دانلود مقاله مطالعاتی پراکنده در مورد حشره شناسی کشاورزی

بخشی از مقاله

مطالعاتي پراكنده در مورد حشره شناسي كشاورزي و
آ‍فات گياهي بانضمام UAV،GPS ،GIS و
نقش آنها در حفظ گياهان

نتايج حاصله از تعداد شفيره‌هاي مگس جاليز كه تفريخ شده ونشده‌اند به شرح زير است البته با توجه به اينكه تمامي شفيره‌ها از مزارع خربزه، طالبي، خيار و … ورامين جمع‌آوري شده بودند:

- از درون ظرف شماره I: 176 عدد شفيره كه تفريخ شده و 9 عدد شفيره تفريخ نشده
- از درون ظرف شماره II: 125 عدد شفيره كه تفريخ شده و 8 عدد شفيره كه تفريخ نشده
- از دورن ظرف شماره III: 90 عدد شفيره كه تفريخ شده و 14 عدد شفيره كه تفريخ نشده

تمامي ظروف، ظرفهايي هستند كه ما در آنها شفيره‌هاي مگس را بعد از جداسازي از خاك نمونه‌ها، قرار داديم. بررسي‌هاي بعدي آزمايشات زيستي است كه روي مگس جاليز توسط اثر سموم دلتامترين، ديپتركس و موسپيلان در دو رئوس مختلف انجام گرفت.

ابتدا دزهايي كه به تشخيص آقاي دكتر شيخي تعيين شده‌اند به روش ما قبل يعني بصورت محلول در آب درست مي‌كنيم، سپس كاغذ صافي يا دستمال كاغذي را در اين دز خيس كرده و مي‌گذاريم تا خشك شود و نهايتاً مقدار مشخصي مگس را در پتري‌ها قرار داده و بعد از گذشت 24 ساعت ميزان مرگ و مير آنها را بررسي مي‌كنيم در اينجا نيز تهيه دزها بصورت ماقبل يعني هر دز از روي دز ماقبلش انجام مي‌گيرد و دزها از بزرگ به كوچك تهيه مي‌شوند. من در ابتدا دزهاي مدنظر از هر يك از سموم را بيان مي‌كنم و در نهايت جداول آنها كه نشانه مرگ و مير آنهاست را به نگارش مي‌رسانم. البته بايد به اين نكته توجه كرد كه اگر مقداري در دزهاي هست فقط بخاطر بالا بردن دقت كار مي‌باشد.

1- سم دلتامترين 5/2% EC
150 فرمولاسيون ppm 150 ppm 150 = Max
دزهاي مورد آزمايش (مدنظر جناب آقاي دكتر شيخي): ppm10 = Min
150- 100- 50- 25- 10 (ppm)

در تمامي دزها حجم مدنظر 200 ميلي‌ليتر مي‌باشد و براي رساندن آنها به حجم مدنظر از آب مقطر استفاده شده است. از بزرگترنين دز مانند روشهاي قبلي استفاده مي‌شود:
«دزهاي مدنظر»
آب mL 200 + mg 30 = x ppm 150 دز
سم mL 3/133= V1 200 * 100 = V1 * 150 N1V1= N2V2 ppm 100
و

آب mL 7/66
آب mL 100 + سم mL 100 = V1 200 * 50 = V1 * 100 ppm50
آب mL 100 + سم mL 100 = V1 200 * 25 = V1 * 50 ppm25
آب mL 120 + سم mL 80 = V1 200 * 10 = V1 * 25 ppm10
2- سم ديپتركس 80% SP

ppm 150 = Max
ppm 5 = Min
دزهايي كه مدنظر هستند عبارتند از:

150، 100، 50، 30، 15، 5 ppm
دزهاي مدنظر (ppm)
آب mL 200 + mg 30 = x 150

در واقع بعد از اندازه‌گيري 30 ميلي‌گرم حجم آن را به 200 ميلي‌ليتر مي‌رسانيم كه در اينجا نيز استفاده از آب مقطر انجام مي‌گيرد.
آب mL 66 + سم mL 133 = V1 200 * 100 = V1 * 150 100
آب mL 100 + سم mL 100 = V1 200 * 50 = V1 * 100 50
آب mL 80 + سم mL 120 = V1 200 * 30 = V1 * 50 30
آب mL 100 + سم mL 100 = V1 200 * 15 = V1 * 30 15
آب mL 5/133 + سم mL 5/66 = V1 200 * 5 = V1 * 15 5

3- سم موسپيلان 4/20%
2500:امولاسيون تجاري ppm 2500 ppm 25000 = Max
دزهاي مدنظر عبارتند از: ppm50 = Min

