بخشی از مقاله
چکیده
بحران اخیر اقتصاد جهانی، کاهش تقاضا برای کالاهای مصرفی و به خطر افتادن تولید بسیاری از کالاها را بهدنبال داشته است.با وجود کاهش قیمت نهادههای تولید و هزینه تمام شده تولید کالا، کاهش تقاضا موجب شده است تا بسیاری از تولیدکنندگان دستیابی به بازارهای فروش را بهعنوان دغدغه اصلی ادامه حیات خود قلمداد کنند. از سوی دیگر بیشتر کشورها با اعمال سیاستهای حمایتی و ترغیب مصرفکنندگان به استفاده از کالاهای داخلی، همچنین الزام تولیدکنندگان به استفاده از مواداولیه و نیروی کار داخلی، تلاش کردهاند تا ضمن جلوگیری از ورشکستگی تولیدکنندگان داخلی شرایطگذار از این بحران با حداقل هزینه را فراهم کنند.این شرایط موجب شده است تا برخی شرکتهای تولیدی که با کاهش تقاضا برای کالاهای خود در بازارهای هدف مواجه شدهاند، به کارگیری شیوههای مکارانه در تجارت را برای ادامه بقای خود مورد توجه قرار دهند؛ موضوعی که این روزها از آن بهعنوان دامپینگ یاد شده و تولید در کشورهای مختلف بهویژه کشورهایی که برای تامین نیاز اتکای بیشتری به کالاهای وارداتی دارند را با خطر مواجه کرده است. در این مقاله ضمن بیان مفهوم دامپینگ، روش های شکل گیری آن و روش های مقابله با آن بررسی شده است.
واژههای کلیدی
دامپینگ ، سازمان تجارت جهانی ،رقابت غیر منصفانه
-1 مقدمه
بحث جهانی سازی تجارت و گسترش فضای رقابت سالم، همواره در محافل اقتصادی بین المللی مطرح و در سایه گفتگوهای چند جانبه تجاری پیشرفتهای شایان توجهی در زمینه ایجاد فضای رقابتی سالم در تجارت بین المللی بدست آمده است. نتیجه این تلاشها به شکل گیری »گات1 «و
1گات (GATT)مخفـف "General Agreement on Tariffs and Trade"
به معنای "موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت"، سندی(قراردادی یا موافقت نامـه ای) است، مشتمل بر 38 ماده و 4 فصل که در 30 اکتبر 1947 بین 23 کشـور عمـدتا پیشرفته و صنعتی، به امضا رسید. این موافقت نامه همان موافقت نامه عمومی تعرفـه و تجارت بود، که یک چارچوب شکلی و سیاست گذارانـه را بـرای مـذاکره در مـورد آزادسازی دسترسی به بازارها دربرداشـت و تـا سـال 1994 کـه پایـان حیـات ایـن موافقت نامه به عنوان تنها نهاد ناظر بر تجارت بین الملل بـود، اعضـای آن بـه حـدود 123 کشور افزایش یافت. گات امروز به عنـوان کـارگزاری بـین المللـی وجـود نـدارد
سرانجام به تشکیل »سازمان تجارت جهانی«منجر گردید.اصول کلی که سازمان تجارت جهانی ناظر براجرای آن است همان اصول کلی مذکور در گات است که توسعه پیدا کرده است. یکی از اصول مذکور، اصل تجارت منصفانه است. شاید بتوان اصول مذکور را ضمانتی برای کارآمد و نتیجه بخش بودن اقدامات صورت گرفته، براساس سایر اصول دانست. این اصل، رویه های تجارت غیرمنصفانه را منع و روش های منصفانه حمایتی را تجویز می کند. رویه های تجاری غیرمنصفانه، اقداماتی بر مبنای روش های ناعادلانه است که هدف و نتیجه آن، اختلال در بازار و آسیب به منافع شرکای تجاری است. در این رویه ها، قدرت رقابت کالاهای بهره مند از اقدامات غیرمنصفانه به نحو غیرقابل توجهی افزایش می یابد. رویه های تجاری غیرمنصفانه، ممکن است با دخالت دولت شکل بگیرند که در این صورت شکل اعطای یارانه (و به خصوص یارانه صادراتی) به خود می گیرند.
(البته موافقتنامه گات هنوز زنده است) و هم اکنون جای خود را به سازمان تجـارت جهانی داده است.
دامپینگ[4]، از دیگر انواع رویه های تجاری غیرمنصفانه است که ممکن است دولت در آن نقشی نداشته باشد و خود بنگاه های تجاری برای تسخیر بازار رقبای خود، محصولات شان را با قیمتی کم تر از قیمت معمول، وارد بازار کنند.
-2 دامپینگ چیست
دامپینگ به عنوان یکی از نمونه های رقابت ناسالم و نامشروع درعرصه تجاری کشورها و یکی از مباحث مورد توجه در سازمان جهانی تجارت به حساب می آید و از ابزارهایی است که مورد استفاده شماری از شرکتها برای گسترش بازار فروش خارجی قرار می گیرد و خساراتی را به بخشهای تولیدی اقتصاد داخلی کشورهای در حال توسعه وارد می سازد. دامپینگ همواره یکی از پدیدههای بحث برانگیز در حوزه تجارت بینالملل است. این واژه از سالهای نخست قرن بیستم وارد ادبیات جهان شد و یکی از نمونههای رقابت ناسالم در عرضه تجارت جهانی محسوب می شود. این کلمه از واژه Dump به معنای ارزان فروختن، قیمت شکستن و بازار شکستن گرفته شده است و در اصطلاح به صادرات یک کالا با قیمت کمتر از هزینههای تمام شده یا به عبارتی دیگر فروش کالا در خارج به قیمتی کمتر از قیمت داخلی گفته می شود. بر اساس قوانین و مقررات سازمان تجارت جهانی (WTO)، دامپینگ مجاز نیست و کشورهایی که به این کار اقدام می کنند متخلف محسوب می شوند. از مثال های بارز دامپینگ (قیمت شکنی) کالاها در بازارهای جهانی می توان به دامپینگ محصولات کشاورزی توسط آمریکا و کشورهای اروپایی اشاره کرد که سبب اختلاف زیادی میان این کشور و کشورهای جهان سوم که عمده ترین صادرکننده محصولات کشاورزی هستند، شده است. این اختلافات در اجلاس های گذشته سازمان تجارت جهانی از جمله اجلاس دوحه قطر و اجلاس کانگون مکزیک به شدت مطرح شد و همچنان ادامه دارد. آسیب های ناشی از دامپینگ در سال های گذشته تاجایی در تجارت خارجی وسعت گرفته است که کشورهای درحال توسعه و فقیر شکایت های متعددی را در سازمان تجارت جهانی طرح کرده اند و بررسی پرونده های شکایت نشان می دهد بیشترین میزان شکایت ها از آمریکا، چین، ترکیه و کشورهای اروپایی طرح شده است. از مثال های مهم دامپینگ در سطح جهان می توان به اقدام کشور چین در قیمت شکنی کالاهایی مانند البسه و کفش در بازارهای جهانی اشاره کرد کهتقریباً صنایع مرتبط با این کالاها در اروپا، آمریکا و بسیاری کشورهای دیگر از جمله ایران را به سوی ورشکستگی و تعطیلی کشانده است.
