بخشی از مقاله

چکیده:
برنامه ریزی و کنترل در اداره بهتر هر واحد اقتصادی موضوعی است که تمام مدیران جهت عملکرد بهتر واحد اقتصادی در مورد استفاده هر چه دقیق تر از این ابزار برای پیشرفت و توسعه آن می باشد . استفاده از این ابزار مستلزم تهیه و تدوین "بودجه" برای هر واحد اقتصادی می باشد،به عبارت دیگر بدون تدوین بودجه،برنامه ریزی و کنترل تحقق نخواهد شد. در عصر حاضر در همه کشورها و با هر شیوه اقتصادی مورد عمل،بودجه نقش بسیار تعیین کننده در اقتصاد دارد و در این حوزه استفاده از بودجه عملیاتی،گام موثری در افزایش کارایی و اثر بخشی اعتبارات خواهد بود.این پژوهش درصدد شناسایی امکان اجرای بودجه ریزی عملیاتی بر اساس مدل »مدل شه «2004 در شرکت لبنی شیرکامه شهرستان نور می باشد.
مطالعه حاضر یک پژوهش کاربردی و از نوع پژوهش های تحلیلی است که در آن برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از هر دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است که در بعد میدانی از پرسشنامه استفاده گردید که برای روایی آن به تائید خبرگان مالی و مدیریت رسید و جهت پایایی آن ،ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که برای هر متغیر و در کل بالای %70 بوده است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل سهامداران،مدیر عامل،کلیه مدیران شرکت و حسابرس،کارشناس بودجه و برنامه ریزی،مدیر مالی و کلیه کسانی که به نوعی در تدوین بودجه در شرکت شیرکامه نقش داشته اند، می باشند. که با استفاده از روش سر شماری،نظرات آنها با نرم افزار SPSS20مورد تحلیل قرار گرفت.
یافته های این پژوهش نشان دهنده این واقیعت است که درحال حاضر شرکت لبنی شیرکامه شهرستان نور توانایی(ارزیابی عملکرد،نیروی انسانی، فنی)، اختیار(قانونی، رویه ای، سازمانی) و پذیرش(سیاسی، مدیریتی، انگیزشی) لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد.

واژگان کلیدی: بودجه ریزی عملیاتی ،توانایی، اختیار، پذیرش

Operetional Budgeting and it's Facility assessment in companies (A Case Study: Dairy Company of KAMEH Milk city noor)


Ghavam hamedi,Master student of Public Administration, Chaloos Branch Islamic Azad University,Chaloos,Iran ghavamhamedi@yahoo.com,09112221225

Davood KIA Kojori,Department of Public Administration, Chaloos Branch Islamic Azad University,Chaloos,Iran davoodkia@yahoo.com,09123182628

Abstract:
Programming and control in managing each economical unit in the best way is a subject that all managers pay attention to it in order to have better action in the difrection of development and pregress.The use of this instrument needs providing «budget» for each economical unit. In other words, without codifying budget, programming and control won᾽t be obtainable. In present age, budget has an important role in all countries in economics of countries. In this field, using budget will be considered an important step in the development of efficieney and beneficiary of facilities. The present research tries to identify the possibility of performing operational budgeting based on the model of «2004»in diary company of KAMEH milk in Noor city.

The present research is an applied one from the sort of analytic research in which methods of library ones have been studied to collect informatiom. In field dimension, some quesstionairs have been used. It᾽s reliability was confirmed by managers and financial experts and then the coefficient of ɤ alpha was used for each variable and totally it was higher than 70% . The statistical universe of research includes stakeholders, managing director,all managers of company and accountant, budget and programing experts, administrative assistant, and all those who have a part in KAMEH milk which a kind of taking views performed and their opinions were analyzed by spss 20 soft-ware.
The findings of the present research indicate this truth that at present time, this company has necessary ability (action assessment, human force,technique), authority (legally, procedure, organizational) and admission (political, managerial, motivational) for performing operational budgeting.


