بخشی از مقاله
روان شناسی صنعتی، سازمانی
یکی از شاخه‌های جدید علم ومعرفت که مساله نیروی انسانی ودیگر جنبه های مربوط دنیای کار را در کانون توجه خود دارد،روان شناسی صنعتی وسازمانی است. این شاخه از دانش مطالعه علمی رابطه میان انسان ودنیای کار را وجهه همت خود قرار داده است. در واقع ،کاربرد و بسط وگسترش اصول روانشناسی است به مسایلی که انسان در تجارت و صناعت با آنها دست به گریبان است. از آنجا که شاخه روانشناسی صنعتی و سازمانی یکی از شاخه های کاربردی و فعال رشته مهم روانشناسی است و همچنین کشور نیز در آستانه توسعه
اقتصادی و صنعتی است لذا استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی صنعتی و سازمانی یکی از ضروریات دنیای تولید و کار است و بدون این گونه خدمات تولید با کیفیت در دنیای پر رقابت فعلی با مشکل روبروست. خدمات مشاوره ای با حل و فصل مشکلات کارکنان در ابعاد مختلف می تواند تخصص، انرژی و توان کارکنان را در اختیار اهداف و ماموریت سازمان قرار دهد. آثار عملی خدمات مذکور در سازمان ها بسیار زیاد است که از آن جمله می توان : بهبود رضایت کارکنان، پیشگیری از فرسودگی منابع انسانی، کمک به توسعه منابع انسانی،
معنادار کردن سازمان غیر رسمی، فراهم کردن بستر لازم برای اتخاذ تصمیمات استراتژیک برای روان سازمان، بالابردن انگیزه کارکنان، تقویت فرهنگ استفاده از خدمات مشاوره ای، جلوگیری از پیری زودرس سازمان و هماهنگی بین خانه و کارخانه را نام برد که همگی این آثار صرف نظر از صرفه جویی در سرمایه گذاری جدید برای نیروی انسانی موجب تحقق رسالت توجه به کرامت انسانی در سازمان ها می شود و بهره وری و سلامت و شادابی را در کارکنان و سازمان تا حدود زیادی تضمین می کند. روانشناسان صنعتی وسازمانی می توانند در
زمینه هایی از قبیل: کارمندیابی، گزینش، کارگماری و طبقه بندی کارکنان ، برنامه ریزی و آموزش نیروی انسانی، ارزشیابی شغل و عملکرد شغلی ،کاهش سوانح و افزایش ایمنی، بهبود شرایط محیط کار، افزایش انگیزه و روحیه کار، افزایش دلبستگی ، خشنودی شغلی و تعهد سازمانی، کاهش فشار روانی شغلی، بهبود ارتباطات، ، ایجاد تغییرات مناسب، مشاوره شغلی و حرفه ای، افزایش بهداشت روانی، روابط فرهنگی و هماهنگی میان انسان و ماشین نقش موثر و کارساز داشته باشند. به این شاخه از روانشناسی گاه
روانشناسی کار و روانشناسی شغلی هم گفته می‌شود.این رشته را در آمریکا تحت عنوان industrial and organizational psychology و در اروپا تحت عنوان work psychology می‌‌شناسند.
آدام اسميت معتقد است كه سعادت و ثروت هر ملت، بسته به نيروي كار مردم آن است
تعريف كار: آدام اسميت معتقد است كه سعادت و ثروت هر ملت، بسته به نيروي كار مردم آن است. هانري ميلر مي‌گويد: كار و زندگي، لازم و ملزوم‌اند؛ كار كن براي زندگي و زندگي كن براي كار. هنري فورد معتقد است شخصي كه از كار مي‌گريزد، از زندگي مي‌گريزد. اسكار وايلر نيز گفته است كه هرچه كار سخت باشد، بيكاري از آن سخت‌تر است…
تعريف روانشناسي كار: در تعريف روانشناسي كار مي‌توان گفت، رشته‌اي از روانشناسي كه در آن رفتار آدمي در رابطه با كار مورد مطالعه قرار مي‌گيرد. هدف اصلي روانشناس كار نيز مطالعه و كاربرد آن دسته از اصول و يافته‌هاي علم روانشناسي است كه در رابطه بين انسان و كار او اثر مي‌گذارد. بنابراين، مي‌توانيم قلمرو روانشناسي كار را به عنوان مطالعه رفتار آدمي در آن جنبه از حيات بدانيم كه:
با « كار» پيوندي تنگاتنگ دارد و رفتار آدمي را در رابطه با آن تحت مطالعه و بررسي قرار مي‌دهد.
براي به حداقل رسانيدن اين مشكلات انساني در كار، از قوانين و يافته‌هاي روانشناسي استفاده مي‌كند.
در روانشناسي كار كوشش اصلي روانشناس آن است كه:
●هر سازمان توليدي يا خدماتي به توليد آن دسته از كالاها و خدمات بپردازد كه اولاً، نيازهاي «معقول» آدمي را تأمين كند و ثانياً، در اين راه، رفاه جسمي و ارزش‌هاي شخصي و انساني مردم نيز مورد توجه قرار گيرد.
●كارايي و خاصه اثربخشي فعاليت كاركنان سازمان‌ها در توليد و توزيع كالاها و خدمات، افزايش يابد.
● شرايطي فراهم شود تا كاركنان سازمان‌ها، با اعتقاد و علاقه به فعاليت بپردازند.
●ارزش‌هاي شخصي و انساني كاركنان سازمان‌ها هم چنان محفوظ باقي بماند و موجباتي فراهم گردد كه ايمني كاركنان در زمينه سلامت جسمي و رواني، تأمين شود.
● بهداشت رواني كاركنان سازمان‌ها با تمام ابعاد آن تأمين شود و رشد و بالندگي شخصيت آنان همراه با افزايش كارايي و اثربخشي فعاليت‌شان، مورد‌نظر قرار گيرد.
● مسايل انساني در محيط كار حل شود و اگر بخواهيم واقع بينانه‌تر بيان كنيم، «مسايل و مشكلات انساني در محيط كار، به حداقل برسد و … ».
تعريف روانشناسي صنعتي: در تعريف روانشناسي صنعتي (كه اكنون ديگر از اين اصطلاح استفاده نمي‌شود) آمده است: مطالعه رفتار آدمي در جنبه‌هايي از حيات كه به كار مربوط است و بهره‌گيري از دانش حاصل از رفتار آدمي جهت به حداقل رسانيدن مشكلات وي در كار.
تعريف روانشناسي صنعتي سازماني: اين رشته روانشناسي را چنين تعريف كرده است: كاربرد اصول روانشناسي در محل كار و مطالعه عواملي كه در سازمان‌ها بر كاركنان اثر مي‌گذارد. به اعتقاد اسپكتور، روانشناسي صنعتي و سازماني، يعني يافتن اصول علمي و به كارگيري آن در محل كار.
كاربردهاي كنوني روانشناسي در محيط كار
امروزه در كاربرد روانشناسي كار به پديده‌هايي نظير «تفاوت‌هاي فردي»، «ساختار سازماني»، «پاداش و دستمزد» «ساختار گروهي در سازمان»، «نظام تنبيه و تشويق»، «طراحي وسايل كار»، «شرايط كار»، «انگيزش كاركنان» و نظاير آن توجه مي‌شود و قابل پيش‌بيني است كه در آينده نيز توجه روانشناس كار يا روانشناسي صنعتي و سازماني به جاي «عوامل منفرد»، به «عمل متقابل رفتار آدمي» و عوامل ديگري نظير سازمان، شرايط كار، بهره‌وري، آدمك‌هاي مصنوعي و… معطوف شود
. روانشناسی صنعتی- سازمانی چیست؟
این رشته روانشناسی به مطالعه رفتار و محیط کار می‌پردازد. روانشناسان صنعتی- سازمانی غالباً برای افزایش کارایی محیط کار، انتخاب کارکنان مناسب برای کارهای بخصوص، و تولید آزمون‌های مرتبط به پژوهش می‌پردازند.
2. روانشناسان صنعتی- سازمانی چه کار می‌کنند؟
روانشناسی صنعتی-سازمانی حوزه گسترده‌ای را در بر می‌گیرد. بنابراین روانشناسان این حوزه می‌توانند در زمینه‌های مختلفی به کار بپردازند. بسیاری از روانشناسان صنعتی- سازمانی در بخش خصوصی به کار اشتغال دارند و به مسائلی از قبیل بهره‌وری کارکنان، آموزش و ارزیابی کارکنان، و منابع انسانی می‌پردازند. برخی دیگر از روانشناسان صنعتی- سازمانی در بخش‌های پژوهشی یا دانشگاهی به کار اشتغال دارند. برخی حوزه‌های تخصصی نیز در روانشناسی صنعتی- سازمانی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به تعامل انسان با رایانه وعوامل انسانی اشاره کرد. فرصت‌های مشاوره نیز برای روانشناسان صنعتی- سازمانی با تجربه موجود می‌باشد.
3. به چه نوع مدرکی نیاز است؟
برنامه‌های دانشگاهی متعددی برای کارشناسی (لیسانس) روانشناسی صنعتی- سازمانی وجود دارد. افرادی با درجه کارشناسی در این رشته معمولاً در واحدهای منابع انسانی سازمان‌ها به کار مشغول می‌شوند. کسانی که در پی فرصت‌های بهتر شغلی و درآمد بیشتر باشند می‌توانند تحصیلاتشان را تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه دهند. برای دارندگان مدرک کارشناسی ارشد در روانشناسی صنعتی- سازمانی، فرصت‌های شغلی زیادی وجود دارد. این افراد معمولاً در واحدهای منابع انسانی، مشاوره، بخش دولتی و گاه بخش خصوصی به کار اشتغال دارند. نیاز روز افزون به روانشناسان صنعتی- سازمانی باعث شده است که دانشگاه‌های زیادی در سطح جهان به ارائه دوره کارشناسی ارشد این رشته بپردازند. کسانی که دارای درجه دکتری روانشناسی صنعتی-سازمانی باشند بالاترین فرصت‌های شغلی و درآمد را خواهند داشت.
4. دیدگاه کاری روانشناسان صنعتی- سازمانی چیست؟
روانشناسان صنعتی- سازمانی به افزایش بهره‌وری و کارایی کارکنان و نیز حفظ و نگهداری آنان در محدوده وسیعی از کسب و کارها کمک می‌کنند. روانشناسان صنعتی- سازمانی به شرکت‌ها در پرداختن به مسائلی از قبیل سیاست‌های ضدتبعیض در محیط کار کمک می‌کنند. شرکت‌ها همچنین از تجربه و مهارت روانشناسان صنعتی- سازمانی در طراحی، تحلیل و پژوهش در زمینه تولید ابزارهایی برای ارزیابی بازاریابی و تحلیل‌های آماری استفاده می‌کنند.
