بخشی از مقاله
ماشين‌هاي سنگ‌زني
- ماشين‌هاي سنگ‌زني
يك شكل تشخيص ماشين‌هاي چرخش ابزار ساينده آن است. اين گروه از ماشين‌هاعمدتا براي انجام عمليات ماشينكاري نهايي به وسيله برداشتن لايه‌هايي از فلز از روي سطح قطعه‌كار با يك دقتي كه ممكن است به يك دهم ميكرون هم برسد و توليد يك كلاس بسيار بالا از پرداخت سطح به كار مي‌روند. ماشين‌هاي سنگ‌زني روي قطعه‌كارهايي كه قبلا ماشينكاري شده‌اند، كار انجام مي‌دهند. در بيشتر موارد، در انواع ديگر ماشين‌هاي ابزار، يك حد كوچكي را براي سنگ‌زني باقي مي‌گذارند كه بزرگي آن به كلاس و درجه دقت مورد نياز، اندازه قطعه‌كار و عمليات ماشينكاري قبلي كه تحت كنترل قرار گرفته‌اند بستگي دارد.
اصطلاحات ساخت در سال‌هاي اخير در مورد كيفيت ديسك‌هاي (چرخ‌هاي) سنگ‌زني و خود ماشين‌هاي سنگ‌زني و پيشرفت‌هاي اخير در به روز كردن ساخت و توليد مواد خام (نوردكاري، آهنگري حديده‌اي، قالب‌گيري و ديگر فرآيندهاي ريخته‌گري دقيق و ...) توليد بالا توسط سنگ‌زن‌ها را فراهم كرده است كه در موارد زيادي براي خشن‌تراشي و سنگ‌زني پرداختي به جاي استفاده از ماشين‌هاي تراش، ماشين‌هاي فرزكاري و ديگر ماشين‌هاي اجراي عمليات نيمه پرداخت كاري استعمال مي‌شوند.
عملياتي كه به طور مؤثر و كارآمد به وسيله ماشين‌هاي سنگ‌زني (سنگ سمباده) انجام مي‌شوند عبارتند از:
الف- خشن‌كاري و برش مواد خام
ب- ماشينكاري دقيق سطوح تخت، سطوح در حال دوران، پروفيل چرخ‌دنده‌ها، رزوه و ديگر سطوح مارپيچ، سطوح طرح‌دار و ...
ج- تيزكاري انواع ابزار برش
ماشين‌هاي سنگ سمباده در همه شاخه‌هاي مهندسي در صنعت كاربرد پيدا مي‌كنند. ميزان انواع ماشين‌هاي سنگ‌زني با اندازه‌هاي مختلف يك يا چندين منظوره در عمل در روسيه بالغ بر 30% تمامي ماشين‌هاي ابزار برش فلز در نوع‌ها و اندازه‌هاي مختلف مي‌باشد و يك قسمت بزرگي از اين ماشين‌ها، سنگ‌زن‌هاي تك منظوره هستند.
بر حسب شكل سطح سنگ‌زده شده و سنگ‌زني كه انجام مي‌دهند ماشين‌هاي سنگ سمباده چندين منظوره را مي‌توان به مدلهاي اصلي زير دسته‌بندي كرد:
استوانه‌اي، داخلي، تخت و سنگ سمباده‌هاي خارج از مركز.
دفت سطوح ماشينكاري شده در سنگ‌زن‌ها به نوع عملياتي كه روي آن‌ها انجام مي‌شود، بستگي دارد (سنگ‌زني استوانه‌اي، سنگ‌زني داخلي و ...). همچنين به سرعت و ميزان بار سنگ‌زني. اطلاعات در مورد دقت سنگ‌زني عمومي در جدول شماره 30 فهرست شده است. همچنين دقت سطح نهايي قابل حصول براي هر نوع سنگ سمبباده در جدول آمده است.
11-1 ماشين‌هاي سنگ‌زني استوانه‌اي
ماشين‌هاي سنگ‌زني استوانه‌اي براي سنگ‌زني سطوح خارجي قطعات استوانه‌اي و مخروطي استفاده مي‌شوند و بيشتر به دو نوع ساده و يونيورسال تقسيم مي‌شوند. علاوه بر ميز كوچك گردان (به اندازه )، سنگ سمباده‌هاي استوانه‌اي يونيورسال هم چنين دوران قطعه‌كار چرخ‌سنگ‌زني را با چرخش (حول محور) كله‌گي دستگاه (3) و كله‌گي سنگ (4)، حول محور عموديشان و بين يك زاويه‌ي بزرگ فراهم مي‌آورند. اين قادر مي‌سازد تا در اين ماشين‌ها مخروط‌هاي شيب‌دار و انتهاي سطوح سنگ زده شوند. معمولاً سنگ‌زني‌هاي يونيورسال براي سنگ‌زدن سوراخ‌ها به يك سر اضافي يا متعلقات اضافي ديگر مجهز مي‌شود.
در يك سنگ‌زن استوانه‌اي نيز كار فقط بين يك زاويه مي‌تواند بچرخد و براي سنگ زدن مخروط‌هاي داراي يك زاويه‌ي كوچك استفاده مي‌شود.
ظرفيت يك ماشين سنگ‌زني استوانه‌اي به وسيله‌ي ماگزيمم قطر و طول قطعه‌كاري كه مي‌تواند در ماشين قرار بگيرد، تعيين مي‌شود. در سنگ‌زن‌هاي چندين منظوره‌ي ساخته شده در روسيه حداكثر قطر قطعه‌كار بين100 تا 800 ميلي‌متر و حداكثر طولش بين 150 تا 6000 ميلي‌متر تغيير مي‌كند (جدول31)
ماشين‌هاي سنگ‌زني استوانه‌اي امروزي در يك چرخه‌ي اتوماتيك يا نيمه اتوماتيك كار مي‌كنند و مي‌توان به طور مؤثري از آن‌ها در توليد انبوه، زنجيره‌اي و توليد قطعه‌اي استفاده كرد. بسياري از مدل‌ها مقيد مي‌شوند به نصب يك ابزار كنترل اندازه در يك فرآيند اتوماتيك. ميزان زبري سطوح سنگ‌زده شده در سنگ‌زن‌هاي استوانه‌اي بايد در حدود ميزان تصريح شده براي كلاس‌هاي چهارم و پنجم براي سنگ‌زني خشن كلاس‌هاي هفتن و هشتم براي سنگ‌زني پرداختي و كلاس‌هاي هشتم تا يازدهم براي سنگ‌زني دقيق باشد. (طبق استاندارد روسيه).
دياگرام تركيبي چرخ‌دنده‌اي و مدار هيدروليكي براي مدلهاي 3A151 و 3A161 از سنگ‌زن‌هاي استوانه‌اي در شكل 219 نشان داده شده است.
اين ماشين‌ها استفاده مي‌شوند براي:
الف- سنگ‌زني با حركت عرضي و سنگ‌زني با حركت عمقي (برش عمقي) با كنترل‌هاي دستي.
ب- سنگ‌زني عرضي همراه با يك نگهدارنده با infeed (پيشروي به سمت قطعه‌كار) اتوماتيك در طول برگشت ميز
ج- سنگ‌زني عمقي (plange- cut) با يك نگهدارنده قابل اطمينان در يك سيكل كاري نيمه‌اتوماتيك.
شكل 218- ماشين سنگ‌زني استوانه‌اي مدل 3A151
1- پايه، 2- ميزكار، 3- كله‌گي دستگاه، 4- كله‌گي سنگ، 5- دستگاه مرغك
شكل220- دياگرام‌هاي سنگ‌زني استوانه‌اي
(a سنگ‌زني عرضي
(b سنگ‌زني عمقي (plunge- Cut)
- سرعت دوران قطعه‌كار
- سرعت دوراني ديسك
- ميزان حركت عرضي
- infeed (پيشروي به سمت قطعه‌كار)
ديسك (چرخ) سنگ‌زني به واسطه‌ي يك تسمه محرك V شكل با تغيير قرقره (پولي)ها از موتور (با توان 7 كيلووات و سرعت دوراني rpm930) نيرو مي‌گيرد.
براي به دست آوردن يك پرداخت بهتر در سطوح سنگ‌زده شده به روش سنگ‌زني عمقي، مي‌توان يك حركت نوساني محوري را به وسيله‌ي حلزون (4) (شكل219) و چرخ‌دنده‌ي مارپيچي (3)اي كه شفت آن روي يك بادامك خارج از مركز (نوعي بادامك كه در آن عامل اصلي، دايره‌اي است كه حول نقطه‌اي غير از مركز خود دوران مي‌كند م.) نصب شده است، منتقل كرد.
حركت نوساني به وسيله‌ي هرم (5) از بادامك به اسپيذل (ميل محور) ديسك با يك بسامد 40 كورس كامل (عقب و جلو) در هر دقيقه و يك ميلان نوسان با دامنه‌اي از 0 تا 4/3 ميلي‌متر، منتقل مي‌شود.
