بخشی از مقاله
چکیده:
محصولات و سیستمهای پیچیده (CoPS)، نقش مهم و روزافزونی در فعالیتهای اقتصادی بنگاهها، صنایع و کشورها ایفا میکنند. کشورهای پیشرفته صنعتی امروزه بیش از پیش به سمت تولید و استفاده از این نوع محصولات حرکت میکنند. اما تولید این نوع از محصولات همواره با پیچیدگیهای خاص خود همراه است و شرکتهای و سازمانهای تولیدکننده این نوع محصولات،خصوصاً در کشوهای پیرو، قادر نیستند که به تنهایی به تولید این نوع محصولات بپردازند. لذا همکاری فناورانه جزئی جداییناپذیر از تولید این نوع محصولات محسوب میگردد. در همین راستا ، این پژوهش، پس از ارائه ادبیات مربوط به محصولات و سیستمهای پیچیده، به معرفی انواع روشهای انتقال فناوری میپردازد و مدلها و شاخصهای مطرح شده در ادبیات در جهت انتخاب روش مناسب انتقال فناوری را مورد بررسی قرار میدهد. در ادامه با بررسی شرکت "توگا" و فناوری مهندسی و ساخت توربین به عنوان مورد مطالعاتی، این شاخصها را مورد آزمون قرار میدهد. برای این منظور پس از توزیع پرسشنامه به رتبهبندی مدل های انتقال فناوری مناسب برای این شرکت با استفاده از روش ترکیبی AHP و TOPSIS پرداخته است. روش تحقیق استفاده شده در این پژوهش از نوع مطالعه کتابخانهای، تحقیق میدانی و همبستگی میباشد. با توجه به نتایج به دست آمده میتوان چنین بیان کرد که که انتقال فناوری در این شرکت با استفاده از یکی از روشهای "ایجاد واحد تجاری مشترک" و یا "سرمایهگذاری مشترک" بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت.
واژگان کلیدی: محصولات و سیستم های پیچیده، همکاری فناورانه، انتقال فناوری، مدل AHP، مدل TOPSIS
-1 مقدمه:
محصولات و سیستمهای پیچیده (CoPS)، نقش مهم و روزافزونی در فعالیتهای اقتصادی بنگاه ها، صنایع و کشورها ایفا میکنند. در دو دهه گذشته با تغییرات گسترده در بازار و تکنولوژی، کشورهای پیشرفته صنعتی به سمت تولید CoPS متمایل شدهاند. [1] اولین بار "هابدی" مفهوم CoPS را در مطالعات نوآوری روی موتور هواپیما و تجهیزات مخابراتی ارائه کرد. [2] تولید محصولات و سیستمهای پیچیده با پیچیدگی تولید و نوآوری فزایندهای روبهروست نه تنها به خاطر اینکه محدوده گستردهای از اجزا، مهارتها و
و * ـــ نویسنده مسئول: استادیار دانشکده علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران 2 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی،دانشگاه تهران 3 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی،دانشگاه تهران 4 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی،دانشگاه تهران
1
دانش متنوع را دربرمی گیرد بلکه به این خاطر که تعداد زیادی از بنگاه ها (یا واحدهای گوناگون سازمانی یک بنگاه خاص) را به همکاری در تولید وادار میکند. ادبیات این حوزه بر اهمیت همکاری بینبنگاهی جهت نوآوری و مدیریت کسب و کار صحه میگذارند. در واقع بنگاهها از این همکاریها به دنبال کاهش هزینهها، کاهش ریسک و از همه مهمتر اکتساب تکنولوژی و دانش جدید هستند. [3] در پژوهشی نشان داده شده که اغلب نوآوریهای صنایع مختلف نشات گرفته از همکاری درون شبکههای دربرگیرنده بنگاههای متنوع می-باشد. [4] در واقع با پیچیدهتر شدن تکنولوژیهای مورد نیاز در فرآیند نوآوری و تولید محصولات CoPS، بنگاههای نوآور به دنبال همکاری با سایر بنگاهها جهت اکتساب تکنولوژی یا بسیج منابع دانشی و خلق تکنولوژی متناسب با محصول جدید میباشند[3]. از طرفی در ادبیات مدل های مختلفی برای همکاری فناورانه فی ما بین سازمان ها و شرکتها بیان میشود که هر یک دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. انتخاب مدل مناسب انتقال فناوری همواره به عنوان فرآیندی حساس و قابل توجه در میان برنامه ریزان و مدیران سازمانها و شرکتها مطرح بوده و هست. اینکه کدام مدل از مدل های همکاری فناورانه را میتوان برای همکاری بین این نوع از بنگاهها در نظر گرفت؟ پرسشی که در این پژوهش سعی در پاسخگویی به آن را خواهیم داشت.