2500، 2000، 1500، 1000، 500، 100، 50 (ppm)
تمامي روش‌ها براي بدست آوردن دزهاي مورد نظر و حجم آنها مانند روشهاي پيشين است.
دزهاي مصرفي (ppm)
آب mL 200 + سم mg 500 = x 2500

آب mL 40 + سم mL 160 = V1 200 * 2000 = V1 * 2500 200
آب mL 50 + سم mL 150 = V1 200 * 1500 = V1 * 200 1500
آب mL 7/66 + سم mL 3/133 = V1 200 * 1000 = V1 * 1500 1000
آب mL 100 + سم mL 100 = V1 200 * 500 = V1 * 1000 500
آب mL 160 + سم mL 40 = V1 200 * 100 = V1 * 500 100
آب mL 100 + سم mL 100 = V1 200 * 50 = V1 * 100 50

«جدول بررسي تلفات مگس‌هاي نر و ماده بر اثر تماس با سم موسپيلان بعد از گذشت 24 ساعت»
دزهاي مصرفي (ppm) تعداد كل
(؟؟؟) تلفات
(؟؟؟) دزهاي مصرفي (ppm) تعداد كل
(؟؟؟) تلفات
(؟؟؟)

2500 (6+4) 0 1000 همگي زنده
2500 (13+13) (0+5) 500 همگي زنده
2500 (4+6) (0+1) 500 همگي زنده
2000 همگي زنده 500 همگي زنده
2000 (11+10) (0+4) 100 همگي زنده

2000 (4+0) (1+0) 100 همگي زنده
1500 (7+5) (0+2) 100 همگي زنده
1500 (6+5) (1+2) 50 همگي زنده
1500 همگي زنده 50 همگي زنده
1000 همگي زنده 50 همگي زنده
1000 همگي زنده شاهد (8+12) (2+5)

دزهاي مصرفي (ppm) تعداد كل حشرات در هر پتري
(؟؟؟) تلفات (؟؟؟)
10 (4+6) (1+1)
10 (6+4) (1+0)
10 (4+6) (0+0)
25 (3+6) (2+1)

25 (5+7) (3+6)
25 (5+4) (4+4)
50 (4+6) (3+2)
50 (6+7) (3+3)
50 (2+7) (0+2)

100 (5+6) (1+4)
100 (6+7) (1+2)
100 (4+6) (4+4)
150 (8+4) (4+1)

150 (2+8) (1+3)
150 (8+8) (0+3)
شاهد (1+3) (1+1)

«جدول بررسي نمونه‌هاي در تماس با سم دلتامترين و ميزان مرگ و مير در آنها»
با توجه به گذشت 24 ساعت اين شمارش انجام شده است.

«جدول شمارش نمونه‌هاي آلوده به سم ديپتركس بصورت تماسي بعد از 24 ساعت»
دزهاي مصرفي (ppm) تعداد كل حشرات در هر پتري
(؟؟؟) تلفات (؟؟؟)
5 (4+6) (1+0)
5 (3+7) (2+0)
15 (4+6) (0+2)
15 (4+6) (1+1)
30 (2+8) (0+1)

30 (2+7) (0+2)
50 (3+7) (1+3)
50 همگي مرده بودند
100 (3+7) (2+6)
100 (4+6) (0+1)
150 (5+5) (2+2)

150 (3+6) (0+0)
شاهد (6+6) (1+1)

در مرحله بعدي اثر چهار سم Tracer، ديپتركس، موسپيلان و دلتامترينت به صورت تغذيه‌اي روي مگس جاليز مورد آزمايش قرار گرفت. براي اين كار سم مدنظر را در دز مورد نظر تهيه كرده و با پروتئين هيدروليزات قاطي كرديم كه شرح كامل آن در زير بيان شده است:
سم Tracer: دز مورد نظر 1000 ppm كه بايد حجم آن را با 200 ميلي‌ليتر برسانيم و قابل توجه است كه از‌ آب مقطر در به حجم رساندن استفاده شود.
آب مقطر+ سم mg 200 = x
مقدار آب در جهت رساندن به حجم 200 ميلي‌ليتر بكار مي‌رود.
سم ديپتركس: دز مورد توجه 1000 ppm كه به حجم 200 ميلي‌ليتر مي‌رسد با استفاده از آب مقطر.
آب مقطر+ سم mg 200 = x

مقدار آب در جهت رساندن به حجم 200 ميلي‌ليتر بكار مي‌رود.
سم موسپيلان: دز مورد نظر 10000 ppm كه با استفاده با آب مقطر به حجم 200 ميلي‌ليتر مي‌رسد.
آب مقطر+ سم mg 200 = x
تا حجم 200 ميلي‌ليتر رساندن محلول

