بخشی از مقاله

منابع و ماخذ مورد استفاده:
1- اهدايي، ب. 1373. انتخاب براي مقاومت به خشكي در گندم. مقالات كليدي اولين كنگره زراعت و اصلاح نباتات. دانشكده كشاورزي كرج دانشگاه تهران.
2- احمدي، ج و خ، زينالي خانقاه و م. ع، رستمي. ر. چوگان. 1379. بررسي مقاومت به خشكي در هيبريدهاي ديررس تجارتي ذرت. مجله علوم كشاورزي ايران.
3- احمدزاده، الف. 1376. تعيين بهترين شاخص هاي مقاومت به خشكي در لاين هاي برگزيده ذرت. پايان نامه كارشناسي ارشد اصلاح نباتات. دانشكده كشاورزي تهران.
4- آذري كي، م.ت. 1381. اثر تنش خشكي برروي عملكرد و اجزاء عملكرد ذرت در مغان. پايان نامه كارشناسي ارشد زراعت. دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز.
5- بي نام. مطالعات جامع بهنگام. 1379. كشت و صنعت و دامپروري مغان.
6- بي نام. 1382. وضعيت توليد ذرت در كشور و ضرورت اجراي طرح ذرت. وزارت جهاد كشاورزي (معاونت زراعت).
7- حكمت شعار، ح . 1372. فيزيولوژي گياهان در شرايط دشوار (ترجمه). چاپ اول. انتشارات نيكنام.
8- خدابنده، ن. 1369. غلات. انتشارات دانشگاه تهران.
9- خواجه پور، م. 1373. اصول و مباني زراعت. انتشارات جهاد دانشگاهي دانشگاه صنعتي اصفهان.
10- رستگار، م. 1371. ديمكاري. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين.


30- مقدم، ع و م. ح. هادي زاده. 1379. عكس العمل هيبريدهاي ذرت و لاين هاي والدي آنها به خشكي با استفاده از شاخص هاي مختلف به تنش. نشريه نهال بذر. 1(3): 270-255.
31- مودب شبستري، م.و م. مجتهدي. 1369. فيزيولوژيكي گياهان زراعي (ترجمه). انتشارات مركز نشر دانشگاهي.
32- نورمحمدي، ق. ع. سيادت، ع. كاشاني. 1380. زراعت غلات. جلد اول. چاپ سوم. انتشارات دانشگاه چمران
33- نيشابوري، م. 1369. جزوه درسي رابطه آب و خاك. دانشكده كشاورزي، دانشگاه تبريز.
34. Abrecht, D.G and P.S.Carberry. 1991. The influence of water deficit prior tassel initiation on maize growth. Field Crops Res. , 31:55-69
35- Baldinii, M.,G. Vannuzzi., M.Turi and D.G.Sanches. 1997. Results of physiological selection approach to improve drought resistance in sunflower. Genet.a Slecht. 33(3):181-195.
36- Bolanas , J. and L. Martinaz. 1993. Eight cycles of selection for drought tolerance in low land tropical maize. Responses in droughtadptive physiological and morphological trait. Field Crop Res. 31:269-286.
37- Budiarti, S.G. 1997. Green house and field test of maize varieties for drought tolerance. Simposioum Nasional dan kongres. PERIPI (Indonesia). 24-25
38- Boyer, J. S. 1996. Advances in drought tolerance in plants. Agron. 56: 187-217.
39- Basseti, P.and M.E. Westgate. 1993. Water deficit affects receptivity of maize silks. Crop Sci. 33.227-282.
40- Cavero, J., E., Playan, N.Zapate and J.M.Faci. 2001. Simulation of maize grain yield variability withen a surface Irrigater Field. Agron. J.93: 773-782.


فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 2
1- ذرت 6
1-1. منشاء و تاريخچه ذرت 6
2-1. اهميت محصول ذرت 7
3-1. طبقه بندي ذرت 8
4-1. ويژگيهاي انواع ذرت 10
5-1. فنولوژي ذرت 11
1-5-1. جوانه زني و سبز كردن ذرت 11
2-5-1. مرحله سبز كردن تا ظهور گل آذين نر 12
3-5-1. مرحله تشكيل گل آذين نر تا ظهور تارهاي ابريشمي 12
4-5-1. مرحله تشكيل تارهاي ابريشمي تا رسيدن دانه 13
6-1. رشد و نمو 13
1-6-1. رشد اندام هاي رويشي 13
1-1-6-1. ريشه 13
2-1-6-1. برگ 14
2-6-1. رشد اندام هاي زايشي 14
7-1. خاك مناسب ذرت 15
8-1. دماي موردنياز 15
9-1. رطوبت موردنياز 16
10-1. تنشهاي محيطي 17
11-1. خشكي و تنش خشكي 18
12-1. اثرات عوامل طبيعي اقليمي بر روي نياز آبي گياهان 19
13-1.اثرات فيزيولوژيك تنش آب 21
14-1. تنش خشكيدر مرحله رشد رويشي گياه ذرت 25
15-1.تنش خشكي و رشد زايشي ذرت 27
16-1. تنش خشكي و اثرات آن بر روي عملكرد و اجزاء عملكرد 29
17-1.ساير صفات مرتبط با خشكي 33
1-17-1.محتويات نسبي آب برگ (RWC) 33
2-17-1. پايداري غشاي سيتوپلاسمي 34
18-1. مكانيزمهاي مقابله با تنش هاي خشكي 36
1-18-1. مقاومت به خشكي 36
2-18-1.فرار از خشكي 36
3-18-1.اجتناب از خشكي 37
4-18-1. صفات مرتبط با اجتناب از خشكي 37
7-4-18-1. مكانيزم هاي روزنه اي 37
2-4-18-1. افزايش بازده فتوسنتزي 38
3-4-18-1. كاهش مساحت برگ 39
4-4-18-1. وفور ومحل روزنه ها 39
5-4-18-1. سيستمهاي كارآمد ريشه 39
6-4-18-1. نسبت زياد ريشه به شاخه 40
5-18-1. تحمل خشكي 40
6-18-1. مكانيزم هاي تحمل خشكي 40
1-6-18-1. اجتناب از صدمات ناشي از كاهش رشد 40
2-6-18-1. تحمل در مقابل گرسنگي 41
3-6-18-1. اجتناب در مقابل از بين رفتن پروتئين ها 41
19-1. چگونگي ازريابي مقاومت به خشكي 41
20-1. تنش خشكي و شاخص برداشت 42
21-1. كارايي مصرف آب 43




مقدمه
خشكي، خطري جدي براي توليد موفق ذرت در سراسر جهان محسوب مي شود. منابع آب شيرين در جهان محدوده بوده، و با افزايش جمعيت جهان نياز به استفاده از آب بيشتر مي شود و لذا منابع آب بطور فزآينده اي مورد تهديد قرار گرفته، و از آنجاكه بخش كشاورزي عمده ترين مصرف كننده آب بشمار ميرود، هر گونه صرفه جويي در اين بخش كمك مؤثري به توليد بهينه محصولات زراعي خواهد كرد (20). با در نظر گرفتن روند افزايش جمعيت جهان كه طبق پيش بيني هاي سازمان ملل، اين جمعيت در سال 2050 ميلادي به 4/14 ميليارد نفر خواهد رسيد (59) . بنابراين ضرورت توليدات غذايي جهت تامين نيازهاي مرتبط امري اجتناب ناپذير است.


ذرت گياهي است گرمسيري كه بدليل ويژگيهاي زياد از جمله قدرت سازگاري با شرايط اقليمي گوناگون مورد توجه توليد كنندگان قرار گرفته بطوريكه ذرت از نظر سطح زير كشت مكان، زراعت آن بعنوان يك گياه پر محصول جهت تأمين كالري مورد نياز بشر بطور مستقيم و غير مستقيم از اهميت ويژه اي برخوردار است . توليد ذرات در جهان در سال 2002 ، 589/189/602 تن بود . حدود 17 درصد سطح زير كشت جهاني ذرت آبياري مي شود كه از اين مقدار حدود 40 درصد مواد غذايي حاصل مي شود ( 8 و 40 ).


