بخشی از مقاله


در مطالعه حاضر، رابطه بین تورم و رشد اقتصادي ایران با لحاظ نمودن نااطمینانی ناشی از تورم بررسی شده است. مطالعـه صـورت گرفتـه بـر پایـهي مـدلهـاي واریـانس ناهمسـانی شـرطی خودرگرسـیو تعمـیم یافتـه (GARCH) است، که این امکان را فراهم میآورند تا واریانس شرطی جمله خطا در طول زمان تغییر نماید و همچنین بر الگوي تصحیح خطاي برداري (VECM)، استوار است. جهت بررسی رابطه همانباشتگی بـین متغیرهاي مـدل نیـز از آزمـون هـمانباشـتگی یوهانسـون اسـتفاده شـده اسـت. دوره زمـانی بررسـی سـالهاي

1350-86 و منبع دادههاي مورد استفاده بانک مرکزي ایران است. علت انتخـاب دوره زمـانی از سـال 1350

این مسأله است که تورم از دهه 1350 بهطور ملموس وارد اقتصاد ایران شده است. جهت تحلیل رابطـه بـین متغیرهاي مورد بررسی از تحلیل واکنش ضربهاي (IR) و تجزیه واریانس (VD) که داراي استفاده فراوانـی در مدلهاي خودرگرسیو برداري (VAR) میباشد، استفاده شده است. در این مطالعـه از واریـانس شـرطی تورم به عنوان جانشین نااطمینانی تورم اسـتفاده کـردیم. نتـایج مطالعـه نشـان مـیدهدکـه بـا افـزایش تـورم، نااطمینانی تورم افزایش یافته و منجر به کاهش سرمایهگذاري بخش خصوصی در اقتصاد ایران شده اسـت و این مسأله اثر منفی بلندمدت بر نرخ رشد اقتصادي کشور داشته است.

واژههاي کلیدي: نااطمینانی تورم، رشد اقتصادي، مدل واریانس ناهمسانی شـرطی خودرگرسـیو تعمـیمیافتــه (GARCH)، الگــوي تصــحیح خطــاي بــرداري (VECM)، تحلیــل واکــنش ضــربهاي (IR)، تجزیــه

واریانس .(VD)

طبقهبندي E31:JELوC22

________________________________________________________________


Impact of Inflation Uncertainty on Iran Economic Growth

(Using EGARCH and VECM methods (1971-2007))

Dr. Mahdi Safdari

Assistant professor of Economics, Sistan&Baluchestan University FarshidPourshahabi

MA Student in Economics, Sistan&Baluchestan University

Abstract

In this study, the relationship between inflation and economic growth of Iran is conciliated with a perspective on uncertainty of inflation. We use a Generalized Autoregressive Conditional Heteroskedasticity (GARCH) model that make possible this advantage that Conditional variance of error term changes along the time, also, Vector Error Correction model ( VECM) is stable. For surveying the co-integration relation between variables of model, we use Johansen Co-integration test. The source of used data is Central Bank of Iran from 1971 to 2007. The cause of this selection is that the impact of inflation on Iran economy started from 1971 with a palpable effect. For analysis of relation between variables of model, Impulse Response ( IR) and Variance Decomposition (VD), that are so useful in Vector Autoregressive (VAR) models, are used. For this study the Conditional variable of inflation that is lead to uncertainty of inflation and it redound to decrease of investment of private sector of Iran economy and this had a long run negative effect

on economic growth of Iran .

Keywords: Inflation Uncertainty; Economic growth; GARCH; VECM; Impulse

Response; Variance Decomposition (VD).

JEL Classification: C22 , E31

مقدمه

موضوع مورد توجه در این مطالعه، بررسی رابطه بین تورم و رشد اقتصـادي بـا در نظـر گـرفتن اثـر نااطمینانی تورم بر سرمایهگذاري بخش خصوصی در اقتصـاد ایـران اسـت. نااطمینـانی در شـرایطی وجود دارد که یا اتفاقات آینده مشخص و معلـوم نمـیباشـد و یـا اینکـه بـا وجـود مشـخص بـودن اتفاقات آینده احتمال آنها قابل پیشبینی نباشد. در چنین شرایطی تصمیمگیريهاي آینده پیچیده و مشکل بوده و این نااطمینانی، تصمیمات عاملان اقتصادي را متأثر میسازد. با این تعریف مـیتـوان نااطمینانی تورم را شرایطی دانست که در آن عاملان اقتصادي در تصمیمات اقتصادي خـود نسـبت

به میزان تورم آینده نامطمئن هستند.