سم دلتامترين: دز مورد نظر 1000 ppm كه بايد به كمك آب مقطر به حجم 200 ميلي‌ليتر برسد.
آب مقطر+ سم mg 200 = x
جهت به هم رساندن محلول مورد نظر (تا حجم CC200)

بعد از اينكه تمامي دزهاي مورد نظر را تهيه كرديم، براي تهيه غذاي آلوده و حالت تغذيه‌اي براي مگس‌ها از اپندورف كه لوله‌هاي پلاستيكي كوچكي هستند استفاده مي‌كنيم. در اين حالات بايد حجم محلول درون اپندوف‌ها 1 ميلي‌ليتر باشد و به جاي آب از پروتئين هيدروليزات براي رقيق كردن و به حجم رساندن محلول استفاده مي‌شود و در مورد هر يك از سموم به شرح زير است:

Tracer: غلظت‌هاي مورد نظر جهت درست كردن طعمه‌هاي آلوده به سم عبارتند از: (350، 200، 100، 50، 25) ppm. در اينجا نيز مانند قبلاً هر دز از ماقبل خود بدست آمده و از رابطه N1V1= N2V2 استفاده مي‌كنيم ولي تنها تفاوت در امر به حجم رساندن است كه از پروتئين به جاي آب استفاده مي‌شود. 350 دز
mL 1 * ppm 350 = V1* ppm 1000
«بزرگترين دز» همان دزي است كه ساختيم
پروتئين هيدروليزات 650 + سم 350 = mL 35/0 = = V1
جهت برداشت 350 ميكروليتر سم، از ميكرو اپليكاتور 100 استفاده مي‌كنيم

(عكس شماره ).
ميكرواپليكاتور هايي كه موجود بود يكي 1-10 ميكروليتر و ديگري 10-100 ميكروليتر بود كه چون مقدار، بيشتر از 10 ميكروليتر است از اپليكاتور شماره 2 استفاده به عمل آمد. براي برداشتن بايد 3 بار 100 ميكروليتر از سم با دز ppm1000 برداشته و سپس 50 ميكروليتر ديگر برداريم و تمامي اين دزهاي برداشت شده را درون يك اپندوني ريخته و حجم آن را با كمك پروتئين هيدروليزات به 1 ميلي‌ليتر مي‌رسانيم.
براي بدست آوردن غلظت‌هاي بعدي نيز مانند گذشته هر دز از دز ماقبل خود كه بزرگتر است بدست مي‌آيد.

پروتئين 500 + سم 500 =V1 mL 5/0 = V1 1 * 100 = V1 * 200 ppm 100 دز
پروتئين 500 + سم 500 =V1 mL 5/0 = V1 1 * 50 = V1 * 100 ppm 500 دز
پروتئين 500 + سم 500 =V1 mL 5/0 = V1 1 * 25 = V1 * 50 ppm 25 دز
حشره‌كش ديپتركس
غلظت‌ها مورد نياز جهت ساختن طعمه سموم براي مگس‌ها عبارتند از:

200، 150، 100، 50، 25
ابتدا در گذشته بيشترين دز را بدست آورديم و حال با توجه به رابطه N1V1= N2V2 و مانند گذشته هر دز را از دز ماقبل خود بدست مي‌آوريم.
پروتئين 800 + سم 200 mL 2/0 = V1 1 * 200 = V1 * 1000 ppm 200 دز
پروتئين 250 + سم 750 =V1 mL 75/0 = V1 1 * 150 = V1 * 200 ppm 150 دز
پروتئين 330 + سم 670 =V1 mL 67/0 = V1 1 * 100 = V1 * 150 ppm 100 دز

پروتئين 500 + سم 500 = mL 5/0 = V1 1 * 50 = V1 * 100 ppm 50 دز
پروتئين 500 + سم 500 = mL 5/0 = V1 1 * 25 = V1 * 50 ppm 25 دز
حشره‌كش موسپيلان
غلظت‌هاي مدنظر جهت ساختن طعمه سموم براي مگس‌ها عبارتند از:
500، 100، 1500، 2000، 4000
با كمك از دز 10000 كه قبلا ساختيم، دزهاي مدنظر را از بزرگ به كوچك طبق روابط پيشين بدست مي‌آوريم.
(دزهاي مدنظر برحسب ppm)
پروتئين 600 + سم 400 = mL 4/0 = V1 1 * 4000 = V1 * 1000 4000

پروتئين 500 + سم 500 = mL 5/0 = V1 1 * 2000 = V1 * 4000 2000
پروتئين 250 + سم 750 = mL 75/0 = V1 1 * 1500 = V1 * 2000 1500
پروتئين 330 + سم 670 = mL 67/0 = V1 1 * 1000 = V1 * 1500 1000
پروتئين 500 + سم 500 = mL 5/0 = V1 1 * 500 = V1 * 1000 500
حشره‌كش دلتامترين

غلظت‌هاي مدنظر براي تهيه طعمه آلوده براي مگس‌هاي جاليز به شرح زير است:
200، 150، 100، 50، 10
در اين حالت نيز دز 200 را از روي دز 1000 كه قبلاً بدست آورديم، ساخته و مابقي دزها نيز طبق روابط پيشين بدست مي‌آيند.
(دزهاي مدنظر برحسب ppm)
پروتئين 80 + سم 200 = mL 2/0 = V1 1 * 200 = V1 * 1000 200
پروتئين 250 + سم 750 = mL 75/0 = V1 1 * 150 = V1 * 200 150
پروتئين 330 + سم 670 = mL 67/0 = V1 1 * 100 = V1 * 150 100

پروتئين 500 + سم 500 = mL 5/0 = V1 1 * 50 = V1 * 100 50
پروتئين 800 + سم 200 = mL 2/0 = V1 1 * 10 = V1 * 50 10
نكته مدنظر اين است كه منظور از پروتئين در تمامي حالات همان پروتئين

هيدروليزات است كه جهت رقيق كردن سم به آن اضافه شده است.
بعد از اينكه سموم ساخته شده و در اپندورف‌ها قرار گرفتند، براي انتقال اين طعمه به پتري از پنبه استفاده كرديم به اين صورت كه پنبه را آغشته به اين محلول كرده و قسمت وسط درب بالايي پتري‌ها را به اين محلول آغشته مي‌كرديم. نكته‌اي كه بايد بدان توجه شود آنست كه آغشته‌سازي پتري‌ها در هر نوع از حشره‌كش‌ها بايد از غلظت‌هاي پايين به بالا انجام شود. پس از اينكه عمل آغشته كردن پايان يافت مي‌گذاريم محلول مورد نظر خشك شود زيرا اگر خيس بوده، مگس‌ها انتقال داده شوند بال آنها به محلول چسبيده و خط در كار ايجاد مي‌كند، در نتيجه بعد از خشك شدن عمل انتقال مگس‌ها به تعداد مشخص انجام مي‌گيرد. بعد از گذشت 24 ساعت ميزان مرگ و مير مگس‌ها بررسي مي‌شود. البته بايد براي هر نوع سم شاهدي قرار داد تا روند آزمايش بصورت دقيق و تأثيرات آن بررسي شود. در اين حالت شاهد ما تنها داراي پروتئين هيدروليزاتي است كه توسط پنبه به وسط درب بالاي پتري ماليده شده است.

در نهايت چون اين تحقيقات بسيار وسيع بوده و حضور، در اين مؤسسه داراي زماني محدود بوده است در نتيجه، نتايج اين آزمايشات و ادامه آنها توسط آقاي دكتر شيخي بررسي شده و همچنان در حال اجراء مي‌باشد.

مگس خربزه
مگس خربزه كه يكي از آفات مهم گياهان جاليزي در ايران است، اولين بار در دنيا در سال 1891 ميلادي از بلوچستان گزارش گرديد (Rivnay, 1962) و در سال 1317 نيز توسط افشار گزارش و شرح داده شده است. اين آفت به انواع خربزه، گرمك، طالبي، دستنبو، خيار، خيار چنبر، هندوانه و كدو صدمه مي‌رساند.
حشره كالم مگسي است كه نر آن 5/4 و ماده آن 5/5 ميليمتر طول دارد. رنگ عمومي مگس زرد روشن و سينه آن داراي خالهاي ريز سياه است. شكم آن زرد نارنجي روشن و از موهاي نسبتاً بلندي به رنگ زرد طلائي پوشيده است، فرق سر قهوه‌اي مي‌باشد بالها شفاف و در جهت عرضي داراي سه نوار زرد رنگ است كه دو نوار

داخلي تقريباً‌ مستقيم و نواري كه در اطراف رأس بال قرار گرفته خميده و زاويه‌دار مي‌باشد. تخم‌هاي مگس كوچك، سفيد رنگ، استوانه‌اي و در دو طرف باريك و طول آن 1-2/1 ميليمتر و عرض آن 2/0 ميليمتر و قطرش به 75/1 مي‌رسد. سه لارو مانند لارو ساير مگس‌ها باريك از قسمت‌هاي ديگر بدن است و طول لارو كامل 12 ميليمتر مي‌باشد. شفيره به رنگ قهوه‌اي روشن و منقوش به نوارهاي حلقوي به رنگ زرد كاهي است. طول شفيره 8/5 و عرض آن 5/2 ميليمتر مي‌باشد. (دواچي، 1328).

مگس خربزه مخصوص منطقه ايرانو- تورانو (Irano- Turano) بوده و خسارت آن را كشورهاي هندوستان، افغانستان، ايران، عراق، قفقاز، فلسطين، تركيه، سوريه، قبرس، مصر و اسرائيل گزارش شده است. در ايران آفت مزبور در بسياري از نقاط كشور شيوع داشته و به خصوص در آذربايجان، همدان، كرمانشاه، شيراز، اصفهان، ورامين، گرمسار، كرج، خوزستان، كاشان، خاش و بندرعباس خسارت آن زياد است. حشره ماده مگس به وسيله تخمريز خود پوست ميوه با قطر صمغي كه تشكيل شده است مي‌توان تشخيص داد. ميزان خسارت مگس خربزه در ايران دقيقاً تعيين نشده ولي گاهي ممكن است تمام محصول مزرعه كرمو و قابل برداشت نباشد. درصد خسارت آفت مذبور در اسرائيل تا 90 درصد توسط ريوني (1962) گزارش شده است.

مگس خربزه چنانچه در آن اشاره شد به گياهان خانواده كدوئيان حمله نموده و خسارت آن در خارج از ايران از روي هندوانه نيز گزارش شده است. ارشادي مقدم (1341) ميزان خسارت اين آفت را در مزارع آلوده 35-40 درصد ذكر نموده است.
مگس خربزه از اواسط مهرماه لغايت ارديبهشت ماه سال بعد در مرحله شفيرگي در حالت دياپوز اجباري در عمق 12-10 سانتي‌متري خاك بسر مي‌برد. شفيره‌ها در اوايل خرداد ماه تبديل به حشره كامل شده و در طبيعت به پرواز درمي‌آيند، ليكن چون مزارع جاليز در اين هنگام عاري از گل مي‌باشند لذا روي علف‌هاي هرز به زندگي خود ادامه مي‌دهد. انبوهي نسل اول آفت در اواخر خرداد ماه بالا رفته و اين هنگامي است كه گلها به ميوه تبديل شده و يا در حال تبديل مي‌باشند. مگس ماده به وسيله

نيش خود ميوه را سوراخ كرده و از شيرابه‌اي كه خارج مي‌گردد تغذيه مي‌نمايد ولي حشره نر مستقيماً نيش نزده بلكه از شيره باقيمانده جاي نيش مگس ماده استفاده نمايد. مگس‌هاي نر و ماده پس از يك هفته جفتگيري نموده و حشره ماده تخم‌هاي خود را بطور منفرد و با تخمريز كوچك خود اغلب در زير پوست ميوه و يا گاهي روي آن مي‌گذارد ولي در هر ميوه فقط يك تخم قرار مي‌دهد. البته تعداد سوراخها روي ميوه مربوط به اين مي‌باشد كه ممكن است چندين مگس روي يك ميوه تخمريزي كرده

باشند. در اين صورت ميوه كرمو داراي چند عدد كرم خواهد بود. در ميوه‌هاي پوست نازك جاي تخمريزي مگس معمولاً نمايان مي‌باشد. گاهي ممكن است مگس ماده براي تخمريزي چند سوراخ روي يك ميوه ايجاد نمايد ولي فقط در يكي از آنها تخم خود را مي‌گذارد و بقيه خالي خواهند ماند. تخم‌هاي مگس در شرايط طبيعي پس از 4-5 روي تفريخ شده و لارو جوان بلافاصله بطرف داخل ميوه پيش مي‌رود و در گوشت آن دالانهاي غيرمنظم و كج و معرج ايجاد مي‌كند. دوره زندگي لارو در تابستان يك تا دو هفته و در پاييز سه هفته بطول مي‌انجامد. لارو پس از رشد كامل از ميوه خربزه خارج شده و در زير خاك تبديل به شفيره مي‌شود و گاهي نيز ممكن است شفيره مگس در داخل ميوه بوجود آيد. دوره شفيرگي 15-14 روز و طول دوره هر نسل در تابستان حدود يك ماه تعيين گرديده است. مگس خربزه در نواي شمال و استانهاي مركزي ايران 2-3

نسل در سال دارد. (صلواتيان و حليم نجار 1336، اقتدار، 1369). بهترين راه مبارزه با مگس خربزه همان روش علمي است كه خود زارعين در موقع گل‌گيري بوته‌ها انجام مي‌دهند. بدين ترتيب كه ميوه‌هاي جوان كه اندازه آنها مانند فندق تا حداكثر گردو است در داخل برگهاي مجاور پيچيده و روي آن مقداري خاك مي‌ريزند و تا موقعي كه پوست آن كاملاً ضخيم شود آنرا زير خاك نگاه مي‌دارند. در اين صورت مگس ماده قادر نخواهد بود كه در ميوه تخمريزي كند. در صورت نياز به سمپاشي مزرعه را مي‌توان در سه نوبت با گوزاتيون 20% به نسبت دو در هزار و يا 1 كامت به نسبت 5/1 ليتر در هكتار سمپاشي نمود كه اين سمپاشي روي شته، ترپس و كنه نيز مؤثر خواهد بود.

سمپاشي معمولاً در سه نوبت انجام مي‌شود و اولين نوبت آن پس از تشكيل ميوه‌هاي جوان خواهد بود. براي انهدام آفت و جلوگيري از طغيان آن در سال بعد توصيه مي‌گردد ميوه‌هاي كرمو را از مزرعه جمع‌آوري و در داخل گودالي ريخته و مقداري سم گامكسان نيز روي آنها ريخته و سپس گودال را هم از خاك پر نمود. در سال‌هاي اخير براي شكار مگسها از طعمه مسموم استفاده مي‌شود. بدين ترتيب كه در ظرف‌هاي كوچكي مخمر آبجو همراه با ديازينون ريخته و در قسمت‌هاي مختلف مزرعه قرار مي‌دهند كه بدين وسيله مگسها جلب و به دام مي‌افتند.

سر خرطومي هندوانه: Acythopeus curvirostris persicus thompson
Syn: Baris granulipennis Tourn., Athesapeuta colocynthae ross, Parathesapeuta Cdocynthae ross, Curculionidae, col.
سرخرطومي هندوانه يا سرخرطومي جاليز به كليه گياهان خانواده كدوئيان به استثناي كدو حمله مي‌نمايد و خسارت آن مخصوصاً روي هندوانه بيشتر مي‌باشد. ميزبان وحشي آن هندوانه ابوجهل Citralus colocynthus است كه نام گونه حشره نيز از اين گياه گرفته شده است. علائم خسارت اين آفت شباهت زيادي به علائم خسارت مگس خربزه دارد و بدين جهت اغلب زارعين آن را با مگس خربزه اشتباه مي‌كنند. اين حشره در كشورهاي مصر، اسرائيل، سوريه،‌ اردن، هندوستان و تركيه انتشار دارد. در

ايران نيز در سال 1903 ميلادي از انارك اصفهان توسط Zarundny جمع‌آوري شده است و سپس در سالهاي بعد توسط محققين مختلف ايراني از مناطق رفسنجان، كردستان، زاهدان، اهواز، فارس، اصفهان، بيرجند، اردبيل، بندرعباس، ساوه، جيرفت، ورامين، ايوانكي و گرمسار گزارش شده است (برومند، 1362). خسارت آن در مزارع آلوده تا 70% مي‌رسد.

طول بدن حشره كامل (به استثناي خرطوم) 3-5 و عرض آن 2 ميليمتر، به رنگ سياه، پوشيده از نقط گود فراوان، خرطوم بلند و باريك، قدري خميده و قاعده آن با يك فرو رفتگي از پيشاني مشخص، در حالت استراحت از فاصله بين پيش‌ران‌هاي جلو Pracoxae گذشته و تا پيش‌ران‌هاي وسط messcoxae مي‌رسد. شاخكها در نيمه عقبي خرطوم بدان متصل مي‌شوند، بند scape مستقيم و به اندازه فونيكول، اولين بند فونيكول كشيده و طول آن دو برابر عرض، بقيه بندها بتدريج كوتاهتر و عريض هستند. پيش گروه تقريباً عرضي، پوشيده از نقاط نسبتاً ظريف و متراكم، بدون موهاي فلس مانند، عريض‌ترين قسمت پيش گرده در ثلث قاعده آن است. بالپوشها نسبتاً كوتاه، طول آنها كمي بيشتر از عرض، داراي 10 شيار striae طولي باريك نقطه‌دار، فاصله بين شيارهاي بالپوش interstriae مسطح، نقطه‌دار همراه با يك دو رديف موهاي فلس مانند است. پي‌ژييلوم Pygidium لفت و منقوط مي‌باشد.

ناخن‌ها ساده و در قاعده به يكديگر چسبيده‌اند. تخم سفيد، شفاف و بيضي شكل، بطول 5/0 و به عرض 2/0 ميليمتر است. لارو كامل به طول 9 ميليمتر، سفيد خميده با سر قرمز، لب و آرواره‌هاي بالا قرمز مايل به قهوه‌اي است. شفيره سفيد به طول 5 و به عرض 3 ميليمتر است. تشخيص حشرات بالغ نر از ماده به وسيله برآمدگي بسيار كوچك زير خرطوم نرها در ناحيه چانه (mentum) كه داده‌ها فاقد آنند امكان‌پذير است. زماني كه ميوه‌هاي جاليزي كوچك و معمولاً به اندازه گردو و يا پرتقال هستند، مورد حمله اين حشره قرار مي‌گيرند.
حشرات كامل ابتدا با جويدن و بريدن كامل دم ميوه ارتباط آن را با بوته اصلي قطع كرده و سپس در زير پوست ميوه‌ها شروع به تخمگذاري مي‌نمايند. با ركود رشد و خشكيدن اينگونه ميوه‌ها محيط مساعدي براي نشو و نماي لاروهاي تفريخ شده فراهم مي‌گردد. طبق مشاهدات انجام شده لاروها در محيط پررطوبت (مانند ميوه‌هايي كه دم آنها قطع نشده و در حال رشد هستند) قادر به ادامه حيات نبوده و بزودي از بين مي‌روند. لاروها پس از تغذيه از گوشت و دانه ميوه با ترشحات خود حجره‌هاي شفيرگي را مانند لانه‌هاي زنبورعسل، چسبيده به يكديگر ساخته و در آنها تبديل به شفيره مي‌شوند. اين حجره‌ها تخم‌مغري، بطول 6-8 و به عرض 4-5 ميليمتر و به رنگ قهوه‌اي مي‌باشند. اين آفت در استان فراس داراي سه نسل و زمستان را به صورت حشره كامل در داخل ميوه‌هاي خشكيده، در پاي بوته‌ها و يا زير خاك مي‌گذارند. در بهار

خروج كامل حشرات كامل از حفره‌هاي شفيرگي و پوسته خشك شده ميوه‌هاي خشك و مكان‌هاي زمستاني همزمان با تشكيل ميوه‌هاي هندوانه ابوجهل و در مناطق كشت جاليز همزمان با پيدايش ميوه‌هاي جوان جاليزي مي‌باشد. بدين ترتيب كه در شرايط آب و هوائي ابرقو فارس در اواخر ارديبهشت روي هندوانه ابوجهل و در اواخر خرداد روي جاليز ديده مي‌شود. دوره رشدي آفت در نسل‌هاي مختلف متفاوت و بستگي به درجه حرارت محيط دارد. به طوري كه نسلهاي اول و دوم در حرارت حدود 30 درجه سانتي‌گراد. دوره تخم 2-4 روز، دوره لاروي 9-11 روز و دوره شفيرگي نيز 10-13 روز طول مي‌كشد (قوامي، 1355). براي مبارزه با اين آفت جمع‌آوري و سوزاندن بقاياي جاليزي در مزرعه و يخ آب زمستانه بسيار مؤثر مي‌باشد. ضمناً سمپاشي با ديپتركس به ميزان 5/1 كيلوگرم در هكتار توسط قوامي توصيه شده است.

منابع مهم اين فصل:
1- حجت، سيد حسين، 1375. حشرات (راهنمايي جمع‌آوري و شناسايي). مؤسسه انتشارات اميركبير.
2- بهداد، ابراهيم، 1381. حشره‌شناسي مقدماتي و آفات مهم گياهي ايران. نشر يادبود.

فصل هشتم:
آزمايشاتي جهت بررسي اثرات سموم
بر روي درصد جوانه‌زني بذور كلزا

آزمايشاتي جهت بررسي اثرات سموم بر روي درصد جوانه‌زني بذر كلزا:
تمامي آزمايشاتي كه در اين فصل بيان مي‌شود و تمامي ارقامي كه در جداول بدست آمده است نتيجه‌اي از تحقيقات آقاي دكتر كيهانيان (معاون محترم بخش مبارزه با حشرات زيان‌آور) است كه تحت نظر ايشان عمل شمارش به اينجانب سپرده شده است.

در ابتداي كار چنيدن بسته كه حاوي بذور كلزا بودند در اختيار ما قرار گرفت از بين اين بسته‌ها بعضي به سمومي آغشته شده بودند و برخي بدون سم بودند كه روي آنها زمان سمپاشي و جمع‌آوري كاملاً‌ درج شده بود. بعد با توجه به نظر آقاي دكتر در طي هر آزمايش 2 تيمار از هر يك از بسته‌ها تهيه شد كه به شرحي است كه بيان مي‌كنم:

در ابتدا درون يك پتري ريش دستمال كاغذي مرطوب و خيس شده با آب قرار داديم و سپس 100 عدد بذر را در اين پتري قرار داده و دستمال كاغذي خيس و مرطوب روي اين بذور قرار داده و نهايتاً‌ درب پتري را بسته و مشخصات بسته‌اي كه از آن بذر را برداشته و تاريخ اين نمونه‌برداري را روي آن درج كرديم. بر طبق نظر آقاي دكتر در طي روزهاي 2، 4، 6 بعد از اين عمل، ميزان جوجه‌زني بذور كلزا را بررسي كرده و به رشته تحرير درآوريم.

