بخشی از مقاله

بتن

مقدمه:
فن سقف سازی با استفاده از تیرچه بلوک، ترکیبی است از دو روش بتن ساخته و بتن در جا، که در آن مزایای پیش ساختگی مانند: سرعت ساخت، هزینه کم قالب بندی، کیفیت بتن ساخته شده در کارخانه با جنبه های مثبت بتن ریزی در محل، بویژه عدم نیاز به جرثقیل به خوبی تلفیق شده است.


علاوه بر مزایای بالا، مصرف کمتر فولاد در این نوع سقف در مقایسه با سقف طلاق ضربی تیرآهن، از دلایل عمده توسعه چشمگیر کاربرد آن در سالهای اخیر در ایران است. با توجه به اینکه فولاد ساختمانی یکی از اقلام مهم ادارات کشور را تشکیل می دهد و این واقعیت که سقف تیرچه بلوک با وجود مصرف کمتر فولاد از لحاظ یکپارچگی و مقاومت در مقابل نیروهای ناشی از زلزله، برتری قابل ملاحظه ای نسبت به سقف طلاق تیرآهن دارد.


روش اجرای سقف های تیرچه بلوک:
سقف تیرچه بلوک از انواع سقفهای با پشت بند(نواری) است که با استفاده توأم از دو روش پیش ساختگی و بتن ریزی در محل ساخته می شود. در این روش قالب زیرزمینی به کلی حذف و فقط به نصب چند ردیف شمع اکتفا می شود. ایستای لازم برای تحمل بارهای زمان اجرا، توسط شبکه های پیش ساخته آرماتور و با تیرچه های پیش تغییر تامین می شود. شکل پاشنه بتنی تیرچه

طوری است که تکیه گاه کافی و مناسب را برای نصب بلوکها(قالبهای همیشگی) فراهم می کند.
تیرچه ها در دو نوع خرپایی و پیش تنیده تولید می شوند. در کارگاه پس از قرار دادن آنها در فواصل معین و شمع بندی زیر تیرچه ها، بلوکها بین تیرچه های مجاور قرار داده می شوند و سپس آرماتورهای حرارتی نصب و بتن ریزی انجام یم شود، به طوری که حداقل ضخامت بتن روی بلوکها از 5 سانتی متر یا فاصله محور به محور تیرچه کمتر نباشد. سرعت اجرای این نوع سقف زیاد است و هزینه هیا مربوط به قالبندی، بتن ریزی و کارهای وقت گیر کارگاهی به حداقل ممکن، تقلیل می

یابد.
مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک به شرح زیر است:
1_ حمل و انبار کردن مصالح تشکیل دهنده سقف
2_ نصب تیرچه ها
3_ نصب تکیه گاهها موقت (شمع بندی)
4_ نصب بلوکها
5_ آرماتوربندی
6_ تکمیل قالب بندی
7_ بازدید سقف و آماده سازی آن برای بتن ریزی
8_ ساخت بتن
9_ انتقال بتن
10_ بتن ریزی و متراکم کردن آن
11_ پرداخت سطح بتن
12_ عمل آوردن آن


13_ بازکردن قالبها و جمع آوری تکیه گاههای موقت
1_ حمل و انبار کردن بلوکها:
این عمل طوری باید انجام شود که از شکسته شدن آنها در زیر فشار نیروهای غیر متعارف در اثر ضربه جلوگیری شود. در صورتی که تجهیزات کانی برای حمل بلوکهای بتونی در دسترس باشد. ابتدا بلوکهای بتنی در دسترس باشد. ابتدا بلوکها به وسیله ماشین های مخصوص روی پالتهای چوبی و یا فلزی به ابعاد 1020*1020 متر مربع چیده می شوند. در هر پالت بسته به ابعاد بلوکهای توان یا ما ردیف 12 تا 18 تای بلوک چیده تا سطح پالت کاملاً پر از بلوک شده در حین حال از ارتفاع

بلوکهای چیده شده از حدود 1020 متر بیشتر نشود پس پالتهای پر از بلوک، به وسیله بالابر از محل تولید به محل انبار کارخانه حمل می گردند و از آنجا توسط کامیون کنی به محل مصف ارسال می شوند در صورتی که بالابرهای مناسب در کارگاه موجود باشند پالتهای پر از بلوک تاردی سقف نیز قابل حمل خواهند بود.


در کارگاه بلوکهای بتونی و سفالی معمولاً به وسیله زنبه های مخصوص و فرغونهای مناسب به محل نصب حمل می شوند. پیدن بلوکها روی زمین صاف چنان انجام می شود که تیغه های آنها در امتداد و قائم قرار گرفته و به طور مرتب کنار هم انباشته شوند. پس از اتمام هر ردیف بلوکها ردیف بالاتر در جهت عمود بر ردیف قبل چیده می شود. تا قفل در و بست مناسب بین ردیفهای متوالی ایجاد گردد. تعداد ردیفها طوری باید باشد که بلوکهای زیرین در اثر فشار وزن بلوکهای بالاتر از خود خرد نشوند و همچنین چیدن و برداشتن بلوکها به سادگی میسر باشد.
حمل و انبار کردن تیرچه ها:
در مورد قطعات پیش ساخته خرپایی، عدم دقت و مراقبت به هنگام حمل و نقل باعث شکسته شدن جوشها و خم شدن اعضای خرپا و شکستن پاشنه بتونی می شود.
در مورد قطعات پیش تنیده حمل و نقل ناصحیح ممکن است به شکستن کل قطعه بیانجامد توضیح اینکه قطعات پیش تنیده نباید هنگام حمل و نقل به پهلو و یا در جهت عکس برگردانده شوند در غیر اینصورت علت خارج از مرکز بودن نیروی پیش تنیدگی، امکان شکستن آنها وجود خواهد داشت.


حمل و نقل تیرچه ها پیش تنیده توسط دو نفر و در حالی که هر کدام از 40 تا 50 سانتی متری دو انتهای تیرچه را گرفته اند انجام می شود. در مورد تیرچه های بلندتر و سنگین تر تعداد و نفرات به نسبت افزایش می یابد. نفرات بعدی، تیرچه ها طوری می گیرند که فاصله نفرات از یکدیگر تقریباً مساوی باشد. تیرچه های خرپایی کوتاهتر از 3 متر را یک کارگز در حالی که از وسط تیرچه گرفته

است به سادگی می تواند حمل کند. اگر در بالا بردن قطعات از جرثقیلها با سایر دستگاههای بالابر استفاده می شود. قلاب های جرثقیل باید در فاصله 20 تا 50 سانتی متری دو انتهای قطعه پیش ساخته وصل شود. و تیرچه ها و دالها با کماب مراقبت به طبقه مورد نظر حمل شوند برای انبار کردن تیرچه ها و دالها، ابتدا تخته هایی به ضخامت حداقل 205 سانیت متر و به عرض حدود 10

سانتی متر روی زمین سطح مقابل هم گذاشته می شوند پس یک یا چند ردیف از قطعات پیش ساخته کنار هم روی تخته ها چنان قرار داده می شوند که فاصله انتهای قطعات در محل اتکای آنها روی تخته در حدود 20 تا 50 سانتی متر باشد بعد از پر شدن هر ردیف دو عدد تخته در انتهای تخته های قبل و در امتداد شاغول آنها گذاشته شده و مجدداً عمل تکرار می شود. تعداد ردیفهای روی هم چیده شده به حدی باید باشد که قطعات زیرین صدمه نبینند و جابه جا کردن آنها مشکل نباشد.
تیرچه های خرپایی به طولهای مساوی را می توان روی یک سطح صاف طوری هم قرار داد که تیرچه های هر ردیف عمده به ردیف قبل از خود باشند و به این ترتیب نیازی به تخته های جدا کننده نخواهد بود.
حمل و انبار کردن میلگردها:
این عمل باید به نحوی باشد که فولاد به گل و روغن و رنگ و کثافت، یا هر ماده دیگری که تأثیر سوء در پیوستگی فولاد و بتن دارد آلوده نشود و تا حد امکان از گرد و خاک و برف و باران مصون باشد.


از حمل و نقل فولاد با تکانهای شدید، ضربه، خسارت مکانیکی و سقوط باید جلوگیری شود. انبار کردن فولاد در محوطه های باد به مدت زیاد، موجب زنگ زدگی شدید آن می شود. میلگردهای فولادی را باید بر حسب نوع و قطر آنها از یکدیگر تفکیک کرده و در کارگاه انبار نمود، در صورت استفاده از یکدیگر میلگردهای همقطر با مقاومت تسلیم گوناگون، آنها را باید در محلهای متفاوت انبار کرد و با رنگ زدن نوک میلگرد، آنها را از هم متمایز نمود.


به طور کلی، محل انبار میلگرد را باید به گونه ای پیش بینی شود که از زنگ زدگی مخصوص فولاد و کثیف شدن سطح آنها جلوگیری گردد زیرا گرچه زنگ فولاد تا وقتی پیوسته نشود اثر زیان آور در پیوستگی فولاد و بتن ندارد. ولی زنگ وقتی پوسته، پوسته می شود پیوستگی بتن و فولاد را بکلی مختل می سازد.
حمل و انبار کردن مصالح سنگی:
این کار باید به صورتی باشد که جدایی دانه ها ریز و درشت آن در حداقل ممکن باشد و از آلوده شدن مواد سنگی به مواد مضر جلوگیری شود. مصالح سنگی نباید در دیوارهای بلند انبار شود و یا روی شیب تخلیه گردند.
برداشت مصالح سنگی از دیوارهای بلند تراز 2 متر باید به طور لایه لایه از بالا پایین انجام شود. در غیر این صورت، دانه های شیب دیوار ریزش کرده و موجب تفکیک دانه های درشت از دانه های ریز می گردد.
حمل و انبار کردن سیمان:
برای کارهای بزرگ و بتن ریزیهای با حجم زیاد، سیمان به صورت فله توسط بونکرهای مخصوص حمل می شود.
درسته به مورد در سیلوهای با فلرنیت 30 تا 500 تن و یا بیشتر ذخیره می گردد. برای کارهای کوچک، سیمان در بسته های 50 کیلویی، به وسیله کامیون به محل کارگاه حمل می شود. و در کارگاه در محل های پیش بینی شده نگهداری می گردد. اگر سیمان به طور فله به کارگاه کوچکی که فاقد سیلو است حمل شود. می توان برای مدت کوتاهی آن را در شبکه های درپوش دار

محفوظ از جریان هوا یا کشیدی کاغذی یا پلاستیکی در بسته نگهداری شود. اگر مدت نگهداری کیسه های سیمان طولانی باشد آنها را در جای سرپوشیده و خنک نگهداری کرد. در این صورت باید کف انبار سیمان به ارتفاع حدود 10 سانتی متر به وسیله تخته یا مصالح دیگر که از نشست رطوبت به بالا جلوگیری می کند مخروش گردد. در چیدن کیسه های سیمان باید کمال دقت به کار رود و کیسه ها چسبیده به هم روی هم قرار گیرند تا هوا در میان آنها جریان نداشته باشد. هنگام

چیدن کیسه ها باید راهروی مناسبی برای دسترسی به کیسه های انتهای انبار پیش بینی شود. تا همیشه همه آنها در دسترس باشند و مورد استفاده قرار گیرند و به ترتیب رسیدن محموله های مختلف سیمان به کارگاه، مصرف شوند.
نصب تیرچه ها:
قبل از نصب تیرچه ها لازم است اختلاف سطح سقفهای ساختمان و همچنین محل طرح ها و تیغه بندی روی سقف و باز شوی و نیز محل عبور لوله های بخاری و غیره که بر اساس نقشه های اجرایی به دقت مورد بازرسی و کنترل قرار گیرند. تا ضمن تصحیح اشتباهات احتمالی مربوط به تراز تکیه گاهها و غیره اقدامات اجرایی در حین نصب تیرچه ها و یا قبل از آن صورت گیرد همچنین قبل از نصب هر تیرچه روی تکیه گاه مربوط باید سلامت آن تیرچه از نظر ظاهری مورد بازدید مجدد قرار گیرد تاتیرچه های معیوب کنار گذاشته شد و قبل از اصلاح مصف نشوند.
تیرچه های خرپایی و پیش تنیده باید به دقت در فواصل مساوی و در امتداد تعیین شده روی دیوار باربر با تیرآهن یا قالب تیر بتنی قرار داده شوند حداقل طول اتکای پاشنه بتون تیرچه های خرپایی روی دیواره های باربری سانتی متر و در مورد تیرچه های پیش تنیده که 2 سانتی متر است. اگر حداقل طول اتکا برای نصب تیرچه ها تامین نشده باشد. باید با اجرای شمع بندی و قالب بندی مناسب تکیه گاه لازم را برای نصب تیرچه ها فرهم نمود. البته فولاد کششی تیرچه ها را باید دست کم به اندازه 12 سانتی متر به داخل تکیه گاه ادامه داشته باشد. در غیر اینصوت میلگرد با سطح مقطع معادل میلگردها کششی و با طول پوشش کافی در انتهای تیرچه نصب می شود.
در مورد تیرچه های فلزی، فولاد و تیرچه تاجان تیرآهن ادامه می یابد و با اجرای قالب بندی مناسب تکیه گاه لازم برای نصب تیرچه ها و بتن ریزی کلاف لبه تیرآهن فراهم می شود. از جوشکاری فولاد تیرچه به تیرآهن باید اکیداً خودداری شود. زیرا در اینصورت ناحیه کششی تیرآهن در اثر جوش

آسیب دیده و ضعیف خواهد شد. روش تعیین سطح مقطع بتن و میلگرد کلاف لبه تیرآهن، در بند 5-2 این فصل درج شده است.
تنظیم فواصل تیرچه ها از یکدیگر با نصب 2 بلوک انتهایی در دو سر تیرچه انجام می شود. و باید دقت شود تا بلوکهای انتهایی روی تکیه گاه قرار نگیرند توصیه می شود. برای بلوکهای مجاور تیرها و کلافهای بتنی از بلوک ها که بسته به همین منظور تولید می شوند. استفاده شود. تا هنگام بتن ریزی از پر شدن قسمتهای خالی بلوک که موجب بیهوده و سنگین شدن وزن سقف می شود جلوگیری گردد.


نصب تکیه گاههای موقت:
برای قالب بندی سقف تیرچه بلوک از یک روش یکنواخت و مشخص استفاده می شود که بر اساس آن در وقت و هزینه قالب بندی به مقدار زیاد صرفه جویی شده، مشکلات اجرایی کاهش یافته و کار با سرعت بیشتری اجرا می شود به طور کلی، قالب سازه ای است که برای نگهداری بتن تازه و خمیری اجرا می شود تا پس از بتن ریزی، سخت شدن و مقاوم شدن بتن به حد کافی، ساختمان بتن به فرم قالب و به صورت یکپارچه ای درآید تحمل نیروهای ناشی از وزن خود قالب، بتن آرماتور و همچنین نیروهای دینامیکی حاصل از عبور و مرور عملیات بتن ریزی و غیره به عهده سازه قالب است.
قالب بندی سقف فقط به نصب چهار تراشهایی به ابعاد مقطع دست کم 5*10 سانتی متر و شمع هایی به قطر دست کم 15 سانتی متر خلاصه می شود. در عمل شمعها باید به طور حکم و ثابت نصب شده و توسط کوه در جای خود محکم شوند و باد بندهای مناسب برای جذب نیروهای افتی پیش بینی و اجرا گردند.
نصب تکیه گاههای موقت بلافاصله بعد از نصب تیرچه ها صورت می گیرد فاصله چهار تراشها و شمع های متوالی از یکدیگر به استقامت تیرچه ها و چهار تراشها بستگی دارد و معمولاً فاصله

چهار تراشها از هم دیگر در مورد تیرچه های خرپایی حدود 1045 متر و در مورد تیرچه های پیش تنیده حدود 3 متر است. هنگام شمع بندی، خیز مناسبی برای دهانه به طرف بالا برای تیرچه ها در نظر گرفته می شود تا پس از بارگذاری خیز در نظر گرفته شده حذف و سقف مسطح گردد.
نصب بلوکها:
بعد از اجرای شمع بندی زیر تیرچه ها و قالب بندی کلافها و باز شوی نصب بلوکها آغاز می شود. هنگام نصب باید کمال مراقبت به عمل آید تا بلوکهای انتهایی در روی تکیه گاهها قرار نگیرند و فاصله آنها از قسمتهای انتهایی و کناری، بر اساس جزئیات به یک اندازه باشند و از به کار بردن بلوکهای شکسته و نامنظم در سقف باید خودداری شود.

 


آرماتوربندی سقف:
آرماتوربندی تیرچه و بلوک، بعد از نصب بلوک انجام می شود بدیهی است که آرماتوربندی تیرهای بتنی و کلافهای روی دیوارهای باربر، قبل از نصب تیرچه ها باید اجرا شده باشد.
آرماتوربندی سقف تیرچه بلوک، شامل کلافهای میانی و تکیه گاهی، میلگرد منفی، میلگرد افت و حرارت، آرماتور محل باز شوها و طره ها و میلگردهای آویز سقف کاذب است.
آویزهای سقف کاذب:
این آویزها معمولاً به قطرهای 8 میلی متر و به طولهای مورد لزوم در فواصل تعیین شده طبق نقشه های اجرایی مابین بلوکها نصب می شوند.

میلگردهای جمع شدگی و حرارتی:
بعد از نصب آرماتور کلافهای میانی در محل بازشوها و کار گذاشتن میلگردهای منفی و ملی، میلگردهای جمع شدگی و حرارتی نصب می شوند. نقش این میلگردها مقابله با تنش های ناشی از جمع شدگی و تغییرها در بتن پوششی است میلگردهای جمع شدگی و حرارتی در دو جهت عمود بر هم، در قسمت بالای سقف اجرا می شوند.
تکمیل قالب بندی:
بعد از تکمیل کارهای مربوط به نصب بلوکها و اجرای آرماتور بندی محلهای باقی مانده سقف قالب بندی می شوند که شامل قالب بندی قائم دور سقفها و دور بازشوها و حد فاصل تکیه گاهها از سقف مورد اجراست. برای قالب بندی از قالب چوبی و فلزی استفاده که با اجرای پشت بندها و پایه ها و اتصالات کافی در جای خود محکم می شوند قادر به تحمل نیروهای ناشی از وزن، ض

ربه و لرزشهای ناشی از بتن ریزی و متراکم کردن بتن باشند و در مرحله بتن ریزی تغییر شکل بدهند. وجود درز در قالب موجب خروج دوغاب سیمان از وسط درزها و کرمو شدن بتن و در نتیجه کاهش مقاومت آن می شود. قبل از قالب بندی سطوح قالب بندی سطوح قالب که در تماس با بتن قرار خواهند گرفت، باید به طور مناسبی روغن مالی شوند تا قالب برداری به طور ساده و بدون ایجاد ضربه میسر باشد.


ساختن بتن در کارگاه:
روشهای ساخت بتن به نحوه اندازه گیری اجزای تشکیل دهنده آن در کراگاههای مختلف، به طور گسترده ای با یکدیگر متفاوت است قبل از ساخت بتن باید مصالح و نفرات کانی و ماشین آلات و تجهیزات مناسب تهیه شده باشد و پس از آماده کردن محل بتن ریزی و ایجاد راهروهای مناسب برای حمل بتن اقدام به بتن ریزی گردد. مدیریت صحیح قرار دادن مصالح و ماشین آلات در محل مناسب به پیش بینی نفرات کانی و کارآزموده و سرعت عمل، لازمه انجام کاری مطلوبست.
توزین و پیمانه کردن مصالح:
توزین و پیمانه کردن مصالح تشکیل دهنده بتن به دو روش وزنی و حجمی انجام می گیرد. مصالح سنگی، سیمان و آب، با روش حجمی، به دقت روش وزنی قابل اندازه گیری نیستند. زیرا حجم مصالح سنگی در اثر حمل و رطوبت مصالح ریز دانه متغیر است و حجم سیمان نیز به طور قابل ملاحظه ای در اثر وجود هوای بین ذرات تغییر می کند از این رو اندازه گیری وزنی مناسبترین روش اندازه گیری اجزای تشکیل دهنده بتن است.
مخلوط کردن بتن:
بتن باید طوری مخلوط شود که اجزای متشکل آن به طور یکنواخت در کل مخلوط توزیع شده و روی دانه های سنگی با یک لایه نازک خمیر سیمان پوشیده شود مدت مخلوط کردن بتن بستگی به نوع دستگاه بتن ساز(شکل دیگ، سرعت گردش، و شکل پره های داخل آن) و مقدار سیمان. نسبت آب به سیمان و جنس، شکل و دانه بندی مصالح سنگی دارد. زمان اختلاط به طور متوسط 1.5دقیقه است و در مورد دستگاههای بزرگتر کمتر و در حدود 30 ثانیه است. زمان اختلاط بتن برای هر دستگاه در دفترچه مشخصات فنی آن دستگاه قید می شود.


اختلاط ناقص بتن موجب کاهش مقاومت نهایی آن می شود. از طرف دیگر در صورتی که بتن بیش از حد مخلوط شود هوای داخل مخلوط به طور کامل از آن خارج می شود و در نتیجه روانی بتن کاهش می یابد.
ساخت بتن بوسیله دستگاههای بتن ساز:
در مواردی که حجم بتن ریزی زیاد باشد و تولید بتن، به طور مداوم انجام گیرد. مانند کارگاههای بزرگ و کارخانه های تولید بتن از دستگاههای بتن ساز ثابت که در یک محل نصب و راه اندازی می شوند استفاده می کنند.
اگر حجم بتن ریزی محدود باشد از بتن سازهایی که روی یدکش قرار دارند. استفاده می شود. ظرفیت این نوع دستگاهها حدود 150 تا 1500 لیتر است و پس از اتمام کار به راحتی قابل جابه جا شدن هستند. در مواردی که حجم بتن ریزی کم و مدت اجرا کوتاه ولی فاصله انتقال بتن بیش از00 2 متر باشد از دستگاههای بتن ساز که روی وسایل نقلیه و کامیون نصب شده اند استفاده می شود اتومیکسر نام دارد.( کمتر از 200 متر یعنی تا فاصله 3 متر با بیل و از 3 متر تا 5 متر به وسیله زنبه یا فرغون صورت می گیرد) برای ساختهای طولانی تر از تراک میکسرها استفاده می شوند که زمان بیشتری را برای مخلوط کردن بتن نیاز دارند برای انتقال بتن در ارتفاع، ازجام و جرثقیل و پمپ بتن استفاده می شود.
پمپ بتن:
پمپ بتن وسیله ای بسیار راحت و مناسب برای حمل بتن در کارگاههاست که بوسیله آن می توان بتن را تا فاصله 350 متر و یا ارتفاع 45 متر(هر متر ارتفاع معادل 8 متر طول) منتقل کرد.
در اساس کار سه نوع پمپ بتن متداول است. پمپ بتن پیستونی، پمپ پنوماتیک، پمپ فشاری که رایجترین پمپ بتن، پمپ پیستونی است.
انتقال بتن با جام و جرثقیل:
در مواردی که ارتفاع محل بتن ریزی زیاد و فاصله افقی انتقال بتن کم باشد از جام و جرثقیل استفاده می شود. جامها و جرثقیلها از نظر ظرفیت و امکانات بسیار متنوع هستند و برای بتن ریزی سقف تیرچه بلوک، معمولاً از جامهای با ظرفیت 0.3 الی 0.8 متر مکعب استفاده می کنند که با جرثقیلهای معمولی جابه جا می شوند.


بتن ریزی و متراکم کردن بتن:
کیفیت یک سازه بتنی، بستگی کامل به نحوه اجرای صحیح بتن ریزی و مراقبت از بتن دارد که بدون رعایت آنها حتی اگر از مصالح بسیار خوب و بتن با کیفیت عالی نیز استفاده شده باشد نتیجه کار غیر قابل اطمینان خواهد بود و به یک تعبیر موجب هدر رفتن سرمایه مصالح مورد مصرف خواهد شد.
بتن ریزی و متراکم کردن بتن باید به نحوی باشد که از به هم خوردن یکنواختی مخلوط جلوگیری

شود تمام گوشه ها و فواصل بین آرماتورها به خوبی با بتن پر شوند و حبابهای هوای مخصوص در بتن تا آنجا که میسر است از آن خارج گردد. ارتفاع سقوط بتن از جام یا لوله پمپ و غیره نباید بیش از 1.5 متر باشد و از توده شدن بتن در یک محل باید جلوگیری شود. اکر ارتفاع سقوط بتن بین 1.5 تا 15 متر باشد. از مخروطها یا منشورهای متصل به هم می توان استفاده کرد.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید