بخشی از مقاله
تجارت الکترونیکی
تعريف تجارت الكترونيكي(e- commerce)
- تجارت الكترونيكي جابه جايي همه داده هاي بازرگاني ميان خريدار، فروشنده و ديگر سازمانها به كمك فناوري اطلاعات است.
- تجارت الكترونيكي فعاليتهاي بازرگاني است كه به روش ديجيتالي و از راه شبكههاي رايانهاي انجام ميگيرد. امروزه بسياري از داد و ستدهاي ميان شركتها با مشتريان، بدينگونه است.
تفاوت كسب و كارالكترونيكي و تجارت الكترونيكي
كسب و كار الكترونيكي همان تجارت الكترونيكي است. با اين تفاوت كه فرآيندهاي داخلي، از قبيل توليد، مديريت انبار، توسعه محصول، مديريت ريسك، مديريت سرمايه، مديريت دانش و منابع انساني هم در كسب در كار الكترونيكي پوشش داده ميشوند. پس دامنه كسب و كار الكترونيكي وسيعتر از تجارت الكترونيكي است.
سيستمهاي اطلاعاتي تجاري وظيفه اي در سازمان
سازمانها به طور سنتي براساس حوزههاي عملياتي يا وظيفهاي مستقل از يكديگر تقسيمبندي و سازماندهي شدهاند. واحدهاي سازماني به يك سيستم و نظام خاص مانند توليد، بازاريابي، فروش و مالي مرتبط هستند. براساس همين ديدگاه و به منظور هماهنگي بين IT و بخشهاي مختلف سازمان سيستمهاي اطلاعاتي تجاري و وظيفهاي نظير سيستمهاي اطلاعاتي توليد، بازاريابي، منابع انساني، مالي و حسابداري بوجود آمدهاند؛ كه هركدام باعث بهرهوري بيشتر سازمان سرعت و دقت بالاتر و ايجاد فرصتهاي جديد شدهاند. اين سيستمها در هردو شركتهاي بزرگ و كوچك استفاده ميشوند. با استفاده از اين سيستمها، فناوري اطلاعات در هر بخش ساختار وظيفهاي وارد شده و تحولي شگرف ايجاد كرده است.
سيستمهاي اطلاعاتي بازاريابي
سيستمهاي اطلاعاتي بازاريابي تكنولوژي اطلاعات را براي حمايت از اجزاء اصلي وظيفه بازاريابي به كار ميگيرد.
وظيفه تجاري بازاريابي شامل برنامهريزي، تبليغات و فروش كالاهاي موجود در بازارهاي موجود و توسعه توليدات جديد و بازارهاي جديد براي جذب بهتر مشتريان موجود و مشتريان بالقوه است. شركتهاي تجاري امروزه همزمان با تغييرات سريع محيطي از تكنولوژي اطلاعات در انجام بهتر و سريع تر وظايف بازاريابي كمك ميگيرند. براي مثال اينترنت و اينترانت و سايتهاي وب فرآيند بازاريابي تعاملي را فراهم ميكنند به اين ترتيب كه مشتريان ميتوانند درايجاد، بازاريابي، خريد و بهتر كردن كالاها و خدمات با شركتهاي تجاري شريك شوند.
بازاريابي تعاملي نوعي از بازاريابي است كه بر پاية نيازها و علايق مشتريان استوار است در اين نوع از بازاريابي مشتريان همانند شركايي هستند كه موسسات تجاري در برنامهريزي، فروش، نحوه و نوع توليد كالاها، خدمات پس از فروش از آنها نظر خواهي ميكنند، اما امروزه با كمك فناوري اطلاعات اين كار سريعتر وسهلتر انجام ميشود مثلا از طريق تكنولوژيهاي اينترنت شامل چت، گروههاي مباحثه، فرمهاي پرسشنامههاي وب، پست الكترونيكي ميتوان با مشتريان ارتباط برقرار كرد و كالاهاي جديد خود را به آنها معرفي كرد ياحتي از آنها ايدههايي در مورد توليد كالاهاي جديد يا تغيير در كالاهاي موجود بدست آورد.
مديريت روابط با مشتري
از CRM براي شناخت دقيقتر مشتريها و ترسيم شفافتر ارتباط با مشتري استفاده ميشود. مفاهيمCRM يا مديريت ارتباط با مشتري جديد نيست. امروزه براساس همين مفاهيم چگونگي كار و ارتباط با مشتريها در درازمدت را جهت كسب و سودآرويهاي بيشتر فرا ميگيرند. شركتها براي انجام اين مهم سرمايه گذاي وسيعي را پذيرفته و هزينه ميكنند. مشتري به خدماتي كه دريافت ميكند آگاه است و براساس تجارب و اطلاعات خود با پول و موجوديش آن را انتخاب ميكند.
CRM يك محصول يا خدمات نيست؛ بلكه يك استراتژي كلي تجاري است كه شركتها را قادر به مديريت موثر ارتباط با مشتري ميكند.CRM يك ديد و شماي كلي از مشتريهاي هر سازمان را براي اعضاي آن سازمان به تصوير ميكشد. براساس مفاهيم CRM، هركس بايستي روي مشتري و اطلاعات مشتري متمركز باشد. براي اين منظور بايستي اطلاعات مشتري به طور كامل و يكسان در تمام سازمان در اختيار تمام اركان مرتبط با مشتري قرار گيرد. در اين رابطه، بخش بازاريابي درهر شركت با تلاشي سازمان يافته و مداوم اطلاعات مشتري را جمعآوري و در سيستم اطلاعرساني و شبكهسازمان نگهداري ميكند. عوامل فروش با استفاده از اين اطلاعات با مشتري تماس گرفته و كالا يا خدمات مورد نياز وي را عرضه ميكنند. خدمات مشتري نيز با استفاده از همين اطلاعات به هر سوال و نياز مشتري پاسخ ميدهند.
پشتيباني وطراحي توليد نيز با استفاده از همين اطلاعات پي به نياز مشتريها برده و فعاليتهاي خود را مطابق اين نيازها تنظيم مي كند. در تكميل مفاهيم CRM هر بخش از سازمان ضمن استفاده از اطلاعات يكسان درباره مشتري، عملكرد و ارتباط خود با مشتري را دقيقا در همان بانك اطلاعاتي وارد ميكنند تا آخرين تماسها و نظرات مشتري در دسترس همه اركان سازمان قرار گيرد. هيچ بخشي از سازمان حق ندارد ارتباط و اطلاعات خود با مشتري را محرمانه و مخفي از ديگران نگهداري كند. بلكه منطق اين راهكار اين است كه اطلاعات مشتري بايستي به طور جامع، كامل و مشابه در اختيار همه اركان مرتبط با مشتري در سازمان قرار گيرد و درعين حال اين اطلاعات به عنوان اسرار مهم سازمان نبايد از اركان مربوطه به خارج از سازمان منتقل گردد.
روشهاي تبليغات و بازاريابي در اينترنت
پس از طراحي سايت تجاري بايستي با مراحل زير سايت را در اينترنت فعال كنيد تا برنامه هاي تبليغات و بازاريابي در اينترنت موثر و نتيجه بخش گردند.
• انتخاب يك نام به عنوان آدرس سايت و ثبت آن در اينترنت
• ارسال فايل طراحي شده سايت با فرمت HTML همراه با مشخصات نام ثبت شده به مكاني كه به عنوان يك پايگاه (Server) اينترنتي فعال است. اين عمل را اصطلاحا Hasting ميگويند. با اين عمل سايت شما با آدرس ثبت شده در مرحله قبل، در اينترنت قابل دسترس خواهد بود. پس از مراحل فوق، نوبت به ثبت و معرفي سايت و جستجوگرها و برنامههاي تبليغ و بازاريابي در اينترنت مي رسد. علاوه بر ثبت سايت در جستجوگرها از روشهاي ديگري براي توسعه سايت و تبليغات و بازاريابي ميتوان استفاده نمود كه در اينجا به آنها اشاره مي شود:
تبليغ با استفاده ازبنر (Banner)
وقتي به سايتهاي پر بيننده رجوع مي كنيد، كادرهاي تبليغي فراواني رامشاهده ميكنيد كه با روشهاي جذاب بينندههاي سايت را وادار به تاييد علامت ماوس روي آنها ميكنند. اين كادرهاي تبليغي را بنر مي گويند. با تاييد هر نقطه از اين كادرها، نشاني اينترنتي متصل به آنها نيز فعال ميشود و روي صفحه مانيتور ظاهر ميگردد.
بازاريابي ويروسي
شركتهاي Yahoo، Hot mail و AoL از روش بازاريابي ويروسي استفاده مي كنند. اين شركتها از طريق پيامهايي در نامههاي پست الكترونيكي، براي خود تبليغ ميكنند. براساس اين شيوه، هر نامه كه توسط خدمات پست الكترونيك اين شركتها صادر ميشود حاوي يك پيام مختصر و مفيد تبليغاتي است؛ يعني به تعداد نامههايي كه مردم با استفاده از خدمات اين شركتها بين هم مبادله مي كنند اين پيامها نيز توزيع مي گردد. از آنجا كه اين پيامها بدون فعاليت يا دخالت بيشتر اين شركتها توزيع مي گردد و در تمام مكاتبات بين مردم كه نشاني پست الكترونيك خود را از اين نوع شركتها اخذ كردهاند منتشر ميگردد، به اين شيوه بازاريابي ويروسي گفته ميشود.
سيستمهاي اطلاعاتي توليد
سيستمهاي اطلاعاتي توليد از بخش توليد و عمليات كه شامل وظايف مربوط به فرايندهاي توليد كالا ها و خدمات است حمايت مي كنند.
يك نوع از سيستمهاي اطلاعاتي توليد CIM يا سيستمهاي توليد يكپارچة كامپيوتري هستند. CIM يك مفهوم جامع و كلي است كه بر انجام وظايف و فعاليتهاي بخش توليد بر پايه سيستمهاي كامپيوتري تاكيد مي كند و بر ساده كردن، اتوماتيك كردن و هماهنگي و يكپارچگي فرآيندهاي توليد توجه دارد.
(Simplify (re – engineer : ساده سازي فرآيندهاي توليد، طراحي كالا و سازماندهي كارخانه به عنوان يك پايه حياتي براي اتوماسيون و يكپارچگي.
Automate: اتوماسيون فرايندهاي توليد و وظايف تجاري كه از طريق كامپيوترها، ماشينها و رباتها انجام مي شود.
Integrate: هماهنگي بين همه فرايندهاي توليد و بخش توليد وديگر قسمتها از طريق كامپيوترها، شبكههاي ارتباط تلفني و تكنولوژيهاي جديد اطلاعات.
هدف CIM و سيستمهاي اطلاعاتي توليد نظير آن ايجاد فرآيندهاي توليد انعطاف پذير و چابك براي توليد اثر بخش و با كيفيت محصولات است. بنابراينCIM مفاهيمي همچون سيستمهاي توليد انعطافپذير و توليد چابك و مديريت كيفيت جامع رادربرميگيرد.
اجراي اين مفاهيم باعث ميشود تا شركت به نيازهاي مشتريان با سرعت بيشتري پاسخ دهد و كالاها و خدمات را با كيفيت بالاتري ارائه كند. سيستمهاي اطلاعاتي توليد به شركتها كمك ميكنند تا از طريق سادهسازي، اتوماسيون و يكپارچگي فرآيندها فعاليتهاي مربوط به توليد انواع مخلتفي از كالاها را با موفقيت به انجام رسانند. براي مثال كامپيوترها به مهندسان كمك ميكند تا توليدات بهتري را از طريق مهندسي به كمك كامپيوتر طراحي كنند
سيستمهاي CAD نيز كار طراحي به كمك كامپيوتر را انجام ميدهند. MRP براي سفارش مواد و دريافت آنها در زماني كه برنامة توليد بهآنها نياز دارد ايجاد شده است، به منظور هماهنگي بين MRP و ديگر بخشهاي سازماني از سيستمي نظيرERP استفاده مي شودERP سيستم برنامهريزي منابع سازمان ميباشد كه تمامي واحدهاي سازمان از مالي و اداري گرفته تا خط توليد و انبارها و عمليات آنها را در كنترل خود دارد پس ERP براي هماهنگي و سازگاري سيستم هاي اصلي در تمام سطح داخلي سازمان و پشتيباني دسترسي به اطلاعات از راه دور به منظور تصميمگيري و نظارت برعملكردها ايجاد شده است.
برنامه ريزي مواد مورد نياز (MRP)
برنامهريزي مواد مورد نياز روشي است كه با يك پيش بيني براي تقاضاي محصول ساخته شده شروع مي شود و وابستگي تقاضا را به (1) انواع اجزاء مورد نياز، مواد، قطعات و … )، (2) نيازهاي كمي دقيق و (3) زمانبندي سفارشات جهت تامين يك برنامة توليد، تعيين ميكند.
سيستمهاي كنترل موجودي براي اقلام تقاضاي مستقل مورد استفاده مي باشند اما سيستم برنامه ريزي مواد براي اقلام تقاضاي وابسته به كار مي رود. لازم به ذكر است كه در تقاضاي مستقل، تقاضا براي يك قطعه، جدا از تقاضا براي قطعات ديگر است ولي در تقاضاي وابسته، تقاضا براي يك قطعه، وابسته به تقاضا براي قطعات ديگرميباشد.
مجموعه اجراي توليد: مجموعه اي است از يك سيستم ERP كه وظيفه كنترل و پايش صحن كارخانه را به عهده دارد. اين مجموعه سيستم اطلاعات و ارتباطات صحن كارخانه را توسط عملكردهاي گوناگون مديريت مي كند و مناسبات الكترونيكي بين مراكز فعاليت صحن كارخانه و سيستم ERP را برقرار مي سازد. مجموعه اجرايي توليد، اطلاعات لحظه به لحظه عمليات توليد را به سيستم ERP منتقل مي كند با استفاده از اين مجموعه است كه مقدار اختلاف مواد و يا نيروي كار مصرفي با آنچه كه برنامهريزي شده است بدست ميآيد، همچنين چنانچه دستگاهي بيش از اندازه مورد استفاده قرارگرفته باشد خاموش خواهد شد. به طور خلاصه اطلاعات گلوگاهها، برگشت مواد زايد و مسيريابي مجدد نيز انجام ميشود. گزارشهاي عملياتي كه طولاني تر از برنامه شده اند و تعداد عمليات انجام شده از جمله اطلاعاتي هستند كه از اين مجموعه بدست ميآيد.
سيستمهاي اطلاعاتي منابع انساني (HRM)
هدايت و مديريت نيروي انساني از حساسترين و موثرترين وظايف مديران سازمانها و موسسات اقتصادي قلمداد ميشود. از اين روي، داشتن اطلاعات به موقع از آخرين وضعيت كاركنان ميتواند به هدايت و بهبود وضعيت نيروي انساني سازمانهاي يادشده ياري رساند. بدين منظور استقرار و بكارگيري سيستم مديريت منابع انساني بستر مناسبي رابراي سازمان دهي، برنامه ريزي و كنترل و در نهايت ارتقاي نيروي انساني فراهم ميآورد.
وظيفه مديريت منابع انساني شامل استخدام، جابجايي، ارزيابي، جبران خدمات و توسعه كاركنان يك سازمان است: هدف مديريت منابع انساني استفاده كارا و موثر از منابع انساني سازمان است. بنابراين سيستمهاي اطلاعاتي منابع انساني طراحي شدهاند
براي حمايت (1) برنامه ريزي براي رسيدن به نيازهاي پرسنلي كسب و كار مورد نظر
(2) توسعه كاركنان تا پتانسيل كاملشان
(3) كنترل همه خط مشي ها و برنامه هاي پرسنلي
اساسا كسب و كارها از سيستمهاي اطلاعاتي برمبناي كامپيوتر استفاده مي كنند تا
(1) گزارش صورت حقوق بگيران را تهيه كنند
(2) سوابق پرسنلي را نگهداري كنند
(3) نحوه استفاده از پرسنل در عملياتهاي تجاري را تجزيه تحليل كنند
تعداد زيادي از شركتها به ماواري وظايف سنتي مديريت پرسنل پانهادهاند و سيستمهاي اطلاعاتي منابع انساني را براي حمايت كارهايي همچون (1) استخدام، انتخاب، اجاره
(2) گردش شغلي (3) ارزيابي اجرا (4) تجزيه و تحليل منافع كاركنان
(5) آموزش و توسعه (6) سلامتي، ايمني و امنيت توسعه دادهاند.
مديريت منابع انساني و اينترنت (HRM and the Internet)
اينترنت يك نيروي اساسي براي تغيير در مديريت منابع انساني است. براي مثال سيستمهاي HRM در خط به انتخاب و استخدام كاركنان از طريق سايتهاي شبكهاي كمك ميكند. ميتوان از طريق اينترنت به آموزش الكترونيكي كاركنان پرداخت و سطح مهارت كاركنان را افزايش داد (E – Learning)
مديريت منابع انساني و اينترانت:
همانطوري كه اينترانت افراد سازمانهاي مختلف را به هم متصل ميكند با فناوري مشابهي ميتوان افراد داخل سازمان را به هم متصل كرد. در آغاز شبكههاي داخل سازمانها به عنوان شبكههاي محلي شناخته مي شدند كه يك واحد سازماني را پشتيباني ميكردند. امروزه به طور فزايندهاي از اينترانت براي پشتيباني ارتباطات در محل سازمان استفاده مي شود. اينترانت از فن آوريهاي مشابه اينترنت استفاده ميكند اما فقط افراد موجود در داخل سازمان به آن دسترسي دارند. احتمالاً اولين اثر اينترانت اين است كه كاربران ميتوانند به مستندات كاري سازمان دستيابي داشته باشند. مهمترين اثرش اين است
كه افراد آسانتر با يكديگر ارتباط برقرار كرده، با يكديگر كار ميكنند كه اين خود باعث افزايش بهره وري سازمان ميشود. از طريق اينترانت مدير مي تواند لحظه به لحظه از كاركنان مطلع شود و آنها را راهنمايي و كنترل نمايد. همچنين گلوگاههاي سازمان را تشخيص دهد و براي حل آن اقدام كند. كاركنان ميتوانند به سرعت از تخصصها و تجارب همديگر كمك بگيرند.
سيستمهاي اطلاعاتي حسابداري
سيستمهاي اطلاعاتي حسابداري از قديميترين و وسيعترين سيستمهاي اطلاعاتي تجاري مورد استفاده هستند، اين سيستمها مبادلات تجاري و ديگر وقايع بازرگاني و اقتصادي را ثبت، گزارش و تجزيه و تحليل ميكنند. سيستمهاي اطلاعاتي حسابداري مرسوم عبارتند از پردازش سفارش، كنترل موجودي، دريافت حسابها، پرداخت حسابها، ليست حقوق و دستمزد و سيستمهاي كتاب حساب عمومي يا دفتر معين
Order Processing (پردازش سفارش): دريافت و تجزيه و تحليل و پردازش سفارشات مشتري و ايجاد داده براي كنترل موجودي و دريافت حسابها.
Inventory control (كنترل موجودي): پردازش دادهها كه تغييرات در موجودي را منعكس ميكند و اطلاعات ارسال و سفارش مجدد را فراهم ميكند.
Accounts Receivable حساب دريافتني: حسابي كه معمولا در مقابل فروش كالاها و خدمات به مشتريان بوجود ميآيد يا از طريق اعتباري كه براي مشتري قائليم و به طور نسيه كالا را به مشتري دادهايم.
Account Payable (حساب پرداختني): تهيه گزارشهايي از مقدار خريد شركت از تامين كنندگان مواد اوليه و ميزان پول پرداختي به آنها و محاسبه ميزان نقدينگي شركت و مقدار بدهي به كساني كه مواد و خدمات اوليه مورد نياز خود را از آنها تامين كردهايم.
Payroll: فهرست اساسي حقوق بگيران يك سازمان (تهية گزارش كل وجوه پرداختي يك موسسه به عنوان حقوق)
سيستمهاي مديريت مالي مبتني بر كامپيوتر در تصميم هاي زير مديران مالي را حمايت مي كند:
1) تامين بودجه كسب و كار
2) تخصيص و كنترل منابع مالي در كسب كار
سيستم مديريت مالي شامل مديريت سرمايه و پول، بودجه بندي سرمايه، پيش بيني مالي و برنامه ريزي مالي است.
سيستم هاي مديريتندنقدينگي اطلاعات در مورد دريافتها و پرداختهاي پولي شركت برمبناي زمان واقعي يا دوره اي جمع آوري مي كنند.
مديريت سرمايه گذاري: بسياري از كسب و كارها نقدينگي مازاد خود را در سپرده هاي كوتاه مدت، كم ريسك (مثل اوراق قرضه، اوراق تجاري يا گواهي نامه وديعه) يا در جايگزين هاي با ريسك بيشتر / بازده بيشتر سرمايه گذاري مي كنند بنابراين اينچنين در آمدهاي سرمايه اي ممكن است تا زمانيكه بودجه ها اقتضا كنند كسب شوند.
نرم افزاري را مي توان در مديريت اين سپرده گذاري بكار برد.
برنامه ريزي و پيش بيني مالي: تجزيه و تحليل گران مالي صفحه گستره هاي الكتريكي و نرم افزارهاي برنامه ريزي مالي را بكار مي برند تا عملكرد مالي حاضر و پروژه شده كسب و كار را تحليل كنند.
سيستم هاي متقابل سازمان
كسب و كار الكترونيكي علاوه بر احاطه تجارت الكترونيكي شامل كاربردهاي اداري خاص به نام (front – office application) و(back- office application)است كه موتور كسب و كار مدرن را شكل مي دهد. كسب و كار الكترونيكي فقط معاملات تجاري الكترونيكي نيست، بلكه تعريف دوباره مدلهاي كسب و كار قديم با هدف تكنولوژي، براي ماكزيمم كردن ارزش بيشتري است. اين كاربردهاي چند وظيفهاي سازمان با تركيب خرده سيستمهاي اطلاعاتي انسجام مييابد.
كاربردهاي متقابل سازمان
انسجام شركت بعنوان مساله اي اساسي براي شركتها در تمام انواع بخشهاي كسب و كارها است كه مي كوشند مزيت رقابتي را حفظ كنند، انسجام كليدي براي موفقيت است.
سيستم هاي اطلاعات در دنياي واقعي تركيبي انسجام يافته از سيستم هاي كسب و كار چند وظيفه اي هستند. اين سيستم ها فرآيندهاي كسب و كار راحمايت مي كنند با فرايند سيستم هايي چون توسعه محصول، توليد، توزيع، مديريت سفارشي، حمايت از مشتري و …
بسياري از شركتها تكنولوژي اطلاعات را به منظور ايجاد سيستم هاي انسجام يافته متقابل سازمان بكار مي گيرند تا به مدد آن از مرزهاي فعاليتهاي كسب و كارسنتي عبور كنند و ازاين رهگذر به مهندسي مجدد و گسترش فرآيندهاي كسب و كار مربوط به شركت دست يابند.
بسياري از سازمانها درابتدا از سيستم هاي قديمي مبتني برmain frome (مينفريم) وظيفهاي، استفاده مي كردند و بعد به سمت كاربردهاي متقابل مشتري / خدمت رسان پيش رفتند. بطور معمول اين امر دربرگيرنده نصب نرم افزارهايي چون برنامه ريزي منابع شركت، مديريت عرضه زنجيره، يا مديريت روابط با مشتري ازشركت سپ (SAP) آمريكا است.شركتها در سراسر دنيا و شبكه اينترنت و اكسترانت خود بعنوان شبكهاي تكنولوژي براي سيستمهاي الكترونيكي كسب و كارشركت و چند جانبه استفاده ميكنند.