جدول نتايج جوانه‌زني بذر كلزا بعد از گذشت 6 روز (آزمايش اول)
مشخصات پتري تعداد بذر جوانه زده تعداد بذر جوانه نزده
بذر كلزا قبل از ضدعفوني 18/3/84 58 42
بذر كلزا بعد از ضدعفوني 18/3/84 18 82

بذر كلزا قبل از ضدعفوني 18/3/84 86 14
بذر كلزا قبل از ضدعفوني 18/3/84 52 48
بذر كلزا بعد از ضدعفوني 18/3/84 92 8
بذر كلزا بعد از ضدعفوني آغشته به ويتاواكس و كائوچو
18/3/84 84 16

بذر كلزا بعد از ضدعفوني آغشته به ويتاواكس و كائوچو
18/3/84 77 23
بذر كلزا قبل از ضدعفوني 18/3/84 82 18

بذر كلزا بعد از ضدعفوني آغشته به ويتاواكس و كائوچو
18/3/84 30 70
بذر كلزا بعد از ضدعفوني آغشته به ويتاواكس و كائوچو
18/3/84 23 77
بذر كلزا بعد از ضدعفوني 18/3/84 57 43
بذر كلزا قبل از ضدعفوني 18/3/84 11 89

در طي رزهاي بعدي يك بار تيمارهايي را جهت تعيين درصد جوانه‌زني كلزا بعد از 2 روز تهيه نموديم و يك بار ديگر نيز تيمارهايي را جهت تعيين درصد جوانه‌زني بذور كلزا بعد از 2 روز و بعد از 4 روز تهيه كرديم. به همان روش قبلي كه 6 پتري ديش برداشته و در هر پتري 100 عدد بذر كلزا از هر بسته در بين دو عدد كاغذ صافي خيس قرار داريم و بعد از 2 و 4 روز ميزان درصد جوانه‌زني آنها را يادداشت كرديم.

مشخصات بسته‌هاي بذور كلزا به شرح زير است:
- بذر كلزا بعد از ضدعفوني (18/384)، آغشته به ويتاواكس و كائوچو
- بذر كلزا بعد از ضدعفوني (18/3/84)،
- بذر كلزا قبل از ضدعفوني
بايد به اين نكته توجه داشته باشيد كه ما در طي آزمايش، در هر آزمايش از هر بسته، 2 تيمار در جهت بدست آوردن نتايجي بهتر استفاده كرديم. همچنين جهت شمارش بعد از گذشت 4 روز، تنها بذرهايي را شمارش كرديم كه بعد از 2 روز جوانه نزده بودند بنابراين در دو جدول كه يكي تعداد جوانه زده‌هاي بعد از گذشت 2 روز و ديگري نتيجه كلي در اين چهار روز است بيان شده‌اند.

جدول شمارش و بررسي درصد جوانه‌زني بذور كلزا بعد از گذشت 2 روز (48 ساعت) «آزمايش دوم»
مشخصات پتري تعداد بذر جوانه زده تعداد بذر جوانه نزده
بذر كلزا بعد از ضدعفوني آغشته به ويتاواكس و كائوچو
18/3/84 34 66
بذر كلزا بعد از ضدعفوني 18/3/84 81 19
بذر كلزا بعد از ضدعفوني آغشته به ويتاواكس و كائوچو
18/3/84 47 53
بذر كلزا قبل از ضدعفوني 18/3/84 85 15
بذر كلزا بعد از ضدعفوني 18/3/84 65 35
بذر كلزا قبل از ضدعفوني 18/3/84 87 13

جدول نتايج جوانه‌زني بذر كلزا بعد از گذشت 2 روز (آزمايش سوم)
مشخصات پتري تعداد بذر جوانه زده تعداد بذر جوانه نزده
بذر كلزا قبل از ضدعفوني 18/3/84 57 43
بذر كلزا بعد از ضدعفوني 18/3/84 73 27
بذر كلزا قبل از ضدعفوني 18/3/84 67 33
بذر كلزا بعد از ضدعفوني 18/3/84 68 32
بذر كلزا بعد از ضدعفوني آغشته به ويتاواكس و كائوچو
18/3/84 58 42
بذر كلزا بعد از ضدعفوني آغشته به ويتاواكس و كائوچو
18/3/84 40 60