اين حركت نوساني اسپيدل يا به وسيله‌ي اهرم (2) خلاص (آزاد) مي‌شود يا به وسيله‌ي سيلندر هيدروليك1.
موتور (با توان 76/0 كيلووات) قطعه‌كار را مي‌چرخاند با يك دامنه‌ي سرعت از 63 تا 400 دور بر دقيقه و به وسيله‌ي دو تسمه‌ي V شكل هم راستا و با يك صفحه مرغك.
ميز دستگاه از دو طرف مي‌تواند حركت كند يا به وسيله مكانيزم حركت عرضي دستي (گردونه‌ي دستي (13)، چرخ‌دنده‌ي ساده‌ي يا و پنتيون شانه‌اي 10 دندانه‌اي درگير با ميز شانه‌اي يا به وسيله‌ي محرك هيدروليكي و شاتون‌هاي سيلندر7.
حركت عرضي ميز هيدروليك با به كار انداختن تلمبهخانه و انتقال شير (دريچه) به موقعيت TABEL TRAVERS برقرار مي‌شود. روغن از تلمبهخانه، به واسطه‌ي شير شير حركت عرضي ميز 12 به سيلندر هيدروليك (10) مكانيزم براي اتصال دستي حركت عرضي ميز وارد مي‌شود. اين سيلندر با كلاچ اصطكاكي خلاص مي‌شود.
از انتهاي سمت راست سيلندر7 روغن مجبور مي‌شود تا از شيرهاي و و ، شير كنترل جريان و شير فشارشكن (15) به مخزن برگردد. سرعت عرضي ميز با تنظيم شير تعيين مي‌شود.
ميز به وسيله‌ي شير راهنماي اي كه به وسيله‌ي زبانه‌هاي قابل تنظيم عمل مي‌كند، به طور اتوماتيك برگشت مي‌كند. موقعي كه شير معكوس مي‌شود، شير ، اجازه ورود به انتهاي سمت راست سيلندر هيدروليك7 را پيدا مي‌كند.
شير خفه‌كننده (ساسات) براي تنظيم تأخير با dwell (فاصله زماني توقف در عملكرد) ميز در طول برگشت ميز، به خدمت گرفته مي‌شود. و موقعي كه شير خفه‌كننده به خوبي تنظيم مي شود، برگشت‌هاي بعدي ميز شتاب مي‌گيرد. براي راحتي در شروع به كار مجدد تا ميز بتواند حركت عرضي به سمت راست و چپ داشته باشد، بايد كله‌گي ديسك عقب‌نشيني كرده و حركت عرضي هيدروليكي ميز قطع شود. در اين حالت شير در موقعيت STOP و شير در موقعيت WITHDRAEWAL قرار مي‌گيرد.
بعد از عقب‌نشيني كله‌گي ديسك روغن از سيلندر 8 به واسطه شير به شيرهاي و انتقال مي‌يابد كه اين دو هم وقتي كه فنرهايشان به وسيله روغن تحت فشار فشرده مي‌شود، به موقعيت بعديشان، منتقل مي‌شوند. اين كار مدار (جريان) را براي اتصال دهانه فشار شير به پمپ و دهانه تخليه‌اش به مخزن آماده مي‌كند. اين ارتباط‌ها موقعي كه دستگيره شير (12) در جهت مورد نظر حركت عرضي ميز اريب مي‌شود، برقرار مي‌شود و همزمان با آزاد مكانيزم حركت عرضي دستي ميز، روغن به داخل سيلندر 10 اجازه ورود مي‌يابد. سرعت حركت عرضي ميز به وسيله مقدار انحراف (كج شدن) زاويه‌اي دسته (12) مشخص مي‌شود و اگر دسته خلاص شود شير (12) به موقعيت خنثي‌اش برمي‌گردد. در هر دو حالتي كه دهانه فشار و دهانه تخليه شير بسته شده‌اند، به واسطه شير دو انتهاي سيلندر هيدروليك 7 و سيلندر هيدروليك 10 كه به مخزن وصل است، به هم متصل شده‌اند. براي صاف كردن يا تيز كردن سنگ، شير به موقعيت TRUINFG منتقل مي‌شود. در اين هنگام سيلندر هيدروليك (1) حركت نوساني اسپيندل ديسك را آزاد مي‌كند و دهانه تخليه شير به وسيله شير كنترل جريان به مخزن متصل مي‌شود.
Infeed (پيشروي به سمت قطعه‌كار) متناوب اتوماتيك در يك ماشين يا از يك مكانيزم جغجغه‌اي بعد از جابجايي شير به موقعيت PICKER INFEED انجام مي‌شود و يا به وسيله مكانيزم infeed عمقي (plunge- cut) بعد از تغيير همان شير به موقعيت STRAIGHT INFEED با فراهم شدن infeed متناوب، شير در يكي از موقعيت‌هاي زير قرار مي‌گيرد:
وقتي كه picker infeed درگير (قفل) مي‌شود (تغذيه با مكانيزم جغجغه‌اي) روي برگشت ميز، روغن به واسطه شيرهاي ، و از شير عبور كرده و به داخل سيلندر هيدروليك (11) مي‌ريزد. پيستون اين سيلندر به راست جابجا مي‌شود و ضامن آن وضعيت چرخ جغجغه‌اي 2001 را به تعداد معيني دنده تغيير مي‌دهد. و چرخ‌دنده‌هاي مخروطي چرخش دوباره و مجدد را به مهره پيچ تغذيه انتقال مي‌دهند. پس از آن كه حركت infeed انجام شد، شير معكوس مي‌شود و سيلندر هيدروليك 11 را به دهانه تخليه شير متصل مي‌كند، موقعي كه فنر سيلندر (11) پيستون را با ضامن به وضعيت اوليه برمي‌گرداند.
برگشت شير به وسيله ضربه‌گير شيرهاي و كنترل مي‌شود. اگر infeed مستقيم با مكانيزم infeed عمقي درگير شود، هنگام برگشت ميز، روغن از شير عبور كرده و به واسطه شيرهاي ، و به شير مي‌رسد و با تغيير به موقعيت ;(a) كه اين ژيلگور سيلندر را به انتهاي تخليه سيلندر هيدروليك (9) از مكانيزم infeed عمقي متصل مي‌كند. در اين زمان در سنگ‌زن، كله‌گي ديسك به سمت قطعه‌كار پيشروي مي‌كند و روغن از سيلندر هيدروليك 8 مي‌تواند وارد انتهاي فوقاني سيلندر هيدروليك (9) بشود.
در حين حركت، چرخ‌دنده شانه‌اي مركب و پيستون سيلندر (9)، چرخ‌دنده 36 دندانه‌اي را مي‌چرخاند، كه روي انتهاي سطح آن يك بادامك محدودكننده حركت پيستون سيلندر 8 وجود دارد. موقعي كه چرخ‌دنده 36 دندانه‌اي مي‌چرخد، بادامك به پيستون سيلندر (8) اجازه مي‌دهد تا به سمت قطعه‌كار حركت كند. زاويه چرخش چرخ‌دنده با بادامك به وسيله حجم روغني كه مجبور است از سيلندر (9) به داخل سيلندر كنترل كه حجم آن به وسيله يك گيره پر و خالي مي‌شود، وارد شود، تعيين مي‌گردد.
موقعي كه سيلندر كنترل پر است، شير عمل مي‌كند و اجزاء كنترلي شير را به مخزن متصل مي‌كند. تحت عمل يك فنر، شير به عقب به وضعيت b منتقل مي‌شود و سيلندر كنترل به مخزن متصل مي‌شود و براي دريافت مقدار تازه‌اي روغن آماده مي‌شود. سنگ‌زني برش عمقي (plunge- cut) به وسيله تنظيم شير به وضعيت CONTINUOUS INFEED انجام (اجرا) مي شود. اين كار حركت طولي را متوقف مي‌كند و انتهاي تحتاني سيلندر هيدروليك (9) به واسطه شير به شيرهاي كنترل جريان متصل مي‌شود، براي تنظيم سرعت infeed برش عمقي. اگر ديسك به قطعه‌كار نرسيده باشد، بوش شير كنترل جريان براي افزايش سرعت unfeed كاري مي‌چرخد. اين كار زمان مصرف شده در آهنگ سنگ‌زني را كاهش مي دهد.
به محض اين كه اهرم بوش شير كنترل جريان آزاد مي‌شود، بوش به وضعيت اوليه‌اش برمي‌گردد و سرعت infeed را دوباره مي‌توان تنظيم كرد، با تنظيم شير كنترل جريان .
11-2- ماشين‌هاي سنگ‌زني داخلي:
ماشين‌هاي سنگ‌زني داخلي براي سنگ زدن سوارخ‌هاي استوانه‌اي و مخروطي استفاده مي‌شود. انتهاي سطوح قطعه‌كار معمولاً به خوبي در اين ماشين‌هاي سنگ زده مي‌شوند. سطح نهايي قابل حصول در يك سنگ‌زن داخلي متناسب با ميزان زبري تصريح مي‌شود در كلاس‌هاي ششم و هفتم براي سنگ‌زني خشنو كلاس‌هاي هفتم و هشتم براي سنگ‌زني پرداختي. مشخص‌كننده اندازه اصلي ظرفيت يك سنگ‌زن داخلي، ماكزيمم قطر سوراخ سنگ زده شده است (جدول 32).
بر اساس ترتيب اسپيندل‌هايشان سنگ‌زن‌هاي داخلي به صورت افقي و عمودي طبقه‌بندي مي‌شوند. بسته به اين كه آيا قطعه‌كار مي‌چرخد يا ثابت باقي مي‌ماند، سنگ‌زن‌هاي داخلي طبقه‌بندي مي‌شوند به صورت معمولي، مرغكي و ماشين‌هاي متحرك.
علاوه بر حركت برش اصلي، چرخش ديسك سنگ‌زني، سنگ‌زني داخلي نوع مرغكي حركت‌هاي كاري زير را هم داراست (شكل 221):
(a چرخش كار
(b حركت عرضي و حركت رفت و برگشتي قطعه‌كار يا ديسك سنگ‌زني
(c infeed (پيشروي به سمت قطعه‌كار) و حركت منظم كله‌گي ديسك در جهت خلاف حركت قطعه‌كار.
در سنگ‌زن‌هاي داخلي نوع متحرك (سياره‌اي) كه براي پرداخت كاري سوراخ‌ها در قطعه‌كارهاي با شكل نامنظم يا قطعه‌كارهاي خيلي سنگين طراحي شده است، چرخش قطعه‌كار تعويض مي‌شود به وسيله چرخش محور ديسك سنگ‌زني 1 در يك مدار نزديك به محور سوراخي كه سنگ شده مي‌شود ( در شكل 221).
حركت عرضي به وسيله رفت و برگشت هر يك از دو عامل ديسك سنگ‌زني يا ميز كاري كه قطعه به آن بسته شده است، فراهم مي‌شود. Infeed هم به وسيله يك حركت شعاعي منظم محور ديسك سنگ‌زني به دست مي‌آيد. به اين صورت كه پس از هر كورس كامل (جلو و عقب) شعاع حلقه به وسيله حركت اسپيندل ديسك حول محور سوراخي كه سنگ زده مي‌شود، افزايش مي‌يابد. مكانيزم‌هاي زير در هر دو ماشين مرغكي و سياره‌اي وجود دارد: محرك ديسك، چرخش قطعه‌كار يا محرك حركت سياره‌اي، مكانيزم حركت عرضي و مكانيزم infeed.
محرك ديسك سنگ‌زني. محورهاي سنگ‌زن‌هاي داخلي در سرعت‌هاي بالا و فوق‌العاده‌اي كار مي‌كنند كه حتي ممكن است به 150000 rpm هم برسد. در واقع ديسك با قطر كوچك‌تر، سرعت بالاتري خواهد داشت. در سنگ‌زن‌هاي داخلي، ديسك سنگ‌زني به وسيله يكي از روش‌هاي زير خواهد چرخيد.
1- ديسك سنگ‌زني ممكن است از يك موتور a-c به واسطه يك تسمه تخت محرك و در بعضي موارد در ماشين‌هاي متوسط و بزرگ به وسيله يك تسمه محرك شكل، تغذيه مي‌شود. تسمه‌هاي كرباسي (كتاني) براي سرعت اسپيندل سنگ‌زني بيش 18000 يا 22000 rpm مناسب است; افزايش بيشتر در سرعت با دوام تسمه وارتعاش‌هاي در حال اضافه شدنش، محدود مي‌گردد. اين تسمه‌هاي كرباسي به خوبي در سرعت‌هاي يكنواخت زير 30 متر بر ثانيه كار مي‌كنند. گاهي اوقات در سرعت‌هاي بالاي 45 يا 50 از تسمه‌هاي ابريشمي استفاده مي‌شود. تسمه‌هاي محكم و انعطاف‌پذير از جنس نايلون براي سرعت‌هاي بيش از 50 مناسب هستند كه اخيراً هم مورد استفاده قرار مي‌گيرند. تسمه هاي مركب از جنس پلاستيك (پلي‌آميدها) و كرم- چرم دباغي شده اجازه بهره‌برداري از سرعت‌هاي بيش از 65 متر بر ثانيه را به ما مي‌دهد. تسمه‌هاي مركب از جنس پرلون و كرم نرم- چرم دباغي شده مي‌تواند حتي در سرعت‌هاي بالاتر هم به صورت مؤثر و كارآمد، كار كند. پرلون به تسمه خواص مكانيكي بالايي مي‌كند و كروم- چرم دباغي شده هم ضريب اصطكاك تسمه را روي قرقره‌ها (پولي‌ها) افزايش مي‌دهد.
اين قيبل تسمه‌ها با موفقيت و به خوبي در سرعت‌هاي بيش از 100 كار مي‌كنند.
2-ديسك سنگ‌زني ممكن است از يك محرك نپوماتيكي (موتور بادي دوار) نيرو بگيرد كه توانايي سرعت‌هاي بيش از 80000 rpm را براي ديسك فراهم مي‌كند. اما به هر صورت يك عيب محرك نپوماتيكي، فقدان يك سرعت يكنواخت و كافي مشخص و معين است.
در بسياري موارد، اين امر اجازه نمي‌دهد تا يك سطح با كلاس بالايي از پرداخت به دست بيايد. به علاوه، كار يك محرم پنوماتيكي با نوعي صداي نامطبوع همراه است.
به واسطه اين معايب محرك‌هاي پنوماتيكي كاربرد محدودي در سنگ‌زن هاي داخلي دارد و با وجود اين كه آن‌ها تغيير سرعت كمتر و سهولت و رواني كار بسيار خوب كله‌گي ديسك را مي‌توانند فراهم كنند.
3- محورهاي سنگ‌زني الكتريكي داراي موتور با فركانس بالا و توكار كه با محور ديسك هم‌محور مي‌شود و در سال هاي اخير در خيلي جاها به كار برده مي‌شود (شكل 222).
موتورها ممكن است طراحي شوند براي دورهي 12000 و بيش از 144000 rpm كار نرم و يكنواخت اين اسپيندل‌ها و سرعت‌هاي بالاي آن، سطوح سنگ زده شده را با يك كلاس بالايي از پرداخت و با دقت بالا ايجاد مي‌كند. البته نوسان و تغيير سرعت اسپيندل سنگ‌زني اشكالاتي را در كار به وجود مي‌آورد.
4- محرك‌هاي هيدروليكي همچنين مي‌توانند براي دادن قدرت به ديسك در سنگ‌زن‌هاي داخلي، استفاده شوند. يك موتور هيدروليك از نوع پيچي (1) (شكل223) مي‌تواند براي اين منظور استفاده شود. كه در يك واحد يكپارچه با اسپيندل سنگ‌زني (2) اسمبل مي‌شود. ترتيب قرارگيري در هر دو مسير شعاعي و محوري بسيار فشرده است و داراي يك سرعت يكنواخت معيني است كه مي‌تواند در سرعت‌هاي بالا (بيش از 30000 يا 35000 rpm) كار كند و در كار بي سر و صدا است و شرايطي به وجود مي‌آورد تا سرعت‌هاي اسپيندل به سادگي تعويض شود. بالبرينگ‌هاي با اتصال زاويه‌اي و با روغن‌كاري پاششي در سه نوع اول محرك‌ها به كار مي‌رود. ياتاقان‌ها آيروديناميكي و هيدروديناميكي در محورهاي (اسپيندل‌هاي) سنگ‌زني داخلي در سال‌هاي اخير كاربرد پيدا كرده‌اند.
ياتاقان‌هاي محوري با فيلم روغن‌كاري هوا، اجازه مي‌دهد تا سرعت محيطي در شفت‌هاي ياتاقان‌گرد (journal) به بيش از 100 با يك بار بيش از 5 روي ناحيه مورد نظر ياتاقان برسد. عدم اصطكاك مكانيكي بين شفت ياتاقان‌گرد و آستر ياتاقان (كه به وسيله لايه‌اي از هوا از هم مجزا شده‌اند) عملاً از هر نوع ساييدگي و فرسودگي جلوگيري مي‌كند. هواي تميز به واسطه گذرگاه‌هاي 2، 3، 4 و 5 به ياتاقان‌هاي (1) تحويل داده مي‌شود. فشار هواي اضافه شده در لقي محل روغن‌كاري از ياتاقان‌ها در برابر ورود گرد و خاك ساينده، گرد و خاك فلزي و ماده خنك‌كننده، محافظت مي‌كند. هوا براي خنك‌كاري موتور الكتريكي از ميان سوراخ 6 وارد مي‌شود.