بر این اساس در این مقاله ابتدا به معرفی مفهوم همکاری فناورانه و معرفی انواع روشهای انتقال فناوری می پردازیم. در ادامه به معرفی شرکت مورد مطالعه میپردازیم. در بخش یافتهها با جمعبندی شاخصهای بیان شده در جهت انتخاب روش همکاری، دستهبندی جامعی از شاخصها ارائه می شود که میتواند در جهت انتخاب روش همکاری فناورانه برای شرکتها و سازمانها قابل توجه باشد. سپس با توجه به مفهوم CoPS و شاخصهای معرفی شده در ادبیات در راستای انتخاب مدل مناسب همکاری فناوری، سعی در بررسی و یافتن مدل مناسب انتقال فناوری در شرکت توگا خواهیم داشت که از نظر پیچیدگی محصولات و فرآیندها در دسته شرکتهای تولیدکننده محصولات و سیستمهای پیچیده (CoPS) جای میگیرد. سپس به بررسی نتایج حاصل از تحلیل پرسشنامههای توزیعشده خواهیم پرداخت و سعی در شناسایی روش مناسب انتقال فناوری برای این شرکت خواهیم داشت.
-2 بررسی مبانی نظری تحقیق
1-2 مفهوم CoPS
CoPS را میتوان کالاهای سرمایهای، سیستمها، شبکهها، واحدهای کنترل، بستههای نرمافزاری، سازهها و خدماتی که هزینه بر، وابسته به تکنولوژی و اختصاصی هستند تعریف نمود. [3]،[5]بر اساس این تعریف، CoPS زیرمجموعه ای از کالاهای سرمایهای است. کالاهای سرمایهای تکنولوژیک که اسباب و لوازم تولید و خدمات را فراهم میآورند و به مثابه ستون فقرات اقتصاد مدرن هستند.
در ادامه تعاریف برجسته در مورد محصولات و سیستمهای در جدول 1 بررسی خواهد شد.
جدول .1 تعاریف CoPS
تعریف CoPS
CoPS محصولات، سیستم ها، شبکهها و سازههایی گران قیمت و به شدت مهندسی هستند. شامل کالاهای
سرمایه ای است که بین صنایع و کسب و کارهای گوناگون خرید و فروش میشود و ستون فقرات اقتصاد و جامعه
را تشکیل میدهد
Cops کالاهای سرمایهای با تکنولوژی و ارزش بالا است که به صورت منحصربهفرد یا در دستههای کوچک برای کاربران تجاری خاص تولید میشوند.مانند سیستم های مخابراتی، شبیهساز پرواز، قطارهای پرسرعت، سیستم های کنترل ترافیک هوایی، سازههای هوشمند و سیستم های حملونقل بار
Cops کالاهای سرمایهای با تکنولوژی سطح بالا هستند. برخلاف کالاهای مصرفی با تولید انبوه، هرکدام از اجزای cops نیز گرانقیمت و تشکیل شده از بخشهای خاص، پیچیده و به هم وابسته می باشند.
2
منبع
[6]
[7]
[8]
محصولات copsغالباً از تعداد زیادی اجزا و زیرسیستمها تشکیل شده که هر کدام از آنها نیز پیچیده و به هم 5
وابستهاند. از نمونههای cops میتوان به هواپیمای جت، سیستم های کنترل ترافیک هوایی، شبکههای
[ ]
مخابراتی، سازههای هوشمند و شبیهسازهای پرواز اشاره نمود
همان طور که در تعاریف مشخص شد در سالیان گذشته فناوری اطلاعات و نرمافزار ماهیت CoPS را متحول نموده است و منجر به سطوح جدیدی از عدم قطعیت و ریسک در طراحی و تولید شده است.
1. واژه "پیچیده" بیانگر اجزای خاص و یکپارچه شده، وسعت دانش و مهارتهای مورد نیاز، و میزان بهکارگیری دانش در تولید می باشد."اینگ تائو رن" ویژگی های زیر را برای CoPS برمیشمرد: [9]
2. کالاهای سرمایه ایاند که بین کسب و کارهای مختلف و به قصد تولید کالاهای مصرفی و خدمات خرید و فروش میشوند.
3. از اهمیت اقتصادی و سیاسی زیادی برای تأمینکنندگان و استفادهکنندگان برخوردارند.
4. از معماری و طراحی دقیق و استادانه سود میبرند و از واحدهای کنترل مرتبط، زیرسیستمها
æ اجزای زیاد تشکیل شدهاند.
5. سیستمهای پیچیدهای هستند که قابلیت انجام فعالیتهای چندگانه و مهم دارند.
6. در پروژههای منحصربهفرد یا به صورت دستههای کوچک تولید می شوند.
7. از میزان مشخصی تازگی و نوآوری بهره میبرند.
8. به صورت سفارشی برای مشتریان خاص تولید میشوند.
