بخشی از مقاله
سرطان پروستات
سرطان پروستات یا چنگار پروستات عبارت است از ایجاد سلولهای سرطانی در پروستات که میتواند باعث انسداد در دستگاه ادراری یا متاستاز به سایر اعضاء بدن شود. در کشورهای پیشرفته سرطان پروستات شایعترین سرطان پس از سرطان پوست و مرگ آورترین سرطان در مردان پس از سرطان ریه است.
علت سرطان پروستات
علت آن دقیقاً مشخص نیست. اما زمینه ژنتیکی (سیاه پوستان آمریکا بیشتر مبتلا میشوند)، عوامل هورمونی (شانس بروز سرطان پروستات با گذشت سن بالا
می‌رود و ممکن است به علت تغییرات هورمونی حاصله نظیر کم شدن مقدار آندرسترون و یا افزایش مقادیر سرمی استروژن و استرادیول باشد)، رژیم غذایی (مص
رف زیاد چربی با ایجاد تغییر در متابولیسم کلسترول و استروئید، شانس بروز سرطان را افزایش میدهد. مصرف سبزیجات یا رنگدانه‌های سبز و زرد یک اثر حفاظتی از بروز سرطان پروستات دارد)، عوامل شیمیایی سرطان زا (تماس با عوامل شغلی و محیطی شانس بروز سرطان را بیشتر می‌کند، شغلهایی که شانس بروز سرطان را بیشتر میکنند شامل کارگرانی که با کودها، بافتنیها و لاستیک سر و کار دارند، تماس با باتری‌های حاوی کادمیوم و ویروس‌ه
ا (با مشاهده ویروس در بافت سرطانی پروستات توسط میکروسکوپ الکترونی) را در بروز سرطان پروستات موثر می‌دانند.اپیدمیولوژی نشان داده است که عوامل وراثتی در ده درصد موارد نقش دارد.
با توجه به اینکه اندازۀ پروستات بعد از سن حدود ۴۵ تا ۵۰ سالگی شروع به رشد می کند به افراد بالای این سن توصیه می شود هر روز یک گوجه فرنگی خام مصرف کنند.
لیکوپن یکی از آنتی‌اکسیدانهای مهم موجود در گوجه فرنگی است که میتواند از بروز سرطان پروستات پیشگیری کند.[۱] اندازه گیری PSA در مردان بالای چهل سال برای غربالگری و شناسایی این سرطان در مراحل اولیه توصیه میشود. مواردی که ممکن است قبل از بروز سرطان پروستات رخ دهند
پیش سرطان
برخی از پزشکان معتقدند که سرطان پروستات با یک بیماری پیش سرطانی شرو
ع می شود، هر چند از وجود آن هنوز مطمئن نباشید.
نئوپلازی داخل پروستات (PIN)
در این حالت،تغییرات در سلول های غده پروستات در زیر میکروسکوپ بررسی می شود. اما سلول های غیر طبیعی شباهتی به دیگر سلول های در حال رشد در دیگر بخش های پروستات ندارند (مانند سلول های سرطانی خواهند بود).
طبقه بندی الگوهای غیر طبیعی از سلول ها بر اساس شکل :
PIN درجه پایین : الگوهای سلول های پروستات تقریباً طبیعی به نظر می رسد
PIN درجه بالا: الگوهای سلولها, غیر طبیعی به نظر می رسد
PIN در برخی از مردان از 20 سالگی شروع به ظاهر شدن می نماید. تقریباً نیمی از همه مردان وقتی به 50 سالگی می رسند PIN دارند. PIN درجه پایین، در بسیاری از مردان در سنین پایین شروع به رشد می کند ، اما لزوماً مبتلا به سرطان پروستات نمیشوند. خطر وجود سرطان پروستات در PIN درجه پایین هنوز نامشخص است. اگر در نمونه برداری از پروستات، PIN درجه پایین پیدا شد، پیگیری برای بیماران معمولاً مانند زمانی است که هیچ چیز غیر طبیعی دیده نشود.
اگر PIN درجه بالا در نمونه برداری پروستات یافت شد ، حدود 20٪ تا 30٪ ممکن است سرطان در ناحیه دیگری از پروستات وجود داشته باشد. به همین دلیل است که پزشکان اغلب مردان با PIN درجه بالا را با دقت بررسی می کنند و در اغلب موارد توصیه می شود که نمونه برداری دوباره انجام شود.
پرولیفراتیو آتروفی التهابی (PIA)
این یکی دیگر از یافتهایست که ممکن است در یک نمونه برداری از پروستات ذکر شود. در PIA، سلول های پروستات کوچکتر از حد معمول بنظر می رسند ، و نشانه ای از التهاب در این منطقه وجود دارد. چنانچه PIA سرطان نمی‌باشد اما محققان بر این باورند که گاهی اوقات ممکن است به PIN درجه بالا منجر شده و یا شاید به طور مستقیم به سرطان پروستات منجر گردد
غربالگریتوصیه می‌گردد که مردان سالانه به‌منظور غربالگری این بیماری، با استفاده از معاینۀ پروستات باا نگشت از راه مقعد (DRE) و آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون، اقدام کنند. میزان بالای PSA (بيش‌تر از 4ng/ml) میتواند نشان‌دهندۀ وجود سرطان پروستات و یا دیگر شرایط غیرسرطانی پروستات باشد. با این‌حال در 10% موارد سرطان پروستات میزان P
SA به بيش‌تر از این مقدار افزایش پیدا نمی‌کند. محققان به این نتیجه رسیده اند که مؤثرترین استراتژی این است که آزمایش PSA در 40 سالگی آغاز شود و در 45 سالگی و 50 سالگی تکرار شود و پس از آن هر 2 سال یکبار تکرار شود. در افراد با PSA بالا نمونه برداری و سونوگرافی پروستات توصیه میشود.
