بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
علم در قرآن
پرسش :
مقصود از علم در قرآن چیست و بیشتر به کدام علوم توجه شده است
اسلاید 2 :
پاسخ :
- مفهوم شناسی علم :
- واژه « علم » به معنای « دانش » و« دانستن» می آید تعریف های اصطلاحی متعددی دارد. و در اینجا علوم تجربی یعنی « مجموعه فضایای حقیقی است که از راه تجربه حسی قابل اثبات است.»
- در مورد تقسیم علوم نیز تقسیم طرح های متعددی ارائه شده که ما به تقسیم علوم بر اساس روش ، بسنده می کنیم(1)
1- احصاء العلوم – فارابی ص 120-111
-اموزش فلسفه-محمدتقی مصباح یزدی ج 1 ص61
-درامدی برتفسیرعلمی قران-نگارنده ص 151
اسلاید 3 :
- ب: علوم عقلی : که آن نیز شامل دو قسم می شود:
- قسیم بندی علوم براساس روش:
- در این تقسیم ، علوم ، به چهار گروه تقسیم می شود که به این شرح است:
- الف : علوم تجربی 2 که شامل دو قسم می شود:
- اول : علوم طبیعی 3 مانند : فیزیک ، شیمی ، زیست شناسی و .....
- دوم : علوم انسانی 4 مانند : جامعه شناسی ، اقتصاد و ....
روش این علوم ، براساس مشاهده و تجربه حسی است.
2-Sciences eupevimental
3-Natural sciences
4-Humanities sciences
اسلاید 4 :
- اول : علوم منطق و ریاضیات که تاقبل از برتراندراسل ، گمان می شد ریاضیات اصل منطق است ولی او اثبات کرد که منطق ، اطل ریاضیات است .
- دوم : علم راجع به واقع ، یعنی فلسفه که شامل فلسفه های مضاف ( مانند فلسفه اخلاق ، فلسفه تاریخ و ....) و فلسفه های غیر مضاف (مانند متافزیک یا امورعامه )می شود.
- ج: علوم نقلی : مانند علم تاریخ ، لغت و ..... که در آن ها از نقل استفاده می گردد( البته منظور در اینجا علوم تعبدی شرعی نیست )
- د: علوم شهودی : که با علم حضوری ، به دست می آید مانند: علوم پیامبران (ع) و عرفا . شاید این طبقه بندی ، کاملترین تقسیم علوم باشد ، که تاکنون ارائه شده است .
اسلاید 5 :
- منابع و روش های علمی که در قرآن به آنها اشاره شده است :
- قرآن کریم به روش های علمی یعنی چهار قسم علوم فوق و منابع مختلف علم اشاره کرده است؛ یعنی : گاهی به شیوه عقلی توجه کرده و انسان ها را به خردورزی وتفکر فرامی خواندو تشویق می کند5
- و گاهی توجه انسان را به طبیعت جلب می کندو او را به کیهان شناسی و انسان شناسی و ...... تشویق می کند. 6
- و گاهی توجه انسان را به عمق تاریخ جلب می کند و داستانهای عبرت آموز پیامبران و ملت های پیشین را بیان می کند، و یا وقایع تاریخی صدر اسلام ( همچون جنگ ها و ...) را گزارش و ثبت می کند.7
5- قرآن کریم – در مورد تفکر و تعقل سوره های بقره آیه 73 – یوسف آیه 2 – مومنون آیه 10 – زخرف آیه 3
6- قران کریم سوره رعد و حج 5 – مومنون 12 تا 21 نحل 3 تا 17
7- قران ریم سوره های انبیا – یونس – یوسف - کهف
اسلاید 6 :
- و گاهی از وحی و الهامات الهی به انسان ها سخن می گوید 8 و علم الهی را که از نزد خدا به برخی انسان ها می رسد(= علم لدنی) گوشزدمی کند.9
- آری هرچند هدف قرآن بیان جزئیات تمام علوم بشری نیست اما می توان در قرآن اشاراتی به علوم مختلف یافت . به عبارت دیگر قرآن به روش تعقلی ، تجربی، نقلی و شهودی توجه کرده است و نمونه هایی از آن ها را در قرآن یادآوری نموده است و همین توجه قرآن به روش ها و منابع علوم ، به معنای لزوم به کارگیری این منابع است.
8- قرآن کریم – شوری 51 – مومنون 27 – طه 38
9- قران کریم سوره کهف آیه 65
اسلاید 7 :
کاربردهای علم در قرآن :
- واژه «علم» در قرآن کریم به چند معنا به کار رفته است:
- الف: علم به معنای خاص یعنی « الهیات» :
- قرآن کریم هدف آفرینش جهان را آگاهی انسان از « علم و قدرت الهی» معرفی می کند.
- یعنی آگاهی از صفات خدا را به عنوان علم و هدف خلقت برشمرده است.
- و نیزدر برخی آیات قرآن از علم « لدنی» یعنی دانشی که خدا به انسان آموزش می دهد سخن گفته شده است.10
10 قران کریم سوره کهف آیه 65
اسلاید 8 :
- البته این معنای از علم ، از مصادیق مهم دانش ، بلکه با فضیلت ترین علم است، چرا که ارزش هرعلم به معلوماتی است که انسان می آموزد ،(11) و هنگامی که معلومات یک علم ، آگاهی از صفات خدای متعال باشد، آن علم ارزش بیشتری دارد، چرا که بهترین و با ارزش ترین معلومات جهان را می آموزد .
11 مجمع البیضاء- فیض کاشانی – جلد 1 ص 26
اسلاید 9 :
ب: علم به معنای عام :
- قرآن کریم می فرماید : « هل یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون » 12«آیا کسانی که می دانند و کسانی که نمی دانند برابرند.»
- به نظر می رسد مقصود از « علم » در این آیه مطلق علم و دانش است که شامل همه اقسام علم مفید می شود. 13
- و در آیه دیگر می فرماید: « یرفع الله الذین آمنوا منکم والذین اوتوا العلم درجات » 14
- « خدا کسانی که از شما را که ایمان آورده اند و کسانی را که به آنان دانش داده شده ، به رتبه های بالا می برد. »
12-قران کریم سوره زمر آیه 9
13-تفسیر نمونه جلد 19 ص 393 المیزان جلد 17 ص257 صافی جلد 4 ص316 الطب البیان .
14 قران کریم سوره مجادله ایه 19
اسلاید 10 :
- در این آیه نیز « ایمان و علم » به عنوان دو معیار جداگانه برای برتری افراد شمرده شده است. از این جداسازی روشن می شود که خود « علم » موجب فضیلت افراد است. و این علم مقید به الهیات نشده است پس مطلق است و شامل همه دانشمندان می شود . 15
- و در آیه دیگر می فرماید : « انما یخشی الله من عباده العلما ء » 16
15 تفسیر المیزان جلد 11 ص 216 تفسیر نمونه جلد 23 ص 438
16 قران کریم سوره فاطر ایه 28