در ايران تقريباً 70 درصد مساحت كشور را اقليم خشك و نيمه خشك شامل مي شود كه متوسط بارندگي ساليانه آنها كمتر از 300 ميليمتر است (8)
از آنجائيكه مرحله گلدهي ذرت به عنوان حساسترين مرحله رشد و نمو ذرت با گرم ترين ماه سال ( تيرماه ) مطابقت دارد و معمولاً نزولات آسماني در اين موقع از سال رخ نمي دهد و از طرفي حداكثر نياز آبي محصولات رايج منطقه ( پنبه ، چغندر قند ، گوجه ) به همين زمان ارسال مربوط مي شود و ظرفيت شبكه هاي آبياري ، زراعت را در وضعيتي قرار داده كه فواصل آبياري ذرت طولاني شده و عملكرد كاهش مي يابد . ذرت در آب و هواي نيمه خشك مديترانه اي براي نيل به عملكرد دانه بالا نياز به آبياري تكميلي دارد (61)


خصوصيات مورفولوژي و فيزيولوژي زيادي ، در مقاومت به خشكي موثر هستند كه به عنوان شاخص هاي مورد انتخاب توصيه شده اند . براي مثال بسته شدن روزنه ها ، كاهش سطح برگ ، افزايش كارايي فتوسنتز ، رسوب چربيها ، توسعه سيستم ريشه اي ، مقاومت در برابر انتشار گازها ، تغيير در مقدار تركيبات آلي ، قندي و ازته ،اسيد آمينه پرولين ، تنظيم پتانسيل اسمزي ، تغييرات سرعت رشد نسبي ، و سرعت رشد محصول از اين جمله مي باشند (12) .


با توجه به خصوصيت اصلي زراعت در مناطق با محدوديت منابع آبي و لزوم گسترش سطح زير كشت با هدف افزايش محصولات زراعي در اين مناطق ، و با توجه به اينكه آبياري يكي از نيازهاي مهم توليدات كشاورزي محسوب مي شود . دستيابي به ژنوتيپ هاي محتمل به شرايط دشوار با كارايي بالاي مصرف آب ضروري بنظر مي رسد .
بنابراين شناسايي مراحلي از رشد كه در آنها به آب كمتري نياز است و حذف آبياريهاي غير ضروري و نيز تعيين مراحل حساس به قطع آب و همچنين يافتن ژنوتيپ هاي محتمل به تنش آبي باعث افزايش كارايي مصرف آب همراه با افزايش سطح زير كشت و نهايتاً عملكرد اقتصادي خواهد شد . مطالعات جدي پيرامون شرايط نامساعد محيطي و عكس العمل گياهان نسبت به آنها از سال 1941 در دنيا شروع شده است (11).


1-ذرت :
1-1-تاريخچه ذرت :
مبداء اوليه ذرت به طور دقيق مشخص نيست . زيرا اجداد وحشي آن شناخته نشده است (71).
فرضيه هاي زيادي در باره طرز پيدايش ذرت وجود دارد . يكي از اين فرضيه ها اين است كه ذرت ممكن است از يك گونه يك ساله وحشي بنام تئوسينت يا تريپساكم به وجود آمده باشد . فرضيه ديگر اينكه ذرت احتمالاً از تلقيح طبيعي تئوسينت با تريپساكم بوجود آمده است و تئوري جديد اين است كه اين گياه از ذرت غلاف دار به دست آمده باشد (21و32).


منشاء اوليه ذرت آمريكاي مركزي است . قبل از كشف قاره جديد ذرت اصلي ترين زراعت جهت تأمين مواد غذايي در آمريكاي مركزي و شمالي و جنوبي بوده است . بررسي هاي سنگواره اي نشان داده است كه ذرت حدود 4500 سال قبل از ميلاد مسيح به صورت يك گياه زراعي در مكزيك مكشت گرديده است . والدن سه مبداء اوليه براي ذرت ذكر كرده است( پرو ، مكزيك ، گواتمالا ).


و ايلوف مبداء اوليه ذرت را جنوب مكزيك ، آمريكاي مركزي ، آمريكاي جنوبي ذكر كرده است .
ذرت به دليل ويژگيهاي زياد از جمله قدرت سازگاري با شرايط اقليمي گوناگون در دنيا گسترش يافت . در حال حاضر بيش از 140 ميليون هخكتار از اراضي دنيا به كشت ذرت اختصاص يافته است . از نظر سطح زير كشت رتبه سوم و از نظر توليد و عملكرد رتبه او ل را در بين غلات به خود اختصاص داده است (21و32).
هم اكنون ايالات متحده آمريكا ، كشورهاي اروپاي شرقي ، روسيه ، چين ، و آرژانتين كشورهاي عمده توليد ذرت در جهان محسوب مي شوند . ايالات متحده آمريكا مهمترين صادر كننده و ژاپن و كشورهاي اروپاي غربي عمده ترين وارد كننده آن هستند (21).