گــالوب1 نااطمینــانی تــورم را یکــی از مهمتــرین هزینــههــاي تــورم مــیدانــد. وي معتقــد اســت نااطمینانی تورم مانند ابري بر تصمیمات عاملان اقتصادي سایه میافکند و موجب کاهش رفاه آنهـا میشود. زیرا آنها بدون وجود نااطمینانی میتوانند تصمیمات بهتري اتخاذ نمایند. وي معتقد اسـت نااطمینانی تورمی دو نوع اثر دارد. اولین اثـر آن اسـت کـه عـاملان اقتصـادي تصـمیماتی را اتخـاذ نمایند که متفاوت از آن چیزي باشد که انتظار داشتهاند، آنها ایـن تصـمیمات را بـا توجـه بـه تـورم پیشبینی شده اتخاذ مینمایند (اثرات .(ex-ante دومین اثـر زمـانی رخ مـیدهـد کـه تـورم واقعـی متفاوت از تورم پیشبینی شده باشد (اثرات (ex-post، ایـن اثـرات مربـوط بـه جریـان بعـد از اخـذ

تصمیم میباشند .(Golob, 1994; Fazinvash and Abbasi, 2006)

بنابراین اثر نااطمینانی تورم به این صورت ظـاهر مـیشـود کـه تـورم منجـر بـه درك اشـتباه از سطوح قیمتهاي نسبی و انحراف نشانههاي قیمتی شده و در نتیجـه برنامـههـاي سـرمایهگـذاري را ناکارا نموده و از سطح سرمایهگذاري میکاهد. با کاهش سرمایهگذاري، انباشـت سـرمایه کـاهش یافته و این کاهش اثر پایدار و بلندمدت بر اقتصاد داشته و سبب کاهش رشد اقتصـادي مـیگـردد.

در سالهاي اخیر رابطه بین تورم و نااطمینانی تورم موضوع معمول مورد بحث بسیاري از تئوريهاي اقتصادي و کارهاي کاربردي شـده اسـت. همچنـین مطالعـات موجـود نشـاندهنـده آن اسـت کـه نااطمینانی در زمینه تورم آینده، تصمیمات عاملان اقتصادي را تحت تأثیر قرار میدهـد و منجـر بـه انحراف تصمیمات مربوط به سرمایه گذري، پسانداز، تخصیص منابع و ... میگردد.

با توجه به وجود تورمهاي بالا در اقتصاد ایران و شوكهاي قیمتی رخ داده در سـالهـاي اخیـر میتوان به اهمیت مطالعه اثرات ناشی از این شوكهاي قیمتی که نااطمینـانی تـورم بـالا، بخشـی از آثار آن میباشد و رشد اقتصادي کشور را متأثر مینماید پی برد. با توجه به این مسأله که مطالعات اندکی در زمینه نااطمینانی تورم در اقتصاد ایران صورت گرفتـه اسـت کـه در حـد انـدازهگیـري و مدلسازي نااطمینانی تورم بودهاند، سعی شده است در این مطالعه گامی به جلو برداشته و اثـر ایـن متغیر را بر رشد اقتصادي ایران مورد بررسی قرار دهـیم. روشهـاي مـورد اسـتفاده در ایـن مطالعـه عبارتند از مدلهاي EGARCH که بـه دلیـل در نظـر گـرفتن اثـر نامتقـارن شـوكهـاي قیمتـی بـر

________________________________________________________________

1-Golob

نااطمینانی تورم استفاده شده و همچنـین روش VECM کـه جهـت مشـخص نمـودن رفتـار پویـاي متغیرهاي الگو مورد استفاده قرار گرفته و مزیت ایـن روش در بدسـت آوردن چنـدین بـردار هـم-
انباشتگی میباشد. در ادامه بخش دوم مطالعه به بیان مبانی نظري تحقیق پرداخته اسـت و در بخـش سوم نیز مطالعات تجربی صورت گرفته توسط سایر محققین و نتایج آنها مرور شده است. در بخش چهارم روششناسی مورد استفاده در مطالعه معرفی گردیده و نتایج تجربی مطالعه در بخـش پـنجم ارائه شده است. در نهایت بخش ششم به نتیجهگیري و بیان پیشنهاد تحقیق پرداخته است.

