بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله به مطالعه ي اعتبار سنجی و اعتباربخشی مدل هاي شبیه سازي پرداخته است. چهار روش مختلف براي تصمیم گیري در مورد اعتبار مدل نیز در اینجا شرح داده شده است . دو مثال مختلف همچنین براي بررسی اعتبار سنجی و اعتباربخشی دراجراي مدل ارائه شده است، تکنیک هاي اعتبارسنجی مختلف ، اعتبار مدل مفهومی، اعتباربخشی مدل، مستند سازي روش پیشنهادي براي اعتبار سنجی مدل نیز در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.
کلمات کلیدي: اعتبار بخشی، اعتبار سنجی، تکنیک هاي مختلف، شبیه سازي، مدل
-1 مقدمه
شبیهسازي توانایی یا قابلیت طراحی است؛ که یک راهحل آماري قدرتمند را ایجاد کرده و مدیر را از دستیابی به اهداف سازمان مطمئن میکند. یک مدل شبیهسازي، گونهاي از پدیدهها یا سیستمهاي دینامیک را نشان میدهد، که میتواند مسائل موجود در سازمان را پیش از آنکه تبدیل به مشکل شوند، شناسایی کند. شبیهسازي در واقع فرآیند طراحی مدلی از سیستم واقعی است؛ که با انجام آزمایشها با استفاده از این مدل و با هدف پیبردن به رفتار سیستم، یا ارزیابی استراتژيهاي گوناگون، در محدودهاي که بهوسیله معیار و یا مجموعهاي از معیارها اعمال شده، براي عملیات سیستم، صورت میگیرد. کاربران این مدلها، با استفاده از اطلاعاتی که از نتایج این مدل ها بدست می آید، مسئله را تحلیل و سپس داده ها را جمع آوري می کنند.[1] در اینجا سوال اینست که تصدیق و معتبرسازي مدل چیست و چگونه می توان یک مدل را تصدیق و معتبر سلخت؟ تصدیق سازي مدل تعیین می کند که یک برنامه ي کامپیوتري همانگونه کار می کند که می خواستیم. بنابراین تصدیق سازي ترجمه مدل مفهومی به برنامه هاي
کامپیوتري را بررسی می کند. اعتبار بخشی تعیین می کند که آیا مدل مفهومی شبیه سازي سیستم تحت مطالعه را به درستی ارائه می کند؟ مفهوم دیگر مربوط به این بحث معتبر بودن مدل است.[2] مدل زمانی معتبر است که نتایج بدست آمده از آن توسط کاربران و مدیران قابل قبول باشد و آنها از این نتایج در تصمیم گیریشان استفاده کنند. تکنیک هاي متفاوتی براي اعتبار بخشی داده هاي مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. آنها به 4 دسته طبقه بندي شدند:
اعتبار بخشی مفهومی اعتبار بخشی داده ها اعتبار بخشی جعبه سفید اعتبار بخشی جعبه سیاه
یک مدل بر اساس اهداف کلی پروژه و مسئله اي که تعریف می شود ساخته می شود و بنابراین باید معتبر باشد. اگر هدف مدل پاسخگویی به یکسري سوالات است ، اعتبار مدل باید با این سوالات تعیین شود. یک مدل ممکن است براي یک مجموعه از شرایط آزمایشگاهی معتبر باشد ولی براي شرایط دیگر ممکن است
معتبر نباشد. یک مدل براي یک مجموعه از شرایط آزمایشگاهی معتبر است اگر صحت مدل در دامنه ي قابل قبولش باشد . مقدار صحت مورد نیاز باید قبل از شروع پیشرفت مدل ویژه باشد .
اغلب بسیار هزینه بر و وقت گیر است که مدلی که کاملا معتبر باشد تعیین شود. در عوض آزمون ها و ارزیابی ها پیش برده می شوند تا اطمینان کامل حاصل شود که یک مدل می تواند براي
کاربردهاي مورد انتظارش معتبر در نظر گرفته شود. اگر تست و آزمونی مشخص کند که یک مدل صحت کافی براي هر یک از مجموعه شرایط آزمایشگاهی ندارد پس این مدل معتبر نیست. ارتباط هزینه ي اعتبار بخشی مدل و ارزش مدل براي یک کاربر در شکل 1 نشان داده شده است. هزینه ي اعتبار بخشی مدل کاملا قابل توجه است مخصوصا هنگامی که اعتماد بالایی به مدل مورد نیاز است.