2-1- اهميت محصول ذرت
ذرت بـه دـليل ويژگيهاي بسيار زياد خود ، به دويژه به دليل قدرت سازي با شرايط اقليمي گوناگون ، بسيار زود در تمام دنيا گسترش يافت و مكان سوم را بعد از گندم و برنج از نظر سطح زير كشت به خود اختصاص داد . ذرت علاوه بر آنكه يك علوفه مطلوب براي گندم مي باشد . از نظر تامين انرژي نيز بي نظير است و به همين دليل امروزه در تغذيه مرغ به عنوان يك غذاي پر انرژي داراي اهميت بسيار زياد است ذرت در صنايع كاغذ سازي ، مقوا سازي ، استفاده مي شود . و همچنين از چوب بلال در تهيه اسيد استيك ، قطران و فورفورال كه در صنايع رنگ و لاستيك سازي به كار مي رود استفاده مي شود (32).


ذرت به دليل اهميت آن در تغذيه طيور و توليد مرغ و تخم مرغ مورد توجه وزارت كشاورزي بوده و توليد آن طي سالهاي 1380 –1371 از رشد خوبي برخوردار بوده ، بطوريكه سطح زير كشت از 60 هزار هكتار به 218 هزار هكتار افزايش چشمگيري داشته است (6). از جمله پتانسيل هاي ديگري كه باعث گرديده است كه اين گياه به مقدار بسيار زيادي گسترش يابد . عبارت است از سازگاري وسيع كـه بـه مـوجب آن، امروزه ذرت در سطح وسيعي از مناطق پست تا مناطق مرتفع ( تا ارتفاع 3960 متري در سلسله جبال آند ) و عرض هاي جغرافيايي متفاوت ( حدود 35 درجه جنوبي در شيلي و 58 درجه شمالي در روسيه و سوئد ) كاشته مي شود .

همچنين ذرت به دليل عملكرد قابل توجه (هر بذر ذرت در شرايط مساعد قادر است بين 400 تا 1000 عدد دانه توليد كند ) ، مقاومت نسبت به خشكي و ورس ، قدرت پذيرش كامل مكانيزاسيون در مراحل مختلف كاشت، داشت و برداشت، پذيرش كشت هاي متوالي، پوشش بلال ( هر بلال بوسيله پوشش هاي خود به خوبي از صدمات باران، پرندگان و ريزش محافظت مي شود)، كارايي مصرف آب در ذرت بالاست)، سهم عمده و روز افزون در تامين مواد غذايي انسان، و دام، و مصارف صنعتي از دلايل عمده توسعه كشت ذرت در دنيا مي باشد


(4 و32)

3-1- طبقه بندي ذرت :
ذرت گياهي متعلق به خانواده Panicoideae و طايفه Maydeae مي باشد گونه زراعي آن همان ذرت ( Zea mays L) با 20=2n است (8 و 23) .
ذرت گياهي يك پايه ، يك ساله ، داراي سيستم ريشه افشان مي باشد . كه اين سيستم ريشه ، شامل ريشه اوليه ريشه هاي دائمي (تاجي) مي باشد . ذرت همچنين داراي ريشه هاي هوايي نيز مي باشد .
برگ ذرت به صورت متناوب در هر گره قرار مي گيرد كه از دو قسمت غلاف و پهنك تشكيل شده است . طول برگ ها 80-50 و عرض آنها 12-4 سانتيمتر است تعداد برگ ها از 48- 8 عدد متغير است .
ذرت داراي يك ساقه استوانه اي است كه در مقطع عرضي بيضوي است . ارتفاع ساقه بسيار بوده و بسته به شرايط اقليمي 3-5/1 متر طول دارد . ساقه ذرت داراي 8 الي 21 گره است كه پر از مغز است .


گل آذين نر در انتهاي ساقه به صورت خوشه اي مركب است شامل يك شاخه اصلي وتعدادي شاخه هاي فرعي مي باشد . سنبلچه ها به صورت جفت هستند كه يكي از آنها بدون دمگل و ديگري پايه دار است هـر سنبلچه داراي دو گلچه ، هر گلچه داراي يك لما و يك پالتا ، سه پــرچم ، يـك مـادگي غـير فعال و دو لوديكل است . لوديكل ها به هنگام گرده افشاني متورم مي شوند و خروج پرچم ها و آزاد شدن گرده ها را ميسر مي سازند (21 و 23) .


گل آذين ماده به صورت سنبله است كه از رشد و تمايز جوانه هاي جانبي گره هاي مياني ( گره ششم تا هفتم زير گل تاجي ) به وجود مي آيند . پوشش بلال برگ هاي تغيير شكل يافته اي است كه اندام هاي ماده را در خود حفظ مي كند . بلال داراي محوري به نام چوب بلال وياراكيد است كه سنبلچه ها به صورت جفت در كنار هم در روي اين محور قرار دارند .


هر سنبلچه داراي دوگل كه فقط يكي از گل ها بارور مي شود . هر گل داراي تخمداني است كه از آن رشته ابـريشمي خـارج مـيشود كـه مـجموع آنها خامه و كلاله گويند كه گرده ها را جذب مي كنند ( 16 و21 و32 و73 و74) .
عمل گرده افشاني در ذرت توسط باد انجام مي گيرد . حدود 95 درصد گل هاي ماده دگرگشن و حدود 5 درصد آنها به صورت خود گشن هستند (21).
آزاد شدن دانه هاي گرده در ذرت يك تا سه روز قبل از خروج تارهاي ابريشمي شروع و تا چند روز ادامه مي يابد . هر دانه گرده پس از تماس با تارهاي ابريشمي رشد كرده و عمل باروري را انجام مي دهد.در شرايط مناسب عمر دانه گرده 18 تا 47 ساعت به طول مي انجامد (32 و 36 و73) .


4-1-ويژگيهاي انواع ذرت:
الـف – دوره رشد : ذرت از نـظر طــول دوره رشد بـه سه گــروه زودرس و ديـررس تـقسيم مي شود (16)
ب- رنگ دانه : دانه هاي ذرت به رنگ هاي مختلف از قبيل سفيد ، زرد ، پرتغالي ، قرمز و گاهي آبي يا بنفش يافت مي شود .(32).
ج- ارتفاع ساقه و برگ : ارتفاع ساقه ذرت بين 3-5/1 متر و تعداد برگ بين 8 تا 48 عدد متغير است (5).
د. شكل ظاهري ،كيفيت دانه و موارد مصرف : استورتوانت در سال 1985 ذرت را بر حسب ساختمان آندوسپرم و كيفيت بلال به صورت زير تقسيم كرده است (نقل از 32).
1-ذرت دندان اسبي : نشاسته آندوسپرم از دو قسمت نرم در وسط و انتها ،سخت در طرفين دانه تشكيل شده است . در طول رسيدگي دانه مقداري آب از دست داده و يك فرو رفتگي در قسمت تاج آن ايجاد مي شود .


2- ذرت بلوري (سخت ): دانه اين ذرت سخت ، و بدون چروكيدگي است . آندوسپرم آن شامل دو نوع نشاسته نرم و سخت است . در اين نوع دانه ، نشاسته سخت ، به طور كامل اطراف نشاسته نرم را فرا مي گيرد و دانه به شكل كروي و بزاق است .
3-ذرات آجيلي (بو داده): آندوسپرم آن ، به جز مقدار بسيار كمي كه در اطراف جنين قرار دارد كاملاً سخت است . دانه ريز و روغني از پروتئين مي باشد. با حرارت دادن تركيده و حجيم ميشود.


