بخشی از مقاله
چکیده
برنامه ریزی و تلاش برای تحقق اهداف توسعه پایدار ، نیاز مند برنامه ریزی موازی برای تامین منابع مالی این اهداف است. یکی از بهترین منابع تامین مالی برای تحقق اهداف توسعه پایدار استفاده از سرمایه بخش خصوصی است که دولت ها را قادر می سازد بدون صرف هرگونه هزینه ای اهداف خود را پیش ببرند . امروزه زمانی که زیرساخت های سرمایه گذاری در شهرهای در حال توسعه به همراه بسترهای قانونی فراهم شود، سرمایه گذاران میل و رغبت بیشتری برای سرمایه گذاری در این شهرها خواهند داشت. این امر به شهرهای میزبان سرمایه نیز فرصت بهره گیری از مزیت های نسبی ، رشد اقتصادی ، اشتغال زایی و دستیابی به رفاه و امنیت شهروندان برای رقابت در عرصه ملی و بین المللی را می دهد. بنابراین استفاده از نقاط قوت و ضعف ، فرصت ها و تهدیدهای (SWOT) یک شهر و تجزیه و تحلیل آنها با هدف تدوین استراتژی جذب سرمایه میتواند ضمن تسریع در جذب سرمایه ، منافع متفابلی را برای شهرهای میزبان سرمایه و سرمایه گذاران به دنبال داشته باشد. در پژوهش حاضر با تکیه بر نظرات خبرگان و استفاده از مدل دیوید ، نقاط قوت و ضعف ، فرصت ها و تهدیدهای شهر بندرعباس گردآوری و بر مبنای آنها استراتژی های مناسب جذب سرمایه در شهر بندرعباس تدوین گردیده است و در ادامه با استفاده از ماتریس QSPM این استراتژی ها اولویت بندی گردیده اند.
کلمات کلیدی
تدوین استراتژی ، توسعه پایدار ، تحلیل SWOT ، سرمایه گذاری ، شهر بندرعباس ، مدل دیوید ، ماتریس
QSPM
مقدمه
امروزه از توسعه ، تعاریف گوناگونی بعمل می آید اما اغلب اتفاق نظر دارند که توسعه اول درون زا و با تکیه بر توانمندیهای هر جامعه می باشد و یکی از مهمترین جنبه های توسعه همانا توسعه پایدار است که در آن ایجاد جامعه سعادتمند در گرو تبدیل یک پدیده اتفاقی به یک روند منطقی و ماندگار است.
تحقق توسعه پایدار در شهرها ارتباط وثیقی با تامین منابع مالی پایدار دارد. پس از رشد و گسترش شهرها و افزایش روز افزون جمعیت و بالطبع افزایش نیازهای جامعه که گسترش زیر ساخت ها ، غنی سازی اوقات شهروندان ، عبور و مرور ایمن و لذت بخش شهروندان و ایجاد جامعه پایدار را می طلبد، نیاز به تزریق منابع مالی فراوان نیز بیش از پیش مشاهده گردید، که تامین این خواسته در توان منابع مالی محدود دولت ها و شهرداریها نمی باشد و بازگشایی دریچه جذب سرمایه نهادهای خصوصی ، نسیم تعالی و رفاه را در شهرها به وزیدن دعوت خواهد کرد.
۱
در بسیاری از کشورها، مجموعه مدیران شهری برای ارایه و تامین مالی خدمات و پروژه ها از طریق جذب سرمایه بخش خصوصی ، به سمت همکاری با بخش خصوصی رفته اند. منطق مشارکت بخش خصوصی در ارایه بهتر خدمات شهری، بهبود کارایی و اثربخشی پروژه ها است.
مزیت اصلی جذب سرمایه بخش خصوصی برای پروژه های شهری این است که مجموعه مدیران شهری از انجام مسئولیت های مالی در مورد هزینه های سرمایه های آتی خلاصی می یابند و این امکان را به دست می آورند که بدون ایجاد بدهی ،طرحها و تسهیلاتی را ایجاد کنند. انجام پروژه ها و پیگیری برنامه ها توسط بخش خصوصی مخارج عملیاتی مجموعه مدیریت شهری را کاهش می دهد.
امروزه جریان سرمایه مالی به عنوان یکی از منابع مهم تامین مالی پروژه های مختلف در شهرها شناخته می شود و همواره مسولین برای خدمت رسانی به مردم شهر با نیازهای روزافزون در زمینه تامین مالی مواجه هستند که به تبع آن کمبود سرمایه مالی یکی از اصلی ترین دغدغه ها می باشد. در راستای رفع این نیاز تدوین استراتژی جذب سرمایه به عنوان یک راهنما می تواند راه گشا باشد.
شهر بندرعباس بعنوان مرکز استان هرمزگان ، دروازه تجاری ایران زمین و قطب گردشگری حنوب کشور نقاط قوت و ضعف متعددی در خود دارد که بر فرآیند جذب سرمایه گذار تاثیر می گذارد. در کنارآن شهر بندرعباس با توجه به موقعیت و شرایط سیاسی و جغرافیایی خود دارای فرصت ها و همچنین متاثر از تهدید های فراوانی است.
فرد دیوید روشی برای تدوین استراتژی معرفی کرده است که با بهره گیری از مجموعه عوامل داخلی و خارجی استراتژی های لازم برای نیل به اهداف سازمان را تدوین می کند. با توجه به ضرورت های ذکر شده در این پژوهش از مدل دیوید برای تدوین استراتژی جذب سرمایه در شهر بندرعباس استفاده شده است و در ادامه با بهره گیری از ماتریس QSPM و نظرات خبرگان این استراتژی ها اولویت بندی شده اند.
بیان مساله و اهمیت تحقیق
افزایش جمعیت شهری در کشورهای توسعه یافته و کمتر توسعه یافته ، چالش های جدی برای دولت ها و مدیران شهری در زمینه آلودگی های آب و هوا ، مشکلات حمل و نقل ، کمبود مسکن مورد نیاز ،کمبود ذخیره آب، روند فزاینده جرم و خشونت و دوقطبی شدن درآمد در پی داشته و خواهد داشت. دولت های محلی باید شبکه های ارتباطی و حمل و نقل،آب و فاضلاب ، آتش نشانی و پلیس، پارک ، تسهیلاک تفریحی ، موسسات فرهنگی، خدمات اجتماعی، خدمات مسکن و بهداشت عمومی را فراهم نمایند. رشد سریع جمعیت به همراه بودجه محدود برای فراهم آوردن این خدمات و زیر ساخت ها ، فشار بیشتری برای حفظ خدمات موجود و تامین نیازهای آتی بر شهرداری ها وارد نموده است. مشکل اصلی در این بین کمبود زیرساخت است که با گذشت زمان به معضلی عمده تر و جدی تر
تبدیل می شود.
جهانی شدن یکی دیگر از چالش هایی است که پیش روی دولت هاست . شهرها برای اینکه بصورت جهانی با یکدیگر به رقابت بپردازند می بایست جهت توسعه کسب و کارها، زیرساخت های حمایتی لازم را فراهم نموده و خدمات گسترده ای در زمینه حمل و نقل، آب، فاضلا ب، جمع آوری زباله ، آتش نشانی ، پلیس ، پارک ها ، موارد فرهنگی ، مسکن با قیمت مناسب وحمایت های اجتماعی ارایه نمایند. همچنین شهرها باید خدماتی را جهت جذب و نگهداری سرمایه های انسانی فراهم نمایند .
مشارکت بخش خصوصی می تواند علاوه بر کمک به دولتها در تامین امکانات شهری مانند تاسیسات حمل و نقل ، آب و فاضلاب ، مسکن ، تاسیسات گردشگری ، هتل و ... در توسعه زیر ساخت های خدمات شهری از قبیل احداث کارخانه آسفالت یا کارخانه تولید قیر و... نیز باشد که علاوه بر کاهش قیمت تمام شده خدمات شهری ، ارزش افزوده سرمایه گذاری انجام شده را نیز در پی خواهد داشت.
۲
تدوین استراتژی یکی از مراحل مهم مدیریت استراتژیک می باشد و از نظر سازمانی یعنی الگوی متغیر کسب و کار ، اهداف اجتماعی ، فلسفه وجودی و مقاصد خط مشی های اجرایی لازم برای دست یابی به اهداف منتخب آن سازمان می باشد. برنامه ریزی استراتژیک روش سیستماتیکی است که فرایند مدیریت استراتزیک را پشتیبانی می کند و متضمن همه اقداماتی است که منجر به تعریف اهداف و تعیین استراتژی های مناسب برای دستیابی به آن اهداف برای کل سازمان میشود. اندیشمندان دلایل متعددی را در خصوص ضرورت اجرای مدیریت استراتژیک درسازمان ها برشمردند از جمله:
• تغییر و تحولات جهان امروز؛
• ریسک رو به افزایش خطاها؛
• هزینه بالای اشتباهات؛
• معضلات اقتصادی؛
• کمبود منابع؛
• نیازمندی دولت ها به افزایش منابع درآمدی؛
• کاهش وابستگی به درآمدهای حاصل ازصادرات مواد اولیه مانند نفت.
در ایران هم به دلیل مشکلات فوق الذکر در سازمان ها از دهه 1370 برنامه ریزی استراتژیک جایگاه خاصی در حل مشکلات اداری، صنعتی و برنامه های عمرانی کشور پیدا کرده است، به گونه ای که در سازمان های مختلف دولتی و غیردولتی این برنامه ریزی تدوین و برخی در حال اجرا می باشد. لذا اهمیت ذکر شده موجب شد مدل دیوید که از روش های متداول در مرحله تدوین استراتژی است درخصوص جذب سرمایه در شهر بندرعباس که یکی از لازمه های شهر برای طی مسیر توسعه پایدار است، تهیه و تجزیه و تحلیل شود تا با استفاده از استراتژی های مناسب، شهر بندرعباس در راه رسیدن به اهدافش به شیوه مناسب یاری گردد . به همین دلیل تعیین استراتژی های مناسب در برنامه ریزی جذب سرمایه در شهر بندرعباس یک ضرورت است.
اهداف و سوالهای پژوهش
با توجه به ضرورت های ذکر شده و نیاز شهر بندرعباس به جذب سرمایه ، می توان اهداف ذیل را برای پژوهش تدوین استراتژی فوق بیان نمود:
- شناسایی نقاط قوت براساس عوامل داخلی شهر بندرعباس؛
- شناسایی نقاط ضعف براساس عوامل داخلی شهر بندرعباس؛
- شناسایی فرصت ها براساس عوامل خارجی موثر بر شهر بندرعباس؛
- شناسایی تهدید ها براساس عوامل خارجی موثر بر شهر بندرعباس؛
- تشکیل جدول SWOT و تجزیه و تحلیل آن؛
- تعیین استراتژی یا استراتژی های مناسب برای جذب سرمایه در شهر بندرعباس.
سؤال های پژوهش مذکور با توجه به نگرش استراتژیک در تمامی جوانب و همچنین با توجه به نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدها مطالعه و بررسی می شود و با توجه به اهداف و ماموریت های سازمان، جهت نیل به اهداف، مسیر حرکت اتخاذ می شود و در نهایت این سوالات مطرح می شود که:
- نقاط قوت شهر بندرعباس کدام اند؟
- نقاط ضعف شهر بندرعباس کدام اند؟
- فرصت های موثر بر شهر بندرعباس کدام اند؟
- تهدید های موثر بر شهر بندرعباس کدام اند؟
- استراتژی یا استراتژی های مناسب جذب سرمایه در شهر بندرعباس کدام اند؟
