بخشی از مقاله
چکیده
رقابتی شدن محیط کسب وکار،ضرورت ایجاد یکپارچگی درون سازمان و بین سازمانی در محیط زنجیره تامین و تحول گسترده در حوزه فنĤوري سیستم هاي اطلاعاتی، عوامل اصلی شکل گیري سیستم برنامه ریزي منابع سازمان بوده اند. سیستم برنامه ریزي منابع سازمان، سیستم جامعی است که سعی در یکپارچه سازي همه وظایف و بخشهاي موجود در یک سازمان (متمرکز و غیر متمرکز) با استفاده از یک سیستم کامپیوتري واحد را دارد، به طوري که نیازهاي خاص این بخشها را فراهم سازد.
مطالعات نشان می دهدکه حدود60درصد شرکت هاي حاضر در لیست فورچون ) 500 پانصد شرکت برترجهان) سیستم هاي برنامه ریزي منابع سازمان را پیاده سازي نموده و از این سیستم ها استفاده می نمایند. البته آمار بالاي شکست پیاده سازي این سیستم ها در دنیا که بیش از 65 درصد می باشد ضرورت انجام امکان سنجی در امر پیاده سازي ERP را از اهمیت ویژه اي برخوردار می سازد. در پژوهش حاضر پس از بررسی ادبیات موضوعی و مذاکره با خبرگان و متخصصان ERP عوامل موثر در پیاده سازي ERP شناسایی گردیده اند. دسته اول عوامل، عوامل درون سازمانی هستند که شامل تعهد و التزام مدیریت ، بلوغ و رشد IT ، فرهنگ کامپیوتر ، اندازه سازمان ،توانایی مالی و تجربه مهندسی مجدد فرایندها بوده و دسته دوم عوامل ، عوامل برون سازمانی اند که شامل فرهنگ و محیط منطقه اي ،قوانین و مقررات دولتی ، اقتصاد و رشد اقتصادي ، زیر ساختار و ویژگی هاي نرم افزار و فروشنده ERP بومی می باشد. براي بررسی اینکه آیا بستر و شرایط لازم براي پیاده سازي موفق سیستم
ERP در شرکت هاي ایرانی مهیا است یا نه با استفاده از آزمون هاي آماري و بررسی عوامل موثر در پیاده سازي از ابزارهاي پرسشنامه و مصاحبه استفاده گردیده است .
پژوهش فوق 3 فرضیه اصلی و 10 فرضیه فرعی را بررسی می کند. نتایج حاصل از آزمون فرضیات آن نشان می دهد که شرکت هاي فعال در ایران هنوز آمادگی لازم براي پیاده سازي سیستم ERP را ندارند و این عدم آمادگی در مورد عواملی درون سازمانی و برون سازمانی است. به طور خلاصه می توان بیان داشت که در شرکت هاي فعال در ایران عواملی همچون تعهد و التزام مدیریت، بلوغ و رشد IT ، فرهنگ کامپیوتر ، اندازه سازمان ،توانایی مالی و تجربه مهندسی مجدد فرایندها در شرایط مطلوبی نمی باشد و از طرفی عوامل برون سازمانی شامل فرهنگ و محیط منطقه اي ،قوانین و مقررات دولتی ، اقتصاد و رشد اقتصادي ، زیر ساختار و ویژگی هاي نرم افزار و فروشنده ERP بومی براي پیاده سازي موفق سیستم ERP در سطح مناسب و مطلوبی قرار ندارند .