4- ذرت شيرين (قندي): آندوسپرم اين ذرت غني از هيدراتهاي كربن قابل حل و فقير از نشاسته است . اين نوع ذرت در موقع رسيدن آب خود از دست داده وكوچك و چروكيده مي شود . اين نوع ذرت داراي قدرت پنجه زنيزياد است .
5-ذرت آذري ( ذرت نرم ): تمام آندوسپرم آن آردي مي باشد و فقط يك لايه بسيار نازك از آندوسپرم سخت اطراف آن را فرا ميگيرد .
6-ذرت بومي : نشاسته آندوسپرم آن از آميلوپكتين تشكيل شده است كه در كارخانه جات چسب سازي از آن استفاده مي شود .
7-ذرت غلاف دار ( گلوكرم دار ): در اين نوع ذرت گلوم ها رشد بسيار زيادي دارند و تمامي سطح دانه را مي پوشاند (21 و 32 ).


5-1-فنولوژي ذرت :
1-5-1-جواني زني و سبز كردن ذرت :
عوامل محيطي موثر در جوانه زني و سبز كردن ذرت عبارت از :رطوبت ، دما ، نوع خاك و تهويه است. مرحله جوانه زني بذر ذرت و استقرار گياهچه در خاك مراحل مهم در فنولوژي ذرت است .


زيرا در اين مرحله پوشش بذر و بافت مغزي آن در معرض هجوم آفات و عوامل بيماريزا خاكزي قرار مي گيرد. در صورتيكه كليه عوامل خارجي در حد مطلوب باشد، جوانه زني و سبزكردن تابع دماي خاك خواهد بود صفر بيولوژيك جوانه زني بذر ذرت 10 تا 12 درجه سانتيگراد است . با افزايش دما ، زمان لازم براي جوانه زني و سبز كردن كوتاه مي گردد . دما ، ميزان ذخيره آب در موقع جوانه زني را نيزمشروط مي سازد، بدين ترتيب كه دماهاي نسبتاً پايين (10-12 درجه سانتي گراد ) با محتواي حدود 75 درصد رطوبت ( بر اساس وزن خشك ) جوانه مي زند.

در صورتي كه در دمـاي حـوالي 30 درجـه سانتي گـراد، جوانه زني با 58 تا 60 درصد رطوبت نيز امكان پذير مي گردد. وقتي كه ميزان آب قابل دسترس زراعي خاك 10-45 ميليمتر است كشت ذرت مناسب خواهد بود . از كشت ذرت در خاكي با رطوبت بالا كه در آن تهويه ضعيف است بايد خوداري كرد (4و32).
3-5-1- مرحله سبز كردن تا ظهور گل آذين نر :


رشد ونمو در اين مرحله، به شدت تحت تاثير عوامل جوي قرار مي گيرد. در اين مرحله است، كه رشد برگ ها و ريشه گياه كامل مي شود . با افزايش رشد بوته ها و نزديك شدن آنها به مرحله پيدايش گل آذين نر ، نيازهاي دمايي گياه افزايش مي يابد. به هنگام پيدايش گل آذين نر، دماي مطلوب بين 24-23 درجه سانتي گراد خواهد بود. به هنگام ظهور گل آذين نر برگها 90 درصد سطح خاك را مي پوشانند. اگر ميزان رطوبت خاك كافي باشد، طول مرحله سبز كردن تا ظهور گل آذين نر با دما ارتباط مستقيم خواهد داشت.دمايكمتر از صفر بيولوژيك ذرت، به شدت به گياه آسيب مي رساند (4و5و32).


3-5-1-مرحله تشكيل گل آذين نر تا ظهور تارهاي ابريشمي:
اين مرحله كه با تشكيل گل آذين نر آغاز مي شود، حساس ترين مرحله رشد گياه ذرت به شمار مي رود . در اين مرحله شاخص سطح برگي به حداكثر خود مي رسد. و با حداكثر ميزان تبخيرو تعرق مصادف مي گردد(32).
ذرت يك گياه پروتاندر است ، كه بين ظاهر شدن اين دو اندام يك هفته تا ده روز فاصله است . گرده افشاني 5 تا 8 روز ادامه مي يابد (21و32).
در شرايط آب و هوايي مطلوب ظهور تارهاي ابريشمي 2 تا 3 روز پس ازگرده افشاني آغاز ميز شود .و نامساعدبودن عوامل محيطي مانند خشكي و گرماي شديد موجب پوكي و مرگ دانه هاي گرده مي شود ، به عبارت ديگر در اين شرايط تلقيح به صورت ناقص انجام ميگيرد (73و32).


