بخشی از مقاله
مقدمه :
ذرت یکی از مهمترین گیاهانی است که به عنوان غذای اصلی در بسیاری ازکشورهای آمریکای مرکزی وجنوبی،آفریقا و قسمتی ازآسیا کشف شده ویکی از مهم ترین گیاهان تأمین کننده انرژی وپروتئین بوده وتولیدات سالانه آن نزدیک به 500 میلیون تن می باشد .درایران نیزذرت به عنوان یک گیاه جدید درسال 1349 با تأسیس بخش تحقیقات ذرت وعلوفه درموسسه اصلاح وتهیه نهال
وبذرهمراه با بررسیهای به نژادی وبه زراعی مورد توجه قرارگرفت . بطوری که درسال زراعی 81-80 سطح زیرکشت آن به مرز 218465 هکتاروتولید 45/1 میلیون تن رسید.کشت ذرت با توجه به تنوع آب وهوایی دربسیاری ازمناطق کشوربعد از برداشت غلات قابل گسترش است . در دنیا ودربین غلات ذرت بعد ازگندم وبرنج ازلحاظ اقتصادی وسطح زیرکشت مقام سوم را داراست. ولی ازنظرک
ل تولید مقام اول را به خود اختصاص داده واین درحالی است که به دلیل سازش پذیری با شرایط اقلیمی مختلف، روز به روز دردنیا درحال گسترش بوده. به طوری که امروزاز عمده ترین محصولات مناطق نیمه گرمسیر وگرمسیربه شمارمی آید[8] . ذرت گیاهی است (c4)که از پتانسیل بالا برای تبدیل انرژی خورشیدی برخورداراست .سهم ذرت درتغذیه انسان 25-20%ودرتغذیه دام وطیور75-70% ودیگرفراورده های جانبی 5% می باشد[24]،طبق آخرین آمارسطح زیرکشت ذرت درایران 000/300 هکتاراست که ازاین مقداردرحدود 000/50 هکتار(20%)به کشف ذرت سیلوی
اختصاص دارد که استان تهران به 000/16 هکتارسطح زیرکشت ازنظرکاشت ذرت سیلوی دردرجه اول اهمیت قراردارد[31] .
تنوع شرایط آب و هوایی در مملکت ما موجب گشته تا در بعضی نواحی به علت وجود فصول نا مساعد و طولانی،استفاده از علوفه سبزوتازه محدود گردد.به طوری که جهت جبران این کمبودوذخیره علوفه،دامداری ها به دنبال روش هایی نظیر خشک نمودن،سیلو کردن و...بروند.دربین روشهای فوق ،استفاده از علوفه سیلو شده به دلیل کیفیت بالا ،تنوع ویتامین هاوارزش غذایی فوق العاده برروش خشک کردن،که سبب تلفات مواد غذایی بالاخص پروتئینی آن است،ارجحیت داشته و به همین دلیل در سالهای اخیر سطح زیر کشت ذرت علوفه ای با توجه به ارزش غذایی آن ،سازگاری با شرایط اقلیمی متفاوت و عملکرد بالای آن در واحد سطح افزایش چشمگیری داشته و امروز یکی از رقم های بالای جیره غذایی دام ها بالاخص گاوهای شیری را تشکیل می دهد[6].
واژه سیلو(silo)ازکلمه یونانی سیروس (siros)مشتق شده است که بعضی از گودال در زمین می باشد چندین هزارسال قبل کشاورزان علوفه را به صورت سیلو برای خود نگهداری می نمودند.بعدها مصریها با تکنیک سیلوکردن آشنا شدند وطبق نقاشی های رنگی مربوط به سیلوکردن توسط مصریها در1000 الی 1500 سال قبل ازمیلاد،مصریها اهمیت سیلوکردن درفضای بدون هوا را فهمیده بودند[31].سیلوی علوفه درسال 1860 درمجارستان شروع شد،سپس عمل سیلوکردن را کشاورزان آلمانی وفرانسوی آموختند وبکاربستند . آرکیست گرفورد (Argisste Gofford,1879)اولین کتاب خود را درسال 1877 تحت عنوان اصول اولیه سیلو نمودن ذرت منتشرنمود وی (پدرسیلوی مدرن)نامیده شد . دویک(duvich ,1980) گزارش نمود که هیبریدهای جدیدتردارای وزن علوفه بیشترو شاخص برداشت معنی دار می باشند . درآمریکا گری بیل وهمکاران (Graybillet.1991) دریافتند که درصورتیکه تراکم کشت ارقام سیلوئی از50000 بوته درهکتاربه 80000 بوته درهکتارافزایش حاصل نماید،تولید کل ماده خشک نیز افزایش حاصل خواهد کرد . واتیلوندا وهانتر(vattikonda and Hunter,1983 ) طی دوسال بررسی برروی دوسری ازهیبریدها (28 و
60 هیبرید) درکانادا همبستگی نسبی محصول دانه ومحصول کل بوته را محاسبه نمودند دراین همبستگی به ترتیب r=0: 50 ,r =0 : 48 بود ودراین بررسی مشخص شد هیبریدی که دارای بیشترین محصول دانه بود علوفه بیشتری نیز تولید کرده است .
اهلشود(Ahlischwed,1984 ) اعلام نمود که ذرت سیلوشده با 30 – 25% ماده خشک 30 –
20% ارزش دانه ذرت را دارا می باشد،درصورتیکه ارزش غذایی آن 12-8% بیشترازذرت خشک شده درتغذیه گاوهای گوشتی می باشدجعفرشاملودریک بررسی تحت عنوان وبررسی ومقایسه عملکرد هیبریدهای ذرت سیلوئی و تعیین درجه سازگاری آنها باشرایط مختلف محیطی که در10 منطقه از جمله کرج انجام شد ،نتیجه گرفت که هیبرید)73(K589*B با عملکرد3/93تن در هکتاردارای بیشترین عملکرد و پایداری نسبتا خوبی را نیز نشان داده است [7].در بررسی های مشابه که توسط وحدت وخاوری تحت عنوان بررسی عملکرد نها ئی هیبریدهای ذرت سیلوئی که طی 3 سال درمشهد انجام شدمشخص گردید که ذرت هیبریدکمپوریت(ko6) نسبت به سایرهیبریدها وشاهد (704)برتری داشته است [19]. همچنین یغموری دریک بررسی تحت عنوان (بررسی ومقایسه عملکردنهائی هیبریدهای ذرت سیلوئی وتعیین درجه سازگاری آنها با شرایط مختلف محیطی)که بمدت 3 سال درکردستان شدنتیجه گرفت که رقم ko6 با عملکرد 83 تن درهکتارنسبت به شاهد وسایرارقام مورد بررسی برتری داشته است [20].
چوکان دریک بررسی درگرگان تحت عنوان (بررسی ومقایسه عملکرد درارقام هیبریدهای ذرت سیلوئی )دریافت که بیشترین همبستگی برگ (97 %) باعملکرد بوته داشته اند وعملکرد علوفه درکرت بیشترین همبستگی را با وزن ساقه بوته (81 %) داشته است [2].
یکی از عمده ترین مشکلات تولیدپروتئین ومحصولات دامی درکشورعدم وجود علوفه خوارک کافی جهت تغذیه دامهاست وذرت علوفه ای به عنوان یکی ازمحصولات اساسی ومهم می تواند نقش عمده ای را دراین راستا ایفا کند [24]. درآب آبیاری درمناطق خشک ونیمه خشک مورد توجه عده ای ازمحققین قرارگرفته است [22].صدمه ناشی ازگرما یا خشکی عملکرد ذرت را کاهش می دهد.میزان کاهش عملکرد ممکن است به قدری کم باشد که هیچ تأثیرقابل مشاهده ای برروی گیاه نداشته باشدیا به حدی شدید باشد که معمولی تولید نشده وگیاه ازبین برود.لینه های اینبرد وهیبریدها ازنظرمقاومت به گرما یا خشکی عکس العملی متفاوتی نشان می دهند[9]. تنش خشکی درزمان گلدهی،فاصله بین گرده افشانی وظهورکامل (ASI)را افزایش می دهد وباعث کچلی بلال ها می گردد .[29],[23]در تحقیقی اثرات دور،میزان آب آبیاری وکودهای شیمیایی برذرت علوفه ای درطی سال های 1364 تا 1365 دررزقان فارس بررسی شد . نتایج بدست آمده نشان داد که اثرتیمار زمان آبیاری درسطح یک درصد معنی داربوده است بطوریکه تیمار(دورهای آبیاری 5/8 روز)نسبت به تیمارآبیاری به میزان دور 11 روز برتری داشته است . همچنین ازنظرمقادیرمختلف آب ملاحظه گردید که تیمارآبیاری با دوری به میزان 80 درصد تبخیرکلاسA نسبت به سایرتیمارها درسطح 1% معنی داربوده است[17] .
درآمریکا اثرتنش آبی برذرت شیرین درطی سال های 1984 و1985 نشان داد که حداکثرعملکرد نسبی کل بلال های بدون پوشش درتیمار 85 درصد آبیاری (نسبت به آبیاری کامل100 درصد)
حاصل شده است . درتیماربدون آبیاری فقط 44 درصد محصول نسبت به شرایط آبیاری کامل بدست آمده است[21].در انتها باید گفت : گیاهان علوفه ای اهمیت بسیاری درتأمین غذای دام دارند.یکی ازگیاهان علوفه ای مناسب برای تغذیه دام ،ذرت است ما می توانیم ازعلوفه ذرت درتغذیه دام های خود استفاده کنیم[8].
آمارسطح زیرکشت ذرت درشهرستان نیشابور و استان خراسان مطابق جدول های ذیل می باشد.