علایم بالینی
ممکن است علامت خاصی دیده نشود. علایم انسدادی معمولاً زودتر بروز می‌کند و شامل تکرر ادرار، احتباس ادرار، کاهش قطر و فشار جریان ادرار وقطره قطره شدن انتهای ادرار میباشد که مشابه علائم هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات است. متاستازهای استخوانی میتوانند موجب درد شوند.
درمان
درمان سرطان پروستات در مراحل اولیه شامل جراحی و یا پرتودرمانی میباشد. جراحی معمولاً برای افراد زیر ۷۰ سال بدون ناراحتی های قلبی و ریوی در نظر گرفته میشود. پرتودرمانی با نتیجه کاملاً یکسان در مقایسه با جراحی برای افرادیکه عوارض جراحی را نمی‌پسندند و یا سن بالای ۷۰ سال در نظر گرفته میشود.
در صورتیکه درجه بدخیمی پروستات ( گلیسون ) در گزارش پاتولوژی بالاتر از ۸ باشد و یا PSA بالاتر از ۲۰ باشد جراحی توصیه نمی‌شود ( حتی در افراد جوان ) . علت این است که در بسیاری از موارد بیماران پس از جراحی نیاز به اشعه درمانی دارند و عوارض در کل بیش از درمان با پرتودرمانی به تنهایی خواهد بود.
در مراحل پیشرفته درمان قطعی سرطان پروستات پرتودرمانی همراه با هورمون درمانی است.
پرتودرمانی
پرتودرمانی که ممکن است به‌وسیله کاشت املاح طلا در پروستات یا قرار دادن مواد پرتوزا (رادیواکتیو) در داخل پروستات (برکیتراپی) یا تابش اشعه با ولتاژ بالا توسط منبع خارجی
صورت گیرد.
دارو درمانی
مطالعات آندوکرینی نشان داده که کم کردن آندروژنها منجر به آتروفی سلولهای اپیتلیال آن میشود و آندروژن در بیضه و غدد فوق کلیوی تولید شده و درمانهای آندوکرینی به صورت زیر است.
حذف منبع تولید آندروژی. مهار گونادوترپین هیپوفیز. کاهش ساخت آندروژن. جلوگیری از تأثیر آندروژن بر روی بافت‌ها.
مصرف فلوتامید (اولکسین)، داروهای خوراکی مهار کننده آندروژن، جدیدترین درمان دارویی کانسر پروستات است. هورمون آزاد کننده گونادوتروپین (آنالوگهای لوپرولید، گاسرلین استات) نیز گاهی در درمان بکار می‌رود. این عوامل ترشح یا عملکرد آندروژنها را که سبب تحریک و رشد تومور است، مهار می‌کند. گاهی به بیمار استروژن میدهند (دی اتیل استیل بسترون) و با مهار آزاد سازی گونادوترپین هیپوفیز مقادیر سرمی تستوسترون را کاهش میدهند. از داروهای شیمی درمانی می‌توان به سیلکوفسفامید (سیستوکسان)، ۵ فلوئور و اوراسیل استراموستین فسفات، دوکسور و بی سین هیدروکلراید (آدریامایسین) و سیتومایسین c (میتامایسین) اشاره کرد.
درمان جراحی
جراحی شامل پروستاتکتومی ترانس یوترال و پروستاتکتومی رادیکال است. پروستاتکتومی ترانس یوترال برای تومورهای خوب دیفرانسیه با حجم کم یا به عنوان یک عمل تسکینی برای رفع انسداد انجام میشود و در واقع یک آدنکتومی است از بافت جدید و پروستات حقیقی و کپسول فیبروتیک آن را خارج نمی‌کنند. پروستاتکتومی رادیکال از طریق پرینه یارتروپیک انجام میشود و محتویاتی مانند تمام غده پروستات، کپسول بیرونی، وزیکول سیمینالها، مقاطعی از وازود فرانها و قسمتی از گردن مثانه خارج میشود.
استفاده از آفت‌کش‌های کشاورزی ممكن است با خطر افزایش سرطان پروستات مرتبط باشد
براساس مطالعۀ وسیعی که به بررسی علت سرطان و بیماری‌های دیگر در جوامع کشاورزي می‌پردازد، سر و كار داشتن با آفت‌کش‌های کشاورزی خاص ممكن است با خطر افزایش سرطان پروستات در استفاده کنندگان آفت‌کش‌ها، ارتباط داشته باشد. بخشی از یک بررسی طولانی‌مدت دربارۀ کاربران آفت‌کش‌ها و همسران آنها مي‌باشد، که به مطالعۀ سلامت کشاورزی (AHS (Alberta Health Services معروف است و در شمارۀ 1 می 2003 مجله همه‌گيرش
ناسي (اپيدميولوژي) به چاپ رسید. AHS کاری مشترک از مرکز ملی سرطان (NCI)، انجمن ملی علوم سلامتی محیطی و مؤسسة حفاظت محیط است.
آخرین گزارش AHS، نقش 45 آفت‌کش را ارزیابی کرد و به این نکته دست یافت که تنها تعداد کمی از آنها، آثاری از ارتباط احتمالی با سرطان پروستات را، در مصرف‌کنندگان آفت‌ک
ش‌ها، نشان میدهند. متیل برومید با خطر سرطان پروستات در همة گروه‌ها ارتباط دارد، در حالی‌که بودن در معرض 6 آفت‌کش دیگر با خطر افزایش سرطان پروستات، تنها در مردانی با پیشینۀ خانوادگی بیماری، مرتبط است.
دکتر میکائیل آلاوانجا از بخش ژنتیک و واگیرشناسی پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان، محقق ارشد AHS می‌گوید: «ارتباط استفاده از آفت‌کش‌ها با خطر سرطان پروستات در جامعۀ کشاورز، در بررسی‌های گذشته، مشاهده شده است؛ کشاورزی قطعی‌ترین عامل خطرزای شغلي، در سرطان پروستات است.»
طرح AHS که در سال 1993 آغاز شد، با كمابيش 90.000 شرکت‌کننده از شمال کارولینا و آیوا، برای ارزیابی نقش عوامل گوناگون کشاورزی و شیوۀ زندگی بر سلامتی، ادامه دارد. شرکت‌کنندگان یا کشاورز هستند یا همسران کشاورز و یا کارگرانی که با آفت‌کش‌ها به‌طور منظم سرو کار دارند.
این بررسی، 55.332 مرد را در بر مي‌گيرد که به دو گروه «کاربران شخصی آفت‌کش‌ها» (92 درصد) و «کاربران تجاری آفت‌کش‌ها» (8 درصد) تقسیم شدند. کاربران خصوصی، کشاورزان و کارگران گلخانه‌ها هستند. کاربران تجاری، در شرکت‌های مهار آفات و یا مکان‌هایی مثل انبارها و آسیاب‌های گندم کار میکنند که به‌طور منظم از آفت‌کش‌ها استفاده میکنند. در سالهای 1999-1993، 566 سرطان پروستات جدید، در همۀ کاربران، ايجاد شد، در مقایسه با 495 مورد که با توجه به میزان شیوع بیماری در این دو ايالت، پیش‌بینی شده بود.
این نتایج به این معنی است که خطر ايجاد سرطان پروستات، در کاربران آفت‌کش‌ها، 14 درصد بيش‌تر از مردم عادی است. مردان در این مطالعه، حدوداً 3/4 سال پیگیری شدند.
متیل برومید گاز ضدعفونی کننده‌ای است که در سراسر آمریکا برای حفاظت محصولات از آفات خاک و نیز، برای ضدعفونی کردن انبارهای گندم و مکان‌های دیگر ذخیرۀ محصولات کشاورزی، استفاده مي‌شود. دانشمندان پی برده‌اند که استفاده‌کنندگان آفت‌کش‌ها، هم در کارولینای شمالی و هم در آیوا، با استفادة گسترده از متیل برومید و طولانی شدن زم
ان سر و کار داشتن با این آفت‌کش، با افزایش خطر سرطان پروستات مواجه‌اند. خطرهای افزایش یافته تنها در دو سطح از بالاترین سطوح قرارگیری (به‌غیر از 5 سطح ممکن) مشاهده میشوند. خطر ابتلا در این افراد، نسبت به مردانی که در معرض متیل برومید نبودند، 2 تا 4 برابر بالاتر بود. براساس مطالعاتی حیوانی، انجمن ملی برای ایمنی و سلامتي شغلی (NIOSH)، متیل برومید را مادة سرطان‌زای شغلی بالقوه معرفی کرد.ش ژنتیک و همه‌گيرشناسي انستيتوي ملي سرطان یکی از نویسندگان این بررسی اخطار داده است که «ما نمی‌توانیم این احتمال را که مشاهده ما صرفاً اتفاقی بوده است نفی کنیم و آشکارا، ضروری است این یافته‌ها، تکرار شوند. اما استحکام درونی یافته‌های ما، نمی‌گذارد آنها را نادیده بگیریم.»
بیماری حساس‌ترمی کنند.
قطعی‌ترین عوامل خطرزای سرطان پروستات، سن، پیشینۀ خانوادگی، و نژاد آفریقایی- آمریکایی است. عوامل هورمونی و میزان بالای چربی حیوانی و گوشت قرمز در برنامۀ غذایی نیز، از عوامل خطرزای احتمالی هستند. چندین بررسی شغلی پیشین، کشاورزی را به سرطان پروستات مرتبط دانسته است. اگرچه در مطالعات قبلی، تنوع عوامل محیطی در جامعۀ کشاورز، مثل آفت‌کش‌ها، دود موتورها، حلال‌ها، گرد و غبار، ویروس‌های حیوانی، کودها، سوخت‌ها و میکروب‌های ویژه، تفکیک ارتباط هریک از عوامل با یک بیماری خاص را برای محققان دشوار کرده‌است، به دلیل وسعت جامعۀ AHS و اطلاعات جزئی که پژوهشگران AHS به‌دست آورده‌اند دربارۀ چگونگی سر و کار داشتن با آفت‌کش‌ها و عوامل خطرزا، ارزیابی میزان خطرزایی تعدادی از عوامل شیمیایی خاص امکان‌پذیر است.
مطالعه که ادامه پیدا می‌کند و سن شرکت‌کنندگان بالاتر می‌رود، بسیاری از نمونه‌های جدید سرطان و بیماری‌های دیگر، گسترش خواهد یافت. با گذشت زمان، پژوهشگران قادر خواهند بود این یافته‌ها را مردود بدانند یا درستی آنها را اثبات کنند، ارتباطات بیشتری بین عوامل و بیماری‌ها بیابند و به دنبال پیدا کردن ارتباطات احتمالی ژنتیکی با عوامل محیطی
متنوع در جامعۀ کشاورز تحقیق کنند.
سرطان پروستات شایع ترین سرطان در میان مردان (پس از سرطان پوست) است، اما اغلب می تواند با موفقیت درمان می شود. بیش از ۲ میلیون مرد در ایالات مت
حده به عنوان نجات یافتگان از سرطان پروستات هستند. سرطان پروستات یک نگرانی عمده برای سلامت مردان آمریکایی است. این بیماری قبل از سن ۵۰ سالگی نادر است، و کارشناسان بر این باورند که اکثر مردان مسن به آن مبتلا میشوند.
در سال ۲۰۱۴ حدود ۲۳۳،۰۰۰ مورد جدید در ایالت متحده درمان خواهند شد و در حدود ۲۹،۴۸۰ مورد می‌‌میرند. مردان سیاه پوست با احتمال بالاتری در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و نرخ مرگ آنها بیشتر است. در سایر نقاط دنیا مانند آسیا، افریقا و امریکای جنوبی سرطان پروستات نادرتر هست. سرطان پروستات به صورت معمول رشد کندی دارد و تا مرحله پیشرفته علائم قابل شهودی ندارد . اکثر مردان مبتلا به سرطان پروستات از عواملی دیگری غیر از خود سرطان جان خود را از دست میدهند بسیاری هم هرگز متوجه نمیشوند که به چنین سرطانی مبتلا هستند. ولی به محض آنکه سرطان پروستات شروع به رشد سریع می‌کند و به خارج از پروستات گسترش می‌یابد خطرناک میشود
سرطان پروستات در مراحل اولیه آن (زمانی که آن را تنها در غده پروستات مي توان یافت) با شانس بسیار خوبی برای زنده ماندن درمان می شود. خوشبختانه، در حدود
۸۵٪ از مردان آمریکایی مبتلا به سرطان پروستات در مراحل اولیه بیماری تشخیص و درمان می شوند.
زمانی که سرطان پروستات به خارج از پروستات گسترش می‌یابد ( مانند غدد لنفافی، استخوانها، و ریه) قابل درمان نیست ولی برای سالها قابل کنترل میباشد. با پیشرفت علم مردانی که سرطان پروستات آنها به خارج از غده گسترش یافته میتوانند ۵ سال یا بیشتر زنده بمانند. بعضی از آنها حتی به زندگی عادی خود برای سالها ادامه میدهند و علت مر
گ آنها بیماری قلبی یا عوارض دیگری مي باشد.
۲- پیش‌زمینه
۲-۱- آناتومی پروستات
پروستات عضوی از دستگاه تناسلی مردانه است و به اندازه یک گردوی کوچک، در ابتدا مجرای ادراری در لگن قرار دارد. غده پروستات در موقع انزال منقبض میشود و ماده شیری رنگ قلیایی به منی اضافه می‌کند. حالت ژلاتینی منی به‌دلیل همین ماده‌است.
غدۀ پروستات در سراسر دوران کودکی نسبتاً کوچک باقی می ما
ند و در سن بلوغ تحت تأثیر تستوسترون شروع به رشد می کنند. این غده در حدود سن ۲۰ سالگی به یک اندازۀ تقریباً ثابت می رسد و تا سن حدود ۴۰ تا ۵۰ سالگی به همین اندازه (حدود ۳۰ سی سی)باقی می ماند.وزن پروستات در فرد بالغ سالم حدود ۲۰-۲۵ گرم و اندازه آن ۴×۲×۳ سانتی متر است.
غده پروستات یک مایع شیری رقیق ترشح می‌کند که محتوی کلسیم، یون سیترات، یون فسفات، نوعی آنزیم لخته کننده و یک پروفیبرینولیزین است. کپسول غده پروستات در جریان تخلیه منی همزمان با انقباضات مجرای دفران منقبض میشود به طوری که مایع شیری و رقیق غده پروستات حجم منی را زیادتر می‌کند. ماهیت مختصر قلیایی مایع پروستاتی ممکن است برای بارورسازی موفق تخمک کاملاً مهم باشد، زیرا مایع مجرای دفران به علت وجود اسید سیتریک و محصولات نهایی متابولیسم اسپرم نسبتاً اسیدی است و در نتیجه به باروری اسپرم کمک می‌کند. ترشحات واژن زن هم اسیدی هستند (با PH معادل ۳٫۵ تا ۴٫۰). تا زمانی که PH مایعات اطراف تا حدود ۶ الی ۶٫۵ بالا نرود، اسپرم به اندازه مطلوب تحرک نمی‌یابد. در نتیجه احتمال آن است که مایع مختصر قلیایی پروستاتی طی انزال به خنثی سازی اسیدیته این مایعات دیگر کمک کند و بدین ترتیب تحرک و باروری اسپرم را افزایش دهد.
پروستات در تقسیم بندی غدد بدن به درون‌ریز و برون‌ریز، بدلیل اینکه مواد ترشحی آن از راه مجاری به بیرون از بدن می‌ریزد، جز غدد برون‌ریز محسوب میشود. ما
یع تولید شده بوسیله پروستات به همراه اسپرم در کیسه‌های منی ذخیره میشود. مایع ترشح شده بوسیله پروستات یک سوم مایع منی را تشکیل میدهد. این مایع درآمیزش کار حمل و تغذیه اسپرم را بعهده دارد. حالت قلیایی این مایع،اسپرم را در محیط اسیدی واژن حفاظت می‌کند.
از مواد تشکیل دهنده ترشحات پروستات می‌توان به کلسیم، ر
وی، ویتامین س، اسید فسفاتاز، آلومین و آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) اشاره کرد.
۲-۲- چه عواملی باعث سرطان پروستات می شود
سرطان پروستات عمدتا مردان مسن تر را تحت تاثیر می گذارد. حدود ۸۰٪ از موارد در مردان بالای ۶۵ سال و کمتر از ۱٪ از موارد در مردان زیر۵۰ سال بوده است. مردان با سابقه خانوادگی وراثتي احتمال بیشتری برای ابتلا سرطان پروستات را دارند.
پزشکان عامل اصلی ابتلا به سرطان پروستات را نمیدانند ولی تغذیه تاثیر مهمی دارد. مردانی که میزان چربی دریافتی آنها توسط گوشت قرمز بالاست در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند. با توجه به اينكه گوشت پخته شده در درجه حرارت بالا تولید مواد سرطان زا می‌کند خوردن گوشت ممکن است مخاطره آمیز باشد و بر روی پروستات تاثیر مخرب بگذارد.
هورمون ها نیز نقش دارند. خوردن چربی میزان هورمون تستوسترون در بدن را افزایش می دهد، تستوسترون سرعت رشد سرطان پروستات را افزایش میدهد. شغلهایی مانند: جوشکاري، تولید کنندگان باتری، کارگران صنعت لاستیک سازي، و کارگران که اغلب در معرض فلز کادمیوم میباشند به نظر می‌رسد در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند. ورزش نکردن هم از عواملی است که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش میدهد
۲-3- علائم و تشخیص سرطان
رشد تومور پروستات معمولا آهسته و نشانه ها آن ممکن است برای سالهای زیادی رخ ندهد. سرطان پروستات، در مراحل اولیه اغلب هیچ علامتی ندارد. با این حال، با توجه به محل آن که در اطراف مجرای مثانه قرار دارد، معمولا ادرار کردن را تحت تاثیر
قرار میدهد. علائم سرطان پروستات شامل تکرر ادرار، افزایش دفع ادرار در طول شب، (شب ادراری)، دشواری در حفظ جریان ثابت ادرار، خون در ادرار و دفع دردناک ادرار (سوزش ادرار). همچنین سرطان پروستات می تواند در عملکرد جنسی تاثیر گذارد، به عنوان مثال رسیدن به انزال دردناک است. اگر سرطان پیشرفته باشد، می تواند به اندام های دیگر گسترش یافته است، و باعث درد استخوان در لگن و یا دنده ها شود.
۲-۴- تقسم بندی سرطان
• مرحله يك (I): سرطان در طول معاینه مقعد با انگشت تشخیص داده نمی‌شود و در سونوگرام دیده نمی‌شود. وقتی به‌منظور دیگری، معمولاً برای هایپرپلازی خوش خیم پروستات(BPH) ، جراحی انجام میشود، سرطان به‌صورت تصادفی کشف میشود. این سرطان فقط در پروستات وجود دارد. این درجه، جي يك (G1) است یا معیار گليسون (Gleason) آن بالاتر از ۴ نیست.
• مرحله دو (II) : تومور پیشرفته‌تر است و نسبت به مرحله يك (I) درجة بالاتری دارد اما تومور به دورتر از پروستات گسترش نمی‌یابد. ممکن است در معاینه مقعد با انگشت تشخیص داده یا در سونوگرام دیده شود.
• مرحله سه: (III) تومور به اطراف پروستات گسترش می‌یابد. تومور ممکن است به کیسة منی حمله کند اما سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی رسوخ نكرده است.
• مرحلة چهار (IV) :تومور ممکن است به مثانه، راست‌روده یا اندام اطراف (آن سوی کیسة منی) حمله کند. همچنین، ممکن است به غدد لنفاوی، استخوانها یا سایر قسمت‌های بدن نفوذ كند.
۲-۵- تقسم بندی تومور
هنگامی که بیمار با سرطان پروستات تشخیص داده میشود می‌باید مرحله آن مشخص شود. تعیین مرحله پیشروی سرطان بینش بهتری برای انتخاب روش درمان سرطان را در اختیار پزشک می‌‌گذارد.
تومورهای خوش‌خیم (مثل BPH)
• به‌ندرت تهدیدی برای زندگی هستند.
• میتوانند برداشته شوند و احتمالاً دوباره رشد نمی‌کنند.
• به بافت‌های اطراف خود حمله نمی‌کنند.
• در سایر قسمت‌های بدن پخش نمیشوند.
تومورهای بدخیم
• ممکن است تهدیدی برای زندگی باشند.
• اغلب، میتوانند برداشته شوند اما گاهی دوباره رشد میکنند.
• به بافت‌ها و اندام‌های اطراف حمله میکنند و به آنها آسیب می‌زنند.
• میتوانند به سایر قسمت‌های بدن منتشر شوند.
سلولهای سرطانی میتوانند با جدا شدن از تومور پروستات گسترش یابند. آنها به رگ‌های خونی یا رگ‌های لنفاوی که در تمام بافت‌های بدن منشعب میشوند، وارد میشوند. سلولهای سرطانی میتوانند به سایر بافت‌ها بپیوندند و با تشکیل تومورهای جدید به آن بافت‌ها آسیب بزنند. گسترش سرطان متاستاز نام دارد. بخش مرحله‌بندی را برای اطلاعات در مورد سرطان پروستات گسترش یافته مشاهده کنید.
۲-۶- ریسک فاکتور ها
دلیل خاصی برای ابتلا به سرطان پروستات وجود ندارد چه بسا بعضی عوامل میتوانند به توسعه سرطان کمک کنند.
سن: خطر ابتلا به سرطان پروستات پس از سن ۵۰ در مردان به سرعت افزایش میابد. سن یکی از عوامل مهم در سرطان پروستات است
نژاد: سرطان پروستات در مردان آفریقایی تبار و یا کارائیب شایع تر و در مردان با نژاد آسیایی کمتر شایع است.
سابقه خانوادگی: ژنتیک در سرطان پروستات نقش دارد - خطر ابتلا به سرطان پروستات چنانچه اعضای خانواده سابقه ابتلا به این بیماری را داشت
ه باشند بسیار بالاست.
رژیم غذایی: مردانی که رژیم غذایی با فیبر کم، و چربی بالا دارند احتمال بالاتری برای ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد. تحقیقات نشان می دهد که چربی اشباع شده (که معمولا در غذاهای فرآوری شده، محصولات لبنی و چرب گ
وشت) باعث افزایش هورمون تستسترن در بدن میشود که رشد سلولهای سرطانی پروستات را سبب میشود.
شیوه زندگی: داشتن یک شاخص توده بدنی بالا (BMI) ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد. فعالیت جسمی همراه با از دست دادن وزن و خوردن مواد غذایی مناسب جزو روش های مناسبی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان است. مصرف لیکوپن (که در گوجه فرنگی و محصولات گوجه فرنگی)، سویا، چای سبز و کلمها (مانند بروکلی)، در میان دیگر غذاها و مواد مغذی، می تواند به پیشگیری از سرطان پروستات کمک کند.
۳- پیشگیری از سرطان پروستات
روش قطعی برای پیشگیری از سرطان پروستات وجود ندارد اما ممکن است بتوان با ورزش کردن و تغذیه درست احتمال ابتلا به آن را کاهش داد.
انتخاب رژیم غذایی مناسب
وجود غذاهای حاوی چربی مثل گوشت ،آجیل،روغن‌ها و محصولات لبنی مانند پنیر و ماست در رژیم غذایی در برخی مطالعات نشان داده شده است که احتمال ابتلا به سرطان پروستات را بالا میبرد با اینکه اثبات نشده است که چربی بالا باعث این سرطان میشود اما کاهش چربی رژیم غذایی فواید دیگر از جمله کنترل وزن و کارکرد درست قلب را دارد.
چربیهای گیاهی بجای حیوانی
مصرف چربیهای حیوانی ارتباط بیشتری با افزایش ریسک ابتلا به این سرطان را دارد. به همین علت توصیه شده است که بجای چربی حیوانی تا حد امکان از چربی گیاهی استفاده شود به عنوان مثل هنگام آشپزی از روغن زیتون بجای کره استفاده شود یا در سالاد بجای پنیر از سویا و دانه‌های گیاهی استفاده شود.
سبزیجات و میوه را فراموش نکنید
سبزیجات سرشار از ویتامین و مواد مغذی هستند که با وجود عدم اثبات تاثیر گذاری آنها در کاهش ابتلا به سرطان پروستات مصرف آنها ضامن سلامتی خواهد ب
ود.مصرف میوه و سبزیجات باعث کاهش مصرف چربی بالا به صورت ناخواسته خواهد شد که این خود موجب سلامتی بیشتر خواهد شد.پیشنهاد ما به شما مصرف سبزیجات و میوه به عنوان میان وعده میباشد .
ماهی : ماهی‌‌های چرب مانند سالمون و ماهی تن حاوی امگا ۳ میباشند که باعث کاهش ریسک ابتلا به سرطان پروستات میباشند.در صورتی که ماهی مصرف نمی‌کنید می‌توان از بذر کتان به عنوان جایگزین برای تامین امگا ۳ استفاده کنید.
میزان مصرف روزانه محصولات لبنی خود را کاهش دهید : این عمل نقش زیادی در افزایش ریسک ابتلا ندارد اما به هر صورت در افرادی که محصولات لبنی بیشتر مصرف میکنند ریسک ابتلا بالاتر است.
۴- درمان سرطان پروستات
برای کسانی که سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده میشود ممکن است هیچ وقت درمان نیاز نباشد اما این افراد تحت نظر قرار میگیرند و آزمایشاتی را به طور مداوم انجام میدهند و در صورتی که پیشرفت سرطان مشاهده شود اقداماتی مانند جراحی یا شیمی درمانی انجام میشود.
اینگونه تحت نظر بودن به عنوان نظارت فعال برای افرادی که علائمی ندارند اما در سنی هستند که امکان ابتلا به سرطان وجود دارد یا افرادی که پیش بینی میشود سرطان آنها با سرعت کمی پیشرفت می کند انجام می شود. این خطر وجود دارد که سرطان در فواصل آزمایش‌ها پیشرفت کند و درمان را مشکل کند.
۴-۱- پرتودرمانی
پرتودرمانی یک روش درمان سرطان است که در آن از پرتوهای ایکس با انرژی بالا یا انواع دیگر پرتوها که قادر به نابودی سلولهای سرطانی یا جلوگیری از رشد آنها هستند، استفاده میشود. دو نوع پرتودرمانی وجود دارد:
پرتودرمانی خارجی که در آن از دستگاهی در بیرون بدن استفاده میکنند که امواج را به سمت سلولهاي سرطاني می‌فرستند. در پرتودرمانی داخلی از یک مادۀ رادیواکتیو که در سوزن، دانه، سیم یا سوند بسته‌بندی شده است، استفاده میکنند و آن
را مستقیماً در نزدیکی یا داخل بافت سرطانی قرار میدهند. انتخاب روش پرتودرمانی به نوع و مرحلۀ سرطان بستگی دارد.
۴-۲- هورمون‌درمانی
هورمون‌درمانی یک روش درمان سرطان است که هورمون‌ها
را حذف یا عملکردشان را متوقف می‌کند و به این ترتیب مانع از رشد سلولهای سرطانی میشوند. هورمون‌ها موادی هستند که غدد در بدن تولید میکنند و در جریان خون به گردش در می‌آیند. در سرطان پروستات هورمون‌های جنسی مرد میتوانند باعث رشد سرطان پروستات شوند.گرگرفتگی، اختلال در عملکرد جنسی، کاهش میل جنسی و ضعیف شدن استخوانها گاه در مردانی که از روش هورمون‌درمانی استفاده میکنند، اتفاق می‌افتد.
۴-۳- جراحی
برای بیمارانی که شرایط سلامتی مطلوبی دارند، معمولاً جهت درمان سرطان پروستات، جراحی را پیشنهاد میکنند. انواع جراحی به شرح زير مي باشد:
• برداشتن غدد لنفاوی لگنی (یک روش جراحی برای خارج کردن غدد لنفی از لگن): آسیب‌شناس برای یافتن سلولهای سرطانی بافت را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. اگر غدد لنفی حاوی سرطان باشند، پزشک پروستات را برنخواهد داشت. و معمولاً روش‌های درمانی دیگر را توصیه می‌کند.
• برداشتن کامل پروستات (یک روش جراحی برای برداشتن پروستات، بافت‌های اطراف و کیسۀ منی) : دو نوع پروستات‌برداری رادیکال وجود دارد:
• پروستات‌برداری رتروپوبیک: در اين روش به كمك جراحی برداشتن پروستات از طریق ایجاد شکاف در دیوارۀ شکمی انجام مي شود. برداشتن غدد لنفاوی مجاور گاها در همان زمان انجام میشود.
• برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP): یک روش جراحی برای خارج کردن بافت از پروستات با به‌کارگیری یک رکتوسکوپ (یک لوله باریک و نوردار با یک ابزار برنده) که از طریق پیشابراه وارد میشود. این روش را گاهی به‌منظور کاهش
علائم ناشی از تومور، پیش از تعیین سایر روش‌های درمان سرطان به‌کار میگیرند. همچنین، برداشتن پروستات از طریق پیشابراه را در مردانی هم که به دلیل سن یا بیماری نمی‌توانند پروستات‌برداری رادیکال داشته باشند، انجام مي‌دهند.ناتوانی جنسی و ترشح ادرار از مثانه و یا نشت مدفوع از مقعد گاه در مردانی که به‌وسیلة جراحی درمان شده‌اند، رخ میدهد. در بعضی افراد، پزشکان از تکنیکی که به جراحی نگهدارندة عصب معروف است، استفاده میکنند. این نوع جراحی اعصاب مهار‌کننده نعوظ را حفظ می‌کند. اگرچه در
مردانی که تومورهای بزرگ یا بسیار نزدیک به اعصاب دارند، نمی‌توان از این روش جراحی استفاده کرد.
جراحی سرمایشی
جراحی سرمایشی یک روش درمانی است که از ابزاری برای منجمد کردن و از بین بردن سلولهای سرطانی پروستات استفاده می‌کند. ناتوانی جنسی و ترشح ادرار از مثانه و یا نشت مدفوع از مقعد ممكن است در مردانی که با این روش درمان میشوند رخ دهد.
۴-۴- شیمی‌درمانی
در این روش درمانی سرطان، از داروهایی برای توقف رشد سلولهای سرطانی استفاده میکنند. این کار یا به‌وسیلۀ از بین بردن سلولها و یا متوقف کردن تقسیم سلولی آنها انجام میشود. زمانی‌که شیمی‌درمانی از طریق دهان انجام می‌گیرد یا در رگ یا ماهیچه تزریق میشود، داروها به جریان خون وارد میشوند و به سلولهای سرطانی در سراسر بدن مي‌رسند. (شیمی‌درمانی سیستمیک). زمانی‌که شیمی‌درمانی مستقیماً در ستون فقرات، یک اندام، یا یک حفرۀ بدنی مثل شکم انجام گیرد، داروها، بيش‌تر بر سلولهای سرطانی در آن نواحی تأثیر می‌گذارند (شیمی‌درمانی موضعی). روش شیمی‌درمانی مورد استفاده به نوع و مرحلۀ سرطان بستگی دارد.
۴-۵- درمان بیولوژیک
درمان بیولوژیک یک روش درمان است که سیستم دفاعی
بیمار را برای مبارزه با سرطان به‌کار می‌گیرد. مواد ساخت
ه شده در بدن یا موادی که در آزمایشگاه تولید میشوند، برای تقویت، هدایت و یا بازسازی دفاع طبیعی بدن در برابر سرطان به‌کار می‌روند. به این نوع روش درمانی، ایمنی‌درمانی هم می‌گویند.
۴-۶- گزینه‌های درمان برای هر مرحله
۴-۶-۱- مرحلۀ I سرطان پروستات
درمان مرحلۀ I سرطان پروستات شامل موارد زير است:
• انتظار همراه با مراقبتهای ویژه
• پروستات‌برداری کامل، معمولاً همراه با برداشتن غدد لنفاوی لگنی، با یا بدون پرتودرمانی بعد از جراحی. برداشتن پروستات گاهی بدون آسیب رساندن به اعصابی که برای نعوظ ضروری هستند، امکان‌پذیر است.
• پرتودرمانی خارجی
• پرتودرمانی از طریق کاشت ايمپلنت
• سونوگرافی متمرکز با شدت بالا (پژوهش باليني)
• پژوهش بالینی پرتودرمانی
۴-۶-۲- مرحلۀ II سرطان پروستات
درمان مرحلۀ II سرطان پروستات شامل این موارد است:
• پروستات‌برداری رادیکال معمولاً همراه با برداشتن غدد لنفاوی لگنی، با یا بدون پرتودرمانی بعد از جراحی. برداشتن پروستات گاهی بدون آسیب رساندن به اعصابی که برای نعوظ ضروری هستند امکان‌پذیر است.
• انتظار مراقبانه
• پرتودرمانی خارجی، با یا بدون هورمون‌درمانی
• درمان‌هاي در مرحله تحقيق
• پرتودرمانی از طریق کاشت ايمپلنت
• پژوهش بالینی پرتودرمانی، با یا بدون هورمون‌درمان
ی
• پژوهش بالینی جراحی سرمایشی هدایت شده با سونوگرافی
• هورمون‌درمانی بالینی که به‌وسیلة پروستات‌برداری رادیکال دنبال میشود.
۴-۶-۳- مرحلۀ III سرطان پروستات
درمان مرحلۀ III سرطان پروستات شامل این موارد است:
• پرتودرمانی خارجی با یا بدون هورمون‌درمانی
• هورمون‌درمانی
• پروستات‌برداری رادیکال، معمولاً همراه با برداشتن غدد لنفاوی لگنی، با یا بدون پرتودرمانی بعد از جراحی.
• انتظار مراقبانه
• پرتودرمانی، هورمون‌درمانی، یا برداشتن پروستات از طریق پیشابراه یا درمان تسكيني برای کاهش عوارض ناشی از سرطان
• پژوهش بالینی پرتودرمانی
• پژوهش بالینی جراحی سرمایشی هدایت شده با سونوگرافی
۴-۶-۴- مرحلة IV سرطان پروستات
درمان مرحلة IV سرطان پروستات شامل اين موارد است:
• هورمون‌درمانی
• پرتودرمانی خارجی، با یا بدون هورمون‌درمانی
• پرتودرمانی، هورمون‌درمانی، یا برداشت بافت پروستات از طریق پیشابراه یا درمان تسكيني به‌منظور کاهش علائم ناشی از سرطان
• انتظار مراقبانه
• پژوهش بالینی پروستات‌برداری رادیکال با بیضه‌برداری
۴-۷- گزینه‌های درمان برای سرطان پروستات عود کرده
درمان سرطان پروستات عود کرده شامل این موارد است:
• پرتودرمانی.
• پروستات‌برداری برای بیمارانی که در ابتدا، از روش
پرتودرمانی استفاده کرده‌اند.
• تجویز دارو برای درد و پرتودرمانی خارجی، پرتودرمانی داخلی با رادیو ایزوتوپ‌هایی مثل استرانسيوم ۸۹ و یا درمانهای دیگر مثل درمان تسكيني برای کم کردن درد استخوان.
• پژوهش بالینی جراحی سرمایشی هدایت شده
با سونوگرافی.
• پژوهش بالینی شیمی‌درمانی یا درمان بیولوژیک
۵- روش های تشخیص سرطان پروستات
۵-1- تشخیص
اکثر سرطان‌های پروستات با آزمایش PSA خون و یا آزمایش مقعدی تشخیص داده میشوند.معمولاً سرطان در مراحل اولیه علائم‌ای ندارد ولی با پیشرفت آن فرد علائمی را نشان میدهد به هر صورت تشخیص قطعی با بیوپسی پروستات امکان پذیر است.
اگر پزشک شما مشکوک به سرطان شود از شما راجع به مشکلات ادراری و جنسی د و حتي در مورد درد استخوان که علامتی از پخش شدن سرطان در بدن استمیپرس. پزشک همچنین آزمایش‌های از جمله آزمایش مقعدی را انجام میدهد که میتواند به تشخیص پزشك مبني بر اينكه پروستات از یک طرف درگیر است یا دوطرف یا حتا سرطان پخش شده است کمک کند.پزشک احتمال پخش شدن سرطان را هم با آزمایش‌هایی بررسی می‌کند.
۵-۲- آزمایش آنتی‌ژن ویژۀ پروستات(آزمون PSA)
آزمایشی است که سطح PSA را در خون اندازه‌گیری می‌کند. PSA ماده‌ای است که توسط پروستات ساخته مي‌شود و در خون مردان مبتلا به سرطان پروستات به مقدار زیاد یافت میشود. این تست را در افرادی که علائمی از سرطان دارند و همچنین مردانی که علائمی ندارند اما پزشک مشکوک به سرطان است انجام میدهند..
۵-۳- سونوگرافی از طریق مقعد (Transrectal Ultrasound)
روشی است که در آن یک وسيله با اندازه تقریبی یک انگشت را به‌منظور بررسی پروستات به مقعد وارد میکنند. اين وسيله برای فرستادن امواج صوتی با انرژی بالا به بافت‌ها یا اندام‌های داخلی و منعکس کردن امواج به‌کار می‌رود و انعکاس امواج، تصویری سیاه سفید بر روی مانیتور ایجاد می‌کند.زمان این کار معمولاً کمتر از ۱۰ دقیقه است و در مطب پزشک انجام میشود و دردناک نیست.این روش را زمانی که آزمایش مقعدی یا PSA نتایج مثبت داشته اند انجام میدهند در بیوپسی هم از این کار برای هدایت دستگاه بیوپسی استفاده میشود.
۵-۴- نمونه‌برداری
برداشتن سلولها یا بافت‌ها به گونه‌ای که آسیب‌ش
ناس بتواند زیر میکروسکوپ آنها را مشاهده کند. آسیب‌شناس نمونه را برای تشخیص وجود سلولهای سرطانی بررسی می‌کند. دو نوع روش نمونه‌برداری وجود دارد که برای تشخیص سرطان پروستات به‌کار می‌رود:
• نمونه‌برداری از طریق مقعد: برداشتن بافت از پروستات که با وارد کردن یک سوزن باریک از طريق مقعد به داخل پروستات صورت می‌گیرد.
• نمونه‌برداری از طریق میان دوراه: برداشتن بافت از پروستات با وارد کردن یک سوزن باریک از میان پوست بین پوست بیضه و مقعد به داخل پروستات.
۵-۵- بروز، مرگ و میر و میزان بقا
سرطان پروستات چهارمین علت مرگ و میر مرتبط با سرطان در انگلستان است.۱۳ درصد مرگ مردان به علت این سرطان است.در سال ۲۰۱۲ به میزان ۱۰۸۳۷ مرگ در انگلستان از سرطان پروستات بوده است در واقع از هر ۱۰۰ هزار نفر مرد ۳۵ نفر به علت این سرطان جان خود را از دست داده اند.
این سرطان به شدت وابسته به سنّ میباشد و مرگ و میر در مردان مسن به شدت بیشتر است .در سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ در انگلستان به طور میانگین ۷۴ درصد از مرگ‌های این سرطان در سنین ۷۵ و بالاتر بود و بیش از ۹۹ درصد در افرادِ بالاتر از پنجاه سال.
اطلاعات کمی در مورد شیوع سرطان پروستات در ایران موجود است اما بر اساس یک آمارگیری این سرطان دومین سرطان شایع در آقایان بعد از سرطان معده میباشد.سنّ شایع سرطان در ایران مانند سایر کشورها ۵۰ سال به بالا میباشد اما باید در مورد گسترش جغرافیایی و تغییرات آن به مرور زمان اطلاعات بیشتری حاصل آید تا روند در
مان نیز بهبود یابد
