بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تربیت را از دو نظر می توان تعریف کرد:
1- تربیت به معنی پرورش دادن ß رب و) مرحله پایانی آن هنگامی خواهد بود که فرد بتواند روی پای خود بایستد و استقلال و کفایتی یافته باشد که به مدد آن تنظیم امور خویش شود.
مفهوم مزبور: که اساساً دوره طفیلی بودن انسان را حیطه ی کار تربیت جلوه می دهد، مربی تا هنگامی دست به کار تربیت است که این خصیصه در مّتربی موجود باشد.
2- تربیت به معنی ربّوبی شدن (از رب ب) و ربوبی ساختن آدمی
دوره ی طفولیت و طفلیت بیرون از متن اصل تربیت و به منزله دوره ی تمهید برای ورود به آن است.
اسلاید 2 :
دامنه و حد مراحل تربیت، گسترده ی زندگی را در خود می گیرد و چنین نیست که فی المثل دهه ی دوم زندگی پایه امر تربیت باشد.
پس ربوبی شدن و ربوبی ساختن آدمی بسیار دامن گستر است و به پای تحولات و تطورات وسع وی، عرصه ها و مراحل تازه ای می یابد و در هر مرحله منزل و مقصدی تازه سربر می آورد.
نکته: از این رو نمی توان دستورالعملهایی را که در اخبار و روایات وارد شده و درباره ی هفت سال نخستین زندگی توصیه هایی دارد (بازی ـ تبعیت ـ وزارت) به منزله طرحی برای مراحل تربیت در نظر گرفت.
اسلاید 3 :
روایتی از امام رضا (ع) نقل می کنیم که در بررسی حاضر مستند قرار گرفته و می توان سه هفت سال مزبور را نیز بعضاً (و شاید تماماً) در ضمن آن گنجانده بدون آن که هفت سال سوم مرحله پایانی باشد.
«الایمانُ فَوقَ الاسلامِ بِدَرَجَهٍ و التَقوی فَوقَ الایمان بِدَرَجَهٍ و الیَقینُ فَوقَ التَقوی بِدَرَجَهٍ وَلَم یُقَسِّمَ بین ابعادِ شیءُّ اَقَل مِنَ الیَقینِ».
(ایمان، یک درجه از اسلام برتر است و تقوی یک درجه از ایمان برتر است و یقین یک درجه از تقوی برتر است. یقین به مقیاس کمتری بین مردم تقسیم شده است).
اسلاید 4 :
درجریان ربوبی شدن و ربوبی ساختن آدمی چهار مرحله شخص وجود دارد.
1- مرحله اسلام: منظور از اسلام، تنها گردن گذاردن به ظواهر آیین اسلام است و مراتب عمیقتر اسلام در نظر گرفته نشده است.
2- مرحله ایمان: منظور از ایمان و مرتبه ای از ایمان است که به حد ثبات و استوار رسیده است.
3- مرحله تقوی: مرتبه ای از تقواست که ثمره ی ایمان ثابت و استوار است نه مراتبی از تقوی که بر هر حال در هر مؤمنی موجود است.
4- مرحله یقین: مقصود از یقین مرتبه ای از آن است که گریبان از کف شک و ریب به در آورده و به شهود رسیده است.
اسلاید 5 :
نمونه ای مرحله بندی توسط علامه طباطبایی در المیزان آورده شده که مشابهت چشمگیری با روایت فوق دارد:
«در بیان ایشان چهار مرتبه برای مفهوم دو سویه ی اسلام ـ ایمان در نظر گرفته شده است».
مرتبه اول اسلام ـ ایمان: در اینجا اسلام به معنی قبول ظاهری اوامر و نواهی الهی است که با ذکر شهادتین حاصل می شود، گرچه در باطن خلاف آن باشد.
این رتبه از اسلامی ایمانی به تناسب خود در پی دارد و آن عبارت است از:
اعتقاد قلبی اجمالی به مضمون شهادتین و لوازم آن عمل به غالب احکام فرعی است.
«قالَت اِلاعرابُ آمنا قُل لَم تومَنوا وَلکِن قُولوا اَسلَمنا» حجرات 14.
اعراب بنی اسد گفتند ما ایمان آوردیم بگو به شما که ایمانتان به قلب وارد نشده به حقیقت هنوز ایمان نیاورده اید، لیکن بگوید ما اسلام آورده ایم.
اسلاید 6 :
مرتبه دوم اسلام: ایمان در این مرتبه از اسلام، تسلیم قلبی بیشتر به اعتقادات به نحو تفصیل است و لازمه آن انجام اعمال صالح است.
این اسلام نیز درپی خود، ایمانی در شأن خویش دارد و آن اعتقاد تفضیلی به تمام حقایق دینی.
«یا اَیُّها الَذینَ آمَنوا اَدخُلوا فی السِلمُ کافَهً». بقره 208.
ای اهل ایمان همه متفقاً نسبت به امر خدا در مقام تسلیم درآیید.
مرتبه سوم اسلام، ایمان: اینجا مقصود از اسلام تسلیم بوده همه ی قوا و کششهای درونی و رفتار ها به ضوابط و آداب درون و بیرون است و این تسلیمی در ظاهر و باطن است.
اسلاید 7 :
مرحله نیز مراتبی دارد: چون رضا و تسلیم، تحمل و صبر در راه خدا حصول زهد و ورع کامل و دوستی با دوستان و دشمنی با دشمنان خدا.
«اِذ قالَ لَه رَبهُ اَسلَمِ قالَ اَسلَمتُ لِرَبِّ العالَمین» بقره 131.
آنگاه گرامی گردید که خداوند به او فرمود: ای ابراهیم سر به فرمان خدا فرو آور عرض کرد مطیع فرمانم.
«فَلا و ریک لا یُؤمنونَ حَتّی یُحَکموک فیما شَجَرینهم ثُم لایَجدِوا فی انفُسَهُم حَرَجاً یَما قَفَیت وَ یُسلّموا تَسلیماً» نساء 65.
اسلاید 8 :
نه چنین است. قسم به خدای (تو) که اینان به حقیقت اهل ایمان نمی شوند مگر آنکه در خصومت و نزاعشان تنها ترا حاکم کنند و آنان که به هر حکمی که به سود و زیان آنها کنی هیچ گونه اعتراضی در دل نداشته و کاملاً از دل و جان تسلیم فرمان تو باشند.
مرتبه چهارم اسلام ـ ایمان: این مرتبه از اسلام حاصل اراده ی آدمی نیست بلکه تماماً موهبتی است و خداوند خود آن را برای کسانی که به اوج مرتبه ی پیش نایل شده باشند عنایت می کند و آن ره یافتن و شهود این حقیقت است که مالکیت و تصرف در عالم، تنها از آن خداست.
در پی این اسلام – نیز ایمان حاصل می شود و آن عبارت است از تعمیم حالت مذبور در تمام احوال و افعال آدمی و یقین به عدم استقلال خود و ماسوی الله.
اسلاید 9 :
علامت این ایمان: آن است که هیچ حادثه ای مؤمن را به حزن نمی افکند و او می بیند که هر حادثه ای به اذن خدا جریان می یابد.
«رَبَنا وَ اجعَلنا مُسلِمینَ لَکَ». بقره 128.
پروردگارا دل ما را تسلیم فرمان خود گردان.
اسلاید 10 :
با توضیح که در عین حال روایت مذکر را به نحو روشنتری مفهوم می سازد ما در بحث از مراحل همان عناوین ـ اسلام ـ ایمان و تقوی و یقین را اصلاح
می کنیم و با افزودن مرحله تمهید (که ناظر به قبل از مرحله اسلام نهایتاً پنج مرحله) خواهیم داشت.
مرحله تمهید: محدوده این مرحله از هنگام تولد و بلکه پیش از آن تا وقت بلوغ است.
قلمرو حدود آن: عبارت است از شناخت خدا به عنوان ربّ «انتخاب» او به عنوان ربّ خویش و تن دادن به طرح ربوبی او.
مرحله تمهید به دو مرحله تقسیم می گردد:
1) زیر مرحله اول: بازی تا 7 سالگی.
2) زیر مرحله دوم: تأدیب از 7 سالگی تا بلوغ شرعی.