سال 84-83 شهرستان نیشابور
ذرت علوفه ای سطح زیر کشت(هکتار) رتبه تولید رتبه عملکرد رتبه
سال زراعی 84-83 008/3 اول 30/156 اول 96474/51 دوم
سال زراعی 85-84 570/2 اول 742/134 اول 42889/52 اول
سال 84-83 استان خراسان
سطح زیر کشت(هکتار) تولید عملکرد
آبی دیم جمع آبی دیم جمع آبی دیم جمع
13170 0 13170 611631 0 611631 46441 0 46441
مدیر جهاد کشاورزی نیشابور اعلام کرد:توجه به شرایط مناسب و پتانسیل بالای کشاورزی در نیشابور امسال(1386) 2500 هکتار از مزارع این شهرستان به کشت ذرت علوفه ای اختصاص یافته است یوسفی میانگین تولید ذرت علوفه ای به ازای هر هکتار را بیش از 55تن و مجموع تولید ذرت علوفه ای این شهرستان را 138 هزار تن اعلام کرد.همچنین مدیر جهاد کشاورزی این نکته را خاطر است که امسال علاوه بر افزایش سطح زیر کشت حدود 10 درصد افزایش تولید نیز پیش بینی می شود .وی تعداد کشاورزان ذرت کار این شهرستان را 110 نفر اعلام کرد.یوسفی توزیع 1250 تن انواع کود،112تن بذر اصلاح شده و انجام راهنماییهای کارشناسان در زمان کاشت،داشت را از جمله کمک های کشاورزی به ذرت کاران عنوان کرد.
همچنین در اخباری که از سایت موج گرفته شد به نقل از روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی،مهندس محمد مهدی کابلی مدیرکل دفترمحصولات عوفه ای ذرت دانه ای اعلام کرد:امسال(1386)با رشد4/4%،6705000 تن ذرت علوفه ای در کشور تولید شد[28].
فصل اول:
خصوصیات گیاه شناسی ذرت
1-1 شکل ظاهری یک بوته ذرت :
بوته ذرت شامل قسمتهای ریشه،ساقه، برگ وگل می باشد.ذرت قوی بوده و درسطح خاک گسترش می یابد ساقه آن بندبند وتوخالی است وارتفاع آن به 2 تا 3 مترودربعضی شرایط ممکن است ارتفاع ذرت به 6 تا 7 مترهم برسد برگهای ذرت درازوکشیده است وبطور متوسط درروی هربوته 12 تا 18 برگ وجود دارد .
گلهای ذرت به صورت نروماده هستند که گلهای نربه شکل خوشه بوده ودرانتهای ساقه قراردارند.گلهای ماده روی ساقه ودرکناربرگها قراردارند که وقتی تبدیل به دانه شوند« بلال» ذرت را به وجود می آورند گلهای ماده توسط غلامی که به آن پوست بلال می گویند،پوشیده
شده ودرانتهای بلال نیزرشته هایی که آن را « کاکل ذرت » می نامند،قراردارد [13].
اجزا تشکیل دهنده بوته ذرت
1-2 خصوصیات بوتانیکی ذرت :
ذرت گیاهی است،یک ساله دارای 20=n2 کروموزوم متعلق به تیره Poaceae اززیر تیرهpanicoidea گروه maydeae جنس zea وگونه mays که سه جنس zea،Tripsacam،Euchiaena بومی امریکا بوده وپنج جنس chionachne,trilobachne,scherachn Coix poly foea بومی استرالیا وجنوب شرقی آسیا هستند .
برخی گیاه شناسان گونه Euchlaena mexicena teosinte را درهمان جنس ذرت zea معرفی می کنند جنس های Euchlena ,Tripsacum نزدیکترین خویشاوندان ذرت به شمار می آیند . ذرت گیاهی است یک پایه (Monoique-monoecious ) بدین معنی که گلهای نروماده جدا ازهم ولی برروی یک پایه قراردارند گلهای ماده ذرت ازجوانه ای که درقاعده غلاف برگ وجود دارد،تولید می شود.محور سنبله های ذرت بعد ازتکامل تبدیل به مغزبلال(چوب محوربلال)شده که درروی محور بلال سنبلچه های متعددی بصورت جفت قرارداشته که هرکدام دارای دوگل مونث می باشند .
ازمحل تخمدان میله بلند وباریکی بنام خامه یا سیلک خارج می گردد که درروی آن کلاله ظریف وکرکداری وجود دارد اولین میله بلند ازراس پوسته دور بلال خارج و ظاهر می گردد میله خامه درطول مدت زمانی حدود 5 تا10 روز تشکیل شده درتمام طول خود مستقیماً می تواند،با گرده های مذکررا بپذیرد تعداد بلال های ذرت و رگه های گیاه بسته به واریته های مختلف متفاوت بوده وبین یک تا 12 عدد درنوسان است آلت نربه صورت خوشه ویا خوشه های فرعی یا دو سنبلچه بلندوکوتاه به طورمنظم درانتهای ساقه اصلی قرارگرفته است .هر سنبلچه دارای دوگل وهرگل دارای سه پرچم است درگیاه یک پایه ذرت به علت جدا بودن اعضای زایشی گرده افشانی بطور غیرمستقیم صورت گرفته وگرده های گل بطرق مختلف برروی اعضای مونث انتقال پیدا کرده،درنتیجه گرده افشانی آزاد ومستقیم کمترانجام می گیرد . (از1 تا 15 درصد)گرده های ذرت تقریباً درتمام ارقام آن از1 تا 5 روز قبل از ظهور سایراندامها رسیده وگل کردن (protandry ) آن نیزچندروز به طول می انجامد .
بعد ازآنکه میله پرچم خارج گردیده،ازکیسه گرده مقادیرزیادی گرده های سبک آزاد می شود که تعداد آن بالغ بر5/2 میلیون عدداست گرده افشانی غیرمستقیم ذرت عمدتاً بوسیله باد صورت گرفته که گاهی تا چندین کیلومترگرده ها را منتقل می نماید .
گرده های منتقل شده برروی کلاله بالافاصله جوانه زده اما فقط یک میله گرده بعداز20 دقیقه به تخمدان می رسد تحت شرایط عادی مدت 24 ساعت زمان لازم است،تا عمل باروری یک بلال به
صورت کامل انجام گیرد هربلال حاوی 8-30 ردیف سنبلچه زوج بوده که هریک دارای چندین گلچه می باشد،که تنها یکی ازآنها بارور میشود دانه ذرت میوه ای است گندمه(caryopsis)وپوسته آن فقط شامل پوسته میوه (fericarp) است .ذرات دارای ساقه های راست ومستقیم بوده که گاهی طول آن درمناطق خشک به 8 مترمی رسد برگ های ذرت شبیه سایرغلات پهنک برگ دارای غلا
ف بوده که ساقه را درآغوش می گیرد طول برگ بین 30 الی 80 سانتی متر وگاهی به 150 سانتی متر نیز می رسد عرض آن حدود 10 سانتی متروضخامت آن 12 میلی متراست .
ارتفاع بدنه های ذرت بانوع گونه ارتباط داشته بطوریکه ارقام زودرس 90 سانتی متر و پاپ کورن 30 تا 50 سانتی متر بلندی دارد ضخامت ساقه ذرت حدود 3 سانتی متربطور متوسط 8 تا 12 میانگره داشته که گاهی به 14 می رسد میان گره های قاعده ساقه کوتاه ونسبتاً ضخیم ومیان گره های انتهای ساقه بلند،ضخیم،توپر وفاصله بین آنها 10 تا 20 سانتی متراست .
ساقه ذرت مثل ساقه سایرغلات بندبند وتوخالی بوده وتنها بخش ناچیزی ازآن توپروکاملا خشبی است ارتفاع ذرت هیبرید 180 تا 220 سانتی متراست ارتفاع ارقام کوتاه قد 6 سانتی متروارقام
بلند قد 660 سانتی مترمی گردد [12].
1-2-1 ریشه:
ذرت قدرت پنجه زدن نداشته ودارای ریشه های قوی نبوده وسطحی است سیستم ریشه ذرت شامل 5-3 ریشه جنینی ثانویه که ازاولین گره زیر سطح خاک تشکیل گردیده ودارای ریشه های هوایی می باشد ریشه های هوایی از گره های نزدیک سطح خاک تشکیل شده که علاوه برجذب آب ومواد غذایی باعث مقاومت گیاه نیز می گردند .
ریشه درگیاهان جوان به سرعت توسعه پیدا می کند بطوریکه درگیاهان جوان که هنوز به ارتفاع 10 سانتی مترنرسیده اند،ممکن است به عمق 30 سانتی متری نفوذ کرده باشند قسمت اعظم ریشه های گیاهان کامل در عمق 75-70 سانتی متری خاک قراردارند ولی گاهی تا عمق 200 سانتی متری یا بیشترنیز نفوذ می کنند رشد جانبی ریشه ها نیز تا شعاع 100 سانتی متری صورت می گیرد .
ذرت دارای سه نوع ریشه است :
1- ریشه های بذری وریشه های اولیه تعداد این نوع ریشه ها 3 تا 5 عدد بوده وبا جوانه زدن بذر ظاهرمی شوند کاراین ریشه ها جذب آب ومواد غذایی ازاعماق خاک می باشد .
2- ریشه های تاجی یا ثانویه : از گروههای واقع در طوقه گیاه ودر زیرسطح خاک به وجود آمده وگسترش پیدا می کند تعداد آنها 7 الی 8 عدد وگاهی به 15 الی 20 عدد می رسد کاراین ریشه ها جذب آب ومواد غذایی از خاک است .
3- ریشه های هوایی یا نگه دارنده : این ریشه ها در واقع همان ریشه های تاجی هستند که دربالای سطح خاک تولید می شوند نقش آنها بیشتردرقائم نگاه داشتن گیاه است زیرا طول گیاه زیاد بوده ولذا برای مقاومت دربرابرخوابیدگی این ریشه ها مانند یک تیرک عمل می کنند نقش این ریشه ها درعمل جذب بسیارکم است [12].
1-2-2 ساقه :
ساقه ذرت مانند سایرغلات بندبندوگره دار،توخالی واستوانه ای بوده وطولش بسته به یرقم ممکن است از 30 سانتی متر تا 7/5 متر وقطرش از1/3 سانتی متر تا 5 سانتی متر تغییر می کند .
ساقه ذرت به عکس سایرغلات معمولا بدون انشعاب است وپنجه ای تولید نمی کند خوابیدگی یا ورس در ذرت بندرت رخ می دهد وارقام هیبرید ذرت مقاومت بسیارخوبی دربرابرخوابیدگی
ازخودنشان مید هد لازم به ذکراست که طول معمول ذرت 5/1 تا 2 متراست مانند سایرغلات کشیده بوده وازپهنک وغلاف تشکیل شده است طول برگ ها ذرت از 30 تا 80 سانتی متروگاهی متغیراست وپهنای هربرگ حدود 8 تا 10 سانتی متراست ذرت گیاهی یک ساله است ودارای یک پایه است که گلهای نروماده در طول ساقه در محل گره هاودر مجاورت برگها تشکیل می شوند وتعداد گلهای ماده درارقام مختلف ذرت متفاوت است،گل گل آذین ذرت را به طوکل سنبله می دانند ودر واقع گل نروخوشه وگل ماده سنبله است تا گلهای ماده درآینده بلال ذرت را ایجاد م
ی کنند که بلال ذرت که دارای محوری قطوری به نام چوب بلال یا (COD) دانه هایی که درردیف های منظمی قرارگرفته اند وبا دوپوشه ضخیم پوشیده شده اند وخامه های بلندی (SIRA)که درانتهای شاخه می شوند وگل بلال ذرت را ایجاد می کنند لازم به ذکراست .محور گل آذین نه همان امتداد ساقه است و دارای گل های سه پرچمی است[12] .
ساقه ذرت
1-2-3 برگ :
ذرت نیزمانند غلات دارای برگ های بلند دراز کشیده وموازی است که معمولا برگ های پایین کوچکتروبه طول 12 تا 13 سانتی متر وبرگ های میانی 90-80 وعرض آنها بین 11-8 سانتی متراست در ذرت همانند یولاف گوشوارک وجود نداشته اما زبانک کاملا درشت،شفاف وقابل رؤیت است تعداد برگها به طول دوره رشد بستگی داشته به نحوی که درارقام زودرس 12-8 ودر ارقام دیررس تا برگ رویش دارند(ارقام معمولی 15-14 برگ)برگها به طور متناوب ودرچپ و راست یکدیگربرروی ساقه ذرت استقرار می یابند [12].
دانه ذرت همانند سایرغلات یک میوه گندمه یا به عبارت دیگر یک میوه تک لپه ای خشک وناشکوفا است 9 تا 16 میلی مترطول،6 تا 9 میلی مترعرض و3 تا 6 میلی متر قطر داشته وساختمان آن به شرح زیر می باشد :
الف : پوسته میوه یاپدیکارپاد برون
ب : لایه آلودن
ج : آندوسپرم// یا آردینه( ا- آندوسپرم سخت 2- آندوسپرم نرم ،ازدی یا نشاسته ای دانه ذرت ازنظررنگ به سه دسته ذرتهای سفید،ذرتهای زرد وقهوه ای وذرت های الوان طبقه بندی می شوند . )
د: جنین ، جنین ذرت که حدود 10 تا 12 درصد وزن دانه را تشکیل می دهد،درقسمت پایین آن قراردارد جنین ازدوقسمت اصلی لپه یا اسکوتلوم ومحورجنین تشکیل یافته است محورجنین شامل جوانه که درآن 5 تا 6 برگ جنینی دیده می شود وبه وسیله کولئوپتیل احاطه شده و ریشه چه که به وسیله کلئوریزا محافظت می گردد پس از لقاح رشد ونمو دانه آغاز می گردد 12 تا 14 روز پس ازلقاح جنین تکامل می یابد.به طوری که یک تا دو هفته پس ازگرده افشانی با مطالعات میکروسکوپی می توان اندام های جنینی از قبیل ریشه چه،ساقه چه،کولئوپتیل،اسکوتلوم ویا یافته های آغازین اولین ودومین برگ را درریشه چه،ساقه چه،کولئوپتیل،اسکوتلوم ویا یافته های آغازین اولین ودومین برگ را درآن مشاده کرد .
دانه بدون آب ذرت حدود 77 درصد نشاسته 3/2 نشاسته ذرت معمولا آمیلوپکتین و3/1 آن آمیلوز 9 درصد پروتئین(پروپلامین) به خصوص زئین حدود 48 درصد،گلوبولین حدود14 درصدگلوتین حدود 31 درصد،5 تا 7 درصد چربی،5 درصد پنتوزان،2 درصد قند،2 درصد خاکستردارد.مقدار پروتئین دانه ذرت تابعی اززنوتیپ عوامل محیطی ومدیریت های زراعی است[16] .
دانه ذرت
1-3 طبقه بندی ذرت :
ذرت را از چندین لحاظ می توان تقسیم بندی کرد .
الف ) از لحاظ ارتفاع ساقه :ارتفاع ساقه ذرت ممکن است بین 60 سانتی مترتا 8 متر وتعداد برگ درهرساقه بین 8 تا 44 برگ متغیرباشد
ب ) ازروی دوره رشد :دوره رشد بین 50 تا 330 روز متغیربوده و ذرت ها را دراین ارتباط ب
ه سه گروه به شرح زیرطبقه بندی می کنند : ارقام زودرس - ارقام متوسط رس - ارقام دیررس
ج ) ازروی رنگ دانه : ذرت های سفید- ذرت های زرد - ذرت های الوان
د) طبقه بندی از روی نحوه تولید بذر که شامل :
- واریته های ذرت با گرده افشانی باز
- واریته های ذرت هیبرید
- واریته های ذرت کمپوزیت
-واریته های ذرت مصنوعی(سنتتیک)
ر) طبقه بندی از روی شکل ظاهری ،کیفیت دانه و مواد مصرف آن ذرتها را بر حسب صفات مشخص آندوسپرم،شکل ظاهری دانه ،ترکیبات دانه وموارد مصرف آن در هفت گروه طبقه بندی
کرده اند:
-ذرت دانه اسبی Dent corn
-ذرت بلوری Flint corn
-ذرت بو داده Pop corn
-ذرت آردی Flour corn
-ذرت شیرین Sweet corn
-ذرت مومی [16] Waxy corn
1-4 رشد :
در شرایط گرم ومرطوب دانه ذرت پس از4 تا 5 روزجوانه زده ودرمواردی که درجه حرارت کمترازحداپتیمم باشد،تا 14 روزنیزطول می کشد اگربذرذرت درعمق مناسب 7-5 سانتی متری کشت شود،مزوکوتیل شروع به رشد کرده ونیمی ازفاصله تا خاک را طی نموده که با طویل شدن کلئوپتیل برگ،بقیه فاصله تا سطح خاک نیزطی می گردد . با خروج کلئوپتیل اولین دوبرگ حقیقی تشکیل شده وبرگ های بعدی به تعداد هربرگ 3 روز ظاهر می گردند.درعرض دوهفته گیاه جوان معمولا 5 تا6 برگ ویک سیستم رشد اولیه دارد،که رشد آن دیگربه ذخیره مواد غذایی بستگی نخواهد داشت ازاین مرحله به بعد رشد برگها سریعترخواهد بود .
هنگامیکه چهارمین برگ رؤیت شد تشکیل کاکلها شروع می شود دراین مرحله رشد اولیه برگها متوقف شده تعداد آنها بسته به ژنتیک گیاه،رطوبت محیط،دما ،طول روز وسایرشرایط محیطی متغیرمی باشد.دراین حالت سه هفته از سبزشدن گیاه گذشته وارتفاع گیاه حدود 35 تا 45 سانتی متر وجوانه رویشی درچند سانتیمتری بالای سطح خاک واقع شده وبرگها قسمت اعظم ارتفاع گیاه را پوشانده اند دراین مرحله شکل ظاهری گیاه بسادگی قابل تشخیص بوده وجوانه رویشی همچنان فعال است .
پس ازچند روزکاکلها درحالت جنینی درحواشی جوانه رویشی شکل گرفته وگیاه درفاصله زمان اندکی پس ازتشکیل اولیه گلهای نروماده حاوی همه برگهای خود شده وساقه ها به سرعت رشد کرده ومیزان جذب مواد غذایی به سرعت افزایش می یابددراین مدت سطح برگ تا 10 برابروطول ساقه ها 50 تا 100 برابرمی گردد همچنین تا هنگامی که برگها به تعداد کامل خود برسند،فعالیت 2 تا4 برگ اولیه ممکن است،متوقف شده باشند کاکلها دراین مرحله کاملا رشده کرده اما هنوزدرداخل برگها مخفی می باشند .حدود 5 هفته پس ازتشکیل اولین کاکلها میانگره های
فوقانی به سرعت طویل شده وکاکلها خارج می گردند پس ازچند روزدانه گرده آنها خارج شده و2 تا 3روزبعد بلال ها خارج گردیده وتازمان گرده افشانی رشد می نماید این مرحله بحرانی ترین رشد گیاه ازنظرنیاز به رطوبت ومواد غذایی بوده وهرگونه کاستی اثرمخرب خود را برمیزان تولید وعملکرد خواهد گذاشت .
2 الی 3 روزقبل از آمادگی کلاله برای پذیرش دانه گرده پراکنش دانه های گرده اغازشده ودگرگشتی نامیده می شود دگرگشتی عمدتاً به طور متوسط 14 روز طول می کشد با وجود فعالیت تعداد زیادی حشره برروی گلها اکثردانه های گرده توسط باد پراکنده می شوند معمولاً 3 تا5 درصد گرده افشانی بصورت خودگشتی صورت می گیرد .در اقلیم های گرم وخشک دوره گرد
افشانی معمولا کوتاه است .