مبانی نظري تحقیق

منکیو1هزینههاي تورم و هزینههاي کـاهش آن را یکـی از چهـار سـوال بسـیار مهـم حـل نشـده در اقتصاد کلان میداند و همین نکتـه اهمیـت مطالعـه در زمینـه تـورم را نشـان مـیدهـد ( Mankiw,.(1994 یکی از مبانی نظري قوي در حوزه تورم و رشد اقتصادي، منحنـی فیلیـپس2 اسـت کـه، بـر اساس این منحنی رابطه معکوسی بین تورم و بیکـاري وجـود دارد. زیـرا بـه دلیـل وجـود توهمـات پولی، آثار تغییرات قیمت از سوي کارگران به درستی پیشبینی نشده و در نتیجه با افزایش قیمـت، دستمزدها به همان اندازه افزایش نمییابد و لذا دسـتمزد حقیقـی کـاهش پیـدا کـرده، اسـتخدام از سوي بنگاهها بالا رفته، تولید و اشتغال افزایش مییابد. بنابراین با توجه به این منحنی، رابطه تـورم و تولید مثبت میباشد .(Branson, 2007)

فریدمن3 و فلپس4 با وارد نمودن انتظارات تورمی5 در منحنـی فیلیـپس6 نشـان دادنـد کـه رابطـه مذکور تنها در کوتاهمدت برقرار است و در بلندمدت و با تعدیل انتظارات تورمی، منحنی فیلیـپس عمودي میگردد. لذا بر خلاف الگوي سـنتی، رابطـه تـورم و بیکـاري معکـوس نبـوده و در نتیجـه رابطه مثبت بین تورم و تولید الگوي سنتی نفی میگـردد .(Branson, 2007) از دیگـر نظریـههـاي


________________________________________________________________

1 -Mankiw 2-Philips 3-Friedman 4-Phelps

5-Inflation Expectation 6-Philips Curve

مهم در بحث تورم دیدگاه لوکاس1 و دیگر نظریهپردازان انتظارات عقلایی2 است. آنها مـیگوینـد در صورتی که سیاستهاي پولی به صـورت پـیشبینـی شـده و اعـلام شـده اجـرا شـوند، حتـی در کوتاهمدت نیز منحنی فیلیپس عمودي بـوده و سیاسـت اقتصـادي اثـري بـر تولیـد و اشـتغال نـدارد.
بنابراین رابطه مثبت بین تورم و تولید، نه در کوتاهمدت و نه در بلندمـدت قابـل قبـول نخواهـد بـود

.(Branson, 2007)

در تئوريهاي رشد نیز دیدگاههاي متفاوتی در رابطه با تورم و رشد اقتصادي ملاحظه می شـود.

یکی از این دیدگاهها از جانب سیدروسکی3 ارائه شده است. وي با کمک روش بهینهسازي رفتـار عوامل اقتصادي و با در نظر گرفتن مانده حقیقی پول در تابع مطلوبیت، نشـان داد کـه اثـر پـولی بـر رشد خنثی است. مطالعه دوم از جیمز توبین4 است. وي با فرض اینکه پول به عنوان جانشـینی بـراي سرمایه است، اثر مثبت تورم بر رشد را ثابت نمود. سومین مطالعه مربـوط بـه اسـتاکمن5 اسـت کـه دامنه اثر توبین را محدود نمود. به نظر استاکمن اثر منفی تورم بر رشد عمدتاً مربـوط بـه مـدلهـاي پــیش پرداخــت نقــدي مــیباشــد، وي پــول را بــه عنــوان مکمــل بــراي ســرمایه در نظــر مــیگیــرد

.(Sidrauski, 1967; Stockman, 1981; Tobin, 1965)

اوکان6 و فریدمن جزو اولین کسانی بودند که رابطه بین تورم بالا و نااطمینـانی تـورم را بـدیهی دانستند. بال7 توضیح تئوریکی از این رابطه ارائه نمود، که با افزایش نرخ تـورم تصـمیمگیرنـدگان اقتصادي، نااطمینانی بیشتري نسبت به رفتار بانک مرکزي در برابر تورم پیدا میکنند. زیرا در مورد تورمهاي بالا، بانک مرکزي تصمیم بر کاهش نرخ تورم میگیرد، در حالی که پایین آوردن رشـد و بالا بردن بیکاري ممکن است آنها را از این سیاست باز دارد. بنابراین در مورد تورم بـالا واکـنش بانک مرکـزي کمتـر قطعـی مـیباشـد .(Ball, 1992) فریـدمن در ارائـه سـخنرانی نوبـل خـود بـر محورهاي دو سازوکار در رابطه با اثرات نااطمینانی تورم بحث کـرد. اولاً نااطمینـانی تـورم باعـث تغییراتی در طول قرارداد دستمزد بهینه و شاخص دستمزد میگردد که میتواند بیکاري را افـزایش

________________________________________________________________

1-Lucas 2-Rational Expectation 3-Sidrauski 4-James Tobin 5-Stockman 6- Okun 7-Ball

دهد و بر اساس قانون اوکان1 رشد کاهش مییابد. ثانیـاً افـزایش نااطمینـانی تـورم، باعـث کـاهش کارایی سیستم هماهنگی فعالیتهاي اقتصادي میگردد .(Friedman, 1977)

تورم بالا نااطمینانی به وجود میآورد که باعث تغییر اساسی در سیاستهاي اقتصادي میشـود.

اما تصمیمگیري کارا در بازار اقتصادي بستگی به سیگنالهاي قیمتـی واضـح و آشـکار دارد و نیـز بسیاري از تصمیمگیريها درباره مصرف و سرمایهگذاري ارتباط نزدیک با ساختار انتظارات قیمتی دارد. به هر حال در مورد نااطمینانی درباره قیمتهاي آینده، ارزش حقیقی پرداختها و دریافتیهاي آینده به سمت نااطمینانی می رود. در نتیجه جهت اجتناب نمـودن از آثـار منفـی نااطمینـانی تـورم، عاملان اقتصادي میتوانند تصمیمگیريشان را تعدیل نمایند. براي نمونه بنگاهها میتواننـد افـزایش سرمایه خود را به تعویق اندازند، بنابراین نااطمینانی تورم بهواسطه نرخ تورم بالا ایجاد میشـود و از مخارج سرمایهگذاري میکاهد و رشد اقتصادي را نیز کاهش میدهد.

فرضیه لاینتنر2 عبارتست از این مسأله که تورم، ارزش حقیقی وجوه داخلی را کاهش میدهـد.

بنابراین در شرایط تورمی براي هر مقیـاس معـین از پـروژه سـرمایهگـذاري، بنگـاه نیازمنـد مقـادیر بیشتري از اعتبارات خارجی جهت بر طرف نمودن نیازهاي مالی خود است. همچنین بیثباتی تورم منجر به بر هم زدن تصمیمات مالی داخلی بنگاه میشود. افزایش اختلاف اطلاعـات در بـازارهـاي مالی نیز منجر به کاهش سطح کاراي سرمایهگذاري میگـردد و تولیـد ناخـالص داخلـی کشـور را کاهش میدهد .(Lintner, 1975) دوتسی و سارتی3 رابطه تئوریکی بـین تـورم، بـیثبـاتی تـورم و رشد اقتصادي را در یک مدل رشد پولی ساده ارائه نمودند. نتایج مطالعه آنها نشان دهنده آن است که بیثباتی مفهوم جدیدي از رشد اقتصادي را ارائه مینماید. به عنوان مثال مدل آنها نشان داد کـه تورم و رشد اقتصادي میتوانند در بلندمدت رابطه منفی داشته باشند، هنگامیکه رابطه بین آنهـا در سیکلهاي تناوبی مثبت است. همچنین مطالعه آنها نشان دادکه امکان دارد رابطه کوتاهمدت مثبت بین تورم و رشد اقتصادي در کشورهاي با بازارهاي مالی محدود، از هم بپاشد و حتی ممکن اسـت در اینگونه کشورها این رابطه منفی شود .(Dotsey and Sarte, 2000)


________________________________________________________________

1-Okun’s Role 2-Lintner 3-Dotsey, Sarte

مروري بر مطالعات انجام شده

افزایش تورم اثرات مثبتی بر انباشت سرمایه و در نتیجه رشد اقتصـادي دارد. امـا ایـن نتیجـه توسـط مطالعات انجام شده به صورت اساسی به چالش کشیده شده است. اکثر مقالات تجربی یک رابطـه منفی بین تورم و رشد را بدون ارائه دلیل تئوریک نشان میدهند. بـراي مثـال دو مقالـه زیـر از ایـن نمونهاند: بارو1 نشان داد که رابطه منفی بین تورم و رشد اقتصادي در نرخهـاي تـورم بـالاتر از %15

وجود دارد. جودسون و اورفانیدز2 آستانهي %10 را براي وجود این رابطه منفی ارائه نمودند و برانو و استرلی3 بر طرفداري از حد آستانهي %40 بحث نمودند. بارو دریافت که نااطمینانی تورم ضریب معنیداري ندارد، اگر چه نتـایج مطالعـه جودسـون و اورفانیـدز اثـر منفـی معنـی داري را نشـان داد

.(Barro, 1996; Judson and Orphanides, 1996; Bruno and Esterly, 1996)

اندرس و هرناندو4 اثر تورم را بر سرمایهگذاري آزمون نمودند. آنها دریافتند که تورم از سـطح سرمایهگذاري میکاهد. همچنین نتایج مطالعه آنها نشان داد که حتی سطح پایین و معتدل نرخهـاي تورم، اثر منفی موقتی بر رشد اقتصادي دارد. هنريمـا5 رابطـه بـین تـورم، نااطمینـانی تـورم و رشـد اقتصادي را براي کشورکلمبیا بررسی نمود. وي دریافت که تورم بالا رابطه منفی با سرمایهگـذاري

و در نتیجه رشد اقتصادي دارد .(Andres and Hernando , 1998; Henry Ma,1998)

کانتونیکاس6 در مطالعهاي براي کشور انگلیس به این نتیجه رسـید کـه رابطـه مثبتـی بـین تـورم گذشته و نااطمینانی جاري وجود دارد. در مطالعه مشابهی توسط فونتاس7 طی دوره زمـانی -19981885 نتایج مشابهی براي کشور انگلیس بدست آمد. نتایج مطالعه سورنتون 8 براي کشور آرژانتـین طی دوره 1810-2005 نیز این فرضیه را که دورههـاي تـورم بـالا بـا نااطمینـانی تـورم بـالا همـراه میباشد تأیید نمود. هوانگ9 شواهدي مبنی بر آنکه تورم بالا منجر به واریانس بالاي تورم می شـود

________________________________________________________________

1-Barro 2-Judson and Orphanides 3-Bruno and Easterly 4-Andres and Hernando 5-Henty Ma 6-Kontonikas 7-Fountas 8-Thornton 9-Hwang

مشاهده ننمود. مطالعه وي بر اساس دادههاي ماهیانه کشور آمریکا صورت گرفته بود. نتایج مطالعـه دال و دیگران1 نشاندهنده آن است که شوكهاي مثبت تـورمی اثـر بزرگـی بـر نااطمینـانی تـورم کشورهاي آمریکاي لاتین دارد. نتایج مطالعه ویلسون2 نیز براي کشور ژاپن نشـاندهنـده آن اسـت کــه ســطح تــورم بــالا بــا نااطمینــانی تــورم بــالا و متوســط رشــد اقتصــادي پــایین همــراه مــیباشــد

Kontonikas , 2004; Fountas, 2001; Thornton, 2008; Hwang, 2001; Daal and et al, ).(2005; Wilson, 2006

در ایران نیز در زمینه رابطه بین تورم و رشد اقتصادي پژوهشهایی انجام شده است. نتایجی که از تصریح خطی استخراج شده، حاکی از آن است که تورم تأثیر منفی بـر رشـد اقتصـادي دارد. از جمله این مطالعات میتوان به مطالعات کوروش لقایی، محمد هاشم صفار، علـی حسـن نـوروزي، ژیان مردوخی، اکبر کمیجانی و محمود علوي، زهرا طباطبائی و حسین ربیعی اشـاره نمـود. نتـایج مطالعهي دادگر و صالحی رزوه نیز رابطه معکوسی بین تورم و رشد اقتصـادي ایـران در طـی دوره