4-5-1-مرحله تشكيل تارهاي ابريشمي تا رسيدن دانه:
چند روز پس از تلقيح، تارهاي ابريشمي پژمرده شده و قهوه اي رنگ مي گردند. پساز گذشت يك هـفته از تـلقيح، دانه لـقاح يـافته بـه صـورت برجستگي هاي آبكي بر روي چوب بلال ظاهر مي شوند. در يك هفته بعدي چوب بلال به سرعت رشد مي كند و بتدريج به طول و قطر كامل خود مي رسد. در اين مرحله بيشتر فعاليت فيزيولوژيكي گياه صرف پركردن چوب بلال و ذخيره مواد غذايي در دانه ها مي شوند (74).


6-1-رشد و نمو:
1-1-6-1- ريشه : جنين ذرت در موقع جوانه زني فقط توليد يك ريشه مي كند كه به سرعت رشد كرده و توليد انشعابات فرعي نموده ، و در خاك نفوذ مي كند اين ريشه ها را ريشه هاي جنيني گويند همچنين از ناحيه مزوكوتيل به تعداد 3 تا 7 عدد ريشه نابجا ظاهر ميشود كه به همراه ريشه هاي جنيني ، ريشه هاي اوليه ذرت را تشكيل مي دهند و تامين كننده مواد غذاي براي ذرت در 2 تا 3 هفته اول رشد مي باشند. نوع ديگر ريشه در سطح نزديك به خاك از محل گره هاي انشعاب ظاهر مي شود كه به آن، ريشه هاي دائمي (تاجي) گويند. ذرت همچنين داراي ريشه هاي هوايي است، كه از گره هاي بالاي سطح خاك ظاهر ميشوند كه عمدتاً نقش استحكام گياه را بر عهده دارند (1و31و 32).


2-1-6-1-برگ : برگها در ذرت به صورت متناوب ظاهر مي شوند . هر برگ داراي غلاف و پهنك است كه غلاف برگ ، ساقه را در بر مي گيرد. تعداد برگ يك صفت ژنتيكي محسوب و تحت تاثير شرايط محيطي قرار نمي گيرد و تعداد برگ در ذرت بين 8 تا 48 را شامل مي شود.
لوله اي شدن برگ ذرت در شرايط كمبود آب با پوشاندن سطح برگ و به ويژه روزنه ها، از هدر رفتن آب جلوگيري مي كند. همچنين تعدادي از برگهاي پائين بوته در طول زمان پژمرده و از بين مي روند . اولين برگها نيز بر اثر رشد ريشه هاي هوايي پاره مي شوند (5و32).


2-6-1-رشد اندام هاي زايشي:
خاتمه نمو رويشي در ذرت هنگامي است، كه مريستم انتهايي ساقه، كه در زمان تشكيل برگها به شكل نيمكره است، شروع به طـويل شدن كـرده و طـرح اولـيه گل نـر يا گل تاجي را به وجود مي آورد. با طويل شدن ميانگره ها روي ساقه، نموگل نر ادامه مي يابد. بتدريج با خروج گل تاجي ازحلقه برگ، گرده افشاني از نقطه اي در نزديكي نوك گل تاجي شروع و سپس در جهات مختلف گل آذين نر انجام ميشود. گرده افشاني يك بوته ممكن است يك هفته يا بيشتر به طول انجامد.


دانه هاي گرده در اثر لرزش بساك ها آزاد مي شوند . يك گل تاجي براي باوركردن تقريباً 1000 دانه در هر بوته، تعداد 25 ميليون دانه گرده رها مي سازد (31و32و73).
گل آذين ماده يا بلال كه به وسيله برگ هاي تغيير شكل يافته احاطه شده است ، از جوانه هاي جانبي واقع بر روي گره هاي ساقه به وجود مي آيد. تعداد بلال در ارقام اصلاح شده يك عدد است. كـلاله گـل مـاده يـا كاكل، از نقطه رشدي گل بوجود مي آيد. كاكل شروع به طويل شدن مي كند و سرتاسر طول غلاف گل ماده را طي مي كند و در اثر فعاليت يك مريستم ميان لايه اي كه در پايه آن قراردارد به جلو رانده مي شود. پس از گرده افشاني و تلقيح، فعاليت ناحيه مريستمي بلافاصله پايان، و نهايتاً رشد كاكل متوقف مي شود (32و74).


7-1-خاك مناسب ذرت:
ذرت به دليل داشتن ريشه هاي عميق و نيز قدرت خوبيكه در جذب مواد غذايي دارد، نسبت به حاصلخيزي خاك توقع چنداني ندارد. ذرت را مي توان در خاك هاي مختلف كاشت ولي مناسب ترين آن خاك هاي عميق با بافت متوسط زهكشي خوب و قدرت نگهداري زياد آب مي باشد .
ذرت نسبت به شوري خاك حساس است PH مناسب براي ذرت از 6 تا 7 مي باشد(32و8).

8-1- دماي مورد نياز:
ذرت يك گياه گرمسيري است . در شرايطي كه حداقل درجه حرارت 10 درجه سانتي گراد باشد جوانه زده و درجه حرارت 25 الي 30 درجه سانتي گراد بخوبي رشد كرده و حرارت بالاتر از 32 درجه بر عملكرد آن اثر سو خواهد گذاشت. در مراحل رشدي، هر چه گياه به مرحله تشگيل بلال نزديكتر مي شود، به همان اندازه نيز به دما افزايش مي يابد. با وجود اين ذرت نمي تواند دماهاي بسيار بالا را به ويژه در شرايط تنش خشكي تحمل كند.

به طور كلي اين گياه بيشترين حساسيت به دماهاي بالا را در مرحله گردافشاني نشان مي دهد. و صدمات ناشي از افزايش دما، خشك كردن كلاله ، پوكي دانه گرده، كاهش ميزان تلقيحو عملكرد دانه مي باشد. ذرت بعد از گرد افشاني و لقاح، احتياج كمتري به گرما دارد. درجه حرارت بيش از 30 درجه سانتيگراد و شرايط خشك باعث زودرسي ذرت و در نتيجه كاهش عملكرد دانه مي شود . اپتيم درجه حرارت در مرحله رسيدن دانه ها 26-24 درجه سانتيگراد مي باشد (32و8و48و54).
9-1-رطوبت مورد نياز:


از آنجايي كه ذرت از گياهان مناطق حاره است، به نظر مي رسد كه به آب بيشتري نياز داشته باش، ولي به علت برخورداري از سيستم ريشه اي گسترده در برابر تنش هاي محيطي موقت و كوتاه ميتواند مقاومت كند، اگر دما كافي باشد، جوانه زني ذرت ممكن است از رطوبت 30 درصد آب قابل دسترس آغاز شود. ولي هنگامي كه ميزان رطوبت به 80 درصد مي رسد، جوانه زني تسريع مي شود. جوانه زدن در شرايط غرقابي و اشباع شدن خاك بهد علت عدم تهويه مناسب، كند و حتي متوقف مي شود. در آغاز مرحله تشگيل برگ، به علت كند بودن رشد گياه، نياز آبي كمتراست.

در اين مرحله اگر رطوبت در 10 تا 20 درصد ظرفيت مزرعه اي حفظ شود. به علت نفوذ عميق ريشه ها ، به مقاومت گياه در دوره كم آبي افزوده مي شود از مرحله هفت برگي تا تشكيل گل آذين نر ميزان رشد طولي گياه افزايش مي يابد و در صورت وجود تنش خشكي از ميزان رشد گياه كاسته مي شود.كمبود رطوبت در مرحله گل آذين نر ممكن است تشكيل گرده را به تاخير و موجب تشكيل گردهد هاي عقيم خواهد شد. در اثر خشكي در مرحله زايشي بين ظهور گلآذين نر و تشكيل تارهاي ابريشمي (ASI) طولاني تر شده، در نتيجه به علت عدم گردافشاني كافي، لقاح به صورت ناقص انجام و دانه ها عقيم مي گردند، در مرحله تشكيل دانه به علت بالا بودن شاخص سطح برگ، ميزان مصرف آب زياد بوده و تعريق شديد است. پس از مرحله شيري از ميزان نياز ذرت به آب كاسته مي شود. در اين هنگام دما يك عامل موثر در رسيدن دانه به شمار ميرود و براي كاهش رطوبت دانه لازم است رطوبت هوا نيز به ميزان معيني كاهش يابد (8و23و70).

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید