بخشی از مقاله
انواع خانواده گیاهان
خانواده کامليناسه يا برگ بيدي
گياه كامليناسه همانند درخت بيد خيلي براحتي ريشه‌دار مي‌شود و به علت همين شباهت در فارسي به اين گياه برگ بيدي مي‌گويند. برگ بيدي يک گياهي است که قلمه‌هاي ساقه آن براحتي در آب و ماسه ريشه دار مي‌شوند. و اين به دليل وجود هورمون اكسين در اين گياه است. اين گياه داراي انواع مختلفي است که برگ بيدي ابلق و برگ بيدي کرک دار بنفش رنگ از آن جمله‌اند و قلمه‌هاي سبز مياني و تحتاني آن‌ها در آب به راحتي ريشه‌دار مي‌شوند. برگ بيدي خارجي
همچنين برگ بيدي خارجي يا ترادنس کانسيا برگ بيدي ديگري است که براکته‌هاي قايقي شکل آن در برگيرنده گل‌هاي سفيد مي‌باشد. به اين دليل در فارسي به اين گياه موسي در گهواره مي‌گويند. تکثير ترادنس کانسيا بوسيله قلمه‌هاي ساقه است.
آيا مي‌توان گياهان سخت ريشه زا را در کنار گياه برگ بيدي، ريشه دار کرد؟
ريشه دار کردن گياهان سخت ريشه زا به کمک مواد هورموني و اکسين‌ها صورت مي‌گيرد. اما استخراج اكسين مراحل پيچيده‌اي دارد كه فقط در آزمايشگاه‌هاي مجهز صورت مي‌گيرد. با قرار دادن قلمه‌هاي برگ بيدي در كنار قلمه گياهان سخت ريشه زا امکان استخراج اکسين از برگ بيدي و در اختيار گذاشتن آن براي گياه ديگر امکان پذير نيست. شاخه‌هاي برگ بيدي سريع‌الرشد هستند و چنانچه تحت مراحل خاص استخراج، تخليص و جداسازي هورموني قرار گيرند امكان استخراج اکسين از آن‌ها وجود دارد.
برگ بيدي جزء گياهان آپارتماني است و در بيشتر فضاي گلخانه‌ها بشرط آنکه از نور غير مستقيم و حداقل برخوردار باشد در يک خاک معمولي به خوبي رشد مي‌کند.
خانواده کمپوزتيه Compositae
خانواده کمپوزتيه در زبان فارسي داراي اسامي مختلفي از جمله خانواده کاسني و خانواده مركبان Compositae است که بدليل نوع قرار گرفتن گل‌ها در اين گياهان به اين نام اطلاق شده‌اند.
همه گياهان خانواده کمپوزتيه داراي يک وجه تشابه مشترکي بنام کاپيتول هستند که نهنج برجسته گياه به حساب مي‌آيد.
چيزي که در گل‌هاي کمپوزتيه مرتب مشاهده مي‌شود وضعيت قرار گرفتن گل‌ها است. گياه ژربرا سه نوع گلبرگ بر روي گل دارد. بعبارت ديگر ژربرا داراي گل‌هاي خارجي، مياني و دروني است، معمولاً گل‌هاي دروني از نوع گل‌هاي ماده هستند. همچنين کمپوزتيه‌ها جزء گياهان فصلي و باغچه‌اي محسوب مي‌شوند و معدودي از آن‌ها در گلخانه‌ها بعنوان شاخه بريده کشت و کار مي‌شوند. بقيه بعنوان گل‌هاي بذري، حساس به سرما و تابستانه مطرح هستند.
گياه آژِراتوم
گياه آژِراتوم يا ابري گل‌هاي آبي و زيبايي دارد و بدليل ساقه‌هاي نسبتاً بلند آن بعنوان يکي از گل‌هاي پر مصرف در فضاي سبز و طراحي باغ مطرح است. همچنين در كشت و كارهاي نواري يا پرچيني به عنوان Border plants استفاده مي‌شود. تکثير اين گياه بوسيله کشت بذرهاي ظريف هم بصورت مستقيم و هم بصورت نشا کاري انجام مي‌شود.
ميناي چمني
ميناي چمني يا بيليس يکي از پر مصرف‌ترين گياهان فضاي سبزي است که مقاومت خيلي خوبي نسبت به سرما دارد. در بين گياهان زينتي گل‌هاي خيلي كمي نسبت به سرما و برف مقاومت دارند.
براي كشت نشايي گياه بذرهاي نسبتاً کشيده و باريک آن، را در يک بستر مناسب در جعبه‌ي كاشت مي‌کاريم. بعد از آنکه گياه 4 برگي شد آن را به يک خاک مساعد و از قبل آماده منتقل مي‌کنيم. البته بهتر است زمان کاشت بذرها در نيمه اول خرداد ماه انجام گيرد كه تا اوايل مهر ماه رشد اوليه رويشي را كرده و در تمام ماه‌هاي پاييز و زمستان به رشد گل دهي خودش ادامه دهد. اين گياه در سرماي زمستان گل مي‌دهد و منظره بسيار زيبايي را بوجود مي‌آورد.
گل هميشه بهار
گل هميشه بهار يا گياه کالندولا آفيسنياليس بدليل مقاومت خوب آن به سرما يک گل پر مصرف و در دسترس است. اين گياه مصرف دارويي داشته و همچنين بدليل رنگ زيباي نارنجي آن کاربرد خيلي وسيعي در فضاي سبز دارد. كشت بوسيله بذرهاي خميده و پيچيده گياه صورت مي‌گيرد. بعد از رشد نشا به اندازه كافي، به محل اصلي منتقل داده شده تا رشد كند.
گل جعفري
گياه تاژِتا يا گل جعفري داراي انواع گوناگون از قبيل گل درشت، پر پر، کوچک، پا کوتاه معمولي و ارقام بلند است که به سرما مقاومت چنداني ندارند در نتيجه بعنوان گل تابستانه کشت و كار مي‌شوند. اين گياهان براي کشت‌هاي کپه‌اي و نواري بسيار مناسب مي‌باشند.
شکافي که در گل‌هاي جعفري ديده مي‌شود به يك دليل ژنتيكي مربوط مي‌شود. وقتي تعداد گلبرگ‌هاي يک گل زياد مي‌شود، نهنج توانايي نگهداري آن‌ها را ندارد در نتيجه نهنج شکاف خورده و گلبرگ‌ها بيرون مي‌ريزند. اين اصطلاح در ميخك كاسه شكافي ناميده مي‌شود (كه البته در جعفري كمتر ديده مي‌شود).
هلي کريزوم در گياه هلي کريزوم يا ميناي کاغذي يا گل كاغذي يك ساله به محض اينکه برگ‌ها از غنچه باز مي‌شوند حالت کاملاً خشک و مصنوعي پيدا مي‌کنند، لذا کاربرد آن در ساخت تابلوها و دسته گل‌هاي مصنوعي زياد است.
هلي کريزوم يک گياه تابستانه است که بذرهايش مستقيم در خاک کشت و تکثير مي‌شوند.
گل آحار يا زينيا
گل آحار داراي ارقام مختلفي از قبيل گل پا کوتاه، گل پا بلند، گل درشت و گل ريز است. اين گياه يک ساقه تو خالي دارد به همين دليل آن را بشکل کات فلاور نگهداري نمي‌كنند و بهتر است به شکل بوته‌اي و يا باغچه‌اي از آن استفاده کرد. بذرهاي آحار درشت هستند که در نشا کاري و کشت مستقيم براحتي سبز مي‌شوند. قوه‌ي ناميه بذرهاي آحار نسبتاً مناسب است.
كوكب
گياه ديگر از خانواده کمپوزيته که هم فرم بذري و هم فرم غده‌اي آن وجود دارد گل کوکب يا داخليا است. اين گياه يک کوکب بذري است که اندازه گل‌هاي آن کوچکتر و طول ساقه گل دهنده بسيار بلند بوده و برگ‌هاي درشتي دارد. اين گياه هر ساله با بذر و نشا کاري تکثير مي‌شود.
کوکب غده‌اي به کمک غده‌هاي زيرزميني تکثير مي‌شود. اين غده‌ها چون به سرما مقاومتي ندارند هر ساله بايد از خاک خارج شوند و در سال آينده دوباره بعد از پايان سرما آن‌ها را مجدداً کشت کنند.
گل گندم
سنتورئا يا گل گندم يک کات فلاور معروف و متداول در بعضي از کشورها است. در کشور ما فرم زينتي آن خيلي رايج نشده ولي کم و بيش شناخته شده است. اين گياه که گلبرگ‌هاي آبي با کلاله بنفش دارد منظره بسيار زيبايي را بوجود مي‌آورد و در دسته گل‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. تکثير سنتورئا بوسيله بذر است.
گياه سنسيو Senecio
گياه سنسيو Senecio داراي برگ‌هاي نقره‌اي و گل‌هاي زرد رنگ مي‌باشد که در فضاي سبز کاربرد وسيعي دارد، و يکي از گياهان کاملاً مقاوم به شرايط خشکي و تنش‌هاي خاکي است. همچنين سنسيو ساقه رونده و برگ‌هاي ابلق مثلثي شكل دارد كه به سرما مقاوم نيستند. سنسيو شباهت زيادي به گياه هدراي ابلق (يا پاپيتال ابلق) دارد اما براي تشخيص آن چند راه وجود دارد:
1) برگ‌هاي سنسيو گوشتي و شکننده ولي برگ‌هاي هدرا Hedera نرم و غير شکننده هستند؛
2) 2) ساقه سنسيو ترد و آبکي و شکننده است ولي در هدرا ساقه بسيار نرم و غير آبکي است؛
3) 3) در هدرا بر خلاف سنسيو معمولاً ريشه‌هاي نابجا بر روي ساقه ديده مي‌شود؛
هدرا يک گياه کاملاً مقاوم به سرما است اما سنسيو به شرايط نامساعد محيطي به هيچ وجه پاسخ مثبت نمي‌دهد.
4) گياه ژربرا
5) گياه ژربرا را بعنوان يک گياه گلداني Pot plant و کات فلاور Cut flowerمي‌شناسند. ژربرا در گلخانه‌هايي با شرايط بسيار منظم و برنامه‌ريزي شده نگهداري مي‌شود. براي پرورش ژربرا محيطي با درجه حرارت بين 20 تا 22 درجه سانتي‌گراد و خاک زراعي با عمق کافي و داراي PH 5/6 لازم و ضروري است. به اين ترتيب ژربرا در تمام سال مي‌تواند بين 3 تا 6 شاخه گل توليد کند، لذا از نظر اقتصادي داراي جايگاه خوب و ويژه‌اي است.
تکثير ژربرا به منظور شاخه بريده عمدتاً بوسيله کشت بافت است زيرا به اين طريق مي‌توان يکنواختي و همگني لازم را براي گياه ايجاد كرد. اما ژربراهاي گلداني با بذر هم قابل تکثير هستند.
6) گل آفتابگردان
7) گل آفتابگردان بعنوان يک کات فلاور استفاده مي‌شود. تکثير آن بوسيله بذرهاي نسبتاً درشت آن مي‌باشد.
8) کوکب کوهي يا رادبکيا
اين گياه با داشتن هاله‌هاي سياه رنگ در وسط گلبرگ‌هاي زرد منظره زيبايي را بوجود مي‌آورد. کوکب کوهي براي کشت و کار صخره‌اي و حاشيه کاري در فضاي آزاد بسيار مناسب است. و تکثير آن بوسيله بذر براحتي صورت مي‌گيرد. اين گياه در يک منطقه‌اي که يخبندان شديد نباشد بعنوان يک پرينيال Perennial يا گياه دائمي قابل کشت و كار و نگهداري است .
گلارديا
رعناي زيبا يا گلارديا يک گياه بذري است که نهنج بسيار برجسته و گل فصلي مربوط به فضاي سبز دارد. تکثير اين گياه در هواي آزاد و محل اصلي آن امکان‌پذير است.
گياه سينرر
گياه سينرر بعنوان يک گياه نوروزي در رنگ‌هاي مختلف و اندازه‌هاي متفاوت وجود دارد. عمده مصرف اين گياهان به عنوان گل‌هاي آپارتماني هستند. اين گياه بوسيله بذرهاي بسيار ريزش تکثير مي‌شود و مراحل رشد رويشي آن فوق‌العاده کند است. بعد از يک دوره طولاني رشد رويشي وارد مرحله زايشي مي‌شود و گل‌هاي رنگين توليد مي‌كند.
سينرر را در محيطي با خاک غني از مواد غذايي و درجه حرارت نسبتاً يکنواخت پرورش مي‌دهند. اما بعد از به گل رفتن گياه و ظهور گل‌ها درجه حرارت محيط را تا حد امکان پايين مي‌آورند تا دوره شکوفايي گياه Blooming طولاني‌تر شود.
بذرهاي سينرر بسيار کم دوام هستند و قوه ناميه خود را بسرعت از دست مي‌دهند. بلافاصله پس از برداشت بذرها و خشک کردن آن‌ها، در اوايل مرداد ماه بذرها را در خاک سبک کشت مي‌کنند. براي جوانه زني و رشد اوليه گياه معمولاً 30 تا 40 روز مدت زمان لازم است. هنگاميكه گياه 2 برگه شد در گلدان‌هاياستكاني مي‌كارند و زماني كه 6 برگه شدند در گلدان‌هاي اصلي براي فروش قرار مي‌دهند.
نکته مهم در پرورش سينرر کاربرد کودهاي اسيدي براي ساخت بهتر آنتوسيانين است. براي داشتن آنتوسيانين بهتر و رنگريزه‌هاي بهتر در گل‌هاي گياه از محيط‌هاي اسيدي براي کشت گياه استفاده مي‌کنند.
گياه شب تاب
جينورا يا شب تاب يک گياه آپارتماني است كه برگ‌هاي بنفش و کرکدار آن زيبايي ويژه‌اي به گياه بخشيده است. اين گياه گل‌هاي زرد توليد مي‌كند. تکثير آن بوسيله قلمه‌هاي ساقه در محيط ماسه است.
گل داودي
داودي يا کليزانتموم بعنوان يک کات فلاور و قابل استفاده در فضاي آزاد مطرح است. مصرف گل داودي به عنوان شاخه بريده در همه دنيا رايج است و ميزان ارز آوري آن براي کشور ما يک رقم قابل توجهي است.
با توجه به اينکه داودي يک گياه روز کوتاه است و دوره رشد رويشي آن در روزهاي بلند و پر نور تابستان انجام مي‌گيرد، بنابراين شرايط کشور ما براي پرورش آن بسيار ايده‌آل است. اما به دليل كند بودن رشد گياه، بذرهاي كاشته شده در مرداد ماه حدوداً براي اوايل اسفند گل داده و آماده عرضه به بازار خواهد بود.
انواع گل هاي داودي
1- داودي پا کوتاه؛
2- داودي پا بلند؛
3- داودي ستاره‌اي شکل؛
4- داودي توپي شکل؛
5- داودي گل ريز.
عمدتاً داودي پا بلند و گل درشت بعنوان کات فلاور و فرم‌هاي پا کوتاه بعنوان گياهان گلداني يا فضاي آزاد مورد مصرف هستند. داودي در فضاي آزاد، سال‌هاي طولاني بدون هيچ آسيبي از شرايط محيطي زندگي مي‌كند.
با نظر به اينکه داودي گياه روز کوتاهي است در دو حالت در تابستان يا روزهاي بلند به بازار منتقل مي‌شود :
1- تهيه نور مصنوعي يا کوتاه کردن روز در تابستان؛
2- گل‌هاي داودي زرد در تابستان به بازار عرضه مي‌شوند. از نظر ژنتيکي بر روي اين گياه کارهايي انجام شده و فرم روز کوتاهي را از آن گرفته‌اند و به يک گياه بي‌تفاوت به طول روز تبديل کرده‌اند.
3- روش بکار بردن گل‌هاي داودي در فصل‌هاي ديگر بغير از فصل پاييز بدين ترتيب است که حداقل 8 هفته بعد از ريشه دار شدن قلمه‌ها، گياهان را در يک طول روز طولاني (حدود 18- 15 ساعت) نگهداري مي‌کنيم. بعد از اينکه به اندازه کافي رشد رويشي پيدا کردند، با کمک چادرهاي تيره يا وسايل ديگر، طول روز را براي گياه کوتاه مي‌کنيم، تا زمينه براي گل دهي گياه فراهم شود. مدت زمان لازم براي به گل رفتن گياه دو هفته است. اما نکته مهم در اين زمينه تنظيم درجه حرارت به همراه طول روز است. چنانچه در تابستان حدود 9 ساعت طول روز را پايين بياوريم و درجه حرارت بين 15 تا 18 درجه سانتي‌گراد باشد گياه بطور مصنوعي به گل رفته و قابل عرضه به بازار است.
تکثير گل‌هاي داودي بوسيله قلمه‌هاي ساقه انجام مي‌شود. قلمه‌هاي سبز، نيمه خشبي و خشبي همه مورد استفاده هستند. همچنين جدا کردن بوته‌ها در فصل پاييز راه ديگر تکثير اين گياهان است
4- در گل‌هاي داودي پا کوتاه، کوتاه نگه داشتن گياهان به کمک هورمون‌هاي باز دارنده رشد نظير سايكوسل Cycocel و B-9 انجام مي‌گيرد.
مواد شيميايي نگهدارنده
- B-9 Cycocel (CCC)-
تداوم گل‌هاي بريده داودي علاوه بر اينکه يک موضوع ژنتيکي است بطور معمول به تغذيه قبل از برداشت گياه و درجه حرارتي که گياه در طي آن بسر برده است نيز بستگي دارد. پاكوتاهي در داودي براي استفاده از آن بعنوان گياه پرچيني Border plant يا گياه گلداني Pot plant مفيد است.
خانواده کنولولاسه يا نيلوفر Convulvulaceae
اين گياهان زينتي انواع پات پلنت Pot plantيا شاخه بريده کمي دارند و كاربرد آن به عنوان شبه چمن يا داي کانرا زياد است. اين گياه برگ‌هايي شبيه شبدر و بذرهايي به اندازه ماش به رنگ سبز تيره دارد. داي کانرا در مناطق مرطوب و مناطقي که بدليل رطوبت زياد محدوديت کشت و کار چمن دارند، بسيار ايده‌آل است. داي کانرا خاصيت پا خوري همانند چمن‌ها را ندارد، اما خاصيت سر زني و رشد مجدد زيادي دارند. داي كانرا در زير سايه درختان به عنوان گياه پوششي نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
گياه نيلوفر
نيلوفر يک گياه يکساله، حساس به سرما و رونده است که گل‌هاي آن به رنگ‌هاي متنوع مي‌باشد. تکثير اين گياه بوسيله بذر صورت مي‌گيرد. گل‌هاي نيلوفر نيز بعنوان گياه پوششي بکار مي‌روند.
خانواده آراسه
گستردگي نوع گياهان اين خانواده بصورتي است كه بر اساس نحوه رشد و نمو و تكثير به سه گروه تقسيم مي‌شوند:
گروه اول
- تکثير بوسيله قلمه؛
-رشد ساقه‌اي.
گروه دوم
- رشد ساقه‌اي ندارند؛
- تكثير بوسيله تقسيم بوته.
گروه سوم
تکثير هم با ساقه و هم با تقسيم بوته.
گياهان گروه اول خانواده آراسه
معروفترين گياه گروه اول فوتوس است. برگ‌هاي سبز و ابلق آن قلبي شکل و به اندازه‌هاي کوچک و بزرگ ديده مي‌شوند. تکثير آسان آن با قلمه‌هاي ساقه كه حداقل دو بند داشته باشند در داخل آب يا ماسه مرطوب صورت مي‌گيرد. براي نگهداري فوتوس بافت غني از مواد غذايي با PH خنثي (نزديك 7) مورد نياز است.
گياه بعدي سين گونيوم است که برگ‌هاي نسبتاً درشت و ساقه‌هاي قطور آن رشد سريعي دارد. اين گياه به رنگ‌هاي سبز، صورتي و ابلق موجود است. گونه سبز رنگ آن سريع رشد مي‌کند ولي گونه ابلق و رنگين آن معمولاً سرعت رشد خيلي بالايي ندارد. تکثير اين گياه بوسيله قلمه ساقه در آب و ماسه ميسر است.
گياه بعدي از گروه اول، برگ انجيري يا مونسترا است. دو گونه مونسترا وجود دارد :