شکل:1 اطمینان مدل
همانطور که گفته شد براي مطالعه و تجزیه و تحلیل سیستمها، داراي یک مدل منحصر بفردنیستند . مسئله اي که در اینجا پیش
روشهاي متفاوتی وجود دارد . در مطالعه تجربی یکی سیستم ، می آید ، فراگیري جزئیات سیستم بوسیله مدل و یا میزان نزدیک
متغیرها تغییر داده شده و تاثیر آنها بر روي سیستم مشاهده می بودن مدل به واقعیت است . به بیان دیگر در موقع مدلسازي دو
شود . اما تعدادسیستمهایی که بتوان این روش را براي بررسی آنها سؤال مطرح می گردد:
بکار برد بسیار محدودند . زیرلاًااو تغییر یک متغیر در یک سیستم در مدل کدامیک و به چه اندازه خصوصیات و جزئیات
ممکن است باعث دگرگونی سیستم و لذا بی اعتباري بررسی و
نتایج حاصل از آن گرددثانیاً. ایجادتغییر براي مشاهده عکس سیستم باید وجود داشته باشد ؟
العمل رفتاري در همه ي سیستمها عملی نیست . علاوه بر این ، میزان شباهت مدل به سیستم واقعی چقدر است ؟
این روش ،زمانیکه طراحی و ایجاد یک سیستم جدید در کار بوده مسلماً هرچه جزئیات بیشتر از سیستم در مدل گنجانده شود ،
و براي رسیدن به نتیجه مطلوب باید رفتار آن مورد بررسی
قرارگیرد ، بی معنی خواهد بو. [2 ] در اینگونه موارد از یک الگو یا شباهت زیادتري به سیستم واقعی پیدا نموده و رفتار آنرا بهتر
مدلی ازسیستم که شامل اطلاعات لازم براي بررسی و تجزیه و نمایش میدهد . در این صورت اگر نتیجه اي از مطالعه و بررسی
تحلیل آن باشد استفاده می کنند. بطور کلی مدل را می توان مدل حاصل گردد ، به واقعیت نزدیکتر و لذا بکارگرفتن آن در
چنین تعریف کرد »مدل ، ترکیب مناسبی از خصوصیات یک سیستم واقعی عملی تر است . از طرف دیگر، وجود جزئیات بیشتر
سیستم و اطلاعات مربوط به آن است که به منظور بررسی سیستم در مدل سبب مشکل تر نمودن مطالعه ورسیدن به نتیجه میگردد .
مورد استفاده قرارمی گیردمعمولاً.« نوع بررسی ، مدل و میزان اغلب افزودن جزئیات بیش از حد به یک مدل باعث تغییر روش
اطلاعات قرار داده شده در انرا تعیین می کند . لذا ممکن است بررسی شده و کلیت بحث از دست میرود . بالعکس از قلم انداختن
بررسیهاي متفاوت ، مدل هاي متفاوتی از یک سیستم را لازم بعضی جزئیات ، تجزیه وتحلیل مدل را ساده تر و راه رسیدن به
داشته باشد . بعبارت دیگر سیستم ها در بررسیهاي گوناگون نتیجه را آسانتر و کوتاه تر می نماید و از طرف دیگر نتایج حاصل
را ازواقعیت دورتر و بکارگیري آن را در سیستم واقعی بی ثمر
خواهد ساخت . بهر حال ، در مدل سازي معیاري براي قابل قبول بودن شمول جزئیات یک مدل قبل از بکارگیري نتایج در واقعیت وجود ندارد . ازمسئولیت هاي تحلیل گر است که در ساخت مدل و گنجانیدن جزئیات سیستم در آن ، با توجه به دقت مورد نیازدر نتایج ، جانب تعادل و اعتبار را رعایت کند . این تعادل باید به گونه اي باشد کهلاًاو بوسیله تکنیک ها و وسایل موجود، بررسی مدل امکان پذیر بودهثانیاًو نتایج بررسی منطبق یا نزدیک به واقعیت باشد. [2]