پس ازگرده افشانی رشد رویشی متوقف شده وبلال ها برای مدت 3 هفته به سرعت رشد می کنند(بلال ها درداخل غلاف ابتدا حدود 25 میلی مترهستند ) درهریک ازگره ها یک جوانه تولید کننده بلال وجود داشتند که درهیبریدهای تک بلالی تنها یک جوانه رشد می کند وبقیه به مرحله رشد نهایی نمی رسند پس ازآن تجمع مواد خشک دردانه ها به سرعت اتفاق می افتد دراین مرحله تجمع ماده خشک تا 60 روز پس ازظهور بلال ها ثابت ثابت باقی مانده ودراین حالت که گیاه ازنظرفیزیولوژیکی به مرحله نهایی رشد می رسد،تجمع ماده خشک متوقف می شود .بطور کلی ازکاشت وبرداشت ذرت چهاردوره متمایز می توان تشخیص داد :
1) خفیف : این دوره از زمان سبزشدن شروع شده وتا15 الی 20 روز ازظهورگلهای نرادامه دارد.
2)دوره رشد سریع : ازظهورگلهای نرتا حدود 10 روزقبل ازشیری شدن دانه ها می باشد دراین دوره وزن گیاه به حداکثروحساسیت آن به کم آبی به حد اعلال خود می رسد .
3)دوره کاهش خفیف وزن : این دوره پس ازاتمام دوره دوم شروع شود وتا حدود 10 روز بعد ازشیری شدن دانه ها ادامه می یابد .
4)دوره کاهش شدید وزن : این دوره به دنبال دوره قبل شروع می شود وتارسیدن کامل دانه طول می کشد[14] .
مراحل رشد
1-5 اکولوژی ذرت :
با توجه به رویشگاه اولیه ذرت (کشورهای مرتفعی مانندمکزیک،آمریکای لاتین)امروزه این گیاه درمناطق پایین ترازسطح دریا تا ارتفاع 4000 متری وتا 58 درجه عرض شمال و40 درجه عرض جنوبی کشت می شوند .تنوع هیبریدی وانتقال آن به سراسردنیا سطح زیرکشت ذرت را توسعه بخشیده است حداقل دمای لازم برای جوانه زنی 10-8 درجه سانتی گراد بوده ودمای اپتیمم ومناسب 20 درجه سانتی گراد می باشد هرچه دمای میانگین شبانه روزپایین ترازحداپتیمم باشد،زمان سبزشدن کندتروطولانی تر خواهد بود ( جدول شماره 1)
جدول شماره 1- رابطه دما وطول مدت سبزشدن ذرت
دمای کاشت (درجه سانتی گراد) زمان مورد نیاز سبزکردن (روز)
20
18
12-10 6-5
10-8
20-18
ذرت درمرحله جوانه زنی حداکثردمای 30 درجه سانتی گراد تحمل می کند دمای بیشتراز34 درجه سانتی گراد نیزدرعمل گرده افشانی اختلال ایجاد می کنددرطول دوره رشد ونمو دمای مناسب بین 21 تا 28 درجه سانتی گراد بوده ودمای کمتراز8 درجه سانتی گراد موجب کاهش قابل توجه محصول درآن می گردد ارقام زدرس 1500 تا 1800 روز درجه و ارقام دیررس 2400 تا 2500 روز درجه نیاز دارند ذرت گیاهی روزکوتاه بوده که با کوتاه شدن روز،زمان گلدهی تسریع ودرشرایط روزهای بلند طول دوره رویش افزایش وتعداد برگها بیشترمی گردد .
زمین های با بافت متوسط 7-6 = PH برای رشد ذرت بسیارمناسب بوده وph بین 8-5/5 را نیز تحمل می کندذرت در زمان پنجه زنی نسبت به شوری حساس بوده،بطوریکه ممکن است درصد جوانه زنی راتهدید نکند،اما زمان آن را به تعویق انداخته ودرطول رشد مؤثرواقع شده ومیزان تولید را کاهش می دهد (جدول شماره1- 2) [14].
جدول شماره1- 2 : رابطه EC خاک با میزان کاهش تولید ذرت
ECبه میلی موس میزان کاهش تولید
9/5
10 50%
100%
ذرت در مناطق معتدل به مناطق گرمسیرتولیدبیشتری داشته که دلایل زیررا برای آن برشمرده اند.
1- به نظر می رسد میزان کل ماده خشک در مناطق معتدل و نیمه گرمسیر یکسان باشد اما در مناطق گرمسیر میزان ماده کمتری به دانه اختصاص می یابد به همین دلیل شاخص برداشت در مناطق گرمسیری 4/0 و در مناطق معتدل بین 5/0 تا 55/ 0 است
2- درمناطق گرمسیرنسبت به نواحی معتدل برگهای بیشتری رویش داشته ودرنتیجه تولید دانه کمترخواهد شد زیرا برگ ها مانع از تأثیربیشترنور درتولید دانه می گردد .
3- طول دوره رشد گیاه درزمان پرشدن دانه درمناطق معتدل بیشترازمناطق گرمسیراست ضریب دوره رشد درپرشدن دانه درمناطق گرمسیراست ضریب دوره رشد درپرشدن دانه درمناطق گرمسیر3%ودر مناطق معتدل 4% است .
کشت ذرت دربیشترخاک ها امکان پذیراست ولی خاک های عمیق،نسبتاً سبک ونرم برای کشت این گیاه مناسب ترهستند ،ذرت به شوری خاک حساس است وباید ازکشت آن درزمین ها
ی شورخودداری کرد [30].
1-6 آب وهوا :
ذرت برخلاف غلات(گندم وجو)احتیاج به گرما وحرارت زیاد دارد مناطقی که دارای تابستان گرم وتابش خورشید کافی وپاییزخشک هستند،بالاترین عملکرد را ازنظرتولید دانه خواهند داشت ذرت بهترین رشدرا دردرجه حرارت هوای طبیعی 20-30 درجه داشتند ودرحرارت 10-6 درجه سانتی گراد نیزجوانه می زند ذرت تحمل درجه حرارت حدودصفررا نداشته وصدمه شدیدی می بیند . بعضی ازواریته های ذرت مانند دندان اسبی درطول مدت 90 روز علوفه تولید می کنند.اما درطول دوره رشد ونمواحتیاج به رطوبت داشته ومیزان بارندگی 600 تا 700 میلی متربا پراکندگی مناسب برای رشد ونموذرت مناسب خواهد بود.یک کیلوگرم ماده خشک ذرت درحدود 315 تا 415 لیترآب نیازدارد .ذرت درعرض های جغرافیایی مختلف به جزمناطقی که زیاد سرد ودوره رشد ونموکوتاه است کشت می گردند.ذرت درعرض جغرافیایی 40-35 درجه شمالی بخوبی محصول تولید می کند طبق آزمایش انجام شده درکرج مدت جوانه زدن تا رسیدن ذرت درخصوص ارقام نیمه زود رس حدود 120 روز با مجموع حرارت 3127 درجه سانتی گراد (متوسط درجه حرارت روزانه 42/25 سانتی گراد)وارقام نیمه زود رس حدود 138 روز با مجموع 3780 درجه سانتی گراد (متوسط درجه حرارت روزانه 98/28 سانتیگراد)می باشد . بنا به نظرCrossmann تعداد تراکم بوته های ذرت برای تولید علوفه سبز15 تا 20 بوته ودرشرایط کشت متراکم تا 80 بوته درمترمربع خواهد بود .
Donald معتقد است با افزایش تراکم بوته ها نه تنها رقابتی دربین گیاهان به وجود می آید بلکه عوامل دیگری هم دررشد گیاهان مؤثرواقع می شوند که نهایتاً به کاهش تولید منجرمی گردد .
بنا به نظرCroamann شدت کاهش نوردرداخل مزرعه ذرت تابع مرحله رشد ونمو وتراکم گیاه ذرت می باشد تعداد بوته درواحد سطح درنخستین مرحله تابع ارقام زودرس حاصلخیزی خاک وبه ویژه ذخیره آب موجود درخاک می باشد یکی دیگرازعوامل مؤثردرمحصول انتخاب ارقام هیبرید ،افزایش کودهای ازته به اندازه کافی است درمناطقی که ذخیره آب ومواد غذایی فراوان وشرایط خاک بسیارمناسب است تراکم بوته درواحد سطح زیادترمی گردد دراین ارتباط باید توجه داشت که هرچه ارقام زودرس تر باشند،تراکم کمترخواهد بود [8].
1-7 آبیاری :
ذرت نیاززیادی به آب داشته ودرتولید ماده خشک بسیارمؤثرواقع می شود مقدارآب مورد نیاز بستگی به شرایط محیطی ونحوه آبیاری دارد برای تولید حداکثرمقدارآب مورد نیاز حدود 500 تا 800 میلیمتربوده که بسته به حاصلخیزی خاک،درجه حرارت ،رطوبت نسبی و... متفاوت خواهد بود .
چهاردوره دررشد ذرت نیاز به آبیاری مناسب دارد دوره رشد سریع ریشه،دوره رشد رویشی،دروه گل دهی وتشکیل بذرودوره رسیدن دانه تا زمانی که گیاه به ارتفاع 20تا 40 سانتیمتری برسد
تعرق گیاه ناچیزبوده،بنابراین نیازگیاه به آب کم وتقریباً 3-2 میلی متر درروزاست . با توسعه کمی رشد گیاه تبخیروتعرق به تدریج افزایش یافته ونیازآبی بیشترخواهد شد . درطول دوره ظهورگلهای نروبلال ها وگرده افشانی مقدارتبخیروتعرق به حداکثرخود یعنی 10-7 میلی متردروز رسیده که همزمان با حداکثرنیاز آب خواهد بود.درجه حرارت هوا ورطوبت نسبی این دوره درنیاز آبی بسیارمؤثرواقع می گردد .بطوری که تنش رطوبت درطول این دروه باعث خشک شدن برگ های
فوقانی وگل های نر گردیده واختلالاتی را درگرده افشانی موجب می گردد.درطول 5 هفته پس ازظهورگلهای نرمصرف آب حدود 50% کل نیاز آب درطول فصل می باشد درواقع ذرت درزمان گلدهی حساسیت فوق العاده ای به آب داشته ودرصورتی که دراین دوره دچارتنش جدی گردد،منجربه کاهش محصول تا 50% می گردد .
ذرت رطوبت را ازعمق 200-150 سانتیمتری جذب می کند با وجودی که بیشترین رطوبت را ازلایه های فوقانی خاک جذب می کند ولی رطوبت درلایه های عمیق ترنیز نقش عمده ای را در رشد ایفا می نماید . زیرا مانع از تنش زیاد درفواصل بین آبیاری می گردد . اگردرطول دوره فصل رشد،بارندگی صورت نگیرد بسته به نوع بذر هیبریدمصرفی خاک،آب وهوا حاصلخیزی خاک ومقدارآب وروش آبیاری می توان به برنامه آبیاری را به صورت زیر تنظیم نمود :
1- آبیاری قبل ازکشت به منظورتأمین رطوبت ناحیه ریشه تا عمق 150 سانتی متری درحدظرفیت زراعی
2- اگربذوردرخاک مرطوب کشت شوند به سرعت جوانه زده،سبزشده وریشه ها به اعماق نفوذ کرده ونیازگیاه را برای مدت 30 تا 50 روز تأمین می نمایند .
3- اولین آبیاری بعد ازسبزشدن گیاه به میزان 70-60 میلی مترجهت تأمین رطوبت ناحیه ریشه درحدظرفیت زراعی ضروری است .
4- پس ازدوهفته آبیاری مجدد به مقدار 80-60 میلی متروآبیاری به مقدار110-100 میلی متر بعد از10 الی 14 روز پس از آبیاری قبلی صورت خواهد گرفت .
5- چهارمین آبیاری پس ازسبزشدن به میزان 100-80 میلی متر زمانی که گیاه 70-65 روزه است جهت تأمین رطوبت مرحله گلدهی انجام می گیرد .
6- آخرین آبیاری معمولا زمانی انجام می شود که گیاه،تقریباً 80 روزبوده و دانه های آن درمرحله شیری هستند توضیح اینکه شیوه فوق براساس نیاز رطوبتی یک واریته هیبرید با طول رشد 120-115 روزه درمنطقه ای کاملا خشک برنامه ریزی شده است .
رایج ترین روش آبیاری برای ذرت آبیاری جوی پشته است آبیاری بارانی به دلیل تأثیربرراندمان نهایی وعدم نیاز به عملیات فیزیکی وتسطیح زمین معمول شده است روش فوق درطول دوره گرده افشانی مورد استفاده واقع نشده زیرا برروی گیاه وتشکیل بذراثرمنفی خواهد گذاشت . ازطرفی مشکل حمل ونقل ادوات آبیاری بارانی درمزارع ذرت معظلاتی را برای کشاورز به وجود خواهد آورد [3].
با توجه به وجود خشکسالی و افزایش سطح اراضی شور درنواحی خشک و نیمه خشک،افزایش راندمان مصرف آب در این نواحی ضروری به نظر می رسد.آقایان حمید ملاحسینی و پرویزمهاجر میلانی با هدف افزایش راندمان مصرف آب نیمه شور در اراضی ذرت کاری،در زمینی به مساحت تقریبی400 متر مربع در حومه ورامین اجرا کردند.آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تیمارروش آبیاری شامل آبیاری ثابت یکی از فاروهای مجاور(FFI:Fix Furrow Irrigation)
وآبیاری تمام فاروها یا روش مرسوم (Furrow Irrigation CFI:Conventional) در 3 تکرار انجام دادندو بذر ذرت رقم سینگل کراس 704 با تراکم 100000 بوته در هکتار در ردیف هایی با فاصله 75 سانتیمتر به روش جوی و پشته (فارویی)در این آزمایش کشت کردند.شوری خاک و آبیاری به ترتیب 8و5/3 دسی زیمنس بر متر،بافت خاک متوسط تا سنگین،دور آبیاری هر 6 روز یکبار و میزان آب مصرف شده در دو روش آبیاری یکی از فاروهای مجاور(FFI) و تمام فاروه(CFI)به ترتیب برابر با 5267 و10733 مترمکعب در هکتار به دست آمد. تجزیه و تحلیل نتایج طرح نشان داد که عملکرد ساقه ، برگ، بلال وکل علوفه تر مابین دو تیمار آبیاری اختلاف معنی داری در سطوح 5 و 1 % ندارند و علیرغم کاهش حجم آب مصرفی در تیمار آبیاری یکی از فاروهای مجاور در تیمار آبیاری یکی از فاروهای مجاور (FFI)، عملکرد و اجزاء آن کاهش قابل ملاحظه ای نداشته اند از طرفی مقایسه راندمان مصرف آب(WUE)در دو روش آبیاری نشان می دهد که راندمان مصرف آب حدود 8/1 برابر افزایش یافته است،بطوریکه راندمان مصرف آب از0.8kg/m در روش آبیاری تمام فاروها (CFI) به 4. 1kg/m در روش آبیاری به ثابت یکی از فاروها (FFI) افزایش یافته است.مطالعات انجام شده توسط کانگ و همکاران (2000 ) در چین و رودوبنت ( 1990 ) در تگزاس روی راندمان مصرف آب در روش های مختلف آبیاری فارویی ذرت نشان داد که راندمان آبیاری در روش آبیاری یکی از فاروهای مجاور به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یافته است بطوریکه در روش آبیاری یکی از فاروهای مجاور kg/m 3 و در روش تمام فاروها1/5 kg/m بدست آمده است . بنابراین در اراضی ذرت تحت آبیاری با آب نیمه شور ، با اعمال مدیریت صحیح در آبیاری می توان راندمان مصرف آب را افزایش و به دنبال آن سطح زیر کشت ذرت را در این اراضی افزایش داد. از طرف دیگر به نظر می رسد با توجه به شوری خاک و آب و حساسیت متوسط ذرت به آن ، احتمالاً می توان با افزایش تراکم کاشت به عملکردهایبالاتری دست یافت [15].
انواع آبیاری
1-8 کود:
ذرت به کودهای حیوانی که زمین را اصلاح می کنند احتیاج مبرم داشت که معمولا قبل ازکاشت با وسایل مختلف پخش و با خاک مخلوط می کنند مقدار مصرفی کود حیوانی 40-20 تن درهکتارمی باشد . کودهای سبزمانند شبدرو سویا وانواع ماشک گل خوشه ای دارای خواصی هستند که درکشت ذرت برای اصلاح زمین بکار می برند استفاده بیش از حد کودهای ازته موجب دیررسیدن دانه وافزایش رشد ونمو اعضای رویشی می شود .
میزان مصرف کودهای ازته برای تولید ذرت دانه ای درحدود 200-150 کیلوگرم محتوی 20%از
ت بوده وعمدتاً برای تولید ذرت سبزعلوفه ای بکار می روند به این نکته مهم باید توجه داشت که ذرت دوهفته قبل از گل دادن و3-4 هفته بعد از گل دادن احتیاج به جذب ازت فراوان داشته،لذا اگرکود به عنوان سرک یک ماه پس ازسبزشدن به مزرعه داده شود،بسیارمؤثرخواهد بود میزان مصرف کودهای پتاس 120-80 کیلوگرم درهکتاریا 300-200 کیلوگرم درهکتاربه صورت سوپرفسفات استفاده می کنند که به دلیل خاصیت حلالیت،مقاومت گیاه را درمقابل خشکی وسرما افزایش می دهد استفاده ازکودهای فسفره تکامل گیاه را تسریع می بخشند به هنگام کوددهی به عواملی مانند حرارت،بارندگی وتعداد آبیاری وتبخیر،طول روزوفصل رویش توجه خواهد شد.درمناطق پرباران ودرمزارعی که دفعات آبیاری زیاد ویا ساختمان خاک سبک است شستشوی کودهای شیمیایی وخروج ازمحدوده ریشه های ذرت اتفاق می افتد .درخاک های نسبتاً اسیدی کودهای فسفره بیشتردردسترس گیاه قرارمی گیرند هرچند کودهای ازته فسفروپتاس موردنیاز ذرت است اما کودهای ازته مهمترین نیاز گیاه معرفی شده است نیترات کلسیم با 13 الی 5/15 درصد ازت خالص به عنوان سرک و نیترات سدیم با 16 درصد ازت خالص درخاک های شیرین و زمین هایی که آبیاری می گردند مورد استفاده واقع می شوند [8].
1-8-1 بررسی اثرات تنش آبی وکودپتاسیم برعملکردارقام ذرت علوفه ای:
اثرات رژیم های رطوبتی و کود پتاسیم بر عملکرد ارقام ذرت علوفه ای در طی دو سال زراعی 1377 تا 1378 در ایستگاههای تحقیقات کشاورزی مشهد و نیشابور مورد بررسی قرار گرفت.طرح آماری مورد استفاده اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفیبا سه تکرار بود.در کرت های اصلی تیمار های آبیاری شامل سه رژیم رطوبتی 50،65،80 درصد تخلیه مجاز رطوبتی از خاک اعمال گردیدو در کرت های فرعی اثرات سطوح کود پتاسیم شامل صفر یل شاهد،150و 300
کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار بر روی در رقم ذرت هیبرید سینگل کراس 604و704 بصورت فاکتوریل بررسی شد.صفات مورد بررسی شامل تعداد روز از کاشت تا ظهور کامل ،ارتفاع بوته و طول بلال،تعدادبرگ در بوته،قطر ساقه و عملکرد علوفه تر در زمان خمیری شدن دانه ها بود.نتایج تجزیه واریانس آماری سالیانه در مشهد حاکی از وجود تفاووتهای بسیار معنی داری بین تیمارهای مختلف رطوبتی بود،بطوریکه آبیاری پس از 80درصد تخلیه مجاز رطوبتی (معادل دور آبیاری 14
تیمارها گردید.
لیکن در منطقه نیشابور تفاوت عملکرد علوفه تر در رژیمهای مختلف رطوبتی معنی دار نگردید.نتایج تجزیه واریانس آماری ساده و مرکب در هر دو منطقه حاکی از عدم وجود اختلاف معنی دار بین سطوح متفاوت مصرف کود پتاسیم بود،اما مقایسه میانگین آماری صفات و عملکرد علوفه تر ارقام ذرت بیانگر برتری رقم دیررس 704 نسبت به رقم متوسط رس 604 بود که این تفاوت ا حد زیادی متاثر از اختلاف گروه رسیدگی این ارقام می باشد.نتایج تجزیه واریانس آماری مرکب در هر منطقه نیز نتایج تجزیه واریانس آماری ساده را تایید می کند.از نتایج چنین استنباط می شود که در منطقه مشهد کسر رطوبتی معادل 65%رطوبت قابل استفاده خاک (معادل با دور آبیاری 11 روز )با مصرف حدود 850میلیمتر آب در دوره رشد قابل توصیه است[5].
1-8-2 اثرات کاربرد پتاسیم و روی در زراعت ذرت علوفه ای:
پتاسیم وروی دوعنصرضروری مورد نیازگیاهان مختلف ازجمله ذرت می باشند که نیازذرت به آنها نسبتاً بالاست به منظوربررسی تأثیرکاربرد روی ومقادیرومنابع مختلف پتاسیم برعملکرد کمی وکیفی ذرت علوفه ای درسال 1381،یک تحقیق مزرعه ای درایستگاه دراین تحقیقات خاک وآب کرج با پتاسیم وروی قابل جذب به ترتیب 189/69/0 میلی گرم،درکیلوگرم خاک،توسط آقای عبدالحسین صفائیان اجرا شد. دراین تحقیق 12 تیمارکودی شامل سه سطح پتاسیم (صفر،50 و100 کیلوگرم درهکتاراکسیدپتاسیم)دومنبع کودپتاسه (کلرید پتاسیم وسولفات پتاسیم) ودوسطح روی(صفرو10 کیلوگرم درهکتار روی خالص از منبع سولفات روی ) بصورت فاکتوریل درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی درسه تکرارمقایسه شدند کلیه عملیات زراعی براساس توصیه های تحقیقاتی انجام گر
فت نتایج یک ساله تحقیق نشان داد که مصرف توأم ومنفرد پتاسیم وروی موجب ایجاد اختلاف معنی داری درعملکرد علوفه(با رطوبت 14%) غلظت ها وجذب این عناصرشد(5 0/0 = a ) اما درمجموع کاربرد توام آنها درمقایسه با مصرف منفرد هریک ازدوعنصرمنفرد تأثیربیشتری برتولید علوفه وبیشترپارامترهای مورد مطالعه داشت بالاترین وپائین ترین عملکرد علوفه به ترتیب به میزات 1740وتیمارشاهد بدست آمد . هرچند تفاوت معنی داری بین دومنبع کود پتاسه مشاهده نشد اما درمجموع سولفات پتاسیم تأثیربرپارامترهای مورد مطالعه داشت [11].
1-8-3 اثر کود زیستی فسفاته بارور-2 بر عملکرد ذرت علوفه ای:
همچنین سه آزمايش آماري در مورد اثر كود زيستي فسفاته بارور-2 بر عملكرد ذرت علوفه اي انجام شده است كه آزمايش اول در سال 1381 در دانشكده كشاورزي كرج انجام شد و دو آزمايش بعدي به ترتيب در شهرستان آستارا واقع در استان گيلان و در منطقه دشت ناز واقع در استان مازندران انجام شده است كه گزارش آن ها بدین صورت است:
نتایج تاثیر کود زیستی بارور-2 بر عملکرد ذرت علوفه اي
ردیف استان تعداد
گزارش میانگین عملكرد
در مزرعه
شاهد
(Kg/ha) میانگین عملكرد
در مزرعه
بارور-2
(Kg/ha) ميزان
افزايش
محصول
(Kg) افزايش
محصول
(درصد)
1 اصفهان 1 60800 72960 12160 20
2 ايلام 1 50000 70000 20000 40
3 آذربايجان غربي 1 50000 55000 5000 10
5 خراسان جنوبي 1 28000 35000 7000 25
6 خراسان رضوي 10 45004 51758 6755 7/18
7 فارس 3 35667 54167 18500 3/65
8 قم 6 47016 53696 6680 3/14
9 قزوين 1 70000 70000 0 0
10 كرمانشاه 14 8410 9408 998 9/11
11 گیلان 1 10002 10021 19 2/0
12 مركزي 22 53496 56469 2973 2/6
13 همدان 3 40302 40615 314 8/0
14 يزد 6 86833 94000 7167 8
میانگین کل 45297 50751 5454 14
با فرض اين كه امكان دارد در عرصه، عملكرد متفاوتي نسبت به نتايج بدست آمده از مزارع آزمايشي آماري مشاهده گردد، اين كود در سال‌هاي متوالي و در محصولات مختلف مورد ارزيابي قرار گرفته است. از سال 1381 تاكنون، شركت زيست فناور سبز با پيگيري استفاده از كود زيست
ي بارور-2 عرضه شده به كشاورزان از طرف اين شركت و طرح ملي ذرت اقدام به تجزيه و تحليل گزارش‌هاي كشاورزان به عنوان يك پژوهش در سطح پايلوت كشوري نمود تا ضمن بررسي اثرات اقليمي، ارزيابي ميداني از اثربخشي اين كود را به دست آورد.
گزارش‌هاي مشاهده اي مزارع ذرت علوفه ای جمع‌آوري شده از 96 مزرعه از 14 استان كشور حاكي از اين است که 08/2 درصد از مزارع عملکرد منفي، 1/3 درصد فاقد افزايش عملکرد، 8/19 درصد تا 5 درصد افزايش عملكرد، 7/17 درصد بين 5 تا 10 درصد افزايش عملكرد، 6/15 درصد
بين 10 تا 15 درصد افزايش عملكرد، 3/8 درصد بين 15 تا 20 درصد افزايش عملكرد، 5/13 بين 20 تا 30 درصد افزايش عملكرد و 7/19 درصد افزايش عملكرد بالاي 30 درصد داشته‌اند.
به اين ترتيب، ميانگين برداشت محصول در مزارع ذرت علوفه اي كشور با استفاده از كود شي
ميايي فسفاته 7035 كيلوگرم بر هكتار بوده است. در حالي كه با مصرف كود زيستي بارور-2 برداشت محصول به 8112 كيلوگرم بر هكتار رسيده است. به اين ترتيب، ميانگين افزايش محصول در اثر مصرف كود زيستي باورر-2 برابر 1077 كيلوگرم بر هكتار يا 18 درصد بوده است. شايان ذك
ر است بالاترين برداشت محصول گزارش شده با استفاده از اين كود 15755 كيلوگرم بر هكتار در استان لرستان است كه 8720 كيلوگرم بالاتر از ميانگين كشوري در صورت استفاده از كود شيميايي فسفاته است. بيشترين اثر بخشي كود زيستي فسفاته از نظر عملكردها به ترتيب در استان آذربايجان شرقي ( ميانگين 37 درصد)، در يزد (ميانگين 26 درصد) و سپس استان ايلام (ميانگين 25 درصد) بوده است. در اين ارتباط، بايستي اثرات اقليمي و روش‌هاي زراعي كشاورزان هر استان را در نظر گرفت.
ذرت علوفه اي جمع‌آوري شده از 76 مزرعه از 13 استان كشور حاكي از اين است که 6/2 درصد فاقد افزايش عملکرد، 9/28 درصد افزايش عملکرد تا 5 درصد، 3/26 درصد بين 5 تا 10 درصد افزايش عملكرد، 8/11 درصد بين 10 تا 15 درصد افزايش عملكرد، 2/7 درصد بين 15 تا 20 درصد افزايش عملكرد، 8/11 بين 20 تا 30 درصد افزايش عملكرد و 2/9 درصد بالاي 30 درصد افزايش عملكرد مي‌باشند.
ميانگين برداشت محصول در مزارع ذرت علوفه‌اي در 13 استان كشور با استفاده از كود شيميايي فسفاته 09/52 تن بر هكتار بوده است. در حالي كه با مصرف كود زيستي بارور-2 برداشت محصول به 3/58 تن بر هكتار رسيده است. در كل، ميانگين افزايش محصول با استفاده از كود زيستي
بارور-2 برابر 2/6 تن بر هكتار يا 14 درصد بوده است. شايان ذكر است بالاترين برداشت محصول گزارش شده با استفاده از اين كود 105 تن بر هكتار در استان يزد بوده كه 9/52 تن بالاتر از ميانگين است. بيشترين ميزان اثربخشي كود زيستي فسفاته از نظر افزايش عملكرد در استان فارس (3/65 درصد) و سپس در استان ايلام (ميانگين 40 درصد) و در استان خراسان جنوبي (ميانگي
1-8-4 اثر کودآبیاری برمصرف کود و آب در ذرت علوفه ای:
آقایان واعظی،همایی،ملکوتی اثر کود- آبیاری بر کارآیی مصرف کود وآب در ذرت علوفه ای را بررسی کردند.آزمایش به روش کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 10 تیمارو3 تکراربه اجرا درآمد فاکتوراصلی در2 روش کوددهی: کود- آبیاری و پخش سطح وفاکتورفرعی در5 سطح کودی: شاهد 25%،75% و100% توصیه کودی بود،ترکیب کودی توصیه شده به صورت 400 کیلوگرم اوره،400 کیلوگرم کلروپتاسیم،150 کیلوگرم فسفات دی آمونیوم،50 کیلوگرم سولفات آهن،65 کیلوگرم سولفات روی،20 کیلوگرم سولفات مس و15 کیلوگرم اسید بوریک درهکتاربود درتمامی تیمارها به جزتیمارهای شاهد،کل کودهای ازت وپتاسیم در8 نوبت با فاصله 10 روزوکودهای دارای عناصرکم مصرف در4 نوبت وبا فاصله 20 روز از راه آبیاری بارانی مصرف گردید.درروش پخش
سطحی،کودهای اوره وکلروپتاسیم در2 نوبت(ابتدا وبین دوره رشد)وبقیه کودها درهنگام کاشت مصرف گردید.درهردوروش کوددهی،آبیاری بارانی با فواصل 4 روز انجام گرفت ومقدارآب مصرفی
درهردورآبیاری درطی دوره رشد ذرت یکسان بود نتایج نشان داد که عملکرد،ماده خشک وکارآیی مصرف آب درروش کود آبیاری درتمامی تیمارهای مصرف کود،بیشترازتیمارهای همسان درروش پخش سطحی است این افزایش درتیمارهای50% ،75% و100% توصیه کودی درسطح 5% معنی دارگردید کارآیی مصرف کود نیزتحت تأثیرروش کوددهی ومقدارمصرف کود قرارگرفت لیکن اثرمتقابلی بین این دوعامل وجودنداشت درهرروش با افزایش مقدارکودمصرفی،کارایی مصرف کود کاهش ی
افت لیکن این کاهش درسطح 5% معنی دارنبود.
درروش پخش سطحی،بخش قابل عناصرغذایی به صورت نبوتی ومحلول دراختیارگیاه قرارمی گیرد وامکان جذب آنها بیشترمی شود بنابراین با افزایش قابلیت دسترسی عناصرغذایی درطی دوره رشد،کارآیی مصرف کود،عملکرد ودرنتیجه کارآیی مصرف آب بیشترمی گردد[18] .
1-8-5 اثرات کاربرد باکتری های محرک رشد (PGPR) بر عملکرد ذرت علوفه ای:
حمیدی،قلاوند، دهقان شعار،ملکوتی، اصغرزاده و چوگان در مقاله ای بیان داشتند،کاربرد کودهای بیولوژیک به ویژه باکتری های محرک رشد گیاه به صورت تلفیق با مصرف کودهای شیمیایی مهمترین موارد راهبرد تغذیه تلفیقی گیاه برای مدیریت پایداربوم نظام های کشاورزی وافزایش تولید آنها درسیستم های کشاورزی پایداربا نهاده کافی می باشد به منظوربررسی تأثیرکاربرد مایه تلقیح باکتری هایPseudomonas fluorescens, Azospirillum brasilensets, As.lipoferum,Azotobacter chroococcum, برعملکرد علوفه سیلویی دورگ های ساده دیررس ذرت 700،704 ویک دورگ
ساده امیدبخش (B73*K18 ) آزمایشی به صورت فاکتوریل اجرا شد تلقیح بذرهای این دورگ با تک تک باکتری ها،مخلوط دوبه دوباکتری ویاهرچهارباکتری باهم وعدم تلقیح باکتریایی بذر(شاهد)به عنوان تیمارهای کاربرد باکتری های محرک رشد گیاه درنظرگرفته شدند در مرحله شیری شدن دانه ها بوته ها برداشت شده وعملکرد علوفه در هکتار،وزن ترهربوته،وزن خشک هربوته،تعداد برگ
هربوته،تعداد برگ های بالای بلال درهربوته،ارتفاع بوته،وقطرساقه اندازه گیری شدند نتایج بدست آمده نشان داد که تمامی ویژگی های مورد بررسی تحت تأثیرتیمارهای آزمایشی قرارگرفتند به طوری که اثرمتقابل دورگ های ذرت وباکتری های محرک رشد گیاه برای وزن ترهربوته وتعداد بر
گ های بالای بلال معنی داری(p<0/5) وبرای سایرویژگی های بسیارمعنی دار(p<0/01) بود .
همچنین مشخص گردید که دورگ ساده 704 که بذرهای آن با هرچهارباکتری تلقیح شده بودند از لحاظ عملکرد علوفه سیلویی درهکتاروسایرویژگی های مورد بررسی نسبت به دیگردورگ ها بر
تری داشت [4].
تأثیر کوددهی
فصل دوم:
بررسی منابع
2-1 خصوصیات فنولوژیکی :
2-1-1 کاشت تا سبزشدن :
فرآیند جوانه زنی تا حدزیادی تحت تأثیرعوامل محیطی قرار می گیرددما حدود وسرعت جوانه زنی را تعیین می کند . کافمن نشان داد که حداکثرجوانه زنی ذرت دردرجه حرارت بالای 10 درجه سانتی گراد حاصل شده ودرکمترازآن جوانه زنی شدیداً به تاخیرافتاده یا کاهش می یابد .طول دوره ازکاشت تا سبزشدن به طورمستقیم تحت تأثیردمای خاک وبه طورغیرمستقیم تحت تأثیردرجه حرارت هوا قراردارد .درمطالعه آلسی وپاوراگرچه درجه حرارت خاک وعمق کاشت هردواثرمعنی
داری برزمان سبزشدن ذرت داشتند،ولی سبزشدن گیاهچه های ذرت دردرجه اول تحت تأثیرتجمع درجه حرارت خاک بود وعمق کاشت اثرکمتری داشت.اگرمتوسط درجه حرارت هوا نزدیک به 21 درجه سانتی گراد باشد.سبزشدن ذرت ممکن است بین 5تا 6 روز طول بکشد،اما درجه حر
ارتهای بین 10 تا 13 درجه سانتی گراد این مدت را افزایش داده وبه 18 تا 20 روز می رساند. شرایط رطوبتی خاک نیزتأثیرعمده ای برسبزشدن دارد.دلیل این امرنقش مرطوبت درفعال شدن فرآیندهای فیزیولوژیکی بذر واثرات آن روی ویژگیهای خاک است با کاهش رطوبت خاک زما
ن لازم برای سبزشدن گیاهچه ها افزایش می دهد وبا تشکیل سله درخاکهای ریزبافت وفاقدموادآلی،سبزشدن بذوربا مشکلات بیشتری همراه می باشد [16].
نتایج مطالعات مختلف نشان می دهد تعداد روز تا 50 درصد سبزشدن بین هیبریدهای ذرت،درگروههای رسیدگی مختلف،تفاوتی وجود نداشته وبنابراین ارتباطی با اختلاف عملکرد هیبریدها ندارد .
طالبیان در مطالعه خود گزارش نمود که فاصله بوته روی ردیف نیزتأثیری برطول این دوره نداشت.به نظرمی رسد رقابت برای عامل محیطی درحدی نبوده است که سبب بروزتفاوت دراین مرحله از رشد گردد .
2-1-2 کاشت تا انتقال مریستم رویشی به زایشی :
مرحله کاشت تا انتقال مریستم به زایشی را دوره رشد رویشی اولیه نیز می ماند.دراین دوره بعد ازظهورکلئوپتیل درسطح خاک،برگ های جنینی موجود دربذربه تدریج رشد کرده وگسترش می یابند . به دلیل طویل نشدن میانگره چند واحد ساختاری ابتدایی،مریستم انتهایی ساقه تا مدتی بعد همچنان درزیرسطح خاک باقی می ماند . طی جوانه زنی وسبزشدن این مریستم ساده
ومتمایزنیافته ودارای ساختمانی نیمه کروی است این وضعیت تا زمان تمایزورود به مرحله زایشی مشاهده می شود . درمرحله 4 تا 7 برگی مریستم انتهایی شروع به طویل شدن کرده وطرح اولیه گل آذین نردرمریستم انتهایی،به عنوان شروع گل آذین نردرنظرگرفته می شود.این زمان خاتمه نمورویشی درذرت ومرحله انتقال ازنمورویشی به زایشی است.بعدازتغییرمریستم انتهائی،برگ دیگری روی ساقه اصلی تشکیل نمی شود. بنابراین زمان شروع نمودزایشی،تعدادبرگ ،گره
ومیانگره روی ساقه اصلی را تعیین می کند نمی شود . بنابراین،زمانی شروع نموزایشی،است .بعد ازتغییرمریستم انتهایی،برگ دیگری روی ساقه اصلی را تعیین می کند وهرچه نموزایشی دیرترآغازشود تعداداجزاء تولید شده بیشترخواهد بود .
زمان لازم برای طی این دوره نیز همانند سایرمراحل نموی گیاه تحت تأثیرعوامل محیطی وژنوتیپ قرارمی گیرد درمطالعه وارینگتون وکانماسوافزایش درجه حرارت وکاهش طول روز سبب تسریع وافزایش طول روزسبب تأخیردرآغازش گل آذین نرگردید.تاریخ کاشت می تواند ازطریق تغییردرطول روزودرجه حرارت برمرحله انتقال اثرگذارد .
طالبیان گزارش کرد که هیبریدهای دیررس،درمقایسه با هیبریدهای زودرس ومیان رس،دیرتربه مرحله انتقال مریستم رسیدند.اختلاف درسرعت نمو مریستم می تواند درحساسیت نسبی ارقام به تنش های محیطی مانند تگرگ،سرما یا گرما مهم باشد به این ترتیب ،ژنوتیپ های که سریعتربه مرحله آغازش گل آذین نربرسند زودتر نسبت به تنش های محیطی حساس می شوند[16] .
2-1-3 کاشت تا کاکل دهی :
فاصله بین انتقال مریستم رویشی به زایشی تاظهورکاکل ها را دوره فعال رشد رویشی نامیده اند.بونت بیان کرد که همزمان با آغازش گل آذین نر،رشد میانگره ها وافزایش خطی سطح برگ نیزشروع می شودبرگها،ساقه ها وجوانه های آغازین اندام های زایشی،طی این دوره فعال توسعه می یابند با ظهورکاکل ها،رشد رویشی گیاه تکمیل شده واین مرحله خاتمه می یابد.طی این دوره تقریباً همه میانگره های ساقه وبرگها به طول نهایی خود رسیده با رشد وشکل گیری گل آذین ماده،تعداد بالقوه دانه نیز تعیین می شود مشخصه دوره رویشی سرعت رشد زیاد،فتوسنتزوجذب آب ومواد غذایی است دوره های رشد رویشی اولیه وفعال مجموعاً تعداد روزکاشت تا کاکل دهی را تشکیل می دهند .
محققین زیادی گزارش نموده اند مراحل نموی ذرت به شدت تحت تأثیردرجه حرارت های محیط قرارگرفته وبنابراین درمناطق گرمترمحصول زودتر می رسد .
گزارشات مختلف نشان می دهند که تعداد روزهای پس ازکاشت ودرجه-روزرشد (GDD)تاظهور کاکل درژنوتیپ های ذرت متفاوت است . ژنوتیپ های زودرس،نسبت به دیررسها،تعداد روزتا کاکل دهی کمتری دارنداین اختلاف به تفاوت درتعداد اجزاء گیاهی تولیدشده(برگ،گره ومیاگره)سرع
ت رشد وعکس العمل گیاه به عوامل محیطی نسبت داده شده است . ازعوامل محیطی،درجه حرارت ورطوبت خاک برطول این دوره مؤثربوده به طوری که درجه حرارت بالاترورطوبت مطلوب عموماً نموسریعتررا باعث می شوند . درژنوتیپ های حساس،طول روزنیزعامل موثردیگری بردوام این مرحله است ومعمولاً با کاهش طول روز،کاکل دهی تسریع می شود .
مطالعات انجام شده نشان داده غالباً همبستگی مثبت بسیارمعنی داری بین تعداد روزتا کاکل دهی وعملکرد وجود دارد.واضح است که دوره ازکاشت تا کاکل دهی با اثربروضعیت رویشی گیا
ه (سطح برگ وتجمع ماده خشک ) درمیزان عملکرد موثراست دویروهمکاران گزارش کردند که درهیبریدهای دیرس تر،زمان طولانی ترتاکاکل دهی منجربه افزایش وزن خشک وسطح برگ این هیبریدها گردید.کرک وکاننبرگ گزارش کردند که با افزایش دوره ازکاشت تا کاکل دهی،با اثربروضعیت رویشی گیاه (سطح برگ وتجمع ماده خشک)درمیزان عملکرد موثراست دویروهمکاران گزارش کردندکه با افزایش دوره ازکاشت تا کاکل دهی،ارتفاع وسطح برگ بوته نیزافزایش یافت ومنجربه افزایش عملکرد شد این محققین نتیجه گیری کردند که افزایش اندازه سطوح فتوسنتزکننده(منبع)،ازیک سوموجب افزایش تعداد دانه درگیاه (مخزن)شده وازسوی دیگربا افزایش تجمع مواد پرورده،سرعت پرشدن دانه ووزن دانه را افزایش مید هد که درنهایت به عملکرد بیشترمنتهی می شود .
کاکل ذرت
2-1-4 گرده افشانی وکاکل دهی :
برخی از ویژگیهای فیزیولوژیکی وموفولوژیکی ذرت که بطور عمده شامل طول رشته های ابرایشمی بلال،فاصله زمانی ظهوراندام نر،کاکل دهی،میزان ماده خشک وذخایرفتوسنتزی قبل ازکاکل دهی،تغییرات شاخص سطح برگ واندام های فتوسنتزکننده،دیررسی یا زودرسی رقم وبعضی خصوصیات ژنتیکی برموفقیت گیاه درگرده افشانی،باروری وتولید دانه موثرند.طویل شدن رشته های ابریشمی ابتدا سریع وسپس بتدریج کاهش می یابد و9 تا 10 روز بعدازظهر ابریشم متوقف می شوند وحدود 8-7 روز پس ازظهور رشته های ابریشمی از3 میلی متری محل اتصال به بلال شروع به تخریب وپیرشدن می نمایند .
عقیمی وعدم باروری گلهای ذرت یا دراثرپیربودن گل ویا عقیمی سلول تخم (zygote)می باشد وهمچنین طویل بودن غلاف بلال موجب تاخیردرخروج وظهور ابریشم وعدم موفقیت گل درباروری می گردند .
مشخص شده است که عدم موفقیت ذرت درتولید دانه به دلیل قابلیت ابریشم ها درگرفتن دانه گرده می باشند دانه های گرده ای که 7 روز پس ازمرحله کاکل دهی،گرده افشانی را انجام می دهند به دلیل پیری ابریشم ناموفق هستند حداکثرتعداد دانه زمانی حاصل می شود که گرده افشانی دوروز پس از کاکل دهی صورت گیرد . ولذا گروه افشانی ذرت پس از 4 تا 5 روز
بعدازظهرابریشم،استقراروتشکیل دانه را مشکل می کند وزمانیکه تمام ابریشم ها ظاهرشدند.با هرروزتاخیردرگرده افشانی حدود 20 تا 28 درصد تشکیل دانه کاهش می یابد . کاهش شدید تعداد دانه درهربلال می تواند ناشی ازغیرهمزمانی نمو اندام گل نروکاکل دهی،غیرنرمال بودن نمو کیسه جنینی قبل اززمان کاکل دهی ومیزان سرعت نمو دانه بعد ازگرده افشانی وباروری باشد
.
دوره ابریشم دهی تا دانه بندی ذرت برای ارقام زودرس ودیررس وهمچنین برای تاریخ های کاشت زودترودیرترحدود 48 روز می باشد ارقام دیررس تربرگ های سبزخود را نسبت ارقام زودرس تر،درمدت زمان طولانی تری بعد ازمرحله دانه بندی نگهداری می کنند وبرگهای گیاهانی که دراولین تاریخ کاشت قرارداشتند زودترریزش می نمایند .
ارقام زودرس ذرت به یک دوره کوتاهترزمانی برای رسیدن به مرحله ظهور ابریشم درمقایسه با
ارقام دیررس نیازدارند.مدت زمان بین ظهور ابریشم وزمان دانه بستن هم برای زودرس ترین رقم با دیررس ترین رقم وهم برای دیرترین وزودترین تاریخ کاشت حدود40 روز فاصله داشت .
وزن خشک اندام هوایی قبل یا درزمان کاکل دهی به عنوان یک ویژگی فیزیولوژیکی همبستگی مثبت معنی داری با تعداد دانه نهایی (52/0) وبا عملکرد دانه (55/0)نشان داده است . عملکرد دانه تابعی ازمیزان کل ماده خشک تجمع یافته تا مرحله گرده افشانی ومیزان انتقال مواد حاصل ازفتوسنتزبعدازاین مرحله می باشد.همچنین وزن خشک گیاه قبل از گلدهی خطی با تعداد دانه
درهربوته داردوبیوماس بالاترقبل ازگلدهی تعداد دانه درهربوته را افزایش می دهد،تجمع ماده خشک درهردوره قبل ازگلدهی به تنهایی برعملکرد دانه ذرت ازطریق تاثیربرتعداد دانه درهربلال موثرنبوده بلکه نحوه تخصیص این ماده خشک توسط گیاه دربین ساختمانها واجزاء رویشی وزایشی نیزبه عنوان یک فاکتورتعیین کننده می باشد .
پتانسیل عملکرد ذرت علاوه برعوامل فوق،تحت تأثیرخصوصیات فیزیولوژیکی ارقام ازجمله،مدت زمان تجمع ماده خشک،میزان وسرعت تجمع ماده خشک می باشد طول دوره پرشدن دانه همبستگی به رابطه مثبت با زمان شروع گلدهی وباروری بوته ذرت دارد.گرچه کنترل دروه پرشدن دانه تحت تأثیرعوامل پیچیده ای زیادی است که هنوزشناخته نشده اند ولی ظرفیت دانه برای تداوم استفاده ازمواد فتوسنتزی وتوانایی بافت های ذخیره ای برای استمرارتجمع بیشتراین مواد دردرون دانه
ازعوامل مهمی هستند که طول دوره پرشدن دانه را تعیین می کنند .
دربررسی های اخیرنیزعملکرد بالاترذرت(درمقایسه با سورگرم)را،به علت طولانی تربودن طول دوره پرشدن دانه(ابریشم دهی تا رسیدن فیزیولوژیکی)ذرت از9 تا 42 روزذکر نموده اند بطوریکه ارقام ذرت 56 روز پس ازکاکل دهی دوره پرشدن دانه(رسیدن فیزیولوژیکی)را سپری می نمایند.ازطرفی دوره پرشدن دانه ذرت تابع مقدار وحجم مخزن(sink)می باشد زیرا معلوم شده است که فاصله زمانی بین کاکل دهی ورسیدن محصول ذرت،به میزان زیادی دراثر افزایش تجمع ماده خشک درسنبلچه و وجود تعداد کمترسنبله درهربلال،کاهش یافت . محققین تأخیریا تعجیل درکاشت ذرت را به طوری که موجب برخورد زمان گل دهی با اوج گرمای منطقه گردد،را باعث افزایش عقیمی،کچلی و کاهش عملکرد دانه ذکرکرده اند .
2-2 خصوصیات رشد رویشی :
2-2-1 تعداد برگ :
غالب ارقام دارای 5 تا 6 برگ جنینی دردرون بذرهستند بنابراین،این حداقل تعداد برگی است که روی ساقه گیاه تشکیل می شود دروه کاشت تا آغازش گل نر،تنها فرصتی است که گیاه می تواند برگهای جدیدی ایجاد نماید طی این مرحله جوانه های آغازین (آغازه)برگ بصورت متراکم درمریستم انتهایی تشکیل می شوند .تعداد این آغازها تحت تأثیردوفرآیند نموی است که نخستین آن سرعت آغازش برگ درمریستم انتهایی ساقه ودومین فرآیند،فاصله زمانی بین کاشت تا آغازش گل نریا
دوام دوره نمورویشی می باشد بدیهی است که تغییرهریک ازاین دوکمیت،تعدادآغازه های تشکیل شده را تغییرخواهد داد.به محض پیدایش نخستین علائم تغییروضعیت مریستم،آغازه دیگری تشکیل نخواهدشد.با احتساب این برگها،علاوه بربرگهای جنینی پتانسیل ژنتیکی با تعداد نهایی برگ دربوته بدست می آید