Key words: Operational budgtting, Ability, Authority,Admission.

-1 مقدمه

شاید به جرات بتوان اذعان کرد که برنامه ریزی اولین و مهم ترین وظیفه مدیران عامل شرکت ها است.برنامه ریزی یعنی خلق آینده و این امر به آن معنا است که باید بهترین و مناسب ترین روش استفاده از امکانات شرکت ها با توجه به محدودیت ها ی متعدد آنها از پیش تعیین شود.به عبارت دیگر،تصویر فردای شرکت ها باید امروز با تصمیم مدیران عامل ترسیم شود. برنامه ریزی به مفهوم تعیین اهداف آتی و تعیین روش های دستیابی به آن است و از طرف دیگر کنترل درخصوص حصول اطمینان از تحقق برنامه انجام می پذیرد. یک سیستم بودجه مناسب هر دو مفهوم برنامه ریزی و کنترل را مدنظر دارد و به عبارت دیگر بودجه ابزاری جهت برنامه ریزی و کنترل است(باقری،.(1391

بودجه آئینه تمام نمای همه برنامه ها و فعالیتها است و نقش بسیار مهم و حیاتی در توسعه ایفا می نماید. بودجه بندی را فرآیند تخصیص منابع محدود به نیازهای نامحدود می نامند. بودجه هدفها و راهبردها را بصورت عبارتهای مالی درآورده و راه اجرای برنامه و کنترل پیشرفت آنها را نشان میدهدسازمانها. به سه دلیل عمده به بودجه ریزی نیازمندند : اولاً نشان دادن مفهوم مالی برنامه ها، ثانیاً شناساندن منابع مورد نیاز اجرای برنامه ها و ثالثاً بدست آوردن معیارهای سنجش، نظارت و کنترل...(آیت اللهی،.(1374

یکی از مهم ترین فواید بودجه ایجاد هماهنگی سازمانی به منظور یکپارچه سازی در جریان دستیابی به اهداف توسط واحدهای مختلف شرکت است. در ابتدای دوره مالی بودجه یک برنامه است و در انتهای دوره به عنوان یک وسیله کنترل در دست مدیران عامل جهت ارزیابی عملکرد واحدهای مختلف شرکت در مقابل برنامه های پیش بینی شده خواهد بود که این ارزیابی ها، مدیران عامل را در اصلاح مسیر بهبود عملکرد شرکت ها یاری خواهد کرد(باقری،.(1391

بودجه مهمترین ابزار برنامه ریزی برای مدیریت هر سازمانی به شمار می آید و بودجه ریزی به عنوان شرح صورت وضیعت و پیش بینی درآمدها و هزینه ها برای یک دوره،مدیر را در کنترل و سلامت سازمان کمک می کند.بودجه ریزی عملیاتی علاوه بر مفهوم فوق،عوامل صرفه جویی و اثر بخشی را به ابعاد سنتی آن اضافه کرده و بین کارآئی و اثر بخشی با عملکرد مرتبط است.از اینرو در بودجه ریزی عملیاتی طبقه بندی عملیات بنحوی است که هدفها شفافتر بیان می شود و ارزیابی بودجه آسانتر می گردد.نتایج مطالعات نشان می دهد که بودجه ریزی عملیاتی ارتباط بین هزینه های انجام شده و عوامل به کار گرفته شده "نهاده ها" را از یک طرف و نتایج کار به دست آمده "ستانده ها" را از طرف دیگر مشخص می سازد و نشان می دهد که در طی سال مالی چه کالاها و خدماتی به صورت محصول نهایی و یا فعالیت تولید شده و یا باید تولید بشود.از اینرو مدیریت سازمان می تواند در راستای دستیابی به اهداف سازمان،عملکرد واحد ها را مدیریت و برنامه ریزی کند(مهدوی،.(1386

بی شک تخصیص هدفمند اعتبار به فعالیت های سازمان ها می تواند ضمن شفاف سازی نحوه توزیع منابع،امکان پالایش عملیاتی برای دسترسی به نتایج هزینه ها را فراهم می سازد، در عصر حاضر در همه کشورها و با هر شیوه اقتصادی مورد عمل،بودجه نقش بسیار تعیین کننده در اقتصاد دارد و به عنوان ابزار اعمال سیاست های مالی عمل می کند. در این حوزه استفاده از بودجه عملیاتی،گام موثری در افزایش کارایی و اثر بخشی اعتبارات خواهد بود(مهدوی،.(1386

بودجه ریزی عملیاتی طبقه بندی عملیات بنحوی است که هدفها شفافتر بیان می شود و ارزیابی بودجه آسانتر می گردد.نتایج مطالعات نشان می دهد که بودجه ریزی عملیاتی ارتباط بین هزینه های انجام شده و عوامل به کار گرفته شده "نهاده ها" را از یک طرف و نتایج کار به دست آمده "ستانده ها" را از طرف دیگر مشخص می سازد و نشان می دهد که در طی سال مالی چه کالاها و خدماتی به صورت محصول نهایی و یا فعالیت تولید شده و یا باید تولید بشود.از اینرو مدیریت سازمان می تواند در راستای دستیابی به اهداف سازمان،عملکرد واحد ها را مدیریت و برنامه ریزی کند(مهدوی،.(1386
اکنون بودجه ریزی عملیاتی به عنوان یک روش بودجه ریزی در سطح وسیعی در جهان از جمله در کشور ما مورد توجه قرار گرفته است.بودجه ریزی عملیاتی یک فرایند مستمر است که تمامی مدیران در همه سطوح در آن مشارکت دارند.این نوع مشارکت مستلزم وجود حلقه های بازخورد در درون سازمان هاست تا مدیران ارشد همواره از امکانات بیشتر و بهتری برای اخذ تصمیمات صحیح تر و اداره بهتر سازمان متبوع خود برخوردار باشد.بودجه ریزی عملیاتی نهایتأ به تخصیص موثرتر منابع در درون واحدها منجر می شود و مدیران را قادر می سازد به نحو موثرتری از منابع اختصاص یافته به واحد تحت امر خود برای رسیدن به اهداف و نتایج برنامه ریزی شده،بهره برداری کنند(پناهی ،.(1386

بودجه ریزی عملیاتی در سال 1970 در دولت های ایالات متحده آمریکا به عنوان نوآوری و ابداع،به منظور تحول در نظام بودجه بندی آغاز شد و پیرو آن کشورهای دیگر نیز به تدریج این نظام بودجه بندی را برگزیدند.در تعریف این نظام،بیشتر پژوهشگران و کارشناسان بر این نظر توافق دارند که بودجه ریزی عملیاتی ،نوعی سیستم برنامه ریزی و بودجه ریزی است که بر رابطه بین بودجه هزینه شده و نتایج مورد انتظار تاکید دارد.این نظام حول دو محور »ارتباط بین شاخص های عملکرد و ارزیابی« و »ارتباط بین بودجه و نتایج« می چرخد که در چهارچوب آن،بخش های مختلف اداری بر اساس استانداردهای مشخص به عنوان شاخص های عملکرد پاسخگو هستند و مدیران در تعیین بهترین شیوه نیل به نتایج،از اختیار عمل بیشتری برخوردارند(قدیم پور و طریقی،.(1388

بدین ترتیب بودجه ریزی عملیاتی به عنوان بهینه ترین روش بودجه ریزی پذیرفته شده در کانون توجه قرار گرفته است،زیرا بودجه ریزی عملیاتی ارتباط بین داده ها و ستانده ها را مورد توجه قرار می دهد و کارایی اثر بخش محصولات ارائه شده و نتایج به دست آمده از آنها را با شاخص های عملکرد تحلیل می نماید.از ویژگی های اساسی بودجه ریزی عملیاتی اصلاح روش های مدیریت و ارزیابی مدیران بر اساس معیارهای سنجش فعالیت های آنان می باشد(تقی زاده و همکاران،.(1388

با توجه به مطالب فوق،پیش از پیش حرکت به سمت روش های نوین بودجه ریزی به ویژه بودجه ریزی عملیاتی در شرکت ها احساس می شود.این تحقیق سعی دارد امکان بودجه ریزی عملیاتی در شرکت لبنی شیرکامه را بر اساس سه شاخص توانایی،اختیار و پذیرش مورد بررسی قرار داده و مشکلات و تنگناهای موجود را شناسایی و در این راستا راهکارهای مناسب را ارائه دهد.
-2 مدل مفهومی تحقیق

گرایش های اخیر به اجرای بودجه ریزی عملیاتی،عقایدی را مورد عوامل تاثیر گذار بر اجرای موفق این نظام ایجاد کرده است که این مجموعه از عقاید،در مدلی تحت عنوان »شه« ارائه شده است.این مدل،بر سه عامل اثر گذار بر انجام اصلاحات یعنی توانایی،اختیار و پذیرش تاکید می کند.

توانا

توانایی

ارزیابی

عملکرد

توانایی

اختیار
بودجه اختیار قانونی

اختیار

رویه ای

پذیرش
سیاسی
پذیرش پذیرش مدیریتی

پذیرش

نمودار -1 مدل شه(2004،(Andrewes

-3 سوالات تحقیق
-1-3 سوالات اصلی تحقیق

-1آیا شرکت شیرکامه توانایی لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟ -2آیا شرکت شیرکامه اختیار لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟ -3آیا شرکت شیرکامه پذیرش لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟

-2-3 سوالات فرعی تحقیق

-1آیا شرکت شیرکامه توانایی ارزیابی عملکرد دقیق کلیه فعالیت های انجام شده برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟ -2آیا شرکت شیرکامه نیروی انسانی لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟

-3آیا شرکت شیرکامه توانایی فنی لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟ -4آیا شرکت شیرکامه اختیار قانونی لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟ -5آیا شرکت شیرکامه اختیار رویه ای لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟ -6آیا شرکت شیرکامه اختیار سازمانی لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟ -7آیا شرکت شیرکامه پذیرش سیاسی لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟ -8آیا شرکت شیرکامه پذیرش مدیریتی لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟ -9آیا شرکت شیرکامه پذیرش انگیزشی لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی را دارد؟

-4 روش شناسی تحقیق

در پژوهش حاضر هر دو هدف تحقیق پیمایشی(توصیف و تبیین) مورد نظر است.آنجا که میزان و کیفیت استفاده از فضاهای مجازی بررسی می شود از توصیف و آنجا که عوامل مرتبط و مقایسه مورد تجزیه و تحلیل واقع می شود در واقع هدف تبیینی پژوهش مورد نظر می باشد.

با توجه به اینکه هدف این پژوهش به واسطه موضوع، کاربردی بوده و در این راستا برای رسیدن به اهداف تحقیق، مشکلات و موانع موجود را توصیف و تشریح می نماید و داده ها بدون دستکاری گرد آوری می شوند، با استفاده از روش توصیفی_پیمایشی و فنون پژوهش های میدانی سعی شده است از طریق جمع آوری دیدگاه ها و نظرات صاحب نظران مختلف، داده های مورد نظر برای آزمون سوالات پژوهش به دست آید.

جامعه آماری تحقیق حاضر شامل سهامداران،اعضای هئیت مدیره،مدیر عامل،کلیه مدیران شرکت و حسابرس،کارشناس بودجه و برنامه ریزی،مدیر مالی،معاون اداری و مالی و کلیه کسانی که به نوعی در تدوین بودجه در شرکت شیرکامه نقش داشته اند، می باشند.با توجه به اینکه تعداد جامعه آماری 30 نفر است کل جامعه مورد بررسی قرار گرفت.بنابراین با روش سرشماری از جامعه مورد تحقیق نظر سنجی به عمل آمد.

پرسشنامه استفاده شده متشکل از 3 بخش می باشد.این بخش ها عبارتند از :
-1میزان توانایی بودجه ریزی عملیاتی در شرکت لبنی شیرکامه(ارزیابیی عملکرد، توانایی نیروی انسانی و توانایی فنی) -2میزان اختیارات بودجه ریزی عملیاتی در شرکت لبنی شیرکامه(اختیار سازمانی، اختیار قانونی و اختیار رویه ای) -3میزان پذیرش بودجه ریزی عملیاتی در شرکت لبنی شیر کامه(پذیرش سیاسی،پذیرش مدیریتی و پذیرش انگیزشی)

جدول -1 سوالات متناظر متغیرهای تحقیق

ردیف متغیرهای اصلی مورد مطالعه گویه ها شماره سوال

1 میزان توانایی بودجه ریزی عملیاتی در شرکت لبنی توانایی ارزیابی عملکرد 1-9
شیرکامه
توانایی نیروی انسانی

توانایی فنی
2 میزان اختیارات بودجه ریزی عملیاتی در شرکت لبنی اختیار سازمانی 10-15
شیرکامه
اختیار قانونی

اختیار رویه ای
3 میزان پذیرش بودجه ریزی عملیاتی در شرکت لبنی پذیرش سیاسی 16-25
شیر کامه پذیرش مدیریتی
پذیرش انگیزشی

-5 سنجش روایی و پایایی پرسش نامه

در این تحقیق برای افزایش روایی محتوای پرسش نامه از ابزارهای ذیل استفاده شد: الف)استفاده از نظرات متخصصان و کارشناسان امور پژوهشی در بودجه ریزی ب)مطالعه پرسش نامه های مشابه، کتب، مقالات و مجلات

هر چند که برخی از آیتم های به کار گرفته شده در این تحقیق(مدل شه) قبلأ توسط صاحب نظران و محققان مربوطه مورد استفاده قرار گرفته بودند(و می توان گفت از اعتبار بالایی برخورداراند)؛ اما با این وجود با استفاده از نظرات استاد راهنما و کارشناسان و صاحب نظران در زمینه بودجه ریزی عملیاتی و انجام اصلاحات در پرسش نامه(حذف یا اضافه نمودن تعدادی از سوالات)،روایی مورد بررسی قرار گرفته و تایید شد.

برای برآورد اعتبار پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است.در واقع در مورد پرسش نامه هایی که پاسخ های چند گزینه ای دارند ،استفاده از آلفای کرونباخ توصیه شده است.پایایی ابزار تحقیق نیز با انجام آزمون مقدماتی از تعداد 30 نفر از جامعه مورد تحقیق صورت گرفت، برای سنجش متغیرهای هر یک از مقیاس های به کار گرفته شده که به شکل مقیاس لیکرت بوده اند و دارای ارتباط درونی بوده و یک چیز را اندازه می گیرند، از ضرایب آلفای کرونباخ استفاده شد.مقدمه آلفای کرونباخ به دست آمده برای هر یک از متغیرهای تحقیق به ترتیب در جدول (2-3) بیان شده است.

جدول:2 آلفای کرونباخ ابعاد تحقیق
ردیف بعد آلفای کرونباخ
1 توانایی لازم 0,81
1-1 ارزیابی عملکرد 0,75
2-1 نیروی انسانی 0,82
3-1 توانایی فنی 0,76
2 اختیار لازم 0,83
1-2 اختیار قانونی 0,79
2-2 اختیار رویه ای 0,83
3-2 اختیار سازمانی 0,76
3 پذیرش لازم 0,84
1-3 پذیرش سیاسی 0,81
2-3 پذیرش مدیریتی 0,78
3-3 پذیرش انگیزشی 0,77

به علت آن که آلفای کرونباخ کلیه ابعاد از مقدار 0,70 بالاتر است می توان نتیجه گرفت که سوالات تحقیق از پایایی مطلوبی برخوردار است.

-6 تجزیه و تحلیل یافته ها -1-6

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید