بخشی از مقاله
چکیده هدف:
شیرین بیان از گیاهان بومی ایران میباشد که داراي ترکیبات فعال اصلی به نام گلیسیریزین یا گلیسیریزیک اسید است. شیرینی این ترکیب
حدود 50- 30 برابر ساکارز است. روش سنتی استخراج با حلال، زمان استخراج طولانی، عملکرد کمتر و دماي استخراج بالاتر را می طلبد. به این ترتیب نیاز به توسعه روش استخراج مقرون به صرفه است.
مواد و روش ها: این مقاله با کمک مطالعه مقالات بین المللی مقایسه روشهاي مختلف جهت بهینه سازي شرایط استخراج ترکیب گلیسیریزیک اسید و بازدهی عصاره از ریشه شیرین بیان انجام پذیرفت.
نتیجه گیري: نتایج حاکی از آن است که استخراج گلیسیریزیک اسید در دماي اتاق و یا با کمک دستگاه سوکسله نیازمند به زمان و مقدار حلال زیادي است. با بهینه سازي استخراج چند مرحلهاي می توان در راستاي کاهش هزینه و افزایش بهره وري گام برداشت. استخراج به کمک اولتراسوند نه تنها عملکرد مناسبی دارد، بلکه باعث کاهش زمان استخراج می شود. ضمن آنکه در این روش به دلیل عدم تاثیر دما در بهرهوري استخراج، میتوان از آسیب حرارتی به عصاره جلوگیري کرد. استخراج به کمک امواج مایکروویو به دلیل بهروري استخراج بیشتر و همچنین مقدار حلال مصرفی کمتر میتواند به عنوان سریعترین و بهترین روش براي عصاره گیري از پودر شیرین بیان مورد استفاده قرار بگیرد. در این روش رنگ نمونه ترکیب استخراج شده بسیار روشنتر از سایر روشها بوده که مؤید خلوص بالاتر ترکیب استخراجی می باشد. این مقاله تلاش دارد تا ضمن معرفی انواع روشهاي استخراج گلیسیریزیک اسید، به بررسی مزایا و معایب انواع روشهاي فوق الذکر بپردازد.
واژگان کلیدي: گلیسیریزیک اسید، پودر شیرین بیان، روش استخراج، امواج مایکروویو، اولتراسوند
مقدمه
شیرین بیان یکی از مهم ترین گیاهان دارویی و صنعتی است که به طور گسترده اي مورد بررسی قـرار گرفتـه اسـت و از تولیـدات آن بـه شـکل هـاي مختلف استفاده می شود]٢.[ شیرین بیان گیاهی چند ساله و علفی[1] از خانواده بقولات و تیره پروانه داران می باشـدبا ارتفـاع ٧٠-٢٠٠ سـانتی متـر، عمدتاً در مناطق گرمسیري به صورت وحشی یا زیر کشت رشد می کند]٢, ٤.[ گیاه شیرین بیان از زمان هاي قدیم توسط پزشکان و عطـاران اسـتفاده میشده است]٤.[ تحقیقات دارویی نشان می دهد که عصاره این گیاه داراي فعالیت ضد التهابی، ضد ویروسی، ضد حساسیت، ضد سـرطان، ضـد آلـرژي است]١, ١٠, ١١.[ همچنین براي درمان زخم معده، گلو درد، برونشیت، طحال، آسم، مالاریا، کبد و کلیه نیز استفاده مـی شـود]١, ٥, ١٠, ١١.[ ٤نـوع واریته اصلی از شیرین بیان وجود دارد که معروفترین گونه آن گلیسیریزاگلابرا واریته ویولاسه است]٢, ٤.[ اندام هاي مورد استفاده این گیاه ریشه هـا و ریزوم هاي آن هستند]١.[ ترکیبات شیمیایی ریشه شامل گلیسیریزین، قندهاي مختلف، فلانوئیدها، استرول ها، نشاسـته، اسـید هـاي آمینـه، صـمغ و روغن هاي ضروري است]١, ٨.[ جز اصلی و فعال، گلیسیریزین یا گلیسیریزیک اسید(glycyrrhizic acid(GAاست که سـاختار آن در شـکل1 نشـان داده شده است]٨.[