مكانيزم چرخش قطعه‌كار يا حركت سياره‌اي. همان‌طور كه در بالا ذكر شد، يكي از حركت‌هاي كاري در سنگ‌زن‌هاي داخلي معمولي، چرخش قطعه‌كار است كه سرعت آن مي‌تواند يا به شكل پله‌اي و يا به صورت پيوسته و يك‌سره تغيير كند. نوسان سرعت به صورت پله‌اي يا به واسطه يك تسمه محرك با پولي‌ها (قرقره‌ها)ي پله‌اي از يك ماشين يا موتور تك سرعته انجام مي‌شود يا از يك محرك چند سرعته به همراه يك قرقره پله‌اي و تسمه شكل مركب يا به واسطه يك گيربكس و يك تسمه محرك به صورت آخرين حلقه از زنجيره سينماتيك. در تغيير سرعت پيوسته يا يك محرك سرعت متغير استفاده شده است، يا يك محرك الكتريكي d- c با سرعت‌هاي بي‌نهايت متغير موتور و يا يك محرك گردان هيدروليك با تغيير سرعت پيوسته.
بيشتر سنگ‌زن‌هاي داخلي ابزاري دارند براي توقف اسپيندل قطعه. در سنگ‌زن‌هاي نوع سياره‌اي چرخش قطعه‌كار به وسيله يك حركت سياره‌اي ديسك سنگ‌زني، جايگزين شده است (شكل a 224).
در چرخش اسپيندل بيروني (1)، محور اسپيندل ديسك (2) نسبت به محور اسپيندل بيروني به صورت خارج از مركز قرار گرفته است كه اين يك لنگ به وجود مي‌آورد. محور اسپيندل بيروني (1) منطبق مي‌شود با سوراخي كه قرار است سنگ زده شود و شعاع مورد نياز حركت سياره‌اي را به وسيله چرخش يك بوش خارج از مركز داخلي 3، تنظيم مي‌كند.
مكانيزم عرضي، حركت عرض در يك سنگ‌زن داخلي به وسيله حركت رفت و برگشتي كله‌گي ديسك يا كله‌گي دستگاه انجام مي‌شود. در بيشتر موارد يك محرك هيدروليك از نوع به كار برده شده در سنگ‌زن هاي تخت، براي اين منظور استفاده شده است. همچنين يك مكانيزم لنگ از نوع به كار برده شده در صفحه تراش هم استفاده شده است. هر چند غالباً خيلي كم.
مكانيزم infeed: همه ماشين‌هاي سنگ‌زني داخلي مكانيزم infeed اتوماتيكي دارند كه يا يك infeed پريوديك يا يك infeed مداوم به وجود مي‌آورد. با يك سرعت (نسبت) ثابت يا متغير از infeed در يك سيكل ساده (تنها).
در اكثر سنگ‌زن‌ها، infeed متناوب به وسيله يك مكانيزم گيره و چرخ جغجغه‌اي به وجود مي‌آيد كه با حركت زبانه‌هاي قابل تنظيم كار مي‌كند. مكانيزم‌هاي تغذيه مداوم يا محرك‌هاي الكترومكانيكي دارند و يا محرك‌هاي هيدرومكانيكي. در سنگ‌زن‌هاي داخلي نوع مرغكي مكانيزم infeed يا حركت را به كله‌گي دستگاه انتقال مي‌دهد و يا به كله‌گي سنگ.
و البته هر دو نسخه طراحي كاربرد كاملاً يكساني دارد.
در سنگ‌زن‌هاي داخلي نوع سياره‌اي (متحرك) infeed به وسيله چرخش يك بوش خارج از مركز 3 نسبت به اسپيندل بيروني خارج از مركز (1) به وجود مي‌آيد. اين افزايش شعاع سطح استوانه‌اي به وسيله محور اسپيندل ديسك (2) ايجاد مي‌شود. بوش به وسيله مكانيزم چرخ جغجغه‌اي (4)، به وسيله چرخ حلزوني (5)، ديفرانسيل (6)، چرخ‌دنده‌هاي 7، 8، 9، 12 و 11 و چرخ‌دنده حلزوني 10 داخلي كه چرخ حلزون روي بوش خارج از مركز بسته شده است، مي‌چرخد.
قطعه‌كار در سنگ‌زن داخلي در يك مرغك سه فكه و خود مركز به صورت دستي يا به صورت power، clamp مي‌شود.
در سنگ‌زن‌هاي داخلي اتوماتيك و نيمه اتوماتيك قطعه clamp مي‌شود در ديافراگم يا كلت (گيره فشنگي) مرغك‌ها يا ديگر وسايل بستن استفاده شده پنوماتيكي يا هيدروليكي. نوع و تركيب ابزار clampكننده به شكل قطعه‌كار بستگي دارد. نگه‌دارنده‌ها (گيره‌ها) و روبندهاي قفل‌كننده معمولا براي نگه‌داشتن قطعه روي ميز سنگ‌زن‌هاي نوع سياره‌اي (متحرك) استفاده مي‌شوند.
11-3- ماشين‌هاي سنگ‌زني تخت:
انواع ماشين‌هاي سنگ‌زني تخت كه در حال حاضر زياد استفاده مي‌شوند در زير آمده‌‌اند:
1- سنگ‌زن‌هاي با ميز رفت و برگشتيو محور افقي (شكل 225):
رفت و برگشت ميز مستطيلي در اين ماشين‌ها حركت عرض ميز كار مي‌باشد ( ) كه در شكل (a 226) آمده است. كله‌گي سنگ يك پيشروي عرض متناوب ( ) دارد مساوي و برابر با پهناي (عرض) سنگ‌زني، بعد از هر كورس ميز. ديسك سنگ‌زني، بعد از اين كه همه سطح كامل سنگ زده شد، با ايجاد يك حركت infeed ( ) براي سنگ زدن مجدد تغذيه مي‌شود.
2- سنگ‌زن‌هاي ما ميز دوسويه و محور عمودي:
در اين ماشين‌ها يك ديسك استوانه‌اي حلقه‌اي يا چند تكه، قطعه‌كار را با تمام عرض پهنايش مي‌سابد (شكل 227). اين كار با استفاده از كفه ديسك در يك يا چند كورس ميز و تغذيه متناوب به وسيله حركت infeed ( )، انجام مي‌دهد (شكل
b 226).
3- سنگ‌زن‌هاي با ميز دوار (چرخان) و محور افقي:
حركت بار عرض رفت و برگشتي ( ) در اين ماشين‌ها به ديسك سنگ‌زني يا واحد ميز منتقل مي‌شود (شكل c 226) همچنين ميز كار با سرعت ( ) مي‌چرخد. در شروع به كار مجدد سنگ‌زن از حركت عمودي ( ) ميز كله‌گي ديسك استفاده مي‌شود.
4- سنگ‌زن‌هاي با ميز دوار و اسپيندل عمودي (شكل 229):
تفاوت اين ماشين‌ها با ماشين‌هاي ميز رفت و برگشتي و اسپيندل عمودي اين است كه در اين ماشين‌هاي ميز كار مدور است و با سرعت مي‌چرخد. پرداخت سطح قابل حصول در سنگ‌زن‌هاي تخت با درجه و ارزش زبري تصريح شده است در كلاس‌هاي پنجم تا هفتم براي سنگ‌زني به صورت خشن، كلاس‌هاي هفتم و هشتم براي سنگ‌زني به صورت پرداخت كاري و كلاس‌هاي هشتم و نهم براي سنگ‌زني دقيق.
ابعاد اصلي ماشين هاي سنگ‌زني تخت و اندازه ميز كار آن در جدول 33 براي مدلهاي روسي كه در حال حاضر ساخته مي‌شود، فهرست شده است.
مكانيزم‌هاي اصلي اين نوع ماشين‌ها عبارتند از: محرك ديسك‌زني، مكانيزم حركت عرض، مكانيزم پيشروي عرض، مكانيزم تغذيه عمودي (infeed پيشروي به سمت قطعه‌كار) محرك ميز (براي مدلهاي با ميز دوار).
ديسك سنگ‌زني در سنگ سمباده‌هاي تخت ممكن است تحريك شود:
(a به وسيله يك موتور الكتريكي قرار داده شده است در داخل محفظه كله‌گي و مطابق (هم راستاي) با ديسك. (معمولاً اين نوع محرك بيشتر استفاده مي‌شود).
(b به وسيله يك موتور به واسطه يك تسمه منتقل‌كننده (فقط در سه نوع از سنگ‌زن‌هاي روسي استفاده شده است مطابق شكل 228).
(c به وسيله يك موتور الكتريكي به واسطه چرخ‌دنده انتقال حركت (در مدلهاي روسي استفاده نشده است).