واژه هاي کلیدي : امکان سنجی ،سیستم ERP ، مهندسی مجدد فرایندها ، عوامل درون سازمانی ، عوامل برون سازمانی
مقدمه
-1 دانشجوي دکتري حسابداري و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
1
عبارات "یکپارچه"، "پاسخگو" و "چابک" ویژگی هاي سازمان ها در فضايجدید کسب و کار می باشند. سیستم برنامه ریزي منابع سازمان((Enterprise Resource Planning به عنوان یک توانمند ساز براي انتقال سازمان ها از فضاي سنتیِ کسب و کار به فضايجدید کسب و کار مطرح شده است. این سیستم ها همچنین به عنوان عاملاصلیِ موفقیت، براي بقاي شرکت ها در بازار امروزي و مبتنی بر اینترنت به شمار می روند . مطالعات نشان می دهد که حدود60درصد شرکت هاي حاضر در لیست فورچون ) 500 پانصد شرکت برترجهان ) سیستم هاي برنامه ریزي منابع سازمان را پیاده سازي نموده و از این سیستم ها استفاده می نمایند(.(Olson, 2004 البته هزینه پیاده سازيکاملِ این سیستم ها بسیار زیاد بوده به طوري که بر اساس نوع سازمان و تعداد ماجول هاي خریداري شده می توان چنین برآورد نمودکه کلیه هزینه هاي پیاده سازي این سیستم در سازمان ها، بین 5 الی 100 میلیارد تومان باشد.
امروزه خریداري و استفاده استراتژیک از سیستم برنامه ریزي منابع سازمان راه حلی است که محققان و صاحب نظران فنĤوري اطلاعات جهت پایداري در اقتصاد دیجیتالی به سازمان ها پیشنهاد می کنند. این سیستم همواره به عنوان سیستمی یکپارچه جهت افزایش کارایی و اثر بخشی سازمان ها مورد توجه بوده است. البته آمار شکست بالاي این سیستم ها،که بیش از
65 درصد در دنیا می باشد، باعث شده است که برخی از مدیران با مشکل تصمیم گیري جهت خرید یا عدم خرید سیستم مواجه شوند(.(Fiona & Hoon, 2002 پیاده سازي سیستم هاي برنامه ریزي منابع سازمان در مقایسه با سیستم هاي سنتی بسیار دشوارتر و پیچیده تر است.براي مثال یک سیستم معمولی برنامه ریزي منابع سازمان حدودا" داراي 8 الی 10 هزار جدول بوده و تقریبا" 800 تا 1000 فرایند کسب و کار را درسازمان پوشش می دهد .(Alvarez, 2002)
ما دراین تحقیق به امکانسنجیِ پیادهسازيِموفقِ سیستم هاي برنامه ریزي منابع سازمان در محیط ایران پرداخته و بر آنیم که بفهمیم، آیا براي خرید و پیاده سازي این سیستم، با هزینه هاي هنگفتی که براي سازمان ها به ارمغان می آورد، آمادگی لازم را داریم یا نه ؟
سیستم برنامه ریزي منابع سازمان (ERP)
سیستمِ برنامه ریزي منابع سازمان یا ERP، سیستم نرم افزاري براي مدیریت کسب و کار است که حوزه هاي عملیاتی مانند برنامه ریزي، تولید، فروش، بازاریابی، توزیع، حسابداري، مالی، نیروي انسانی، مدیریت موجودي، نگهداري و تعمیرات، حمل و نقل و تجارت الکترونیکی ر ا پشتیبانی می نماید. معماري این نرم افزار، یکپارچگی شفاف ماجول ها را باعث شده و موجب می گردد که اطلاعات میان فرآیندهاي مختلف سازمان به راحتی جریان یابند. بکارگیري سیستم برنامه ریزي منابع سازمان امکانی را به سازمان می دهد که تنها از یک سیستم یکپارچه استفاده نموده و سیستم هاي اطلاعاتی موجود و غیر قابل انطباق را کنار بگذارد.
در مورد سیستم ERP تعاریف متعددي ارائه شده است که برخی از آنها عبارتند از :
سیستم برنامه ریزي منابع سازمان((ERP شامل نرم افزارهاي تجاري می باشدکه جریان اطلاعات را در بخش هاي مالی، حسابداري، نیروي انسانی، زنجیره تامین و مشتریان یکپارچه می نماید .(Davenport,1998)
سیستم برنامه ریزي منابع سازمان (ERP)، سیستم اطلاعاتی بخش بندي شده اي است، که فرآیندها و اطلاعات مرتبط با آن، درکل سازمان و در حوزه هاي مختلف عملکردي یکپارچه شده اند .(Kumar &Hillsgersberg, 2000)
2
سیستم برنامه ریزي منابع سازمان (ERP) یک پایگاه داده، یک برنامه کاربردي و یک واسط کاربري واحد در کل سازمان است .(Tadjer, 1998)
سیستم برنامه ریزي منابع سازمان (ERP)، یک سیستم کامپیوتري است که جهت پردازش تراکنش هاي سازمانی و تسهیل برنامه ریزي، تولید و پاسخ به مشتري به صورت یکپارچه و بلادرنگ طراحی شده اند .(O’Leary ,2001)
چرخه حیات سیستم هاي برنامه ریزي منابع سازمانی
براي تشریح مدل چرخه حیات، ما از مدل ارائه شده توسط استیوز و پاستر(1999) 2 و مدل ارائه شده توسط سانتوز ، استیور و کاروالو(2002)3 استفاده نموده ایم. مراحل و فازهاي چرخه عمر ERP در شکل 1 ارائه شده است .
: تصمیم گیري براي تحصیل
فاز ششم : آنارگذاري
فاز دوم :
تحصیل ERP فاز پنجم : بهینه سازي و تکمیل
فاز سوم : پیاده سازي
فارچهارم : بکارگیري و نگهداري
امکان سنجی پاده سازي ERP
در مورد تحقیقات داخلی، بایستی بدین نکته اشاره نمود که در رشته حسابداري تا زمان انجام این تحقیق هیچگونه تحقیقی در قالب پایان نامه تحصیلی مشاهده نگردید البته در سایر رشته ها، تحقیقات اندکی انجام شده است که به برخی از آنها اشاره می کنیم .
در سال 1383 تحقیقی در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی و با موضوع " بررسی فرآیند توسعه سیستمهاي
ERP و موانع اجرایی آن در ایران"توسط "شریفیان" انجام شده است. در این تحقیق عوامل مهمی که در اجراي موفق سیستم ها موثر هستند از ادبیات تحقیق شناسایی شده که مهمترین این عوامل عبارت اند ازحمایت مدیریت ارشد سازمان، مدیریت تغییر، همکاري و هماهنگی بین بخش ها، شفافیت اهداف، انتخاب نرم افزار مناسب، خدمات پشتیبانی فروشنده نرم افزار، برنامه آموزشی، وجود زیر ساختار، استخدام نیروهاي متخصص، فرهنگ سازمانی، وجود مشاوران و تیم پروژه.
در سال 1379 تحقیقی در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی صنایع و با موضوع" مدلسازي مفهومی " ERP توسط
"ساعدي" انجام گردیده است .در این تحقیق بیشتر جنبه هاي فنی سیستم ERP مورد بررسی قرار گرفته و محقق با زبان
2 --Steves and Pastor -A.Carvalho , M.Steves and A.Santos٣
3
مدلسازي یکپارچه (UML) به طراحی مدلی پرداخته که در آن عوامل مرتبط با هم مانند مدیریت ، IT، داده و پول طرح ریزي شده است. یکی از نتایج این تحقیق آن است که سیستم ERP تنها حاصل اجتماع فرآیندها و وظایف مختلف سازمانی در قالب یک بسته نرم افزاري نیست بلکه به عنوان یک راه حل صحیح مطرح می گردد و بایستی داراي ویژگیهایی ازقبیل: انعطاف پذیري، ماجولار بودن، فراگیر بودن، فراشرکتی بودن، بکارگیري از بهترین رویه موجود، شبیه سازي واقعیت و سایر ویژگی هایی از قبیل منوهاي زیبا و انطباق پذیري با قوانین و... نیز باشد .
