دانلود مقاله اهمیت اندازه گیری و گزارشگری در حسابداری

بخشی از مقاله

اهمیت اندازه گیری و گزارشگری در حسابداری

چكيده
تصميم گيريهاي صحيح اقتصادي نياز به اطلاعات مناسب اقتصادي ومالي دارد .بخش عمده ي اين اطلاعات توسط سيستم حسابداري، درقالب گزارشهاي مالي فراهم مي گردد.حسابداران به كمك اطلاعات دردسترس ، فعاليتها ورويدادهاي مالي را شناسايي ،‌اندازه گيري ،‌پردازش ودرنهايت به شكل گزارشات وصورتهاي مالي دراختيارگروههاي مختلف استفاده كننده ازا

طلاعات مالي قرار مي دهند . اندازه گيري يكي از مفاهيم كاربردي حسابداري است . مقياس هاي مختلف اندازه گيري اسمي ،‌ترتيبي ،‌فاصله ي ونسبي تعريف واندازه گيريهاي حسابداري درچارچوب مقياس اندازه گيري نسبي بيان مي شوند . مفهوم اندازه گيري وشناخت درحسابداري ارتباط تنگاتنگي با هم داشتــه ودرارتباط با اينكه كدام مفهوم دراولويت مي باشنـد ، اختلاف نظر بين مراجع حرفه اي ونظريه پردازان حسابداري وجود دارد . درحسابداري مع

يارهاي اندازه گيري تحت عنوان معيارهاي اندازه گيري مستقيم ،‌غيرمستقيم ،‌معيار سنجش تاريخي ،‌معيار سنجش جاري ،‌معيار سنجش آتي ونيز معيارهاي اندازه گيري زيربنايي واستنتاجي دسته بندي و معاملات ،‌عمليات مالي ورويدادهاي داراي اثر مالي برحسب واحــد پول بعنوان مقياس مشترك اندازه گيري سنجيده و اطلاعات مالي برحسب پول گزارش مي شوند. خاصه هاي متفاوت اندازه گيري درحسابداري تحت عنوان بهاي تمام شده تاريخي ،‌بهاي جايگزيني جاري ، ارزش جاري بازار،حالص ارزش بازيافتني وارزش فعلي بيان وگـزارشات حسابداري ‌تحت عنوان صورتهاي مالي، اظهــار نـامه مـاليـاتي ،
‌گزارش هاي خاص مديريت ، گزارشات خاص به سازمانهاي دولتي ارائه مي گردند .اهداف گزارشگري مالي ارائه اطلاعات به سرمـايه گذاران ،‌اعتبــار دهندگان وديگر گروههاي استفاده كننده ازاطلاعـــات مــالي جهت تصميم گيري درباره ي ســرمايه گــذاري ‌اعطاي اعتبــارونيزفراهم آوردن زمينه براي اين گروههــاجهت ارزيابي امكان دسترسي به ميزان مبالغ وجوه نقد ،‌زمانبندي وابهام درمورد پيش بيني جريانات نقدي آتي است.

واژگان كليدي :‌
اندازه گيري ،‌شناخت ،‌مقياس هاي اندازه گيري ،‌خاصه هاي اندازه گيري ،‌گزارشگري مالي

مقدمه
افراد هر جامعه ، به منظور استفاده ي بهينه از منابع به منظور رفع احتیــاجات و خواسته های مادی و معنوی خود نیاز به تصمیم گیریهای صحیح اقتصادی و مالی دارند، و برای انجام تصمیمات فوق وجود اطلاعات اقتصادی و مالی مناسب و صحیح از ضرورتهای اجتناب ناپذیر است . حسابداری , حوزه ای از فعالیتهای خدماتی است که می تواند اطلاعا

ت اقتصادی و مالی را در قالب گزارشهای مالی فراهم سازد .هر یک از ما نیز با توجه به محیط، نگرش ، علاقه و شغل خود به طور مستمر در حال تصمیم گیریهاي اقتصادی هستیم و برای اتخاذ تصمیمات درست از اطلاعات مختلفی استفاده می کنیم .
در پیـرامون ما اطلاعات زیادی وجود دارد که برخی از اين اطلاعات به طور مستقیم و بدون هیچگونه تغییری قابل استفاده مي باشند . اما در بیشتر موارد به اطلاعاتی نیاز پیدا می کنیم که بطور مستقیم آماده استفاده نبوده، بلکه بایستی با انجام فعالیتهایی برروی اين اطلاعات آنها را به صورت قابل استفاده در آورد .بنگاههای اقتصادی برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه به اطلاعاتی در مورد رویدادهای مالی نیاز داشته و بخشی از این اطلاعات توسط حسابداران تهیه و ارائه می شود . حسابداران با استفاده از دانش ,تجربه و ابزار مناسب ابتدا اطلاع

ات مربوط به فعـــالیتها و رویدادهای مالی را شناسایی واندازه گیری نموده، سپس به پردازش آنها اقدام می نمایند ودر نهایت خلاصه اطـــلاعات را به شکل صورتهــا یا گزارشهــای مـــالی در اختیار کسانی قرار می دهند که مایلند از این اطلاعات درتصمیم گیری های خوداستفاده کنند .
تصمیم گیریهای افراد به فعـــالیتهای اقتصــادی منجر، و فعالیتها

ی اقتصادی نیز موجب می شود تا اطلاعات اقتصادی به وجود آید . اطلاعات اقتصادی توسط حسابداران شناسایی شده و با استفاده از ابزار مناسب جمع آوری, تجزیه و تحلیل ، اندازه گیری و ثبت می شود و پس از طبقه بندی و تلخیص به گونه ای مناسب در قالب گزارشهای مالی در اختیار استفاده کنندگان قرار می گیرد .

نقش اندازه گیری(1) در حسابداری
واژه اندازه گیری مفهومی است که ارتباط تنگاتنگی با واژه شناخت(2) دارد و برای تعریف واژه اندازه گیری نخست بایستی با مفهوم و واژه شناخت آشنا شد.مفهوم شناخت (طبق بیانیه شماره 5 مفاهیم حسابداری مالی ) معرف فرآیند رسمی ثبت یک رویداد مالی در حسابها (به عنوان یکی از عناصر ) به منظور گزارشگری در متن صورتهای مالی است .برای شناخت یک قلم ، ابتدا بایستی آن قلم با تعریف یکی از عناصر صورتهای مالی سازگار باشد ; ثانيا" شواهد کافی مبنی بر وقوع تغییر در داراییها یا بدهیهای مرتبط با آن وجود داشته باشد و ثالثا" بتوان با قابلیت اتکای کافی درقالب واحد پولی آن را اندازه گیری کرد .در مورد مفهوم اندازه گیری نیز تعاریف متعددی ذکر شده است به گونه ای که استیونز(3) اندازه گیری را چنین تعریف می کند :
"بر اساس قواعد منظم و منطقی , منظور کردن اعداد و ارقام به اشیاء یا رویدادها."(stevens,s.s -1967-ص677)
اندازه گیری از دیدگاه دکتر شباهنگ چنین تعریف شده است :
"اندازه گیری , انتصاب مبالغ به صفات یا ویژگی های اقلامی است که اندازه گیری می شوند. "(شباهنگ – 1383-ص7)
به طور کلي در حسابداری مقصود از فرآیند سنجش یا اندازه گیری اقلام این است که برای یک رویداد متعلق به واحد تجاری مبلغ پولی تعیین کرد ، که از نظرکمی معقول باشد و این کار باید به گونه ای انجام شود که بتوان جمع اقلام (مانند کل ارزش داراییها) را تعیین وهنگام نیاز و در صورت لزوم بتوان آنهارا تفکیک (مقدار یکایک آنها ) نمود.ضوابطی را كه مي توان برای شناخت و اندازه گیری یک رویداد مالی در نظر گرفت ، بشرح زیر می باشد :
1- قابل انطباق بودن بر تعاریف عناصر صورتهای مالی
2-قابلیت اندازه گیری ارزش آن بر حسب واحد پول

3-قابل اعتماد بودن
4-مربوط بودن

رویداد مالی

خیر
شناسایی{

بله
خیر
اندازه گیری{

بله
حسابداران میزان تاثیر آن رویداد را اندازه گیری میکنند.

