بخشی از مقاله
توضيحاتي پيرامون روستاي ماسوله
ماسوله در ۵۵ کیلومتری رشت در استان گیلان قرار دارد. این شهر در ناحیه‌ای کوهستانی و جنگلی در دامنه‌ای صخره‌ای با با وسعت آن ۱۶ هکتار و ارتفاع 1050 متر از سطح دریای آزاد ساخته شده‌است. ماسوله در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن قرار دارد و از غرب به خلخال، از شمال به ماسال و از جنوب به تارم علیا محدود است.
این شهر طی شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این شهرک هم اکنون رویارو با مسائلی مانند ریزش سنگ، سیل، رانش زمین، زمین‌لرزه، تصرف به منظور توسعه عمرانی و انسانی و تخریب و ... می‌‌باشد، که احتمال خطر را در این ناحیه به حداکثر می‌‌رساند.
حدود هشتصد تا هزار سال پيش مردماني از نقاط مختلف سرزمين گسترده ايران به دلائل نامعلومي به منطقه ماسوله كوچ كردند. برخي از مردمان محلي نيز از منطقه اي به نام كهنه ماسوله واقع در 6 كيلومتري شمال غرب اين شهر با اين افراد همراه شدند. طي كاوش هاي انجام شده از محوطه باستاني كهنه ماسوله سفالينه هائي متعلق به قرون پنجم تا هشتم هجري قمري بدست آمده است كه دقيق ترين مستندات قابل توجه تاريخي مي باشند.[۱]
در ۱۰ کیلومتری بالاتر از ماسوله جدید، ماسوله قدیم با آثار و بازمانده‌های انسانی از قبیل سنگ کوره و ... در منطقه‌ای گسترده پراکنده شده است که جزء آثار باستانی بشمار می‌آیند.
زبان مردم ماسوله تالشی است.
ماسوله دارای محله‌های ریحانه بر، خانه بر، مسجدبر، کشه سر و اسد محله است.
قلل مهم ماسوله عبارت‌اند از: شاه‌معلم (شامولوم)، آسمانکوه، لاسه سر، تروشوم و کله قندی. که قله شاه معلم با ارتفاع ۳۰۵۰ متر بلندترین نقطه استان گیلان می باشد.
معماری ماسوله
ماسوله دارای معماری منحصر به فردی است. محوطه جلوی خانه‌ها و پشت بام‌ها هر دو به عنوان پیاده رو استفاده می‌شوند. خیابان‌های کوچک و پله‌های بسیار به هیچ وسیله نقلیه موتوری اجازه ورود نمی‌دهد. معماری ماسوله در یک جمله توصیف می‌شود: حیاط ساختمان بالایی پشت بام ساختمان پایینی است. ساختمان‌ها معمولا از دو طبقه تجاوز نمی‌کنند. [۲]
نگارخانه
طبیعت گیلان
کوههای شاه معلم ماسوله
کوههای شاه معلم ماسوله
کوههای شاه معلم ماسوله
تصویری از ماسوله, گیلان
تصویری از ماسوله, گیلان
تصویری از ماسوله, گیلان
نگاهي كلي به معماري ماسوله
هرجا كه تنوع طبيعي و انساني - تحت سيطره زمان و تاريخ - درهم مي آميزد، نوعي از الگوهاي زيستي شكل مي گيرد، كه به نوبه خود مي تواند استثنائي و منحصر به فرد باشد. ماسوله، نمونه بارزی از اين نوع زيستگاه تاريخي بشر است، كه به عنوان يك اثر ملي در سال 1354 شمسي به شماره 1090 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است. اين شهر تاريخي، در طول عمر هزار ساله خود، در هماهنگي خارق العاده ميان انسان و طبيعت. نمونه بارزی به شمار می آيد. ماسوله در عرض
جغرافيائي 13و09و37 شمالي و طول جغرافيائي 14و59و48 شرقي و در منتهي اليه منطقه مرطوب خزري، واقع در دره رودخانه اي كه سرچشمه هاي آن نزديك دومين قله بلند كوه هاي طالش (ماسوله داغ با ارتقاع 3050 متر) است قرار دارد. ارتفاع آن از سطح درياي آزاد 1050 متر و اختلاف بين پايين ترين و بالاترين نقطه اين شهر كوهستاني بيش از 120 متر است . آميزه اي از فرهنگ هاي سه گانه طالش، تركي و گيلكي از يكسو و طبيعت هاي سه گانه جنگلي، مرتعي و كوهستاني، از سوي ديگر، فرهنگ و تمدن خاصي را به وجود آورده كه اولين نمايه كالبدي آن، شهرسازي و معماري خاص ماسوله است. در حالي كه اين كالبد، متاثر از ارتباطات پيچيده و ويژه اجتماعي و اقتصادي اين زيستگاه كهن مي باشد، به شدت بر ارتباطات فوق تاثير گذار است.
بدين ترتيب در يک همكنش مداوم و مستمر، پويائي شگفت انگيزي در حيات تاريخي الگوهاي زيستی ماسوله به وجود آورده است. اين شهر تاريخي در وسعتي معادل 6/1 هكتار و در چهار محله ي خانه بر، كشه سر، اسدمحله و مسجدبر شكل گرفته است. داراي بازاري در چهار طبقه مي باشد که هر چهار محله بطور مستقل به بافت بازار شهر ارتباط بي واسطه دارند. در حال حاضر در ماسوله بيش از 350 واحد مسكوني وجود دارد كه در گذشته (حدود صد سال پيش)، اين تعداد به 600 واحد بالغ مي
گرديده است. وجود بيش از 120 واحد تجاري در محدوده بازار آن، بيش از 6 كاروان سرا، دو حمام قديمي، بيش از 33 چشمه عمومي، ده مسجد و پنج امام زاده حاكي از رونق و شكوفائي اين شهر در دوره هاي متاخر مي باشد. جمعيت ماسوله طي 60 سال گذشته از حدود 3500 نفر به 900 نفر كاهش يافته است. اين امر نشانه سير نزولي تاريخ اين شهر كهن است. انسانهائي كه در يك زندگي كاملا سازگار با طبيعت، اين زيستگاه و اين كالبد شهر ي و معاري خارق العاده را خلق كردند، اگر مي دانستند آيندگانشان اين گونه با دست آوردهايشان رفتار مي كنند، بي شك، به سادگي آنها را به آيندگان نمي سپردند در ده های اخير و به دلايل گوناگون هويت تاريخی فرهنگی و زيست محيطی اين مجموعه نادر مخدوش شده است و وضعيت فعلی اين بافت باارزش در شأن شهرت قبل نمی باشد.
با اين همه شهرت و محبوبيت ماسوله در ميان پنج شهر ـ روستاي شگفت انگيز (ابيانه، كندوان، ميمند و سرسيد آقا) زبان زد خاص و عام است. شايد ساليانه چند هزار نفر مسافر از اين شهر تاريخي و مناظر تاريخي و طبيعي آن ديدن مي كنند. اين تعداد مسافر بيشتر در سه ماهه تابستان از اين شهر بازديد مي كنند، چرا كه هواي آن در اين فصل معتدل و مرطوب است. گرچه كه زيبائي هاي آن در سه فصل ديگر سال چه بسا بيش از تابستان است. تمامي مسافراني كه علاقه مند به استفاده از مناظر طبيعي هستند در سه فصل بهار، پائيز و زمستان. مي توانند شاهد مناظري بديع از طبيعت باشند. آنان كه جوياي فضائي آرام، ساكت و خلوت هستند نيز در اين سه فصل ماسوله را بسيار مناسب خواهند يافت. از شاخصه هاي شهري ماسوله، مي توان از بازار آن نام برد. بازار ماسوله درواقع قلب اين شهر بوده و هست و از پرجاذبه ترين
نقاط ديدني اين شهر براي علاقمندان به بناها و شهرهاي قديمي است. بازار درچهار سطح مستقل از هم شكل گرفته است. مغازه های دو سطح تحتانی، يک طبفه و مغازه های دو سطح فوقانی دو طبقه ساخته شده است. اين مجموعه در مرکز شهر واقع شده و توسط چهارمحله مسجدبر، خانه بر، کشه سر و اسدمحله احاطه شده است. پايين ترين طبقه بازار ، راسته چموش دوزها و چاقوسازها بوده است. طبقه دوم عمده فروشها و ساير فروشندگان و طبقه سوم و چهارم كه فوقاني ترين قسمت هاي بازار بوده اند نيز راسته عمده فروشهاي بزرگ و تجار بوده است. وجود حفاظهاي چوبي مغازه ها و همينطور ستون ها و ايوان هاي دو طبقه چوبي در اين بازار نماي
بسيار زيبايي را به وجود آورده است. وجود چشمه ها، كاروان سراها و مساجد داخل يا جوار اين بازار از نشانه هاي رونق و پويايي آن به شمار مي آيد. بيش از 160 دهانه مغازه دراين مجموعه قابل شمارش بوده كه البته تعداد محدودي از آنها دائر مي باشند. برخي متروكه ،برخي انبار و برخي نيز به كلي تخريب شده اند. بيش از سه كاروان سراي بزرگ در دو سوي بازار وجود داشتند كه محل اقامت بازرگانان و تاجران بوده اند. بناي اين كاروان سراها هنوز موجود است. هرچهار محله ماسوله نيز در جوار بازار
صاحب يك مسجد هستند که عبارتند از مسجد جامع، مسجد اسدمحله، مسجد قنبرآباد و مسجدخانه بر از اسامي اين مساجد جنب بازار مي باشند. جالب اينجاست كه قديمي ترين مدرسه دولتي ماسوله نيز در بازار تشكيل شده بوده. اين مدرسه با پنج كلاس درس در طبقه دوم مغازه هاي بالاترين سطح بازار واقع بوده و دانش آموزان با وارد شدن به ايوان سرتاسري آن مي توانستند به داخل كلاس هاي درس راه يابند. متاسفانه درحال حاضر تمامي اين قسمت از بازار كه سالهاي متمادي محل مدرسه ماسوله بوده است به كلي تخريب شده و از بين رفته است. درحال حاضر آنچه كه بازار ماسوله را پررونق نگاهداشته است. نه تجارت و دادو ستد كالاهاي مناطق همجوار
اين شهر تاريخي، كه رفت و آمد مسافران دور و نزديك به اين مجموعه است. از اين رو واحدها و اصنافي كه روزگاري به تعداد زياد درحال توليد و ارائه و خريد و فروش كالاها بودند ديگر به چشم نمي خورند. به جاي آنها قهوه خانه ها و فروشگاههاي صنايع دستي سراسر بازار را اشغال كرده اند. البته اين واحد هاي جديد صرفاً در فصول مسافرپذير سال، خصوصاً فصل تابستان فعال هستند و ساير فصول يا تعطيل مي باشند و يا بسيار آرام و خلوت هستند. در كنار اين واحدها، اصنافي نيز مايحتاج روزمره اهالي را تامين مي كنند مانند نانوائي ها ، قصابي ها ، خواروبار فروشي ها و بقالي ها که در تمام فصول سال داير بوده و درحال خدمات دهي به اهالي هميشه ساکن ماسوله مي باشند.
