دانلود مقاله تجزیه و تحلیل سهام عادی

بخشی از مقاله

تجزیه و تحلیل سهام عادی
تعریف بورس اوراق بهادار
وقتی از بورس اوراق بهادار صحبت می کنیم، منظورمان محلی است که در آن "اوراق بهادار" به معنای عام آن معامله می شود. مشهورترین اوراق بهادار، پولهای کشورهای مختلف اند. اوراق قرضه نیز، اعم از این که توسط دولت و یا بخش خصوصی صادر شده باشد، نوع دیگری از اوراق بهادار به حساب می آیند. و بالاخره سهام شرکتها و واحدهای تولید، تجاری و خدماتی دسته سوم این اوراق را تشکیل می دهند.

تفاوت سه گروه اوراق بهادار فوق، چه از نظر نوع خریداران و فروشندگان و چه از لحاظ مقررات حاکم بر هر کدام، موجب شده است که دو نوع بازار برای معاملات آنها به وجود آید. یکی "بازار پول" که در آن معاملات اسعار به صورت نقدی و یا کوتاه مدت انجام می شود و دیگری "بازار سرمایه" که در آن معاملات اوراق قرضه و سهام که ماهیت بلند مدت دارند، صورت می گیرد.
در اینجا قصد نداریم تا از بازار معاملات اسعار - یعنی خرید و فروش پولهای بیگانه - سخن بگوئیم . به ویژه آن که در ایران انحصار معاملات اسعار به نظام بانکی کشور واگذار شده است. هدف ما توضیح و تشریح بازار اوراق قرضه و سهام و خاصه اوراق سهام است. لذا، بی مناسبت نیست که بدوا به چهار تفاوت اساسی میان اوراق قرضه با اوراق سهام اشاره کنیم و سپس به موضوع اصلی مورد نظر، یعنی اوراق سهام، بپردازیم.

یک : اوراق قرضه سند بدهکاری صادرکننده آن به دارنده یا خریدار آن است. در حالی که سهام، سند مالکیت دارنده آن نسبت به بخشی از اموال شرکت صادرکننده سهم است.

دو: اوراق قرضه معمولا دارای سررسید بازپرداخت و نیز نرخ بازده از پیش تعیین شده است. لذا، دارنده آن در مواعید معین، سود متعلقه را دریافت می دارد و در سررسید نیز اصل مبلغ را دریافت می کند. در حالی که سهام معمولا فاقد سررسید بازپرداخت است و سود از پیش تعیین شده نیز ندارد.
سه: اوراق قرضه از نظر بازپرداخت اصل و سود آن نسبت به سهام اولویت دارد. بدین معنی که در صورت انحلال و تصفیه شرکت، دارندگان اوراق قرضه ابتدا و قبل از سهامداران، تامین مالی می شوند و چنانچه چیزی باقی ماند، متناسبا بین صاحبان سهام تقسیم می گردد.
چهار: اوراق قرضه به دلیل آن که معمولا دارای سود از پیش تعیین شده است، سندی ربوی محسوب می شود و لذا، در شریعت اسلام تحریم شده است. اوراق سهام که دارای سود از قبل تعیین شده نیست، از لحاظ شرعی اشکالی ندارد.
بد نیست البته بدانید که در حال حاضر اوراق قرضه، به دلایل شرعی و قانونی، در بورس تهران معامله نمی شود، اما شاید این روزها عبارت "اوراق مشارکت" را زیاد شنیده باشید. اوراق مشارکت احیانا در آینده در بورس تهران مورد معامله قرار خواهد گرفت.
چرا در بورس سرمایه گذاری کنیم؟
اگر تفسیر برخی از اقتصاددانان را بپذیریم که پس انداز هم نوعی "خرج" است، برای رفع هر گونه شبهه باید بلافاصله به کیفیت این نوع مخارج اشاره کنیم تا با مخارج "مخارج مصرفی" به معنای متعارف آن اشتباه نشود. حقیقت این است که مازاد درآمد افراد بر مصرفشان بالاخره به سرمایه گذاری اختصاص می یابد. اختصاص پس انداز به سرمایه گذاری می تواند با واسطه (غیرمستقیم) و یا بی واسطه (مستقیم) باشد. بانکها و موسسات مشابه به عنوان موسسات واسطه وجوه ، پس اندازهای افراد را جمع آوری می کنند و به صورت اعتبار یا تسهیلات بانکی دخالتی در انتخاب سرمایه گذاریها ندارند و وجوهشان به طور غیرمستقیم به سرمایه گذاریها اختصاص می یابد. ولی، ممکن است در این صورت، سرمایه گذاری مستقیم یا خرید سهام می تواند هدف آنان را تامین نماید.

پس انداز کنندگان بانکها دارای درآمد نسبتا مشخص و ثابتی ، با توجه به نرخ سود، هستند و در عین حال بازپرداخت اصل سپرده آنها نیز توسط بانکها تضمین می شود. این هر دو، مزایای بزرگی هستند که سپرده گذاران را به بانکها جلب و جذب می کند.

سرمایه گذاری از طریق خرید سهام شرکتها و کارخانجات نیز در مقایسه با سپرده گذاری در بانکها دارای مزایائی به شرح زیر است:
1 - افزایش قیمت سهامزط
وجود تورم از یک سو و حسن مدیریت در اداره امور یک شرکت از سوی دیگر، ارزش سهام آن را بالا می برد. سهم ی که شما سال گذشته به قیمت 1000 تومان خریده اید، می توانید به دلیل وجود مثلا 15 درصد تورم سالانه به 1150 تومان برسد. زیرا که هر سهم نماینده بخشی از سرمایه شرکت است و طبعا وجود تورم در بالا رفتن ارزش معاملاتی سهم در بازار تاثیر می گذارد.

چنانچه مدیریت صحیح، کارآمد و موفقی نیز اعمال شده باشد، ارزش سهام افزایش بیشتری نیز پیدا خواهد کرد. نتیجه ای که می توان گرفت این است که سرمایه گذاری در سهام، صاحبان سرمایه را لااقل در مقابل کاهش قدرت خرید پول محافظت می کند. اگر شما همان 1000 تومان را در بانک گذاشته بودید در پایان سال مبلغی به عنوان سود دریافت می کردید، ولی اصل پولتان دیگر قدرت خرید زمان سپرده گذاری را ندارد. بلکه به دلیل وجود تورم، ارزش واقعی یا قدرت خرید آن به 850 تومان

کاهش یافته است. این نکته ای است که ممکن است بسیاری از سپرده گذاران بانکها از آن غافل باشند. طبیعی است که هر قدر تورم شدیدتر باشد، کاهش قدرت خرید سپرده های مردم نیز بیشتر خواهد بود. و چون در غالب موارد، نرخ تورم از درصد سود متعلقه به سپرده های بانکی بیشتر است، در نتیجه، ارزش واقعی اصل سپرده ها به علاوه سود متعلقه به آنها کمتر از میزانی است که به بانکها سپرده اند.

2 - سود سهام
سود حاصله از فعالیت شرکت صادرکننده سهام در پایان سال به دارندگان سهام تعلق می گیرد. طبیعی است که میزان سود هر شرکت بستگی به عوامل مختلفی دارد. مدیریت شرکت، تقاضای بازار و اوضاع کلی اقتصادی کشور عواملی هستند که روی سود حاصله تاثیر می گذارند.

در پاره ای از موارد، مجمع صاحبان سهام تصمیم می گیرد که بخشی از سود حاصله را تقسیم نکند و آن را به صورت اندوخته نگهدارد. در این صورت، درست است که سود سهام توزیع شده کمتر است، ولی طبعا افزایش ارزش سهام ناشی از نگهداری اندوخته، جبران کاهش سود توزیع شده را خواهد نمود.

3 - معافیت مالیاتی
سود حاصل از سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار در بسیاری از کشورها معاف از مالیات و یا مشمول تخفیف مالیاتی است. این امتیاز را از آن جهت قائل می شوند که سرمایه ها حتی المقدور به بورس جلب و جذب شوند و منابع مالی نسبتا بلند مدت در اختیار واحدهای تولیدی قرار گیرد. در ایران، فروش سهام تنها مشمول نیم درصد مالیت است که از فروشنده سهام اخذ می شوند. لیکن شرکتهای پذیرفته شده در بورس مشمول ده درصد بخشودگی نسبت به مالیات سالانه شرکت هستند.
4 - حق رای و اعمال مدیریت
صاحبان سهام شرکتها به نسبت تعداد سهامی که در دست دارند در مجمع عمومی صاحبان سهام حق رای داشته و می توانند در انتخاب مدیران و تعیین خط مشی آینده شرکت مداخله و مشارکت داشته باشند. این امتیاز به صاحبان سپرده های بانکی داده نشده و سپرده گذاران بانکها در اداره امور بانکها دخالتی ندارند. این امر از دو نقطه نظر قابل توجه است:
اول : چنانچه سو اداره یا نارسائی در مدیریت شرکت توسط سهامداران آن مشاهده گردد، با اعمال قدرت رای دهی خود نسبت به اصلاح آن اقدام خواهد نمود و از این جهت به افزایش کارآئی و سوددهی شرکت کمک خواهد کرد.
دوم: احساس اعتماد درونی و نیز رضایت خاطری که ناشی از مشارکت در امور تولیدی است جز لاینفک سرمایه گذاری در سهام است و خریدار احساس مالکیتی نسبت به شرکت یا واحد تولیدی خواهد داشت که حاصل آن خرسندی و اقناع باطنی اوست.
5 - تنوع سرمایه گذاریها
منظور از متنوع کردن سرمایه گذاری یک فرد " در یک سبد نگذاشتن همه تخم مرغها" برای کاهش ریسک و زیانهای احتمالی است. تنوع اوراق بهاداری که در بورس عرضه می شود به شخص امکان می دهد که سرمایه خود را بین سهام گوناگون تقسیم نماید.

6 - اطمینان از محل سرمایه گذاری
شرکتهائی که سهامشان در بورس اوراق بهادار معامله می شود باید شرایط و ضوابط تعیین شده توسط بورس را مراعات نمایند. شرکتهائی که تقاضای عضویت در بورس را می کنند باید شرکت سهامی عام بوده و هیچگونه سهام ترجیحی برای افراد خاص صادر نکرده باشند. حسن شهرت مدیران و صورتهای مالی شرکت توسط "هیئت پذیرش" مورد بررسی قرار می گیرد و چنانچه از هر جهت شایستگی ثبت در بورس را داشته باشند، پذیرفته خواهند شد. شایان ذکر است که از میان شرکتهای سهامی عام موجود در کشور، متجاوز از دویست شرکت توانسته اند به عضویت بورس اوراق بهادار تهران درآیند.
بدین جهت خریدار سهام آسوده خاطر است که سهامی که در بورس معامله می شود متعلق به شرکتهائی است که هنگام پذیرش مورد مطالعه دقیق قرار گرفته اند. سهام شرکتهای غیرواقعی، با مدیریت ضعیف و ساختار مالی نامناسب در بورس اورقا بهادار جائی ندارند.

7 - حق خرید سهام جدید الانتشار
سهامداران یک شرکت در خرید سهم جدید الانتشار همان شرکت نسبت به سایر خریداران اولیت دارند. این شرکتها در صورت انتشار سهام جدید باید ابتدا آنها را به سهامداران موجود به نسبت سهامشان عرضه کنند. شایان ذکر است که قیمت بازار سهام جدید الانتشار یک شرکت عموما بیش از قیمت اسمی آن است.
آیا سرمایه گذاری در بورس زیانها یا خطراتی نیز دارد؟
پاسخ به این سوال در یک کلمه بلی است. مگر سرمایه گذاری کاملا بی خطر هم وجود دارد؟ هرگونه، سرمایه گذاری اعم از این که در بورس اوراق بهادار صورت بگیرد و یا خارج از آن مشمول درصد هرچند ناچیزی ریسک است. حتی سرمایه گذاری نکردن و به کار نیانداختن وجوه نیز متضمن قبول مقداری زیان است!
مع هذا باید توجه داشت که به دلیل مراقبت ویژه ای که در پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار اعمال می شود از یک سو، و امکان مطالعه وضع مدیریت و صورتهای مالی شرکت پذیرفته شده در بورس از سوی دیگر، ریسک سرمایه گذاری در بورس معمولا به حداقل کاهش داده شده است.
نکته دیگر و شاید مهمتر، نحوه خرید و فروش اوراق بهادار در بورس است. در غالب قریب به اتفاق بورسهای اوراق بهادار د ر جهان خریدار یا فروشنده نیم تواند خود مستقیما به تالار بورس مراجعه کند و شخصا معامله کند. بورس اوراق بهادار دارای تعدادی کارگزار است که خریدار برای خردی اوراق بهادار و فروشنده برای فروش این اوراق باید به آنها مراجعه کند.
کارگزار بورس اوراق بهادار فرد خبره ای است که اوراق بهادار مختلف را به خوبی می شناسد و می تواند شمارا هنگام خرید اوراق راهنمایی کند. فروشنده اوراق بهادار هم می تواند از مشاورت کارگزار، هنگام فروش اوراق خود سود ببرد.
شرایط اخلاقی و تخصصی مربوط به پذیرش کارگزاران در بورس بسیار دشوار است و رفتار کارگزاران علی الدوام توسط مدیریت بورس زیر زره بین قرار دارد. در صفحات بعد این شرایط به اختصار مورد اشاره قرار گرفته است.
بورس اوراق بهادار همان بازار اوراق‏ بهادار است كه يك بازار رسمي، متشكل و دائمي مي‏باشد كه اوراق بهادار در آن خريد و فروش مي‏شود. اوراق بهادار به سه دسته تقسيم مي‏شود:
الف( پول كشورها و اسناد خزانه كه مشهورترين اوراق بهادار هستند و انسان هر روز با آنها سروكار دارد. خريد و فروش پول در ايران بيشتر در بانكها (ارز دولتي( و صرافيها و خريد و فروشهاي خياباني (ارز آزاد( صورت مي‏گيرد. از ديگر شكل‏هاي پول؛ چكهاي مسافرتي، اعتبارنامه، چكهاي بانكي، سفته، برات و نظاير آن مي‏باشد. اسناد خزانه هم اوراق بهادار كوتاه مدتي هستند كه توسط دولت صادر مي‏شوند و سر رسيد آنها عموماً بين سه ماه تا يكسال است. بر طبق قانون11 انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه» ايران؛ اسناد خزانه، اسناد بي‏نامي است كه براي تأمين احتياجات مالي خزانه داري كل در جريان سال مالي انتشار مي‏يابد.
ب( اوراق قرضه، كه توسط بخش دولتي يا خصوصي منتشر مي‏شوند. اوراق قرضه در حقيقت سند بدهكاري صادر كننده آن به خريدار يا دارنده آن است و داراي سررسيد بازپرداخت مشخص و نيز نرخ بازده از پيش تعيين شده است و عموماً داراي كوپن‏هايي براي دريافت بازده مي‏باشد كه در فواصل معيني قابل دريافت است. به دليل آنكه سود مشخص و معين اوراق قرضه اين معاملات را ماهيت ربوي مي‏دهد در اوراق مشاركت سود تعيين شده علي‏الحساب عنوان مي‏گردد. صدور اين اوراق با مجوز بانك مركزي امكان‏پذير است و هدف از انتشار آنها تأمين سرمايه‏ براي طرحهاي عمراني و توسعه‏اي مي‏باشد.
ج( سهام شركتها و واحدهاي توليدي، تجارتي و خدماتي
در بورس اوراق بهادار تهران عمده فعاليت بر معامله نوع سوم اوراق بهادار يعني سهام شركتها و واحدهاي توليدي و خدماتي متمركز مي‏باشد. سهام شركتهايي در بورس معامله مي‏شود كه سهامي عام بوده و داراي شفافيت مالي باشند و فعاليت آنان به تأييد سازمان بورس اوراق بهادار رسيده باشد. اوراق سهام يا برگه‏هاي سهم‏داراي ويژگيهاي زير است:
1- سند مالكيت دارنده آن نسبت به بخشي از اموال صادر كننده سهام است.
2- فاقد سررسيد بازپرداخت است و سود از پيش تعيين شده نيز ندارد.
3- سند قابل معامله است.
4- داراي بهاي اسمي است و قيمت اسمي هر سهم نشان مي‏دهد صاحب سهم مالك چه بخشي از سرمايه است.
بر طبق ماده 25 قانون تجارت ايران اوراق سهام بايد متحدالشكل،‌ چاپي و داراي شماره ترتيب بوده و به امضاي لااقل دو نفر كه به موجب مقررات اساسنامه (شركت( تعيين مي‏شوند برسد. در ورقه سهم بايد نكات زير قيد شود:
- نام شركت و شماره ثبت آن
- مبلغ سرمايه ثبت شده و سرمايه پرداخت شده
- تعيين نوع سهم
- مبلغ اسمي سهم و مقدار پرداخت شده آن به حروف و با عدد
در مورد شركتهاي جديد التاسيس، تا زماني كه اوراق سهام صادر نشده، شركت بايد به صاحبان سهام، گواهينامه موقت سهم بدهد كه معرف تعداد و نوع سهام و مبلغ پرداخت شده آن باشد. اين گواهينامه در حكم سهم است ولي در هر حال بعد از مدتي پس از پرداخت تمامي مبلغ اسمي سهم، بايد ورقه سهم صادر و به صاحب سهم تسليم و گواهينامه موقت سهم مسترد و ابطال گردد.
گذار از اقتصاد توسعه نيافته به اقتصاد توسعه يافته نيازمند سرمايه و سرمايه گذاري است. از اين رو در اين فرآيند گذار؛ از يك سو تامين و تجهيز منابع سرمايه اي و از سوي ديگر تخصيص مطلوب اين منابع شرط لازم براي موفقيت است. تكوين و توسعه نظام بانكي يكي از تمهيداتي است كه عموماً براي تامين مالي به كار مي رود ، اما تنها بخشي از منابع مالي جذب شبكه بانكي مي شود.
از اين رو، بايد براي جلب و جذب منابع مالي ديگر و تخصيص آن در فعاليت هاي مطلوب بازار سرمايه توجه داشت كه نهادي براي تامين مالي وجوه بلند مدت است. تجربه كشورهاي مختلف در امر توسعه به خوبي گوياي اين است كه چگونه ساز و كارهاي بازار سرمايه در خدمت هدف تامين مالي بلند مدت قرار مي گيرد.
ساختار مالي كشورها مي تواند به دو محور بازار پول و بازار سرمايه قرار داشته باشد. در اغلب كشورهاي توسعه يافته بازار سرمايه در كانون ساختار مالي قرار دارد و نظام مالي مبتني بر اوراق بهادار بر اين بازار چيره شده است.
جايگاه بورس اوراق بهادار در بازار سرمايه ايران
هر چند كه بازار اوراق بهادار مفهومي محدودتر از بازار سرمايه دارد؛ در ايران همانند بسياري از كشورهاي در حال توسعه، بازار پول به بازار سرمايه چيرگي داشته است. بازار سرمايه ايران كم و بيش در بورس اوراق بهادار تهران متجلي مي شود كه پيشينه آن به سال 1346 باز مي گردد.
از اين رو در گام اول، اقتصاد ايران براي دستيابي به رشدي درون زا و قابل دوام نيازمند گسترش منابع پس اندازي واقعي است و در گام دوم بايد وضعيت بازار سرمايه كشور را براي تجهيز منابع مالي و انباشت سرمايه ساماندهي كرد.
بي گمان نقطه آغاز حركت از بورس اوراق بهادار تهران مي باشد. يك بازار خوب مي تواند ضمن افزايش كارايي بازار متشكل سرمايه و بهرمند ساختن بخش هاي توليدي از منابع حاصل از آن فشار تقاضا را براي منابع مالي در بازار پول به كمترين حد ممكن كاهش دهد. گذشته از اين، ارتباط بازار سرمايه ايران با شبكه هاي مالي بين المللي مي تواند زمينه برخورداري از سرمايه هاي خارجي را فراهم آورد. همچنين يك بازار مالي خوب به گونه اي عمل مي كند كه « شفاف و قاعده مند » باشد.
در اين راستا « بورس اوراق بهادار تهران » تلاش مي كند تا با به كار گيري سياست هاي زير بتواند تا حدود زيادي از كاستي هاي مشهود كنوني بازار سرمايه بكاهد:
1- اصلاح ساختار بازارهاي مالي كشور
2- ايجاد تنوع در ابزارهاي قابل معامله در بورس
3- گسترش جغرافيايي و فيزيكي بورس
4- اتكاي بيشتر بر نيروهاي بازار
ساختار سازماني بورس اوراق بهادار
اركان بورس عبارتند از :
1- شوراي بورس
2- هيات پذيرش اوراق بهادار
3- هيات داوري بورس
4- سازمان كارگزاران بورس
1- شوراي بورس : رياست شوراي بورس را رئيس كل بانك مركزي به عهده دارد و 7 نفر به عنوان عضو در اين شورا شركت مي كنند. وظايف شوراي بورس عبارتند از :
الف) تصويب آيين نامه ها و مقررات لازم براي اجراي قانون
ب) نظارت در اجراي اين قانون و آيين نامه هاي آن و اعزام نماينده ناظر در هيات مديره و هيات پذيرش
ج) تعيين يك نماينده اصلي و يك نماينده علي البدل براي عضويت در هيات داوري
د) تجديد نظر در مورد تصميمات هيات مديره و همچنين در مورد تصميم هاي هيات پذيرش اوراق بهادار
2- هيات پذيرش اوراق بهادار : هياتي است كه به منظور اخذ تصميم در مورد رد يا قبول اوراق بهادار در بورس و يا حذف آنها تشكيل مي شود. رياست اين هيات به عهده قائم مقام بانك مركزي مي باشد و پنج عضو ديگر نيز دارد.

3- هيات داوري بورس : هياتي است كه به طور دائم تشكيل مي شود و به اختلافاتي كه در اثر معاملات بورس بين كارگزاران با يكديگر و بين فروشندگان يا خريداران با كارگزاران ايجاد مي شود رسيدگي مي كند، رياست اين هيات را نماينده وزارت دادگستري به عهده دارد و دو عضو ديگر نيز دارد.
4- سازمان كارگزاران بورس : اين سازمان دو ركن دارد :
الف) هيات مديره بورس كه وظيفه آنها اداره سازمان مي باشد.
ب) دبير كل بورس : هيات مديره بورس يك نفر خارج از اعضاي سازمان بورس را به عنوان دبير كل سازمان به مدت دو سال انتخاب مي نمايد كه تصدي امور اجرايي هيات مديره را بر عهده دارد. تجديد انتخاب دبير كل سازمان بلامانع است.

داد و ستد اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار فقط توسط كارگزاران بورس انجام مي شود. اين كارگزاران بايد در آخر هر سال صورت حساب عمليات بورس خود را كه به وسيله حسابرسي معتمد سازمان بورس تاييد شده به هيات مديره تسليم نمايد. ورود به تالار معاملات به جز براي كارگزاران و مسؤولان سازمان ممنوع است و اشخاص ديگر فقط با اجازه كتبي سازمان مجاز هستند كه به تالار وارد شوند. تنها كارگزاران و نمايندگان آنها در امور مربوط به خريد و فروش سهام در تالار فعاليت دارند و هر كارگزار 5/0 درصد از مبلغ معامله را به عنوان كارمزد از مشتري خود دريافت مي كند. اين مبلغ در هر معامله نبايد از 5000 ريال كمتر و از 30 ميليون ريال بيشتر باشد.
كارگزاران مي توانند خدمات زير را ارائه دهند :
1- خريد و فروش اوراق بهادار پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار به نمايندگي از طرف اشخاص
2- پذيره نويسي اوراق پذيرفته شده در بورس
3- اداره امور سرمايه گذاري ها به نمايندگي از طرف اشخاص
4- ارائه كمك و راهنمايي به شركت ها به منظور نحوه عرضه سهام آنها براي فروش در بورس اوراق بهادار
5- راهنمايي شركت ها در مورد طرق افزايش سرمايه و نحوه عرضه سهام و ديگر اوراق بهادار براي فروش در بورس اوراق بهادار
6- انجام بررسي هاي مالي، اقتصادي، سرمايه گذاري، ارائه خدمات و نظر مشورتي به سرمايه گذاران
اقدام به عمليات كارگزاري منوط به صدور پروانه كارگزاري است كه پس از انجام تمام مقررات و تشريفات از سوي هيات مديره بورس به نام متقاضي صادر خواهد شد.
دستور خريد و فروش
هر مشتري تقاضاي خود را به وسيله دستور خريد و عرضه سهام خود را توسط دستور فروش به كارگزار اعلام مي كند. دستور خريد در دو نسخه تنظيم مي شود كه نسخه اول آن به كارگزار تحويل داده مي شود و نسخه دوم آن نزد خريدار باقي مي ماند. فرم دستور خريد علاوه بر مشخصات عمومي خريدار داراي ويژگي هاي زير مي باشد :

1-بالاي هر فرم بايد نام و كد مخصوص كارگزار مشخص باشد.
2- علاوه بر شماره فرم كه در بالا و سمت چپ برگه نوشته شده، در سمت راست و بالاي فرم بايد شماره سفارش توسط كارفرما نوشته شود .
3- درخواست كننده بايد مبلغ و نحوه پرداخت پيش پرداخت را به كارگزار در اين فرم مشخص كند و متعهد به پرداخت كليه كسورات بابت خريد سهام به كارگزار باشد.
4- فرم درخواست خريد بايد به امضاي خريدار رسيده باشد.
5- فرم درخواست بايد به امضاي كارگزار رسيده و به مهر كارگزاري مهمور شود.
خريداران مي توانند نوع سهم يا حق تقدمي را كه مي خواهند خريداري نمايند در اين فرم مشخص نمايند كه بر اين اساس مبلغ سرمايه گذاري و حداكثر قيمت سهم و يا تعداد سهام مورد تقاضا مشخص گردد.
اما فرم درخواست فروش در سه نسخه تهيه مي شود كه نسخه اول نزد كارگزار باقي مي ماند و نسخه دوم آن توسط كارگزار به بورس تحويل داده مي شود و سخه سوم آن در اختيار فروشنده قرار مي گيرد. فرم درخواست فروش داراي مشخصات زير مي باشد :

1- بالاي هر فرم بايد نام و كد مخصوص كارگزار مشخص باشد.
2- علاوه بر شماره فرم كه در سمت چپ برگه است، در سمت بالاي فرم بايد شماره سفارش توسط كارگزار نوشته شود.
3- فرم درخواست بايد به امضاي فروشنده رسيده باشد.
4- فرم درخواست فروش بايد به امضاي كارگزار رسيده و مهمور به مهر كارگزاري شود.
5- درخواست كنده بايد نام شركت و تعداد سهم مورد فروش خود را مشخص نمايد