نمودار 1-تأثير رويدادهاي اقتصادي برحسابداري

انواع معیارهای اندازه گیری(4)
در حسابداری معیارهای اندازه گیری را بشرح زير طبقه بندي مي كنند :
1 – معیارهاي اندازه گیری مستقیم(5) و غیر مستقیم(6)
چنانچه رقم نسبت داده شده به قلم , معرف اندازه واقعی ویژگی مورد نظر باشد، این اندازه گیری مستقیم محسوب می شود, اگرچه ممکن است لزوما صحیح نباشد .معیارهای اندازه گیری غیر مستقیم عبارتند از معیارهایی که به صورت غیر مستقیم و از طریق معلــوم و مجهــول کردن مجموعه ای از اعداد جبری که خود نمایانگر معیارهای مستقیم موضوع های دیگر یا ویژگی های آن هستند به دست می آیند . بیشتر معیارهای اندازه گیری که در حسابداری به کار برده می شوند از نوع معیارهای اندازه گیری غیر مستقیم هستند.
2 – طبقه بندی معیارهای اندازه گیری بر اساس بعد زمانی تصمیم :
1-2) معیار سنجش تاریخی
2-2)معیار سنجش جاری
3-2)معیار سنجش آتی
3 – طبقه بندي معيارهاي اندازه گيري برحسب رویداد تاریخی ، جاری و آتی :
1-3) معیار سنجش عطف به ماسبق(گذشته )‌

2-3) معیار سنجش کنونی (حال)

3-3) معیار سنجش آینده نگر
معیارهای زیربنایی(7) اندازه گیری که می توان با مراجعه به قوانین طبیعی برای ویژگی های مورد اندازه گیری اعداد, به کار برد و این اعداد به معیار اندازه گیری هیچ متغیر دیگری وابسته نیستند .معیارهای استتنتاجی اندازه گیری که به دو یا تعداد بیشتری معیار اندازه گیری وابسته بوده و به وجود یک تئوری تجربی تایید شده نیازمندند تا یک قلم دارایی را به ویژگی های دیگر مرتبط سازند .
5 – معیارهای اندازه گیری را می توان به یکی از دو راه زیر تعیین کرد:
الف ) هنگامی که برای اثبات وجود آنها , تئوری های تجربی تایید شده وجود داشته باشد; یا ب) بتوان تعریف صریح و روشن از آنها ارائه کرد . بیشتر معیارهای اندازه گیری حسابداری از نوع معیارهایی هستند که تعریف صریح و روشن از آنها ارائه شده است .
واحد اندازه پول
پول وسیله ي مبادله و مقیاس مشترک اندازه گیری ارزش در کلیه مبادلات اقتصادی است . در حسابداری معاملات ، عملیات مالی و رویدادهای دارای اثر مالی بر حسب واحد پول(8) به عنوان مقیاس مشترک اندازه گیری سنجیده و اطلاعات مالی بر حسب پول گزارش می شوند.اگر چه در حسابداری , برای اندازه گیری کمیتهای مختلف و گزارش اطلاعات مربوط از مقیاس های دیگری نیز استفاده می شود ، ولی مقیاس مشترک اندازه گیری ارزش ، تجمیع، تلخیص(9)و ارائه اطلاعات مالی ، واحد پول رسمي هر کشور است.

خاصه های مختلف اندازه گیری داراییها و بدهیها
اندازه گیری یکی از موضوعات بغرنج حسابداری است . خاصه های متفاوتی برای اندازه گیری اقلام بر مبنای پول وجود دارد .بهای تمام شده تاریخی(10),بهای جایگزینی جاری(11) ,ارزش جاری بازار(12),خالص ارزش بازیافتنی(13),ارزش فعلی(14)از جمله خاصه هایی هستند که در عمل مورد استفاده قرار می گیرند.
بهای تمام شده تاریخی به مفهوم وجه نقد یا معادل آن که برای تحصیل کالاها یا خدمات در تاریخ تحصیل پرداخت می شود یا قابل پرداخت مي باشد.
بهای جایگزینی جاری وجه نقد یا معادل آن که در حال حاضر برای تحصیل یا جایگزینی کالاها یا خدمات باید پرداخت شود.
ارزش جاری بازار به مفهوم وجه نقد یا معادل آنست که ازطریق فروش دارایی در روال عادی عملیات به دست می آید .

خالص ارزش بازیافتنی،ارزش دارایی است که واحد تجاری انتظار دارد ,تحت شرایط عادی در صورت واگذاری آن، طی چرخه عادی عملیات بدست آورد
ارزش فعلی به مفهوم مبلغ خالص جریانهای ورودی یا خروجی وجه نقد که با نرخ مناسبی تنزیل مي شود ،‌مي باشد.

انواع گزارش های حسابداری
الف) صورتهای مالی
ب ) اظهار نامه مالیاتی
ج) گزارش های خاص مدیریت
د) گزارش های خاص به سازمان های دولتی
گزارش مالی(15)
فرآینــد فـــراهم نمــودن و عرضه گزارش های کلی را به افراد بیرو

ن از سازمان در اصطلاح گزارشگری مالی گویند.در ایالات متحده و بسیاری از کشور های صنعتی ، شرکت های سهامی عام(16) بایستی اطلاعات مالی خود را برای عموم مردم تهیه و این اطلاعات مي تواند دراختيار هر شخصی قرار گيرد.

تهیه می شود برای

نمودار 2:‌گروههاي مختلف استفاده كننده از گزارشهاي مالي

اهداف گزارشگری مالی
- گزارشگری مالی باید بتواند اطلاعاتی را ارائه کند، که برای سرمایه گذاران ، اعتباردهندگان فعلی و آتی و ديگر گروهها در هنگام تصمیم گیری درباره سرمایه گذاری(17) ، اعطای اعتبار و تصمیمات مشابه مفید واقع گردد.این اطلاعات باید به گونه ای فراگیر و نیازهای اطلاعاتی تمامی استفاده کننده گانی را که درک مناسب از تجارت و فعالیتهای اقتصادی دارند ، تأمين كند.
- گزارشگری مالی باید اطلاعاتی را فراهم کند که به سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان فعلی و آتی و ديگرگروهها کمک نماید تا بتوانند در ارزیابی امکان دسترسی به میزان مبالغ وجه نقد ، زمانبندی و میزان ابهام(18) در مورد پیش بینی جریان ورودی وجوه نقد آتی نا

شی از سود سهام(19) یا بهره و نیز عایدی حاصل از فروش ، بازخرید یا بازپرداخت اوراق قرضه در سر رسید یا پرداخت وام ، کمک کند.از آنجا که جریان های نقدی سرمایه گذاران و اعتبار دهند گان ، ب

ه جریانهای نقدی واحد انتفاعی بستگی دارد، از این رو گزارشگر

ی مــالی باید اطلاعاتی ر ارائه دهد تا سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان فعلی و آتی و ديگرگروهها بتوانند مبالغ وجوه نقد ، زمان و میزان ابهام در مورد پیش بینی خالص جریان های نقدی آتی مرتبط با واحد تجاری را ارزیابی نمالغ وجوه ، زمانبندی و میزان ابهام بالقوه در خالص جریان های نقدی ورودی(20) مرتبط با واحد انتفاعی کمک کند.
- گزارشگری مالی باید اطلاعاتی را ارائه کند که امکان دسترسی به میزان ورودی و خروجی وجه نقد واحد انتفاعی طی دوره مالی را فراهم سازد. این هدف شامل اطلاعات درباره استقراض و بازپرداخت آن ، مبادلات سرمایه ای (توزیع سود) و سایر تعهدات می باشد.
- در مورد مدیریت و وظیفه ای که وی به عنوان مباشر انجام دهد ،با گزارشگري مالي بايد اطلاعاتی را ارائه نماید كه بتواند در مورد موفقیت مدیریت (یا عدم موفقیت وی) در تأمین هدف مربوط به عملکرد (21) رضایت بخش اقتصادی (به وسیله واحد اقتصادی ) و ن

یز نگهداری و حفظ این واحد در وضعی که از نظر مالی قوی و سالم باشد، اطلاعاتی را ارائه نماید .
از این رو می توان تامین این هدف را در مورد انواع استفاده کنندگان مطرح نمود . یک هدف مهم گزارشگری مالی عبارت است از ارائه اطلاعات مفید به همه استفاده کنندگان بالقوه از این اطلاعات در یک قالب و چارچوب زمانی به نیازهای گوناگون آنها مربوط باشد.
- یکی دیگر از اهداف گزارشگری مالی مطلوب این است که اطلاعات را به شکلی ارائه کند که از نظر قابل اعتماد بودن این اطلاعات ، پدیده عدم اطمینان را به حداقل ممکن برساند و استفاده کننده را قادر سازد در مورد ریسک های (22) مربوط به واحد اقتصادی از قضاوت خود استفاده نماید .
- هدف عمده دیگر در مورد استفاده کننده خبره و غیر خبره مطرح

است . هدفهای گزارشگری مالی باید به گونه اي باشد که به نیازهای استفاده کنندگانی توجه کند که می توانند مجموعه ای کامل (و الزاما" پیچیده) از گزارشات مالی را درک کنند. یا از سوی دیگر به نیازهای متخصصانی توجه کند که استفاده کنندگان کم اط

لاع از آنها خواهند خواست در امر درک مفاد این گزارشها آنها را راهنمایی نماید .
هد فهای گزارشگری مالی‌ از دید کمیته تروبلاد
در آوریل سال 1971 ، هیئت ‌مدیره انجمن حسابداران رسمی امریکا(AICPA) برای تدوین چارچوب نظری حسابداری دو گروه تحقیق تعیین کرد که یکی از اين گروهها به نام کمیته تروبلاد(Trueblood) ، ماموریت یافت که هدفهای گزارشگری مالی را تدوین کند. برخی از اهداف صورتهای مالی که طبق گزارش کمیته تروبلاد تنظیم و ارائه شد، به‌شرح زیرند:
-ارائه اطلاعاتی که مبنای تصمیمات اقتصادی قرار گیرد؛
-تامین نیازهای آن دسته از استفاده‌کنندگان که اختیار، توانایی یا منابع مح

دودی دارند و به ‌همین دلیل نمی‌توانند به‌راحتی اطلاعات مالی را به‌ دست آورند و به صورتهای مالی به‌عنوان یگانه منبع اطلاعات درباره فعالیتهای شرکت، اتکا می‌کند.
-ارائه اطلاعات سودمند به سرمایه‌گذاران تا بتوانند جریانهای نقدی آینده را پیشبینی، مقایسه و ارزیابی کنند.
-ارائه اطلاعات به استفاده‌کنندگان برای پیشبینی، مقایسه و ارزیابی قدرت سوداوری شرکت.
-ارائه اطلاعات مفید برای قضاوت درباره توانایی مدیریت از نظر استفاده بهینه از منابع شرکت در جهت دستیابی به‌ هدف اصلی شرکت.
-ارائه اطلاعات عینی و ذهنی درباره مبادلات اقتصادی و سایر رویدادها که برای پیش بینی، مقایسه و قضاوت درباره قدرت سوداوری شرکت مفید باشد.
-ارائه وضعیت مالی به‌گونه‌ای که برای پیشبینی، مقایسه و ارزیابی قدرت سودآوری شرکت مفید باشد. این گزارش باید در مورد مبادلات شرکت و سایر رویدادها که بخشی از چرخه‌های ناقص ایجاد درآمد هستند، اطلاعاتی را ارائه کند.

نتیجه گیری
در فرآيند حسابداری شناخت بر اندازه گیری مقدم است . اگر رویداد مالی بر واحد اقتصادی مؤثر باشد ، بایستی در حسابداری مورد اندازه گیری قرار گیرد . در حسا

بداري مقصود از اندازه گیری ، تعيين مبلغ پولی براي رويدادمالي است که از نظر کمی معقول و در صورت لزوم بتوان عملیات جبری را بر روي آن انجام داد، معیارهای مختلف اندازه گیری در حسابداری وجود دارد و حسابداری بیشتر با عملیات جبری سر و کار دارد . بیشتر معیارهای اندازه گیری كه در حسابداری به کار برده می شوند از نوع غیر مستقیم مي باشند.در حسابداری پول به عنوان مقیاس مشترک اندازه گیری در مبادلات پذیرفته شده و اندازه گیری بایستی بر اساس پول رایج هر کشور صورت پذیرد . فرآیند نهایی حسابداری گزارشگری

نام دارد و گزارشگری می تواند به صور مختلف همچون گزارش صورتهای مالی ، اظهار نامه مالیاتی ، گزارشهای خاص مدیریتو گزارشهای خاص به سازمانهای دولتی صورت بپذیرد .مهمترین نوع گزارشگری ، گزارشگری مالی است و به مفهوم فراهم نمودن گزارش براي افراد برون سازمانی همچون سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان است .همه فرآیندهاي شناخت واندازه گيري به صورت پیوسته به یکدیگر مرتبط بوده و در صورت بروز مشکل در یکی از این مراحل ، این مشکل به مراحل دیگر نیز انتقال پیدا نموده و در نهایت باعث می شود اطلاعات نادرست به استفاده کنندگان از اطلاعات مالي انتقال يابد.

پی نوشتها
1) Measurement role
2) Recognize
3) Steven s , s.s
4) Measurement scales
5) Direct
6) Indirect
7) Fundamental
8) Monetary unit

9) Summary
10) Historical cost
11) Replacement cost
12) Market value
13) Net realizable value

14) Present value
15) Financial report
16) Public corporation
17) Investment
18) Uncertainty
19) Dividend
20) Internal cash inflows
21) Performance
22) Risks

فهرست منابع
شباهنگ.رضا.حسابداری مالی نشریه شماره 75 سازمان حسابرسی
علی مدد.مصطفی - ملک آرایی.نظام الدین- اصول حسابداری جلد اول- نشریه 78 سازمان حسابرسی
حقیقت.حمید - قائمی.محمد حسین.اصول حسابداری 1- شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران
علی مدد.مصطفی - ملک آرایی.نظام الدین- مبانی روش های عمومی حسابداری . چاپ دوازدهم ,نشریه 101
سازمان
شباهنگ.رضا,تئوری حسابداری جلد اول,چاپ سوم,نشریه 157سازمان حسابرسی
الدون اس .هندرکسن –مایکل اف.ون بردا ترجمه دکتر علی پار

سائیان ,تئوری حسابداری جلد دوم
دونالدای – کی سو ,جری جی - وی گانت , ترجمه دکتر علی پارسائیان و دکتر احمد مدرس , حسابداری میانه 1قسمت اول,انتشارات ترمه
چستنی-فلانتی-اوکانر,حسابداری میانه 1,ترجمه دکتر ایرج نوروش ,غلاورضا کرمی ,انتشارات کتاب نو ,جلد اول
همتی.حسن,حسابداری میانه 1,انتشارات ترمه,جلد اول
کرباسی یزدی.حسین,تئوری حسابداری –جلد اول
رياحي بلکويي احمد- تئوريهاي حسابداري، ترجمه دکت

ر علي پارسائيان، انتشارات دفتر پژوهشهاي فرهنگي، تهران 1379
-Chasteenl.G.Flanety,R,E AND O’conner,M.C,intermediate Accounting,
4th ed,MC.Graw,Hill Inc ,1992
-Belkaoui,Ahmad Riahi Accounting Theory

South-Western publish.co.1997
-Eldons.Hendrikson Accounting Theory Fifth Edition
-Abdolreza Tallaneh-English for the students of Accounting -2005