بخشی از مقاله
چکیده:
از آنجا که عمده تولیدات کشاورزی ایران در دست روستاییان است پس رضایت آنها در همه سیاستهای اجرایی (از جمله هدفمندی یارانهها) ضروری است. ما در این تحقیق با انتخاب 81 نمونه از سه روستای اطراف ورزقان و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی سعی در بررسی رضایت روستاییان از یارانههای پرداختی ، برآورد تغییر در هزینههای تولید و هزینههای زندگی هچنین تغییر در میزان مصرف زندگی و کشاورزی ، مهاجرت و تغییر در سطح زیر کشت روستاییان هستیم .
نتایج نشان دادند که با تغییر روند پرداخت یارانهها (از یارانه غیر مستقیم به یارانه مستقیم یا یارانه غیرنقدی به یارانه یا نقدی) هزینههای تولید و زندگی روستاییان به طور سرسامآور افزایش یافته است در نتیجه مصرف زندگی و مصرف نهادههای کشاورزی کاهش یافته و به تبع آن (علی رغم کاهش مهاجرت)سطح زیر کشت محصولات کشاورزی کاهش و به دنبال آن درآمد کشاورزان نیز کاهش یافته است .
در کل برخی از اهداف هدفمندی یارانهها تامین شده است و بعضی اهداف نیز برعکس عمل نموده است.و میتوان گفت تقریبا همه مردم این منطقه از هدفمندی یارانهها ناراضی بودهاند.
1. بیان مسئله و اهمیت تحقیق:
چند سال از هدفمندی یارانهها در ایران میگذرد با این که فاز دوم هدفمندی نیز در حال اجرا است اما تاکنوناثرات آن و میزان رضایت مردم از اجرای طرح درمناطق مختلف کشور از جمله روستاهای اطراف ورزقان مطالعه نشده تا نسبت به توقف، اصلاح یا ادامه آن بصورت فعلی توسط مسئولان و برنامه ریزان ملی و منطقه ای تصمیم گیری شود.
هدفمندی یارانهها بسته به اهداف حکومتهای مختلف میتواند معانی متفاوتی داشته باشد اما در ایران و در دهه اخیر هدفمندی یارانه را پرداخت نقدی پول توسط دولت به مصرف کننده برای حمایت از او در مقابل گرانی تعریف کردهاند.در حالی که در دنیا که پرداخت نقدی پول به پرداخت انتقالی معروف بوده و اقتصاد دانان بیشتر حالتی را پرداخت یارانه به حساب می آوردند که بخشی از هزینه کالاها توسط دولت پرداخت شود.
از آنجا که که به عقیده بزرگان حکومت معایب پرداخت یارانه غیرمستقیم بیشتر از محاسن آن بوده است به همین دلیل در حال حاضر یارانهها به صورت مستقیم و نقدی با عنوان یارانه هدفمند و به صورت سرانه پرداخت میشود، که این نوع پرداخت هم خالی از اشکال نیست .
اگر چه پرداخت یارانههای نقدی در روستاها سبب شد تا در کوتاه مدت، اندکی وضع معیشت مردم روستا بهبود یابد ولی در بلند مدت سبب افزایش بیکاری و کاهش تولید شده و در حال حاضر بسیاری از فعالیت هایی که پیش از اجرای هدفمندی یارانه ها در روستا اجرا می شد به علت کمبود نیروی کار، افزایش هزینه های تولید و از طرف دیگر عدم سود دهی مناسب تعطیل شده است وروستا که مکان تولیدات کشاورزی بوده رو به سوی مصرف کنندگی میرود
.(دهقان نیوز،(1391 بخش کشاورزی در مقایسه با بخش صنعت، بنا به دلایل مختلف از آسیب پذیری های بیشتری برخوردار است که باعث می شوند کشور های مختلف بسته ای
از سیاست های حمایتی برای استمرار تولید در کشور های خود به کار گیرند.
این در شرایطی است که در مقایسه با کشور های توسعه یافته، بخش کشاورزی در کشورهای درحال توسعه نظیر ایران به علت برخورداری از قدرت رقابت بالنسبه کمتر از عرصه تجارت بین الملل نیاز به حمایت بیشتری دارد.(نجفی ،(1383 آثار و عوارض طرح هدفمندکردن یارانهها به مرور خود را نشان میدهد و کمکم مردم واقعیت وجودی آن را تجربه و لمس میکنند. در این رابطه تأثیر طرح
بر معیشت روستاییان و تولید در بخش کشاورزی حایز اهمیت است. به جرئت میتوان گفت که متأسفانه تصمیمگیرندگان و مجریان طرح نتوانسته اند عمق و گستردگی تأثیر آن را بر مقولهی مهم تولید به صورت عام و تولید کشاورزی به طور خاص، درک نمایند. همین دلیل پرداختن دقیق و کارشناسی به دقایق و ظرایف مسئله آنهم در محیط و عرصه ی تولید کشاورزی و روستاها که حدود 35 تا40درصد جمعیت کشور را در خود جای میدهند و تولیدکننده انواع و اقسام محصولات و مواد و فرآوردههای زراعی، باغی و دامی مورد نیاز کل جمعیت کشور هستند، بسیار ضروری میباشد. ( سپه وند، ?)
* دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، گروه ترویج و توسعه کشاورزی
** دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی تهران
1
.1.1محدوده تحقیق
محدوده تحقیق سه روستای: مسقران ، نهریق وآغبلاغ سفلی که از توابع بخش مرکزی ورزقان هستند بود.بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش مرکزی شهرستان ورزقان در سال 1390 برابر با 45708 نفر بوده است .
اینک به معرفی سه روستای مورد مطالعه میپردازیم .
روستای آغبﻻغ سفلی:آغبﻻغ سفلی HYPERLINK "http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" یکی از روستاهای استان آذربا?جان شرقی است که در دهستان ازومدل شمالی بخش مرکزی شهرستان ورزقان واقع شدهاست. این روستا بیش از 370خانوار و 1391نفر جمعیت دارد.
اهالی آن ضمن اشتغال در کشاورزی ،دامداری و... در صنعت چوب هم ید طولائی داشته و شهره خاص و عام هستند آقبلاغ بزرگ، روستای با فرهنگ و دانش دوستی است که تحصیل کرده های آن در داخل و خارج از کشور از مشاهیر منطقه قراداغ می باشد.(اکبرزاده ، (1390 روستای مسقران: بیش از 360خانوار در این روستا سکونت دارند کهشغل بیشتر آن ها کشاورزی ودامداری بوده و محصولات کشاورزی آن عمدتاً گندم،
جو، عدس، یونجه، شبدر و... می باشد. اهالی این روستا ازامکاناتی چون آب آشامیدنی لوله کشی شده،برق، گاز، تلفن ثابت وهمراه، مدرسه ی ابتدایی وراهنمایی، خانه ی بهداشت، مرکز خدمات بهداشتی ودرمانی و دهیاری برخوردار هستند، مسجد روستا بسیار بزرگ وباشکوه است ومردم روستا به آن تعلق خاطر زیادی دارند. (قدرت ربی ، (1390 روستای نهریق:نهریق یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقیاست که در دهستان ازومدل شمالیبخش مرکز?شهرستان ورزقانواقع شده است. (ویکی پدیا ،
.(1385حدود 600 نفر جمعیت دارد و تقریبا از دو روستای مورد مطالعه کوچکتر و کمجمعیتتر بوده است.
.2.1 تعریف یارانه:
