بخشی از مقاله
زراعت جو ديم
تعريف زراعت ديم :
كشت محصولات كشاورزي بدون آبياري و با استفاده از نزولات آسماني ( باران و برف ) را ديم كاري مي‌گويند.
سطح زيركشت جو در استان به شرح زير است :
1. جو آبي در حدود 10000 هكتار است كه شامل ارقام جو ماكويي ، والفجر ، زرجو و ارقام محلي ميباشد.
2. جو ديم در حدود 25000 هكتار بوده كه رقم قالب محلي ميباشد و بهاره كشت مي‌گردد ( اواخر اسفند و اوايل فروردين ماه ) كه بعلت داشتن دوره رشد كوتاه داراي عملكرد بسيار پاييني است.
توصيه‌هاي مديريت زراعت جهت بهبود زراعت جو ديم :
اصول زراعت ديم رعايت شود.
1. در فصل آيش عمليات زراعي مناسب و صحيح جهت ذخيره و حفظ رطوبت اجرا گردد.
2. در فصل آيش از ماشين آلات مناسب استفاده گردد.
3. شخم درست برخلاف شيب زده شود.
4. در طول فصل آيش علفهاي هرز كنترل گردد.
5. بذر بطور صحيح در زمين كاشته شود و موقع كاشت رعايت گردد.
6. از كودهاي شيميايي مناسب استفاده گردد.
7. از بذور اصلاح شده ، بوجاري شده و ضدعفوني شده استفاده شود.
8. جو ديم را نبايد در زمينهاي پر شيب كشت كرد. زيرا حداكثر شيب براي جو ديم 12 درصد است و شيب بيشتر باعث فرسايش خاك و تخريب مزرعه ميشود.
9. بهترين خاك براي زراعت ديم شني رسي يا ليموني است. زيرا خاصيت نگهداري و ذخيره رطوبت و مواد غذايي در اين خاكها زياد است.
10. مسئله ديگر در انتخاب زمينهاي ديم رنگ خاك است. زيرا رنگ خاك نشان دهنده جنس خاك و مواد دروني آن است. بعنوان مثال رنگ سياه ، خاكستري يا قهوه‌اي نشان دهنده حاصلخيزي خوب تا متوسط و رنگ سفيد روشن نشان دهنده آهكي بودن يا گچدار و نمكدار بودن زمين است كه اين نوع خاكها فقيرند و جهت كاشت ديم مناسب نيستند. و بالاخره رنگ سرخ و زرد كه عموما ارزش زراعتي نداشته و از نظر مواد غذايي فقيرند.
11. در زراعت ديم نبايد از گاوآهن برگردان دار استفاده كرد زيرا اين نوع گاوآهن ها در زمينهاي مرطوب و آبي مورد استفاده قرار مي‌گيرند و استفاده از آن ها در زراعت ديم بعلت برگرداندن كامل خاك و ادغام خاك زراعتي كه در قسمت بالا قرار دارد با خاك زير ، باعث از بين رفتن رطوبت خاك و همچنين باعث فرسايش خاك مي‌گرددند. و در نتيجه از ميزان توليد كاسته شده و باعث تخريب خاك زراعتي مي شوند.
مراحل مختلف زراعت جو ديم به روش صحيح :
ديمكاري به روش صحيح را مي‌توان به پنج مرحله تقسيم كرد كه اين مراحل عبارتند از :
1. آماده كردن زمين
2. كاشت
3. داشت
4. برداشت
قبل از آنكه به توضيح و تشريح هر يك از مراحل فوق پرداخته شود ، مطالبي چند پيرامون آيش گذاري مطرح مي‌گردد.
1. آيش گذاري : در ديمزارهاي استان به علت كمي رطوبت و بارندگي، زمين را يكسال در ميان ميكارند و در سال نكاشت (آيش) ، عمليات زراعي جهت حفظ رطوبت آن انجام مي‌دهند و به عبارت ديگر بعلت ميزان بارندگي محدود در سال كشت ، رطوبت سال نكاشت را همراه با رطوبت سال كشت در اختيار گياه قرار مي‌دهند.
آيش گذاري با انجام عمليات زراعي صحيح فوايد زير را دارد :
- از بين رفتن علفهاي هرز
- افزايش مواد آلي خاك ( در نتيجه فعاليت موجودات زنده خاك )
- ذخيره آب و جلوگيري از فرسايش خاك
آيش گذاري در مناطق باد خيز و گرم و خشك :
كشاورزان در اين مناطق بعد از برداشت صحيح يعني برداشت جو از ارتفاع حداقل 25-20 سانتيمتري سطح خاك عمليات زير را جهت حفظ رطوبت و نگهداري خاك بايد انجام بدهند.
در اين مناطق بعلت بالا بودن درجه حرارت در فصل گرما و بادهاي منطقه كلش هاي سطح مزرعه را بايد به حال خود باقي گذاشت.
نتيجه اين عمل شامل موارد زير است :
- كلش هاي باقيمانده در سطح خاك مزرعه از تابش مستقيم آفتاب به سطح خاك جلوگيري ميكند. اين كار در عمق ده سانتيمتري خاك 2 تا 4 درجه از حرارت خاك ميكاهد و در نتيجه از تبخير رطوبت خاك جلوگيري ميكند.
- با بجا گذاشتن كلش در مناطق بادخيز از حركت خاك ديمزار جلوگيري ميشود.
- در زمينهاي شور اگر سطح خاك پوشش نداشته باشد سال به سال به شوري خاك اضافه خواهد شد. زيرا وقتي آفتاب مستقيما به خاك بتابد ، خاك گرم شده و باعث حركت آبهاي زير زميني به طرف بالا ميشود و اين آب به همراه خود نمكها را به سطح خاك مياورد و پس از تبخير آنها را در سطح خاك باقي مي گذارد. در نتيجه بعد از چند سال درجه شوري خاك بالا رفته و خاك غير قابل استفاده ميشود.
- در هنگام بارندگي، در زمينهاي ديم، قطره هاي باران به روي كاه و كلش افتاده و از فشار مستقيم آن به خاك جلوگيري مي كند و سپس به آرامي جذب ميشود. همچنين وجود كاه و كلش در سطح زمين از سله بستن خاك جلوگيري ميكند. كه سله بستن باعث جاري شدن آب در سطح خاك و عدم نفوذ در خاك ميشود.
زمان شخم در اين مناطق با گاوآهن قلمي از اول پاييز تا اواخر آبان ميباشد و در بعضي مواقع تا اواخر آذر نيز ادامه دارد.
1. آماده كردن زمين :
اهداف :
- كشاورزان به تاثيرات گاوآهنهاي قلمي و پنجه غازي در ديمزارها و دلايل استفاده از آنها آشنايي پيدا ميكنند.
- روش انجام شخم با گاوآهنهاي قلمي و پنجه غازي را آموخته و عمل مينمايند.
الف ) روش شخم با گاوآهن قلمي در فصل آيش :
زمان شخم زدن با گاوآهن قلمي در فصل آيش در مناطق خشك و بادخيز ، پاييز ميباشد.
طريقه كار :
كشاورزان زمين مورد نظر را بايد در ماه هاي مهر و آبان با گاوآهن قلمي شخم بزنند تا مقداري از كلش هاي باقيمانده با خاك مخلوط گردد. گاوآهن قلمي، هم خاك را شيار ميدهد و هم مقداري از كلش و بقاياي گياهي را با خاك مخلوط ميكند كه بدين صورت مجموعه مناسبي از مخلوط خاك و كلش ايجاد مينمايد كه با اين عمل علاوه بر اينكه از شسته شدن خاك جلوگيري مينمايد نفوذ آب در خاك را آسان و زياد مي‌گرداند.
بايد توجه داشت كه در همه حالت شخم بايد در خلاف جهت شيب مزرعه باشد تا در موقع بارندگي، آب در مزرعه جاري نشده و سطح مزرعه شسته نشود.
عمق شيب با اين گاوآهن 20 الي 25 سانتيمتر ميباشد كه بوسيله چرخ تنظيم شاسي گاوآهن تنظيم ميشود.
ب ) شخم با گاوآهن پنجه غازي در فصل آيش :
پس از سپري شدن دوره زمستان، در ديمزارها ، براي مبارزه با علفهاي هرز نوبت به استفاده از گاوآهن پنجه غازي ميرسد. ابتدا تيغه هاي گاوآهن پنجه غازي را به جاي تيغه هاي گاوآهن هاي قلمي مي بنديم و تا عمق 8 الي 10 سانتي متري را بدون برگرداندن خاك ، شخم ميزنيم تا ريشه تمام علفهاي هرز را قطع كند.
زمان شخم با اين گاوآهن در فصل بهار ميباشد كه در سه نوبت انجام ميشود:.شخم اول : زمان انجام آن بستگي به شرايط منطقه ، گرما و رطوبت و انواع علفهاي هرز دارد و بطور كلي زماني است كه علفهاي هرز بيش از دو سوم منطقه را پوشانده و هنوز سه برگه نشده باشند. با اين شخم علفهاي هرز كه مقدار زيادي از رطوبت زمين را مصرف ميكنند از بين رفته و همچنين سطح خاك نرم شده و از سله بستن خاك و هدر رفتن رطوبت آن جلوگيري ميشود.
عمق اين شخم 6 الي 8 سانتيمتر ميباشد كه با چرخ تنظيم كه به شاسي گاوآهن متصل است تنظيم ميشود.
