسعه فن آوري اطلاعات ( IT ) از جمله محورهاي توسعه فن آوري اداري در برنامه اصلاح فرايندها ، روشها هاي انجام كار و توسعه فن آوري اداري مي باشد. براي آگاهي بيشتر با مفهوم فن آوري اطلاعات و نقش آن در تحول در نظام اداري به توضيح مفهوم (IT ) مي پردازيم .

يكي از نيروهاي اصلي ايجاد تغيير و تحول در نظام اداري ، استفاده از تكنولوژي اطلاعات است . هم اكنون انقلاب تكنولوژي اطلاعات در حال ايجاد تغيير و دگرگوني در شيوه هاي كاري صنايع است .تغيير و تحولات هم اكنون رخ داده و يا در حال انجام هستند. در حال حاضر سيستم هاي قوي مديريتي جهت همكاري شركت ها و مردم به وجود آمده است . سيستم اطلاعاتي جهاني اين امكان را به وجود مي آورد كه خلاصه فعاليتهاي رقباي اصلي هر هفته جمع آوري شده و با اطلاعات موجود مقايســـه شــــود .

شركتها هنگامي مي توانند برنده شوند كه سيستم هاي مديريتي پيشرفته و ساختار تشكيلاتي مطلوب و متناسب و سازگار با نيازهاي در حال تغيير و تحول دنيا را به وجود آورده باشند . برندگان شركتهايي هستند كه بر روي مديريت و سازماندهي و استـــــفاده از اطلاعات تمركز يابند. ( هفته نامه پيام تحول اداري ، هفـــــته چهــارم شـــهريور ماه 79 ،ص 8)

فن آوري اطلاعات كه اختصاراً به آن IT ( Information Technology ) گفته مي شود تلفيق موفقي از محيطهاي پردازش (رايانه ها) و ارتباطات (مــــخابرات و انتقال داده ها ) مي باشد و اطلاع رساني زير مجموعه اي از فن آوري اطلاعات است كه مستند سازي و كتابداري به عنوان اشكال سنتي اطلاع رساني معادل يكديگر فرض مي شوند

. فن آوري اطـــلاعات در سالهاي اخــير به واسطه رشد و گسترش فزآينده به كارگيري امكانات رايانه اي و انتقال داده ها و برپايي شبكه هاي جهان گستر اطلاعاتي همچون اينترنت ، با پشتوانه عظيمي از انواع اطلاعات ذي قيمت و همراه با خدمات متنوع بازاريابي و پردازش مجدد اين اطلاعات ، محيطهاي تبادل اطلاعات را به شدت دچار تغيير كرده است . اطلاعات مربوط به تحقيقات علمي و فني ، معدني ، تجارت ،آموزش ، مذهب ، مسائل اجتماعي و فرهنگي و … تنها شمه اي از سرفصلهاي اطلاعاتي است كه به آساني در اين شبكه هاي اطلاعاتي جابجا مي شود و يا مورد مباحثه زنده و همزمان جمع كثيري از كارشناسان در سراسر جهان قرار مي گيرد.

پيشرفت روز افزون فن آوري اطلاعات و عرضه فراوان رايانه و دستگاههاي مخابراتي نظير فاكس تحول بزرگي در شيوه انجام كارها در اداره ها ، سازمانها ، موسسات و شركتها پديدآورده است . با به كارگيري فن آوري اطلاعات ، امروزه هزاران نفر از كاركنان موسسات مختلف به جاي حضور در پشت ميـــز محل كار ، در خانه مي مانند و كارها را از طريق رايانه و دستگاههاي مخابراتي خـــــود كه متصل به شــــبكه مي باشند انجام مي دهند. ( هفته نامه پيام تحول اداري ، پيش شماره 4 ، مرداد ماه 78 ، ص 10)

دولت الكترونيك گامي موثر در تحول نظام اداري
مفهوم دولت الكترونيك از جمله مفاهيمي است كه اخيراً در دنياي دانش و اطلاعات متولد و در دستور كار بسياري از دولتها قرار گرفته است . عصر اطلاعات ويژگيهاي خاص خود را دارد. مهمترين ويژگي عصر اطلاعات ، تسهيل و تسريع اطلاعات است . با ورود رايانه و اينترنت ،مظاهر جامعه بشري دستخوش تغيير شده است. ما با پديده هايي چون سازمانهاي مجازي ، تجارت الكترونيك ، مديريت دانش ، مردم سالاري الكترونيك ،

آموزش از راه دور ، شهر الكترونيك و غير مواجه هستيم كه جهان امروز را با تغييرات سريع و غير قابل پيش بيني روبروكرده است. پس از مطرح شدن تجارت الكترونيك ( E - Commerce ) در سال هاي اخير پديده نوينـــــي كـــــه به تازگي مطرح شده است دولت الكترونيك ( E - Government ) است . ويژگي اصلي دولت الكترونيك ارايه خدمات با هزينه كمتر و اثر بخشي بالاتر و خواهان مرتبط ساختن همه مردم با يكديگر و با دولت است .

دولت الكترونيك شكل پاسخگوتري از دولت است كه بهترين خدمات دولتي را به صورت ONLINE به شهروندان ارايه مي دهد و آنها را در فعاليتهاي اجتماعي مشاركت مي دهد ، بنابراين مردم ،دولتشان را بر سر انگشتان خويش خواهند داشت . دولت الكترونيك اين امكان را به دولت مي دهد كه خدمات خود را به مناسب ترين شيوه و كمترين هزينه و بالاترين كيفيت و در كمترين زمان ممكن به مشتريان ارايه كند . مشتريان دولت الكترونيك را به طور كلي مي توان به سه دسته تقسيم كرد:
1ـ شهروندان . 2ـ بنگاههاي اقتصادي .3ـ موسسات دولتي .

مشتريان دولت الكترونيك ،از طريق پايگاههاي تار عنكوبتي ( Web site ) دولت الكترونيك مي توانند در فعاليتهاي اجتماعي ،سياسي و اقتصادي شركت كنند . يكي از اهداف اساسي دولت الكترونيك ، تحقق بخشيدن به مردم سالاري الكترونيك است كه تمامي شهروندان بتوانند در سرنوشت خويش دخالت داشته باشند. با اين عمل با مشاركت گسترده مردم در واقع ، دولت ماهيتي غير رسمي به خود مي گيرد و شهروندان مي توانند به طور كامل با دولت در تعامل باشند. شـــهروندان ،بناگاههاي اقتصادي و موسسات دولتي مي توانند از طـــريق دولت الكترونيك فعاليتهاي گوناگون را انجام دهند. ( هفته نامه پيام تحول اداري ،هفته دوم تير ماه 80 ، ص 9 )

ويژگيهاي دولت الكترونيكي :
از ويژگيهاي دولت الكترونيكي يكي امكان برقراري همخواني موثر كامپيوتري بين بخشهاي دولتي و خصوصي است و ديگري اينكه آنچه را كه به عنوان سيستم ارايه خدمات عمومي تهيه و به اجرا گذاشته مي شود، بايد حتماً رضايت عمومي مردم را به همراه داشته باشد. در اين دولت ،خدمات عمومي بايد به گونه اي طراحي شود كه مانعي در رواني عمليات اقتصادي و اجتماعي به شمار نيايد. در اين دولت ،استفاده بي رويه كاغذ در مراكز دولتي به استفاده از نظام چند رسانه اي و سپس بي رسانه اي و در نهايت به سوي تحقق يك نظام اداري پويا و كارآمد از طريق شبكه هاي مكانيزه

به هم پيوسته بين دستگاهها و مراكز دولتي (برقراري شبكه Online ) براي ارائه خدمات عمومي پيش مي رود. همچنين ارائه خدمات عمومي بدون تعطيلي ، دستيابي به خدمات پيشرفته الكترونيكي ، عرضه همه خدمات عمومي در يك ايستگاه خدمات رساني ، ارائه خدمات در مـحل كـار مردم يا خانه، ايجاد سازمانهاي خدمات عمومي افقــــــي و كوتاه ، از ويژگي هاي نظام اداري مذكور مي باشد.( هفته نامه پيام تحول اداري ، پيش شماره 5 ، مرداد ماه 78 ، ص 11)
وظايف كميسيون تخصصي اتوماسيون اداري مركز توسعه فن آوري و نوسازي اداري سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور

كميسيون تخصصي اتوماسيون اداري يكي از كميسيونهاي شورايعالي اطلاع رساني اســت كه با هدف هماهنگ كردن اصول اتوماسيون اداري كشور در سازمان مديريت و برنامه ريزي كــشور تشكيل شده است . كميسيون ياد شده براي تحقق اهداف تحول اداري ، برنامه هايي نظير تدوين اصول به كارگيري فن آوري اطلاعات و ارتباطات در ارايه خدمات دستگاههاي دولـــتي و عمومي كشور و همچنين هماهنگي در تدوين مفاهيم ،تعاريف ،مقررات ، آيين نامه ها ،قواعد و معيارهاي اتوماسيون نظام اداري كشور را پيگيري مي كند

. اين كميسيون از تركيب نمايندگاني از وزارتخانه هاي كشور - كار و امور اجتماعي- دادگستري - پست و تلگراف و تلفن - علوم ، تحقيقات و فن آوري- امور اقتصادي و دارايي - بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي و سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور تشكيل مي گردد. تهيه برنامه اتوماســـيون فعاليتهاي دستگاههاي دولتي شامل تحليل وضع موجود ( نقاط قوت و ضعف فن آوري اطلاعات در دستگاههاي دولتي ، تهديدها و فرصت ها و … )، سياستهاي كلي ، راه كارها و برنامه هاي اجرايي در رابطه با اتوماسيون فعاليتها و پيش نويس تصويب نامه هيات وزيران براي تحقق بسياري از راه كارها و برنامه هاي اجرايي اتوماسيون اداري از جمله اقدامــات كميسيون مزبور مي باشد كه توسط كميته منتخب اين كميسيون در مركز توسعه فن آوري و نوسازي اداري سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور انجام شده است .(هفته نامه پيام تحول اداري ، هفته سوم اسفند ماه 80 ، ص 11 )

عنوان فعاليتهاي تخصصي دستگاهها در راستاي اجراي اتوماسيون نظام اداري
كميسيون تخصصي اتوماسيون نظام اداري با تشكيل دهمين جلسه در مورخ 15/7/81 نسبت به احصاء عنوان فعاليتهاي تخصصي دستگاهها در راستاي اجراي اتوماسيون نظام اداري اقدام و فعاليتهاي زير را در ارتباط با هر دستگاه تاييد نمود:

1ـ راهنمايي و رانندگي و اجرائيات .
2ـ سيستم خدمات پستي .
3ـ نظام مالياتي كشور .
4ـ نظام خدمات گمركي .
5ـ خودكارسازي نظام برنامه و بودجه .
6ـ خودكارسازي نظام درآمد.

7ـ سيستم مناقصه گذاري الكترونيك .
8ـ سيستم انتخابات .
9ـ پروژه دولت الكترونيك در دو استان .
10ـ پروژه آزمايشي دولت الكترونيك در كيش .
11ـ سيستم خدمات انتظامي .
12ـ سيستم خدمات شهرداري

.
13ـ سيستم پاسپورت .
14ـ سيستم نظام وظيفه .
15ـ نظام رايانه اي بورس .
هنوز نتوانسته ايم بر محدوديتهاى فنى كمبودهاى مالى و
نگرش هاى غلط فائق آييم
راه طولانى تا ايجاد دولت الكترونيك
بخش اول

پرده اول:
«خدمات دولت الكترونيكى» عنوانى است كه روى پارچه نوشته هاى ساده يا تابلوهاى ورودى مقابل دفاتر تازه تأسيس در گوشه و كنار شهر نقش بسته است. دفاتر خدمات دولت الكترونيكى مراكزى است كه چندسالى است براى ارائه خدمات دولتى روى شبكه هاى رايانه اى و اينترنتى ايجاد شده است، اما خدمات همچنان سنتى ارائه مى شود.

پرده دوم:
ساعت ۱۱ صبح، يكى از ۵۰ دفتر خدمات دولت الكترونيكى در تهران پر است از مراجعه كنندگان كه براى صدور گذرنامه آمده اند يا تعويض گواهينامه و يا گرفتن بر گه عدم خلافى ... در دفتر «خدمات دولت الكترونيكى» تنها سه رايانه وجود دارد. يكى از آنها فقط پرينت برگه خلافى مى دهد. يكى روى ميز مدير دفتر قرار دارد و آن يكى هم به مراجعه كنندگان سرويس مى دهد... مراجعه كنندگان زير لب غرغر مى كنند... يكى مى گفت، گفته بودن سه هفته اى گواهينامه مى دهند اما سه ماه است گواهينامه ام به دستم نرسيده است ديگرى پاسخ مى داد، از صبح اينجايم، هنوز كارم راه نيفتاده است.

پرده سوم:
در يك كشور اروپايى زندگى مى كند. قبوض برق، آب و تلفن خود را با استفاده از رايانه اش در منزل پرداخت مى كند، بليت مسافرتش را با فشار چند كليك و اتاق مورد نظرش را در هتل شهر مقصد رزرو مى كند، پول نقد با خود همراه نمى برد، نگران كمبود پول هم نيست، براى دانشگاهش هم نيازى ندارد در صف انتخاب واحد دانشگاه بايستد....
* * *
در جهان مدرن، دولت الكترونيكى در برگيرنده توسعه و به كارگيرى زير ساختهاى اطلاعاتى و همچنين تدوين و اجراى سياستها، قوانين و مقررات لازم براى كاهش فرايند هاى ادارى است. اما در ايران، اين «دولت جديد»، وضعيتى متفاوت دارد. برخلاف نام الكترونيكى آن، نقطه اتصال مردم و دولت كه بايد از طريق رايانه باشد، همچنان سنتى است. در حالى كه نبايدنيازى به مراجعه حضورى و فيزيكى به مراكز خدماتى باشد افراد باز هم بايد به مراكز خدماتى بروند.

طرح خدمات دولت الكترونيك در حقيقت آغازى براى استفاده آسان از فناورى اطلاعات به منظور توزيع خدمات دولتى يا سازمانى به صورت مستقيم به ارباب رجوع است و به علت خواص چنين شبكه اى باعث خواهد شد اين خدمات در تمام شبانه روز و خارج از ساعات ادارى ارائه شود. امروز بسيارى از كشورهاى در حال توسعه و در حال گذار در تلاشند تا با تدوين و اجراى پروژه هاى دولت الكترونيك خود را با واقعيات و محيط جديد منطبق سازند و از مزاياى آن بهره گيرند. واقعيت اين است كه اگر طرحهاى دولت الكترونيك به گونه اى كارآمد و هدفمند طراحى و اجرا شوند مى تواند اصلاحات نهادى عميقى را در بخش دولتى و اصلاح دولت به عمل آورند

.
دولت الكترونيك برخلاف رويكردى كه در بسيارى از كشورهاى در حال توسعه و بويژه خاورميانه مشاهده مى شود، قرار دادن رايانه به مقامات و كارمندان دولتى، اتوماتيك كردن رويه هاى عملى قديمى يا صرفاً ارائه اطلاعات نهادها و وزارتخانه ها روى وب سايت يا ايجاد وب سايت وزارتخانه اى نيست.