1340-1380 تأیید نمود. از جمله مطالعات صورت گرفته در زمینه نااطمینانی تورم نیز میتـوان بـه مطالعه تشکینی و همچنین فرزینوش و عباسی اشاره نمودکه بـه انـدازهگیـري نااطمینـانی تـورم در

اقتصاد ایران پرداختـهانـد ( Dadgar and SalehiRezve, 2004; Tashkini , 2006; Farzinvash.(andAbbasi, 2006
همچنین برخی مطالعات به بررسی رابطه غیرخطی بین تورم و رشد اقتصادي ایران پرداختهانـد، نتایج بدست آمده نشان میدهد که تورم تا 15/5 درصـد اثـر معنـیداري بـر رشـد اقتصـادي ایـران نداشته است ولی پس از آن به عنوان یک عامـل ضـد رشـد، عمـل مـی نمایـد. مطالعـهي مشـیري و سلطان احمدي از این جمله میباشد .(Moshiri and SoltanAhmadi, 2002) نکته قابل توجه در مورد مطالعات صورت گرفته براي اقتصاد ایران آن اسـت کـه در هـیچ یـک از مطالعـات مشـاهده شده، اثر نااطمینانی تورم بر رشد اقتصادي ایران مورد بررسی قرار نگرفته است.

________________________________________________________________

1-Daal, Naka , Sanchez 2-Wilson

اثر نااطمینانی تورم بر رشد اقتصادي ایران 73

روششناسی تحقیق

مدلهاي واریانس ناهمسانی شرطی خود رگرسیو(ARCH)1

انگل2 مدل واریانس ناهمسانی شرطی خودرگرسیو (ARCH) را معرفی نمود. از این مدل جهت گرفتن تغییرات نااطمینانی در طی زمان استفاده میشود، که به ما اجازه میدهد تا واریانس شرطی را در طی تغییرات زمان محاسبه نماییم ht.(Engle, 1982) به صورت زیر است :

(1-4) q∑α1εt2−j htα0
j1
که به صورت ARCH(q) نشان داده میشود.

بالرسلو3 تعیین واریانس شرطی را بوسیله وارد نمودن ارزشهاي وقفـهدار ht در سـمت راسـت معادله بالا بسط داد .(Bollerslev, 1986) بالرسلو ht را به صورت زیر بیان نمود:
(2-4) p q
htα0∑α1jεt2−j∑α2jht−j
j1 j1
این معادله به صورت (4GARCH( p , q نشان داده میشود. بـراي مشـخص شـدن GARCH،

p q
معادله ∑α1j∑α2j باید کوچکتر از یک باشد تا شرط مانایی برقرار باشد و همچنین α1j ها
j1 j 1
و α2j ها باید شرط نامنفی بودن را دارا باشند .(Enders, 2007)

مدل دیگري که امکان محاسبه اثرات نامتقارن5جملات خطاي گذشته را روي واریانس خطاي شرطی فراهم مینماید، مدل GARCH نمایی (EGARCH) میباشد. یکی از مشکلات مـدلهـاي GARCH استاندارد آن است که میبایست مثبت بودن تمامی ضرایب را به نوعی تضـمین نمـاییم.

نلسونht6 را به گونهاي مدل سازي نمود که در آن الزامی به اعمـال قیـد غیرمنفـی وجـود نـدارد، بنابراین امکان منفی بودن ضرایب در اینجا وجود دارد .(Nelson, 1991)

________________________________________________________________

1-Auto Regressive Conditional Heteroscedasticity 2- Engle 3-Bollerslev

4-Generalized Auto Regressive Conditional Heteroscedasticity 5-Asymmetric effects 6-Nelson

λTrace
47 مجله دانش و توسعه؛ شمارة 29 (علمی- پژوهشی)

معادله زیر را یک مدل EGARCH مینامیم:
(3-4) εt−i p 2 q εt−1 p 2

lnδtα0∑αi

∑βjlnδt−j∑γt δt−i
δt−i i1 j 1 i1

آزمون همانباشتگی جوهانسون- جوسیلسیوس

1

ســه محــدودیت مهــم در اســتفاده از روش حــداقل مربعــات معمــولی بــراي تخمــین رابطــه تعــادلی بلندمدت وجود دارد. این محدودیتها عبارتند از: -1 تخمینها، کارایی مجانبی ندارند. -2 آزمون فرضیه را بطور مستقیم نمیتوان روي ضرایب انجام داد. -3 اگر بیش از یک بـردار تعـادلی وجـود داشته باشد، روش 2OLS تخمینهاي سازگاري از هیچ یک از بردارهاي همانباشته ارائه نمـیکنـد.

یوهانسون و یوسیلیوس با ارائه روشی، محدودیتهاي ارائه شده را برطرف نمودند. اساس کار آنها را یک مدل 3VAR جهت بدست آوردن بردار یا بردارهاي همجمعی تشکیل میدهد.

آزمون اثر4 و آزمون حداکثر مقدار ویژه5 دو نوع آزمون براي بدست آوردن تعـداد بردارهـاي همجمعی موجود میباشند. آزمون اثر به بررسی این فرضیه میپردازد که تنها r مقـدار ویـژه اولیـه، مخالف صفر است و بقیه برابر صفر هستند. یعنی:

H 0:λi0 , i r 1, K, k (4-4)

این فرضیه با آماره آزمون اثر ( (λTrace، آزمون میشود:
λTrace−2Ln(Q)−nt∑Ln(1−λˆi) r0,1,...k−1(5-4)
ir1
که در آن Q نسبت تابع حداکثر درستنمایی، مقید به تابع حداکثر درستنمایی غیر مقیـد، λˆ
بــرآورد ریشــههــاي مشخصــه حاصــل از تخمــین π و n تعــداد مشــاهدات اســت. یوهانســون و

یوسیلسیوس مقادیر بحرانی را از طریق مطالعات شبیهسازي بدست آوردهاند. مطابق آزمـون

حداکثر مقدار ویژه، فرضیه صفر مبنی بـر وجـود r بـردار هـمجمعـی، در مقابـل وجـود r+1 بـردار همجمعی آزمون میشود. هنگامی وجود r بـردار هـمجمعـی پذیرفتـه مـیشـود کـه کمیـت آمـاره

________________________________________________________________

1-Johansen- JuseliusCointegration Test 2-Ordinary Least Square 3-Vector Autoregressive 4-Trace Test 5-Maximal Eigen Value Test

اثر نااطمینانی تورم بر رشد اقتصادي ایران... 75
آزمون، از مقدار بحرانی کوچکتر باشد .(Noferesti, 2008)

الگوي تصحیح خطاي برداري(VECM)1

یک الگوي خود توضیح برداري VAR که داراي K متغیر درونزا و P وقفه زمانی بـراي هـر متغیـر است در شکل ماتریسی به صورت زیر نمایش داده میشود:

(6-4) YT A1YT−1 A2YT−2... APYT−PUT
UT N (0,δ)
در این رابطه YT و وقفههاي آن بردارهاي K1 مربوط به متغیرهـاي الگـو هسـتند. Ai بـراي i=1,…,p ماتریسهاي KK ضرایب الگو هستند و UT بردار K1 مربوط به جملات اخـلال الگو است. اکنون براي پیوند دادن رفتار کوتاهمدت YT به مقـادیر تعـادلی بلندمـدت آن مـیتـوان رابطه بالا را در قالب الگوي تصحیح خطاي برداري VECM بصورت زیر درآورد:

(7-4) ∆YTβ1∆YT−1β2∆YT−2...βP−1∆YT−P−1πYT−PUT
(8-4) β1−(I−A1−A2−...−Ai)
(9-4) π−(I−A1−A2−...−AP)
(10-4) i=1,2,…,P-1

ماتریس π حاوي اطلاعات مربوط به روابط تعادلی بلندمدت است. در واقع παβ′ است که در آن α ضرایب تعدیل عدم تعادل و نشاندهنده سرعت تعدیل به سمت تعادل بلندمدت و

β ماتریس ضرایب روابط تعادلی بلندمدت است. بنابراین جمله β′YT−P آورده شده در معادله (7-4) معادل جمله تصحیح خطا(ECT)2 در الگوي تک معادلهاي UTYT−βXT است با این تفاوت که حداکثر داراي (K-1) بردار مستقل است.

در واقع β′YT−P داراي K ستون برداري است امـا حـداکثر فقـط (K-1) عـدد از ایـن بردارهـا میتوانند بیانگر روابط تعادلی بلندمدت باشند. اغلب تعداد روابط تعادلی بلندمدت از (K-1) کمتـر است. لازم به ذکر است که در هر یک از معادلات، علامت ضرایب تصحیح خطاي بدسـت آمـده

________________________________________________________________

1-Vector Error Correction Model 2-Error correction term

67 مجله دانش و توسعه؛ شمارة 29 (علمی- پژوهشی)

به نوعی با علامت ضریب متغیر وابسته این معادله در بردار همجمعی مرتبط اسـت بـه گونـهاي کـه اگر در رابطه تعادلی به دست آمده ضریب مورد نظر مثبـت باشـد انتظـار مـیرود علامـت سـرعت تعدیل منفی باشد و برعکس. براي تخمین ضـرایب الگـوي VECM کـافی اسـت کـه هـر یـک از معــادلات الگــو را بــه روش OLS بــرآورد کنــیم زیــرا از آنجــا کــه مجموعــه متغیرهــاي (باوقفــه)

توضیحدهنده در همه معادلات الگو یکسان است برآوردکننـدههـاي OLS کـارا خواهنـد بـود. در عین حال با توجه به اینکه تمامی متغیرهاي الگو I(0) هستند انجام آزمونهاي فرضـیه بـا اسـتفاده از آمارههاي t و F از اعتبار لازم برخوردار است .(Tashkini, 2005)

مطالعه تجربی

قصــد داریــم تــا بــا اســتفاده از تکنیــک خودتوضــیح بــرداري غیرمقیــد (UVAR)، یــک الگــوي خودتوضیح برداري چهار متغیره را بر اساس تحلیلهاي نظري بیان شـده بـرآورد نمـاییم. متغیرهـاي مورد استفاده عبارتند از: :P لگاریتم طبیعی نرخ رشد شاخص قیمت خرده فروشی بـه قیمـت ثابـت سال :UNC.1376 لگاریتم طبیعی واریانس شرطی تورم که با استفاده از فرآینـد EGARCH(1,1)

و سري زمانی نرخ تورم ایجاد شده است که جانشین نااطمینانی تورم مـیباشـد. :I لگـاریتم طبیعـی مخارج سرمایهگذاري بخـش خصوصـی بـه قیمـت ثابـت سـال 1376 و :Y لگـاریتم طبیعـی تولیـد ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال .1376

جدول -(1-5) نتایج حاصل از بررسی مانایی متغیرها
آماره ADF آماره ADF آماره ADF آمارهADF متغیر
در سطح 0/90 در سطح 0/95 در سطح 0/99 محاسبه شده

-2/612874 -2/948404 -3/632900 1/342167 Y
-2/612874 -2/948404 -3/632900 -3/083368 d(y)
-3/184230 -3/508508 -4/165756 -3/463692 P
-2/601424 -2/926622 -3/581152 -9/920615 d(P)
-2/611531 -2/945842 -3/626784 -0/651592 I
-2/614300 -2/951125 -3/639407 -4/940008 d(I)
-2/611531 -2/945842 -3/626784 -2/292320 UNC
-2/612874 -2/948404 -3/632900 -6/307441 d(UNC)
مأخذ: نتایج تحقیق

اثر نااطمینانی تورم بر رشد اقتصادي ایران 77

قبل از برآورد مدل لازم است که مانایی متغیرها مورد بررسی قرار گیرد. جهت بررسـی مانـایی متغیرها از آزمون دیکی-فولر تعمیمیافته (ADF) استفاده شـده اسـت. نتـایج آزمـون دیکـی-فـولر تعمیم یافته (ADF) نشاندهنده آن است که کلیه متغیرها با سطح اطمینان %99 در سطح نامانـا بـوده اما پس از یک بار تفاضلگیري مانا میشوند و در نتیجه کلیه متغیرهاي موجـود در مـدل I(1)

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید